________________ 182 જૈન ઇતિહાસની ઝલકો કદી થઈ ન શકે. પરંતુ હું તમને એક વાત પૂછું છું કે મુનિઓને આટલી હદે પહોંચવું પડે તેવી સ્થિતિનું નિર્માણ થઈ જાય ત્યાં સુધી તમારા જેવી પ્રજાહિતચિંતક વ્યક્તિઓ ઊંઘમાં જ હતી તે વાત તદન સાચી છે ને ! જો તેમ હોય તો તમે કેટલા ગુનેગાર ગણાઓ ?" ગુરુદેવની વાત સાંભળીને ચાણક્યને પોતાના ઉપેક્ષા-દોષનું ભાન થયું. તેણે તરત ક્ષમા માગી અને બીજા જ દિવસથી યોગ્ય કાર્યવાહી અમલમાં મૂકી. [22] સુબંધુ મંત્રી અને ચાણક્યની બુદ્ધિમત્તા ચાણક્યનો સમકાલીન સુબંધુ મંત્રી હતો. મંત્રી થવાની મહત્ત્વાકાંક્ષા તેમનામાં ખૂબ હતી આ વાતથી ચાણક્ય અજાણ ન હતો. રાજ્યના કોઈ ષડયંત્રના ભોગ બનીને જીવન બરબાદ કરવા કરતાં, ચારિત્ર લઈને આબાદ શા માટે ન કરવું ? એ વિચારથી એક દિવસ ચાણક્ય ચારિત્રનો સ્વીકાર કર્યો. હવે સુબંધુ મંત્રીપદે આવ્યા. ચાણક્યનો કાંટો મૂળમાંથી ઉખેડી નાખવાની તેની ભાવના હતી. તેથી મુનિવેષમાં રહેલા ચાણક્યને તે જીવવા દેવા માંગતો ન હતો. એક દિવસ ચાણક્યમુનિની સેવા કરવાની રજા લઈ સુબંધુ જંગલમાં ગયો. ચાણક્ય ધ્યાનમાં ઊભા હતા. તેમની ચારેબાજુ છાણાં ગોઠવીને, ધૂપ અને દીપ પ્રગટાવીને જાણે કે તેમની સેવા કરી રહ્યો છે તેવી માયા કરી, થોડીક ક્ષણો બાદ સળગતી દીવી તે છાણામાં નાખી દીધી, આગ લાગી. ચાણક્યમુનિ પરમાત્માના ધ્યાનમાં લીન બનીને કાળધર્મ પામી ગયા. હાશ ! હવે તો મૂળમાંથી ગયો. એમ વિચારી સુબંધુ ચાણક્યની હવેલીમાં ગયો. સીધો તિજોરી પાસે ગયો અને તિજોરીમાંથી અઢળક નાણું મેળવી લેવા તેણે તિજોરી ખોલી. તિજોરીમાંથી એક ચાવી મળી, જેના દ્વારા એક બીજુ ખાનું ખોલ્યું. તેમાંથી પણ એક ચાવી મળી જેના દ્વારા અંદરનું એક બીજું ખાનું બોલ...જેમ કરતાં કરતાં સાત ચાવી મળી અને સાત ખાનાંઓ ખોલ્યાં. સુબંધુના હર્ષનો કોઈ પાર ન હતો. તેને થયું કે અતિ મૂલ્યવાન ચીજ સંતાડી હશે. જે મને સાતમાં ખાનામાંથી પ્રાપ્ત થશે. સાતમાં ખાનામાં એક ડબ્બી હતી, તે તેણે ખોલી તેમાંથી ભરપૂર સુવાસ આવતી હતી. નાકે લગાડીને તે સુવાસ તેણે લીધી. તેટલામાં તેની નજર તે ખાનામાં પડેલા કાગળ ઉપર પડી.
