________________
૧૮૬ ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ
આ છોકરાનું કુળ ઉચ્ચ છે, પેલાનું ઉચ્ચતર છે, પણ કાલે મળ્યું હતું તેનું ઉચ્ચતમ છે.
તર’ અને ‘તમ” એ બેને દ્રઢ સમાસ “તરતમ થઈ તે પરથી ભાવવાચક નામ “ધ” પ્રત્યય લાગી “તારતમ્ય થયું છે.
એ વિષયનું તારતમ્ય કાઢવું જોઈએ.
તર અને તમ પ્રત્યય સંસ્કૃતમાં વિશેષણ ઉપરાંતનામ, અવ્યય, અને ક્રિયાપદને પણ લાગે છે; અવ્યયને અને ક્રિયાપદને લાગે છે ત્યારે તેનું તરાનું અને તમાકુ થાય છે.
વિશેષણ-દરિદ્ર દરિદ્રતા દરિદ્રતમ સં. નામ–ચાવ ચીવતર વક્રતમ , ક્રિયાપદ–પતિ પતિતામ્ પરિમાન્ , અવ્યયન-૩: સ્તરા તમામ્
સ્તર (વિશે૦) ભૈરતમ (વિશે ) ને રૂ8 પ્રત્યય લાગતા પહેલાં અન્ય સ્વરને ને અન્ય વ્યંજન હોય તે પૂર્વ સ્વર સહિત તે વ્યંજનને લેપ થાય છે, જેમકે,
लघु लघीयस् लघिष्ठ વળી મન, વન, રૂ, વગેરે મત્વર્થક-સ્વામિત્વવાચક પ્રત્યય શબ્દને અને હોય તે એ પ્રત્યયને ચન્ ને પ્રત્યે લગાડતાં લેપ થાય છે. દાખલા –
पापिन--पापीयस् पापिष्ठ गर्ववत्--गीयस् गर्विष्ठ
बलवत्-बलीयस् बलिष्ठ એ પ્રત્યયે લગાડતાં કેટલાક શબ્દમાં ફેરફાર થાય છે.
