________________ 16 જૈન ઇતિહાસની ઝલકો [34] કીર્તિધર અને સુકોશલ પિતા કીર્તિધર દીક્ષિત થઈને એક વાર પોતાના નગરની બહારના ઉદ્યાનમાં આવ્યા. પિતાની પાછળ પુત્ર સુકોશલ પણ દીક્ષા લઈ લે તે ભયથી રાજમાતા સહદેવીએ તેમને નગરપ્રવેશની મનાઈ કરી. આ વાતની સુકોશલને ખબર પડતાં તેને ભારે આઘાત લાગ્યો. ઉદ્યાનમાં જઈ પિતા-મુનિ પાસે ખૂબ રડીને ક્ષમા માગી. માતાની ભૂલના પ્રાયશ્ચિત્તરૂપે દીક્ષા આપવા આગ્રહ કર્યો. આ વાત જાણીને સઘળાય કુટુંબીજનો આવી ગયા : સહુએ - ખાસ કરીને માતાએ સુકોશલને ખૂબ સમજાવ્યો, પણ માતાના જ અનાર્યશા આચરણે ત્રાસી ગયેલો સુકોશલ પોતાના નિશ્ચયમાં અડગ રહ્યો. સંસારીજનોની સ્વાર્થમયતા જોઈને તેનું અંતર વલોવાઈ ગયું હતું. પત્ની ચિત્રમાળાને સગર્ભા અવસ્થામાં મૂકીને સુકોશલે પિતામુનિ પાસે દીક્ષા લીધી. પિતા-પુત્ર મુનિઓ ઘોર તપશ્ચર્યા સાથે સંયમજીવનની ઉત્કૃષ્ટ આરાધના કરવા લાગ્યા. રાજમાતા સહદેવી તીવ્ર આર્તધ્યાનમાં મૃત્યુ પામીને વાઘણ થઈ. યોગાનુયોગ એક જ વનમાં બે મુનિઓ અને વાઘણ સામસામાં આવી ગયાં. અંત સમય નજીક જાણતા બન્ને મુનિઓ ધ્યાનસ્થ ઊભા રહી ગયા. પૂર્વભવના વૈરભાવથી વાઘણ બન્નેના શરીર ધીમે ધીમે ખાઈ ગઈ. અપૂર્વ સમાધિમાં રહીને બન્ને મુનિઓ ક્ષપકશ્રેણિ માંડીને કૈવલ્ય પામીને મોક્ષમાં ગયા. [35] ગૂર્જરેશ્વર કુમારપાળ ગૂર્જરેશ્વર કુમારપાળના સમયમાં સંઘમાં એકતા જળવાઈ રહે; કોઈ સંઘર્ષ પેદા ન થાય. એ માટે કેટલીક વ્યવસ્થાઓ વિચારાઈ હતી. આના અન્વયે એક મહાત્માને નગરમાંથી વિહાર કરવો પડે તેમ હતો. પરન્તુ જરાય અકળાયા વિના તેમણે ગૂર્જરેશ્વરને જણાવ્યું કે, “મારે વ્યાખ્યાનમાં મન્નાધિરાજશ્રી નવકારના પાંચ પદોનું વર્ણન ચાલે છે. જો તમે સંમતિ આપો તો હું તે વર્ણન પૂરું કર્યા બાદ વિહાર કરું.” ગૂર્જરેશ્વરે સંમતિ આપી. લગાતાર સોળ વર્ષ સુધી પાંચ પદો ઉપર વર્ણન ચાલ્યું. પણ તો ય વચનબદ્ધ ગૂર્જરેશ્વર તે મહાત્મા પ્રત્યે જરાય અકળાયા નહિ. [36] ધર્મદત્તમુનિનો અહંકાર એ સાધુ ભગવંત આપ-બડાશમાં પાવરધા હતા. એથી ય વધુ વિચિત્ર વાત તો એ હતી કે તેઓ પોતાને સાવ તુચ્છ કહીને ભયંકર માયામાં રમતા
