Book Title: Dhanya aa Aarti
Author(s): Nandini Joshi
Publisher: Unnati Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005612/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya A dharatI = 20 naMdinI jozI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya A dharatI naMTiMnI pozI unnati prAzana. sabhaghAvA 380 006 For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JOSHI, Nandini DHANYA AA DHARATI Essays in economics, environment and peace Unnati Prakashan, Ahmedabad 380 006 1996 ISBN 81 - 9003330-7 (C) naMdinI jozI prathama AvRtti : me 1996, 1000 prata bIjuM mudraNa : 1996, 1000 prata kiMmata : rU. 20 rU. 12 vIsa ke vadhAre nakalo mATe, ane amadAvAdamAM prakAzakane ane muMbaImAM mahAjanamne nIcene saranAme rakama moklavAthI A nakalo gherabeThAM pahoMcADAze mukhya vitarako : amRtabhAI modI, gAMdhI smAraka saMgrahAlaya, gAMdhI Azrama, amadAvAda 380 027 anilabhAI zAha, mahAjanam, 510 prasAda cembarsa, operA hAusa, muMbaI 400 004 ramaNIkabhAI bhutA, khAdIbhavana, dAdAbhAI navarojI roDa, muMbaI 400 001 prakAzaka : unnati prakAzana 26 saradAra paTela nagara amadAvAda 380 006 mudrA saMyojaka : akSarA phoToTAIpa prA. li. amadAvAda 380 052 mudraka : navajIvana mudraNAlaya amadAvAda 380 014 For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa majUra mahAjana saMghanA manajIbhAI baDiyA jemaNe potAnI, kadAca etyAre ekamAtra, dhanuSatalI jALavI rAkhI ane mane ApI grAmavAsIo, nabaLA vargo paNa, banAvI zake evA reTiyAnI kalpanA ApI sumanabhAI bhAratI jemaNe dhanuSatakalInA sidhdhAMta parathI taddana sasto ane saraLa DALa reMTiyo banAvyo jethI nirdhano ane vRddho paNa rUnuM sUtara banAvI zake amadAvAda koTana marcanTrasa esosiyezananA gautamabhAI sakaracaMda zAha jemaNe gujarAtanA jillA-tAlukA dITha ane rUnI jAta dITha rUnA pAkanI mAhitI ApI kayAM gAmaDAMmAM vagara paise kApaDa banI zake te batAvyuM abdulabhAIane bAbubhAI ajamerI jemaNe cheka gAmaDe AvIne sthAnika rU pIMjavAnI sahelI rIta batAvI gujarAta rAjya hAthasALa vikAsa nigamanA kAryakaro jemaNe gujarAtanA jillA-tAlukA-gAmaDA dITha vaNakaronI mAhitI ApI ane jemane kAraNe vaNakaro haju vaNATakAma jANe che IkabAlabhAI kheDAvAlA, jagadIzabhAI vyAsa, phArUkabhAI chIpA, vasaMtabhAI paTela jemaNe dilacaspa raMgo, lAkaDAnA kSAtmaka buTTA, ane suMdara hAthachapAIthI grAmavAsIonA kApaDane evuM AkarSaka banAvyuM ke grAmavAsIo e banAvavA adhIrA banyA je sahue hasate mukhe, eka paNa paisAnI IcchA vagara, pote ghasAIne - grAmavAsIo mATe dila reDIne sAtha Apyo ane ' ' ' gAmaDAmAM vagara paise kApaDa banAvavAnuM saraLa banAvyuM sahu koInA dilamAM jalatI kaMIka sAruM karavAnI jhaMkhanAnA mazAladhArIone For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aguma prastAvanA che. 6 1 dhanya A dharatI 1 2 svapano vecavAM che . ? 