Book Title: Gujarati Bhashanu Bruhad Vyakaran
Author(s): Ravbahadur Kamlashankar Pranshankar Trivedi
Publisher: Macmilan and Company Limited
View full book text
________________
શબ્દો છૂટા પાડવા: જોડણી આવા શબ્દોમાં કેટલાક “હીક', “વ્હાણું, ને “સહેલું લખે છે. આમાં બહીકમાં અલ્પપ્રાણ સાથે હ જેડાઈ અશાસ્ત્રીય સ્વરૂપ બને છે. “હાણું વગેરેમાં વ્યુત્પત્તિને અનુસાર નથી. અપભ્રંશમાં તેમજ જૂની ગુજરાતીમાં એ શબ્દમાં હકાર અસંયુક્ત છે (“વિહાણું [. વિમાનમ]; વમવલ્લ—વાહિલ દુલ્લડ–દેહિલ).
(ઈ) કહેવું, રહેવું, સહેવું, નાહવું, ચાહવું
સંસ્કૃત ધાતુ ઘુ, ત્, સત્ છે; થુના શુને પ્રાકૃતમાં ટૂ થાય છે. પ્રાકૃતમાં કે અપભ્રંશમાં તેમજ જૂની ગુજરાતીમાં એ શબ્દમાં હકાર સંયુક્ત લખેલ નથી તે ઉપર દર્શાવ્યું છે.
કેહવું, રેહવું, “સેહવું લખીએ તે ઉચ્ચાર તેમજ વ્યુત્પત્તિ સચવાય; પરંતુ ભૂતકાળમાં કહ્યું, “રહ્યું, “હું” રૂપમાં “કહે, “રહે, સહ ધાતુ લેવા પડે છે ને એજ ખરા ધાતુ છે, તેથી કહેવું, “રહેવું, સહેવું લખવાની જરૂર પડે છે.
કહેવું રહેવું, સહેવું-આમ લખવા કરતાં તે કેહવું, રેહવું, સેહવું–એમ લખવું વધારે સારું છે, કેમકે શાન્ત અકારના નિયમ પ્રમાણે વચલા એકાને અકાર શાન્ત છે. વળી ક અલ્પપ્રાણ સાથે હું જેડ એ પણ અશાસ્ત્રીય છે. | ઈ) ચડવું, કાઢવું, નાસવું
ઉપર દર્શાવ્યા પ્રમાણે “ચડવું શુદ્ધ છે (ધાતુના સ્નો સ્ થાય છે.), “ચઢવું નહિ; “કાઢવું શુદ્ધ છે, તેને બદલે “કહાડવું” લખવાની જરૂર નથી. જૂની ગુજરાતીમાં પણ નાસવું’માં (નર ઉપરથી) હકાર નથી. (૨) બીજી રીત
જે શબ્દમાં હકાર દર્શાવાતું નથી તેમાં હકાર દર્શાવજ હોય તે નીચે પ્રમાણે દર્શાવ:–
(૧) મહતું, નાહવું, વાહલું, સેહલું, વાહણું, મારું, તારું તમારું, અમાહરું, સામું, દાહડે
