________________ જૈન ઇતિહાસની ઝલક 157 સર્વજીવને શાસનરસી કરી દેવાની ભાવના એમની રગેરગમાં વ્યાપી ગઈ છે. વિચારનો એક ઝબૂકો આવી ગયો ! તાળી પાડતાં જ સૂરિવર સ્વગત બોલ્યા, “ગણધર ભગવંતોએ જિનવાણીને પ્રાકૃત ભાષામાં મઢી લીધી ! લોકભાષા પ્રાકૃત છે માટે જ સહુને સરળતાથી એ ભાષાસૂત્રો સમજાઈ જાય એ વાત તદન સાચી. પરંતુ એથી એ સૂત્રોનું ગૌરવ ક્યાંથી રહે ? એનું માનસન્માન કેટલું થાય ? અર્થઘન સૂત્રોની અર્થઘનતા લોકભાષામાં તો પ્રવાહી બની જાય ! જો આપણે એનું અર્થગાંભીર્ય જાળવી જ રાખવું હોય તો એ સૂત્રોને સંસ્કૃત ભાષામાં રૂપાન્તરિત કરી દેવા જોઈએ પ્રાકૃત એ પ્રાકૃત અને સંસ્કૃત એ સંસ્કૃત. એની મજા જ ન્યારી. અર્થગૌરવ એમાં જ ઘનતા પામે. મારો વિચાર સુંદર છે ને ! શાસ્ત્રવિરુદ્ધ તો નથી જ ને ?' અંતરને ટકોરો મારીને સૂરિવરે મનોમન સમજી લીધું કે “નહિ, એમાં કશું ય શાસ્ત્રબાહ્ય નથી.” પણ વળી એક વિચાર ઝબૂકી ગયો : “ના, હું ગમે તેમ તોય છદ્મસ્થ. મારી પણ ભૂલ કાં ન થાય ? આજ પૂર્વે તો કેટલાય ધુરંધર વિદ્વાન, સુવિહિત ગીતાર્થ, અધ્યાત્મના સાગર શા આચાર્યો ભગવાન સુધર્માસ્વામીજીની પાટને દીપાવી ગયા. કોઈએ આ વિચાર કર્યો નથી. ક્યાં હું અલ્પજ્ઞ ! અને ક્યાં એ પુજનીય શાસ્ત્રોના મર્મજ્ઞો ! ક્યાં મારી શાસનસેવા અને ક્યાં એમની નસનસમાં પરિણમી ગયેલી શાસનવફાદારી ! પ્રાકૃત ભાષામાં જ સૂત્રો બોલાતી પરંપરા એય શાસ્ત્ર જ છે ને ? માર્ગ બે છે - એક શાસ્ત્ર અને બીજી વિહિત ગીતાર્થચરિત પરંપરા ! શાસ્ત્રમાં ન મળતી હોય તેવી પણ એ પરંપરામાં જીવતી જોવા મળતી વાતોઆચરણાઓ-એ પણ શાસ્ત્ર જ છે કે બીજું કાંઈ ? હા, કદાચ ખોટી પણ કોઈ પરંપરા ચાલી પડી હોય તેય બને. સંભવ છે કે શાસનનાં અનેક કાર્યોમાં વ્યસ્ત રહેતા એ મહાત્માઓએ કોઈ વાતને નજરમાં ન પણ લીધી હોય ! જરૂર આવું સંભવિત છે. પરંતુ મારે પરંપરાને એકદમ ખોટી માની લેવી શી રીતે ? અને ખોટી કદાચ હોય તો મને એકલાને એ પરંપરા પલટાવવાનો અધિકાર ખરો ? વિદ્યમાન ગીતાર્થ ભગવંતોની ઉપસ્થિતિમાં સકળ સંઘને ભેગો કરું. મારી વાત વિનમ્ર ભાવે રજૂ કરું. સહુ