3 caNatara : pAyAno paththara mukAI gayo che 7 * vyApaka bekArInA sthAne sArvatrika rojagArI zakyA che 5 . . 5 grAma nirmANanI keDI pakaDo ujjavaLa bhaviSya ApoApa maLaze para 6 pratyeka ukela eka navI samasyA che. 15 7 atyAranuM AMtararASTrIya arthataMtra pazcimanI daSTie che 18 8 vikAsanI dizA che 22 9 ApaNuM nasIba brAnuM lakhAI cUkyuM che . 25 10 hama mAmulI nahIM che. 28 10 mIThAbhAInI AMkhamAM camaka AvI gaI che. 31 12 rUno prazna che 34 13 plegamAMthI kevI rIte chUTI . 37 14 pahelI jarUra roTInI 4 39 : 15 pazcimanA yuvAnono grAmavikAsamAM rasa che. 1 16 moMghavArI ane bekArInI bevaDI bhIMsa che ja 17 vArSika boMtera abajano udyoga 46 18 AphrikAnI prajA, pavo ane prasAra mAdhyamo reMTiyAthI abhibhUta 48 19 reMTiyAnI mohinI - gRhiNIthI pAdarI sudhI cha 50 20 nAnAmAM nAnI vastu moTAmAM moTA kAmanI che 53 21 mombAsAnAM mahilAmaMDaLo 56 22 kImatI khajAno 59 23 'gAMdhIne pagale tuM cAlIza ke gujarAta?' 62 24 gAMdhIjayaMtI ujavAze?? te ja 25 gAMdhIjInI vAta kema bhUMsAI gaI che? . 66 For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sUraja ane prakAza 69 27 aya vatana tere liye 71 28 bekArInuM maheNuM bhAMgavuM che? ajamAvI juo A vyavasAya che ja 29 khAdInA asIma lAbho che 77 30 audhogika dezonI saMpatti lUMTa che . 80 31 bajeTano boja cha 83 32 pasaMda karavA jevuM zuM che? 86 33 kayuM utpAdana sAruM dezI, paradezI ke ApaNA gAmanuM? cha 89 34 bahurASTrIya kaMpanIonI bedhArI talavAra cha 93 35 paiso zAM sudhI duniyAne goLa pheravaze? 8 96 36 benka ceka cha 99 37 saMyukta rASTrasaMgha keTalo saphaLa che. 101 38 vikAsanI navI dizA vize sajAga banIe 104 39 hoLInA raMga 106 40 zramajIvInI sUjha ane AvaData che. 109 41 mahenata karatA zIkho o paDhane--likhane vAloM kA 112 42 ApaNAM kapaDAM ane paryAvaraNa 9 115 43 mA ane bALakanA poSaNano savAla che 118 ja visAre pADelI eka vAta. 4 120 45 sauthI vadhu vaLatara ApatuM rokANa che123 . 46 Arogya tamArA AMgaNAMmAM 7 125 47 kudaratamAM kazuM nakAmuM nathI ? 128 48 vRkSa thaI phAlI rahyo AkAze' taru 131 49 taMdurastIno upAya ApaNA hAthamAM che 133 50 mANasa ane pRthvI taTa 135 51 bhaviSyanA abhyAsanuM bhaviSya 137 para gaIkAla ke AjanA nahIM AvatI kAlanA gAmaDAnuM citra che. 139 pa3 DI-chUka che. 145 54 reTiyo banAvIe, reMTiyo calAvIe ja 148 For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA gAmaDAMmAM audyogika krAMti Ave ane enA eMjina tarIke rU ugADatAM gAmaDAMmAM vagara paise kApaDa banAvavAnuM zarU thAya e A pustakano hetu che. bekArI, ane temAMthI pariNamatI garIbAItathA gulAmI, dUra karavAmAM avarodha paisAno abhAva nahIM paNa bajArano abhAva che, tethI A raste bajAro maLavAthI bekArI dUra thaI