________________
૧૯૪ ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ
સવા–સં. સપા; પ્રા. સવાસો; અપ, સવાલ (ન્ને ૨ થઈ ર્ થયો છે.)
દેહ– સં. કાર્બદ્રિતીય; માગધીમાં ગઈ કે અવરૂપ-આમાં મg ને ટુ–વિ ને વ્યત્યય થઈ વિરુ પરથી દોઢ' થયું છે (ને જ થઈ, ને ૩ થઈ, મહીઢ પૂર્વ હિંદી-હેa-ઢ, પશ્ચિમ હિંદી-ઢા; પં–હેડતાંબં.-૩
અઢી–. મર્ધતૃતીય; માગધીમાં માફઝ (ગગગ-મકૃતજ્ઞ) છે
તે પરથી. ઊઠાં –ાં. અર્ધચતુર્થ – ગદ્ધાવો-મમરો–ોદો-ફોકોમ લોપાઈ ફોટા–દૂર પશ્ચિમ હિંદીમાં છે, લેપાઈઝા-રા; ગુજ૦ ઊઠું-ઊઠાં. આ પ્રમાણે દેઢ, “અઢી, “હું ગર્વ સાથે પછી સંખ્યાપૂરક મળીને થયાં છે. સાડા-ઉં. સર્વ: પ્રા. સમો
પહેલો-સં. પ્રથમ; પ્રા. તે ઘટુમો છે; પરંતુ ને હૂ થઈ શકે, પૃથ્વીનું પ, પથ :નું ઘટ્ટ થાય છે. - ૨ ને રૃ થયો હોય, મેં લપાયે હય, ને વર્ણવ્યત્યય થયો હોય. માગધીમાં વઢમિ-gઢ છે. ડૉ. ટેસિટોરિ પૂહિક એ જૂના ગુજરાતી રૂપ પરથી એજ અપભ્રંશનું રૂપ ધારી સંસ્કૃત
શબ્દ કપે છે.
“મુગ્ધાવબોધમાં પહિલઉ” રૂપ છે. હિંદીમાં પા; પં.માં ાિં છે.
બીજું, ત્રીજું--સં. દ્વિતીય -પ્રા. વિજ્ઞ; સં. તૃતીય; પ્રા. તરૂન્ન; અપભ્રંશમાં તરૂ વપરાયું છે. પંજાબીમાં કૂના, ફૂગ, તીજ્ઞા છે.
“મુગ્ધાવ”માં “ત્રીજઉં,” “ત્રીજાને ઠેકાણે ને “વિહુ' “ત્રણને ઠેકાણે છે. એથું-ચતુર્થ -પ્રા. વડો–વારથો છે અ૫. વાસ્થય છે. મુગ્ધા”માં “ચઉથવું છે.
પાંચમું છ, સાતમું, વગેરે શબ્દો સં. યમ, પs, da, વગેરે પરથી પ્રાકૃતિદ્વારા આવ્યા છે.
“મુગ્ધામાં પાંચમ છે.
સંઘવાચક–-એકું, “દુ, ‘તરી, “ચકું, “પંચું, “છે“સનું, “અ, નવું,” “દાન–આ સમૂહવાચક છે. આંકના કોઠામાં વપરાય છે. “પંચાં,” “જીંગછક, “સત્તાં, “અ” “નવાં એ બ. વ.નાં રૂ૫ છે. સંસ્કૃતમાં ૧ પ્રત્યય સમૂહવાચક છે-દ્ધિ, ત્રિ, ચતુ, વચા, ઘર, સતવ, કષ્ટ, નવ, તરાવા શબ્દ સમૂહવાચક છે.
