________________ 112 જૈન ઇતિહાસની ઝલકો ઇચ્છાથી જૈન દીક્ષા લીધી હતી. આ બીનાએ ધનપાળના જૈનધર્મ પ્રત્યેના દ્વેષમાં ભડકો કર્યો હતો. તેમણે રાજા દ્વારા ધારાનગરીમાં જૈન સાધુનો પ્રવેશ-પ્રતિબંધ કરાવ્યો હતો. આ બાજુ જૈનધર્મમાં લીન બની ગયેલા શોભનમુનિને મોટાભાઈ ધનપાળને માર્ગસ્થ કરવાનો વિચાર આવ્યો. તેમણે ધારામાં પ્રવેશ કર્યો. રસ્તામાં જ ઘોડા ઉપર આવતાં ધનપાળે મુનિને જોયા. પ્રવેશ-પ્રતિબંધનો ભંગ કરનાર આ સાહસિક મુનિ ઉપર તેને ધિક્કાર છૂટયો. નજીક આવીને તેણે મશ્કરીમાં વાત કરી; જેનો મુનિએ પણ તેવો જ વળતો ઉત્તર આપ્યો. એ ઉત્તરમાં તરી આવેલી સંસ્કૃત ભાષાની પ્રકાંડ વિદ્વત્તાથી ધનપાળ ખૂબ પ્રભાવિત થયો. શોભનમુનિ એકદા તેને ઘેર વહોરવા ગયા. ધનપાળની પત્નીએ તેને વહેરાવવા માટે દહીં લીધું. તે ત્રણ દિવસનું હતું માટે ‘અભક્ષ્ય છે” એમ કહીને મુનિએ તે લેવાની ના પાડી. બાજુમાં ઊભેલા ધનપાળે કહ્યું કે, “જો આ દહીંમાં જીવડાં હોય તો મને બતાવી આપો.” શોભનમુનિએ અળતાના રસનો પ્રયોગ કરીને તેમાં પુષ્કળ જીવો દેખાડ્યા. ' હવે દહીં બાજુ ઉપર મૂકીને સ્ત્રી લાડુ વહોરાવવા લાગી. તે જ વખતે ચકોર પક્ષીની ચીસો સાંભળીને અને તેની બેચેની જોઈને મુનિએ કહ્યું કે, તે લાડુમાં ઝેર ભેળવવામાં આવ્યું છે.” ધનપાળ તો આ સાંભળીને સ્તબ્ધ થઈ ગયો. તેણે બિલાડીને બે-ત્રણ કણિયા નાંખ્યા તો તરત થોડી વાર માટે બેભાન થઈ ગઈ ! સાચે જ ધનપાળનો જાન લેવાનું કોઈ રાજકીય પયંત્ર રચાયું હતું. | મુનિએ ચકોર પક્ષીની વાત કરી. જૈનદર્શનનું આ ઊંડાણ જાણીને ધનપાળનો દ્વેષ ઓગળી ગયો. હવે તે જૈન ધર્મની સન્મુખ થયો. ક્રમશઃ જૈનધર્મનો કટ્ટર શ્રાવક બન્યો. એક વાર તેણે આદિનાથ પ્રભુનું કાવ્ય બનાવ્યું. તેણે રાજા ભોજને સંભળાવ્યું તે સાંભળીને પ્રભાવિત થયેલા ભોજે ધનપાળ પાસે પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે, “આ કાવ્યમાં જ્યાં “આદિનાથ” લખ્યું છે ત્યાં “શંકર' મૂકી દે, વિનીતા' નગરીના સ્થાને ધારાનગરી મૂક અને “ભરત રાજા'ને બદલે ‘ભોજ રાજા મૂક” આ સાંભળીને ધનપાળ ગંભીર બની ગયા. તેમણે કહ્યું કે, “તમારામાં અને તેમનામાં તો આસમાન-જમીનનું અંતર છે. આ મારાથી કદી બની શકશે નહિ. ક્યાં ઐરાવત અને ક્યાં ગધેડો ? હું કાંઈ તમારો ભાટ નથી !'