zake. kudarata anekagaNuM ApatI hovAthI atyAranAM maDadAla gAmaDAM palaTAIne svataMtra ane samRddha banI zake jyAM hariyALI dharatI ane grAmavAsIonAM dila paNa hariyALAM hoya. A artharacanA UbhI thAya to zaheravAsIone paNa aMdAja Ave ke kevI jIMdagI maLI zake ema che ane atyAre pote zuM gumAvI rahyA che. prazna mA ane bALakanA poSaNano hoya ke saMyukata rASTrasaMghano hoya, ApaNI duniyAnI kaTokaTInuM mULa atyAranA jaMgI pAyA paranA utpAdanamAM che, ane eno ukela gAmaDAMmAM rU ugADI vagara paise kApaDa : banAvavAmAM che e khAtarI A dizAmAM kAma zarU karavAthI Dagale ne pagale pAkkI thAya che. zarUAtamAM muzkelIo Ave to paNa dizA sahI hoya tyAre niSphaLatAo paNa saphaLatA tarapha laI jAya che. A moMgherI gujarAtanI prajAnAM puNyo akhUTa che ke A navI arthavyavasthA UbhI karavA mATe jarUrI badhAM ghaTako ahIM che. rU, reMTiyo, vaNakaro, kudaratI raMgo, kalAtmaka buTTA badhuM che ane sAthe che navI dizA kheDavA dRSTivAna, sAhasavIra, sarjanazIla gujarAtIo. A lekho lakhAyA te janmabhUmi-pravAsInI ravivAranI pUrti mATe. e zarU karAvanAra sva. kavi harIndrabhAI davenI to have puyasmRti ja che. emanA pachI A lekhonI zreNI cAlu rAkhavA mATe huM navAM taMtrI kundanabhAI vyAsa ane pUrtinA taMtrI tarubahena kArIA tathA emanA sAthIonI AbhArI chuM. brahmAMDonA brahmAMDamAM sUrya paNa rajakaNa che tevo A pustakanA virATa hetu AgaLa mAro prayatna che. A prayatnamAM sahu joDAze ane biMduno siMdhu banAvaze evI AzA rAkhuM chuM. 16 eprila 1996 amadAvAda naMdinI jozI For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya A dharatI saMta sala ane satI torala taNI, gharoghara guMjatI divya vANI bhakta mekaraNanA lAliyo motiyo, banyA mUkasevaka, mUka prANI kaika kavio taNA bhavya urabhAvanI, jyAM vahI satata sAhityasaraNI bhAratI mAtane khoLale khelatI, dhanya he dhanya A kaccha dharaNI' je kacchanAM gAmaDAM samRddhithI chalakAtAM ane kachaDo bAre mAsa jyAM bAre mAsa utpAdana thatuM tyAM A duho kahe che tema saMto ane sannArIo, bhakto ane kavio, ane mUMgA prANIo pUjAtA hatA. bhAratIya saMskRti guNone biradAve che. zaheramAM to vyaktinA sadgaNone bahAra AvavAnI taka nathI maLatI paraMtu gAmaDAM haja yaMtrodyoganI saMskRtithI dUra hovAne kAraNe tyAM grAmajanonI AMtarika samRddhi khUba khIle che. "bhArata pacchama acho kaccha" kahenAra umAzaMkara jozInA eka pravacana-lekhanuM zIrSaka yAda Ave che : "bhAratanI saMskRti sAbUta che, rUDA pratApa sAmAnya mAnavInA." - hamaNAM eka dUranA gAmaDAmAM huM ane be bhAIo vagara paise kApaDa banAvavAnuM batAvavA ane zIkhavavA gayAM hatAM. bapora thaye ame tyAMnI zALAnA AcAryane ghera gayA. nahIM oLakhANa, nahIM pahecAna, AgaLathI samaya levAnI ke jaNAvavAnI to vAta ja nahIM, koI kAmakAja paNa nahIM; chatAM