Book Title: Gujarati Bhashanu Bruhad Vyakaran
Author(s): Ravbahadur Kamlashankar Pranshankar Trivedi
Publisher: Macmilan and Company Limited
View full book text
________________
૩૮૮ ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ ર ને ને બદલે નું લખાતે. આમાં ને ઉચ્ચાર યજુર્વેદીઓ પણ હું કરે છે ને ઉત્તર હિંદુસ્તાનમાં ને જૂ અને જૂને શું ઉચ્ચાર ઘણો સામાન્ય છે (ષિ-વિ; યમુના-નમુના, વૈકું–વ; વંશ-વાંસ).
રાગા-gટઢાં મળી કાસ્ટ (ઠાલી) હાથે ન કરૂTI Uજ રાણા, રેવ,ગુરુ, जोशी, वेद । फले करी फल पांमीए। वली राजा बोल हे देगंबर । ताहरइ (तारे) શું કાર્ય છ (છે) તે મુજ (મને) વરુ (કહે). તેવર વોરિડા પ્રાંતિ (એકાતે) સવિય (આવી, આવીને) તુહુરઝન (તુજને) સાથે હું ! તાલપંચવિશી, પૃ. ૮૯
રાના વમાત્ય વર (વિક્રમાદિત્ય! કહે) તઝામરૂ (એટલામાં) સાવિ કુળ (કણ) ગાજતુ તુ જ નહી હું (કહે) તુ (ત) તે હુયા સુ. राजा वक्रमादइत्य बोलु । एतलामांहइ राजा सात्विक । वैताल बोलु से कारणि (શે કારણે શા કારણે)રાગા વોટ્સ સ્વામીન(સ્વામીને) કથે સેવક પ્રાણ ત્યાજ વર (ત્યાગ કરે) ઘટ્ટ તુ (તે) સેવનું ધમે છે (છે). ૫ લેવાનર શનિ (સેવકને કાજે) રાયે આપણું રાગ ઝૂ માંની (સમાન) પુ (લેખું-લેખ્યું) કાપોપુ મરણ માનવુ ગત વ રાણા સાવિ હૃવું સમજે સવ (શબ) પાછું વૈતાવ, પૃ. ૧૧૬
સ્વરભાર–પ્રાકૃતમાં શબ્દના ઉપાત્ય સ્વર પર ભાર પડે છે, તેથી લોકોને એ લપાઈ પૂર્વ સ્વર દીર્ધ થઈ મરાઠી ને હિંદીમાં થોડા રૂ૫ થયું છે. ગુજરાતીમાં અપ. ઘોડામાંના બે સ્વરો ભેગા થઈ ઘોડે’ થયું છે. આ સ્વરભારને નિયમ બધી આર્ય દેશી ભાષાઓમાં પ્રવર્તે છે એમ અગાઉ કહ્યું છે (પૃ. ૩૫૦-૫૧ જુઓ)–ગત,” “રીત, જાત'. એવા બે સ્વરવાળા શબ્દમાં આ ખરું છે. પરંતુ બેથી વધારે સ્વરવાળા શબ્દોમાં એ ખરું નથી. ડૉ. ભાંડારકર કહે છે કે મરાઠીમાં સુd, “નુતન,” “જિત , “નવન્ત' જેવા શબ્દોમાં ઉપાત્ય સ્વર પર ભાર પડે છે, તેથી તે નો ઉચ્ચાર ૩૧મ જેવો લાંબે થાય છે. ગુજરાતીમાં આમ નથી. આપણી ભાષામાં તે સ્વરભાર હમેશ શબ્દના આદિ સ્વર પર અને શબ્દ મોટો હોય તો આદિ સ્વર પર અને બીજા સ્વર પર એમ બે ભાગ પર ભાર પડે છે. આ સ્વરભારને લીધે અન્ય “અ” અને મેટા શબ્દમાં તેની સાથે વચલો “અ” પણ અનુચ્ચરિત રહે છે.
