Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रकाशिका टीका सू. २१ कालस्वरूपम् पल्ले खीणे' सः पूर्वोक्तः पल्यः क्षीणः वालाग्रकषणवशात् क्षयं प्राप्तः आकृष्टधान्यकोष्ठागारवत् तथा ‘णीरए' नीरजाः-रज धूलिस्तत्सदृशस्सूक्ष्मवालाग्रस्तस्मान्निष्क्रान्तो नीरजाः रजस्तुल्य सूक्ष्मवालाग्ररहितः कोष्ठागारवत् तथा 'पिल्लेवे' निर्लेपः लेपरहितः अत्यन्तसंश्लेषेण तन्मयत्वप्राप्तवालाग्रलेपापहारात् अपनीत धान्यलेपकोष्ठागारवत् 'तथा 'णिहिए' निष्ठितः अपनेतव्यः द्रव्यापनयनान्निष्ठां रिक्ततां गतो 'भवइ' भवति विशिष्ट प्रयत्न प्रमार्जित कोष्ठागारवत् यद्वा नीरज आदयस्त्रयोऽपि समानार्थाः शब्द अतिशयित शुद्धि सूचनपराः 'से तं पलिओवमे' तदेतत् पल्योपमम् । इदं संख्येयवर्षकोटीकोटी प्रमाणं बादरपल्योपमं बोध्यं यतोऽत्र पल्यगतवालाग्राणां संख्येयैरेव वर्षे रपहारसंभव उक्तः। अस्य च यद्यपि वक्ष्यमाणसुषमसुषमादिकालमानादौ नोपयोगस्तथापि सुषम मुषमा काल मानोपयोगि सूक्ष्मपल्योपमं सुखेनावबोध्यं भवत्वितीदं प्रदर्शितम् । सूक्ष्मपल्योपमप्रमाणं तु एवं विज्ञेयं, तथाहि पूर्वोक्तमेकैकवालाग्रमसख्येय खण्डीकृत्य भृतस्य उत्सेधाङशुलयोजनप्रमाणायामविष्कम्भावगाहस्य पल्यस्य वर्षशते २ एकैक वालाग्र खण्डापहारेण यावता कालेन सर्ववालाग्रखण्डापहारान्निर्लेपतास्यात् सोऽसंख्येय वर्ष जाती है-अर्थात् पूर्णरूप से वे बालग्र उस पल्य में से निकल जाते हैं तो इतने कालका पल्योपम काल हैं इस पल्य में संख्यात कोटीकोटोप्रमाण वर्षे समाप्त हो जाते हैं. इसे बादर पल्योपम काल कहागयाहै. क्यों कि इस पल्य गत बालानों का अपहार संख्यात वर्षों में ही हो जाता है. इस पल्य का यद्यपि वक्ष्यमाण सुषमा सुषमादिकाल प्रमाण में उपयोग नहीं है परन्त फिर भी सषम सुषमा काल के प्रमाण में उपयोगी जो सूक्ष्म पल्योपम है वह सुख से समझ में आजाय इसलिये इसे यहां दिखलाया गया है सूक्ष्म पल्योपम का प्रमाण इस तरह से विज्ञेय है-पूर्वोक्त बालागों में से एक एक बालाग्र के असंख्यात खण्ड कर लेना चाहिये और फिर उनसे उस पल्य को भरना चाहिये. इस अवस्था में इस पल्यकी लम्बाई चौडाई एवं अवगाह उत्सेधागल योजन प्रमाण हो जावेगी; अब सौ वर्ष निकल जाने पर उसमें से एक २ बालाग्रखण्ड का अपहार करना चाहिये. इस तरह से करते २ जितने काल में वह पल्य उन सर्व बालानों के કે તેમાંથી સંપૂર્ણ પણે બાલા બહાર કાઢી નાખવામાં આવે તે તેટલા કાળનું નામ પોપમ કાળ છે. આ પત્યમાં સંખ્યાત કોટિ કોટિ પ્રમાણ વર્ષ સમાપ્ત થઈ જાય છે. આને
દર પાપમ કહેવામાં આવે છે, કેમકે આ પયગત બાલાને અપહાર સંખ્યાતવષે માં જ થઈ જાય છે. જો કે આ પલયના વિદ્યમાણ સુષમ સુષમાદિ કાલ પ્રમાણમાં ઉપયોગ નથી છતાંએ સુષમ સુષમાકાળના પ્રમાણમાં ઉપયોગી જે સૂફમપપમ છે તે સુખેથી સમજ માં આવી શકે એટલા માટે અહીં દર્શાવવા માં આવેલ છે. સૂફમપલ્યોપમનું પ્રમાણ આ પ્રમાણે વિય છે. પૂર્વોકત બાલામાં એક એક બાલાગ્રના અસંખ્યાત ખંડે કરી નાખવા જોઈએ અને ત્યાર બાદ તેમના વડે આ પલ્યને પૂરિત કરવું. આ સ્થિતિ માં આ પત્યની લંબાઈ પહેળાઈ તેમજ અવગાહ ઊર્ભધાગુલચીજને પ્રમાણ થઈ જશે. હવે દર એ વર્ષે એક બાલાગ્રખંડને તેમાંથી અપહાર કર આ પ્રમાણે જેટલા કાળમાં તે પદ્ય
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
