________________ જૈન ઇતિહાસની ઝલક હતાં. એમના કોઈ પુણ્ય અને ઘોર તપાદિના પ્રભાવે જાત્ય વૈરી પશુઓ પણ વૈર ભૂલી જઈને એમની પાસે બેસી રહેતાં. એક વાર એ મહાત્માના સંસારી પિતા ઋષભદત્ત વંદનાર્થે આવ્યા. તેમણે મહાત્માની આ સિદ્ધિની ભારે અનુમોદના કરી. ત્યારે મુનિએ કહ્યું, “મારી વાત કરતાં મને શરમ આવે છે. એ આત્મશ્લાઘા કહેવાય. તમે મારા પેલા શિષ્ય પાસે જાઓ એ તમને મારા વિકાસની સઘળી વાત કરશે.” - આ મહાત્માનું નામ ધર્મદત્ત મુનિ હતું; આવી માયાયુક્ત આપબડાઈના કારણે તેમણે સ્ત્રીવેદ બાંધ્યો. [30] મણિઉધોત મહારાજ મહોપાધ્યાય શ્રીમદ્ યશોવિજયજી મહારાજાના સમકાલીન તપસ્વી મહાત્મા; નામ મણિઉદ્યોત મહારાજ. ઘોર સાધનામય તેમનું જીવન. એકદા તેમને પીઠમાં પાઠું થયું. દરકાર ન કરવાથી તેમાં રસી થઈ. તેમાં પુષ્કળ જીવાતો પેદા થઈ. તેઓ અસહ્ય વેદના ભોગવવા લાગ્યા. પણ તેમાંય તેમની ચિત્ત પ્રસન્નતા કોઈ અનોખી જ હતી. એક વાર તેઓ રાત્રે કાયોત્સર્ગ કાર્યમાં લીન હતા. તે વખતે આકાશ માર્ગેથી પસાર થતાં કોઈ દેવાત્માએ તેમને ધ્યાનસ્થ જોયાં. દર્દ જોયું; વેદના જોઈ ચિત્તની અપાર પ્રસન્નતા જોઈ. તે સ્તબ્ધ થઈ ગયો. નીચે મહાત્મા પાસે આવ્યો. કાયોત્સર્ગ પૂર્ણ થયા બાદ દેવાત્માએ હાથ જોડીને કહ્યું, “આપ સંમતિ આપો તો એક જ ક્ષણમાં આ દર્દ મટાડી દઉં.” મહાત્માએ કહ્યું, “દેવાત્મા ! ભૂલથી પણ એવું કશું કરીશ નહિ. આ પાઠું તો પ્રત્યેક સમયે મારી અનંતી કર્મ-વર્ગણાનો ક્ષય કરવામાં મને અસાધારણ સાથ આપી રહ્યું છે. એ કાંઈ મારી આપત્તિ નથી પણ પરમ સંપત્તિ છે. એને દૂર કરાય જ નહિ. માટે તું શાંતિથી અહીંથી રવાના થઈ જા.” અને મહાઆત્માની મહામસ્તીનો વિચાર કરતો, વંદન કરતો દેવાત્મા ત્યાંથી વિદાય થઈ ગયો. [38] શ્રીગુપ્તસૂરિજી અને ગોવિંદ મહાન જૈનાચાર્ય શ્રી ગુપ્તસૂરિજી ! તેઓ જબ્બર વાદી હતાં. તેમની વાદ-ખ્યાતિથી ગોવિંદ નામનો વાદી ઈર્ષ્યાથી જલતો હતો. તેણે જૈન ધર્મશાસ્ત્રોનો સાંગોપાંગ અભ્યાસ કરવા માટે વારંવાર જૈની દીક્ષા લીધી. વારંવાર દીક્ષા છોડીને શ્રી ગુપ્ત આચાર્ય સાથે વાદ કર્યો. દરેક વખતે હાર પામ્યો.
