________________ 120 જૈન ઇતિહાસની ઝલકો યુદ્ધના મેદાનમાં જ કુમારપાળને સૈનિકોની “નહિ લડવાની ગુપ્ત નીતિની ખબર પડી. તેણે મહાવતને પૂછ્યું ત્યારે બધી વાતની ખબર પડી. મહાવતે કહ્યું કે, “અત્યારે તો આપ, હું અને હાથી ત્રણ જ... એક છીએ.' કુમારપાળે કહ્યું, “આટલા તો મારે ઘણા છે” આમ કહીને તે એકાએક અર્ણોરાજ તરફ ધસી ગયો. શત્રુઓ તરફથી સિંહનાદ ફૂંકાયો, જેથી ગૂર્જરેશ્વરનો હાથી ગભરાઈને પાછો ભાગે, પણ ગૂર્જરેશ્વરે ખેસના બે ઊભા ચીરા કરીને હાથીના કાનમાં ખોસી દીધા. અને પછી ધસમસતાં જઈને અર્ણોરાજને હાથી ઉપરથી-પાલખીમાંથી નીચે પછાડ્યો. એ જ વખતે બેન દોડી આવી અને ભાઈ પાસે બનેવી માટે અભયવચન માંગ્યું. અર્ણોરાજે દયા ગુજારવા વિનંતી કરી. કુમારપાળે કહ્યું, “ધર્મયુદ્ધમાં બહેનનો વિચાર હું ન કરું પણ તું દયા ગુજારવાનું કહે છે તો દયાધર્મની રૂએ તને આજે જીવતો છો છું.” અને વિજયડંકો વાગી ગયો. - ત્યાર બાદ ધનની લાલચથી ફૂટી ગયેલા સામંતો વગેરેને જ્યારે ગુર્જરેશ્વરે કશું કહ્યું પણ નહિ ત્યારે તેમની ઉદારતાથી પ્રભાવિત થયેલા તે બધા કાયમના વફાદાર સૈનિકો બની ગયા. ધર્મયુદ્ધ તે આનું નામ ! ધર્મરક્ષામાં નિર્માલ્યતા કદી ચાલી શકે નહિ. એથી આજે નાની વાતમાં નુકસાન, કાલે મોટી વાતમાંય નુકસાન ! પછી હાથમાં શું રહે ? [26] ત્રણ ધમભા ભાઈઓ રાજા વીરધવલના સમયની આ વાત છે. કોઈ રાજાને ચાર સંતાનો હતાં. રાજાનું એકાએક અવસાન થતાં નાના ત્રણ ભાઈઓએ મોટાભાઈ પાસે પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે પિતાનું વિશાળ રાજય તે સંભાળે તેમને ત્રણેયને એકેકું નાનું રાજ્ય આપે. પણ જડ મોટો ભાઈ, નાના ભાઈના સંતોષના ધર્મભાવને સ્પર્શી ન શક્યો. તેણે એકાદ પણ રાજ્ય આપવાની સાફ ના પાડી દીધી. આટલું થવા છતાંય ધર્માત્મા ત્રણ ભાઈઓ લડ્યા-ઝઘડ્યા વિના ત્યાંથી ચાલી નીકળ્યા. તેઓ રાજા વીરધવળની પાસે ગયા. મંત્રીશ્વર વસ્તુપાળે તેમનું સ્વાગત કરીને બધી વાત જાણી કે તે ત્રણ ભાઈઓ નોકરી કરવા આવ્યા છે અને દરેકનો વાર્ષિક પગાર એકેક લાખ સોનામહોર છે.
