Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 458

४४६
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
अन्यथा दशार्हशब्देन वासुदेवानामेव प्रतिपाद्यतया ग्रहणं स्यादिति 'अहयं च दसाराणं' इति वचनात् यद्यपि प्रतिवासुदेववंशोऽत्र नोक्तः तथापि उपलक्षणात् सोऽपि ग्राह्यः, तदनुको कारणं च उपाङ्गानामङ्गानुयायित्वमिति स्थानाङ्गे वंशत्रयस्यैव प्रतिपादनात् तत्कारणं च प्रतिवासुदेवानां वासुदेववध्यतया पुरुषोत्तमत्वानभ्युपगम इति वृद्धा आहुः एतदेवाह - 'ती सेणं समाए तेवीस तित्थयरा इक्कारस चकवट्टी व बलदेवा णव वासुदेवा' इति "तस्यां समायां त्रयोविंशतिस्तीर्थकरा एकादश चक्रवर्तिनः ऋषभभरतयोस्तृती यारके जननात् नव बलदेवा नव वासुदेवाः, तत्र वासुदेवापेक्षया बलदेवानां ज्येष्ठत्वेन प्रागुपादानम्, एवं चोपलक्षणात्प्रति वासुदेववंशोऽपि ग्राह्यः 'समुपजित्या' समुदपद्यन्त | सू०५२॥ इति चतुर्थाsरक उक्तः ४ ।
शब्द से बलदेव और वासुदेव का ग्रहण किया गया है वह उत्तर सूत्र के बल से ही ग्रहण किया गया है नहीं तो फिर प्रतिपाद्य होने के कारण वासुदेवों का ही ग्रहण होना चाहिये था 'अहयंच दसाराणं" इस वचन के अनुसार यद्यपि यहां पर प्रति वासुदेव का वंश नहीं कहा गया है तथापि उपलक्षण से वह भी यहां पर ग्राह्य है उसे जो यहां स्पष्ट रूप से नहीं कहा गया है उसका कारण उपाङ्ग अङ्गानुयायी होते हैं इस नियम के अनुसार स्थनाङ्ग में वंशत्रय का प्रतिपादन हैं तथा प्रति वासुदेव वासुदेव के द्वारा वध्य होते हैं इस कारण उन्हे उत्तम पुरुषों में परिगणित नहीं किया गया है ऐसा वृद्ध कहते हैं उस चतुर्थ काल में ही तेवीसं तित्थयरा इक्कारस चक्कबट्टी णव बलदेवा” २३ तीर्थंकर ११ चक्रवर्ती नौ वलदेव और नौ वासुदेव होते है यहां २३ तीर्थकर इसलिये कहे गए हैं कि ऋषभदेव भरत क्षेत्र में तृतीय आरक में हुए हैं वासुदेव की अपेक्षा बलदेव ज्येष्ठ होते हैं इसलिए उन्हें पाठ में प्रथम कहा गया है इस तरह उपलक्षण से प्रतिवासुदेव का वंश भी गृहीत हुआ जानना चाहिए- चतुर्थ आरक समाप्त -- ५२
આવેલ છે તે ઉત્તર સૂત્રના બળથી ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે, નહીતર પછી પ્રતિપાદ્ય હાવાને લીધે વાસુદેવાનું જ ગ્રહણ થવું જોઈ એ અત્યં ચ લાવાળું આ વચન મુજબ યદ્યપિ અત્રે પ્રતિ વાસુદેવના વંશ કહેવામાં આવેલ નથી, તથાપિ ઉપલક્ષણથી તેનુ પણ અહીં ગ્રહણ થયું છે. તેને જો અત્રે સ્પષ્ટ રૂપમાં પ્રદર્શિત કરવામાં આપેલ નથી. તેનું કારણ ઉપાંગ અંગાનુયાયીએ હેાય છે. આ નિયમ મુજબ સ્થાનાંગ માં વશય નું પ્રતિપાદન છે તેમજ પ્રતિવાસુદેવ વાસુદેવ વડે વધ્યું હોય છે, તેથી તેમની ઉત્તમ પુરુષામાં પરિંગણના कुरवामां आवी नथी. मेवु वृद्धो उहे छे. ते चतुर्थ आज भां४ " तेवीस तित्थयरा इक्कारस चक्कवट्टो णव बलदेवा" २३ तीर्थ १२, १२ अपतो, नव जगदेव ने નવ વાસુદેવા હાય છે. અહી' તીથ'કરા એટલા માટે કહેવામાં આવેલ છે કે ઋષભ દેવ ભરતક્ષેત્રમાં તૃતીય આરકમાં થયા છે. વાસુદેવની અપેક્ષા બળદેવ જ્યેષ્ઠ હાય છે. એથી તેમને પાઠમાં પ્રથમ કહેવામાં આવેલ છે. આ પ્રમાણે ઉપલક્ષણથી પ્રતિવાસુદેવના વશ પણ ગૃહીત થયા છે, તેમ સમજવું. પરા ચતુર્થાં આરક સમાપ્ત
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર