________________ 20 જૈન ઇતિહાસની ઝલકો [42] પુષ્પશાલનો વિનય પરમાત્મા મહાવીરદેવના સમયની આ વાત છે. એ શ્રેષ્ઠીપુત્ર હતો. ખૂબ જ સરળ છતાં ખૂબ જ જડ. પિતાએ તેને એક વાત બરોબર શીખવી રાખી હતી કે કોઈ પણ મોટા દેખાય તો તેને પગે લાગીને વિનય કરવો. આ વાતનો અમલ પિતા તરફ થયો. તે પુત્ર પિતાને કાયમ પગે લાગ્યા કરે. પણ જયારે એ વાર પિતાજીને ગામના મુખીને પગે લાગતા જોયા ત્યારથી તે ગામના મુખીને પણ પગે લાગવા લાગ્યો. એમ મુખીને અભયકુમાર મન્તીશ્વરને પ્રણામ કરતા જોયા ત્યારથી તે મન્ઝીશ્વરને પણ વારંવાર પ્રણામ કરવા લાગ્યો. મત્રીશ્વરને મગધાધિપતિ શ્રેણિકને, અને શ્રેણિક રાજાને, પરમાત્મા મહાવીરદેવને પ્રણામ કરતાં જોયા એટલે તે શ્રેણિકને તથા છેલ્લે પરમાત્માને પુનઃ પુનઃ પ્રણામ કરવા લાગ્યો. બસ. પરમાત્માની સન્મુખ પગે લાગીને કલાકો સુધી ઊભો રહ્યો. પ્રભુએ તેને કહ્યું, 'પ્રણામ કરવાના વિનય કરતાં પણ ઉચ્ચ કક્ષાનો વિનય સાધુ થઈને તમામ આજ્ઞાઓનું યથાશક્તિ પાલન કરવું તે છે.” તરત પિતાની આજ્ઞા લઈને તે શ્રેષ્ઠીપુત્ર સાધુ થયા, સુંદર આરાધના કરીને આત્મકલ્યાણ સાધ્યું. તેમનું નામ હતું પુષ્પ શાલ. [43] હાથીનો જીવદયાપરિણામ કોઈ રાજાનું સૈન્ય શત્રુ સાથે ખૂનખાર જંગ ખેલી રહ્યું હતું ત્યાંથી થોડેક જ દૂર ઉદ્યાન હતું. ત્યાં કેટલાક મુનિઓ પધાર્યા હતા. યુદ્ધમાં કામ કરીને થાકેલા હાથીઓને તે ઉદ્યાનમાં આરામ આપવા માટે બાંધવામાં આવ્યો હતો. હાથીની નજર સતત તે મુનિઓની જીવનચર્યા તરફ રહેવા લાગી. મુનિઓના જીવનનું પ્રધાનકાર્ય જીવદયા હતું. એ જોઈને હાથીના પરિણામ જીવદયામય થઈ ગયાં. જ્યારે તેને ફરી યુદ્ધભૂમિ ઉપર લઈ જવામાં આવ્યો ત્યારે તે લડવા માટે જરાય સજ્જ ન થતાં સહુને આશ્ચર્ય થયું. કોઈ નિવૃત્ત વૃદ્ધ મહાવતે સલાહ આપી કે તેની સામે હાથીઓને ગોઠવીને કૃત્રિમ લડાઈ કરાવો તે જોવાથી તેને પોરસ ચઢશે અને ફરી તે લડવા લાગશે. ખરેખર તેમ જ થયું.
