Book Title: Gujarati Bhashanu Bruhad Vyakaran
Author(s): Ravbahadur Kamlashankar Pranshankar Trivedi
Publisher: Macmilan and Company Limited
View full book text
________________
૨૭૦
ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ
(૬) ગા+અક્ષ=ગવાક્ષ (ગાખ, ઝરૂખા) ગો+ઇન્દ્ર=ગવેન્દ્ર (વિષ્ણુ)
આમાં ‘આ’ના ‘અવ્’ થવાને બદલે ‘અવ' થયા છે.
() કિંમ+ઓષ્ઠ-બિંબઇ-બિંબઇ (ખિમફળ જેવા આઠએ ફળ પાકે છે ત્યારે લાલ હોય છે.)
દન્ત+આઇ=દન્ત ઇ–ાન્તૌક અધર+આઇ=અધરોષ્ઠ-અધરોષ્ઠ
‘આઇ’ની સાથે પૂર્વના ‘અ’ની સંધિ સમાસમાં ‘આ’ ને ‘ઔ’
અને થાય છે.
(૩) કુલ+અટા=કુલટા
સીમ (ન )+અન્ત=સીમન્ત (સેંતી) મન ( સ્ )+ઈયા=મનીષા (બુદ્ધિ) મન ( સ )ઋષી=મનીષી ( બુદ્ધિમાન ) સાર (વિચિત્ર, સારૂં)+અંગ=સારંગ (હરણુ) માર્ત+અંડ=માર્તંડ ( મૃત અંડથી ઉત્પન્ન થયલા; સૂર્ય ) પત (ન )+અંજલિ="પતંજલિ ( મહાભાષ્યકાર )
ઉપલા દાખલામાં પૂર્વ પદ્મના અન્ય સ્વર કે પૂર્વસ્વર સહિત અન્ત્ય વ્યંજન લેાપા છે.
અન્ય સ્વર કે અન્ય વ્યંજન હોય તેા પૂર્વસ્વર સહિત અન્ય વ્યંજનને સંસ્કૃત વ્યાકરણમાં ટિ સંજ્ઞા આપી છે.
* ગેાનદે દેશમાં--સિંધમાં ઋષિ તપ કરતા હતા ત્યારે તેના ખાભામાં સર્પરૂપે પડ્યા માટે પતંજલિ કહેવાયા એવી ઇન્તકથા છે. ગાનર્દમાં જન્મ્યા માટે ભાષ્યકાર ‘ગાનીચ' કહેવાય છે. એજ પ્રમાણે જન્મસ્થાન પરથી પાણિનિનું નામ ‘શાલાતુરીય' કે ‘શાલેાત્તરીય' છે.
