Book Title: Gujarati Bhashanu Bruhad Vyakaran
Author(s): Ravbahadur Kamlashankar Pranshankar Trivedi
Publisher: Macmilan and Company Limited
View full book text
________________
સર્વનામઃ પ્રકારાદિ
૧૬૯
મેં કહેલાં પુસ્તક (કે પુસ્તકે) મુંબઈ જાઓ ત્યારે લેતા આવજે. આ સંસ્કૃત પુસ્તક છે, એને માટે મારે બહુ રખડવું પડ્યું.
વ્યુત્પત્તિ-રૂમ્ (આ, એ)નું અપભ્રંશમાં છું. પ્ર. p. ૩. કામ (ગાય) અને સ્ત્રી. . . . શાળા (ગાથા) થાય છે. સામે (મા) એ છું. ૪. . વ. છે. માત્ર અને માત્ર એ અનુક્રમે પુલિંગ અને સ્ત્રીલિંગનાં સામાન્ય અંગ છે.
એજ પ્રમાણે ઉતર્ નું અપભ્રંશમાં ૬. . . . gટ્ટ (સં. , . સ, 1. ) અને શ્રી. 2. . વપણ શું છે અને એજ સામાન્ય અંગ છે.
ટુ પરથી “એ” અને માત્ર પરથી “આ આવ્યા છે.
ગુજરાતીની પેઠ અપભ્રંશની સાથે હિંદી વધારે મળતી છે, તેમાં “એ” કે “આને માટે હું અને ચટુ છે. બંગાળમાં -ફનિ અને પંજાબીમાં રૂઢ છે. અપભ્રંશમાં પુરૂ ને તિ એ તદ્ ને તનાં ઝનાં ૨. વ.નાં રૂપ છે.
एइ ति घोडा एइ थलि एइ ति निसिअ खग्ग।। (આ તે ઘોડા છે, આ સ્થલી છે, આ તે તણખો છે.)
સંસ્કૃતમાં રૂદ્રમ્ ને ખતમાં રૂદ્રમ્ કરતાં પતર્ વધારે પાસેના પદાર્થ માટે વપરાય છે.* ગુજરાતીમાં ઉતર્ પરથી આવેલા “એ કરતાં રૂમ પરથી આવેલું
આ રૂ૫ સમીપતર પદાર્થને માટે વપરાય છે. - હિંદીમાં ચઢ નિકટવતી પદાર્થ માટે અને ઘેટું દૂરવતી પદાર્થ માટે વપરાય છે. બંગાળમાં રૂનિ પાસેના પદાર્થ માટે અને રન દૂરના પદાર્થને માટે વપરાય છે. મરાઠીમાં હું (એ) ને તો (તે) એ દર્શક સર્વનામ છે. - તનાં રૂ૫ અપભ્રંશમાં ત ઉપરથી સબ્ધ જેવાં થાય છે. -સો ૪. p. .
માં છે; નjમાં અપભ્રંશમાં બં, તે એ પ્ર. p. ૨. તેમજ દ્રિ. . ૨. છે અને જે ને તે એ પ્ર. ને , નાં વ. વ. છે. મરાઠીમાં તો; હિંદીમાં લો; પંજાબી ને સિધી માં પણ સો છે. બંગાળીમાં લે છે; ઉકલીમાં પણ લે છે.
* इदमस्तु संनिकृष्टं समीपतरवर्ति चैतदो रूपम् । ___अदसस्तु विप्रकृष्टं तदिति परोक्षे विजानीयात् ॥ રૂમ સંનિકૃષ્ટ–સમીપના પદાર્થને માટે, તે વધારે સમીપનાને માટે, એ ઘરનાને માટે અને દ્િ પરાક્ષને માટે વપરાય છે.
