________________ જૈન ઇતિહાસની ઝલક 137 જૈનોની વિદાય થતાં શત્રુંજય તીર્થના પરમાત્મા આદિનાથ બૌદ્ધ-મૂર્તિ તરીકે બૌદ્ધો દ્વારા પૂજાવા લાગ્યા. શિલાદિત્યની બહેન ભૃગુક્ષેત્રના રાજા વેરે પરણી હતી. તેને મલ્લ નામનો અતિ તેજસ્વી પુત્ર થયો હતો, રાજાનું મૃત્યુ થતાં બહેને આઠ વર્ષના પુત્ર મલ્લ સાથે દીક્ષા લીધી. એકદા જૈનોની અતિ અલ્પ સંખ્યાનું કારણ બાળ-મલ્લમુનિએ માતા સાધ્વીજીને પૂછ્યું. માતા સાધ્વીએ કહ્યું કે, “વિશિષ્ટ કોટિના વાદી-પ્રભાવકોના અભાવે બૌદ્ધો સાથેના વાદમાં થયેલો પરાજય તે કારણ છે. આથી આપણે શત્રુંજય તીર્થ પણ ખાયું છે.” સત્ત્વથી ધગધગતા મલમુનિએ તે જ વખતે બૌદ્ધોને હરાવવાની ભીખપ્રતિજ્ઞા કરી. એ માટે જરૂરી આત્મબળ મેળવવા માટે તે માતાના આશિષ લઈને કોઈ પર્વત ઉપર જઈને ઉગ્ર તપ કરવા લાગ્યા. શાસ્ત્રવિધિ મુજબ નજીકના ગામેથી ભિક્ષા લાવવા લાગ્યાં. એકદા રાત્રે સ્વાધ્યાય કરતાં આકાશમાંથી પસાર થતાં દેવતાઓ તેમને પૂછ્યું કે, “મીઠું શું ?" તેમણે જવાબ આપ્યો, “વાલ.” છ માસ બાદ ત્યાંથી પસાર થતાં દેવતાએ એટલું જ પૂછ્યું, “શેની સાથે ?" મુનિએ તરત ઉત્તર આપ્યો, “ધી-ગોળ'ની સાથે. એ વખતે દેવીએ પ્રત્યક્ષ થઈને વરદાન આપ્યું કે, “તમે વાદમાં સર્વત્ર વિજયી બનશો. આ નયચક્ર નામનો ગ્રંથ રાખો. તેના અભ્યાસથી તમે બૌદ્ધો સાથે ખૂબ સારી રીતે યાદ કરી શકશો અને સહેલાઈથી વિજય પામી શકશો.” પણ અફસોસ ! તે ગ્રંથ લઈને બાળ મુનિએ પ્રથમ શ્લોક સારી રીતે વાંચ્યા બાદ ભૂલથી જમીન ઉપર મૂક્યો, તેથી દેવી રૂષ્ટ થઈ ગયાં. તેમણે તરત ગ્રંથ લઈ લીધો અને આવી જ્ઞાનની અશાતના કરવા બદલ ઠપકો આવ્યો. | મુનિએ “મિચ્છામી દુક્કડ” દઈને તે ગ્રંથ પાછો આપવા માટે દેવીને ઘણું કહ્યું પણ દેવી ન જ માન્યા. મુનિના દુભાયેલા અંતરને જોઈને તેમણે આશ્વાસન આપ્યું કે જે પ્રથમ શ્લોક તમે વાંચ્યો છે તેનું જ મનન કરજો. તેટલા માત્રથી પણ તમને એવો જોરદાર ક્ષયોપશમ થશે કે તેનાથી બૌદ્ધો સાથેના વાદમાં તમે વિજયી બની શકશો. (મતમતાંતરે દેવીએ એમ કહ્યું કે હવે હું સહાયક બનીશ પણ પ્રત્યક્ષ નહિ થાઉં.)