emanA kuTuMbe je AvakArathI amane bhajavI dIdhAM e avismaraNIya che. emanAM patnIe potAnA jamAI mATe banAvelAM lApasI ane bhajiyAM amane pIrasI dIdhAM. "mahemAna kyAMthI" bolatAmAM to emanuM moM bharAI jatuM. emanI AMkhomAMno prema ane moM paranA ullAsanI sAtvikatA avarNanIya hatAM. mane nobela pAritoSika vijetA, jemanA arpaNa-samAraMbhamAM kALA vAvaTA thayelA, arthazAstrI milTana phIDamenanuM jANItuM pustaka yAda AvyuM jenuM nAma che : masta bhojana jevuM kaMI che ja nahIM (ghera Ijha nathIMga lAIka e phrI laMca)"! amerikAnI e daridratA che ke bahurASTrIya kaMpanIonA saMkajAmAM AvyA vagaranuM svAyatta gAmaDuM zuM che e tyAM jovA ja maLatuM nathI ane tethI AvuM gAmaDuM keTaluM badhuM samRddha, Arthika tema ja sAMskRtika rIte, hoI zake enI kalpanA paNa nathI. yuropanA badhA dezomAM khorAka khUba moMgho che, uttaranA kalyANarAjya kahevAtA dezomAM to mAMthI vadhAre. khyAtanAma zAMti-zikSaNazAstrI norvenA johAna gAduMgane For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 | dhanya A dharatI eka vAra meM pUchyuM hatuM ke khorAkanA bhAvo khUba UMcA hovAthI tyAMnI prajAnI AtithvabhAvanA para asara nA paDe? A praznathI e gaMbhIra thaI gayA hatA. kAraNa ke AtithvabhAvanA e to koI paNa samAjanI saMskRtino pAyAno guNa che. jApAnamAM paNa phaLa ke zAknA bhAva eTalA UMcA ke eka naMga dITha hoya che. have to ApaNA zaheromAM paNa zAkanA bhAva so grAma dITha AvI gayA che.. paraMtu ApaNAM gAmaDAmAM, te yaMtrodyogathI dUra hovAthI, cokhkhI havAnI jema jIvanapaddhatimAM paNa pradUSaNa ochuM che. zaheramAM raste cAlatAM makAnonA prAMgaNanA daravAje 'DAghiyA kUtarAthI sAvadha raho' bIvera opha DaoNgsa" pATiyuM hoya che. kharekhara dilhImAM ekavAra eka baMgalAmAMthI varUnI jAtano tAro rastA para AvIne mArA para trATakyo hato. meM sAMbhaLyuM ke AyAta-nikAsakAro ane bIjA je potAnI mikta gerakAyadesaranI hovAthI rakSaNa mATe polIsane na bolAvI zake temane AvA varUo rAkhavA paDe che. AnAthI UlaTuM, gAmaDAmAM gharanA pravezadvAra para lakheluM hoya che 'bhale padhAryA. gharanAM badhAM bahAra gayAM hoya tyAre paNa ghaNAM gharane tALuM nathI hotuM, mAtra daravAjA para ADuM lAkaDuM mUkyuM hoya che, eTalA mATe ke bhUlathI koI pazu na pesI jAya paNa mANaso AvI zake. bhAratIya saMskRtinA pAyAmAM AtithvabhAvanA UchaLe che. meM mArA gAma bAmaNAnI eka vAta sAMbhaLI che ke koI musAphara rAta paDye Avelo ane gAmanA maMdiranA oTale sUI gayelo. savAre gAmanA eka vaDIlane khabara paDI. emaNe musApharane kahyuM : "Ama oTalA upara sUI javAtuM haze ? ame ghara kone mATe bAMdhyAM che?" ghara bAMdhavAnuM te potAne mATe nahIM paNa atithi mATe. atyAranI hoTelanI jema vadhumAM vadhu paisA paDAvIne pachI ja aMdara AvakAravAnI to vAta ja nahIM. pazcimanI saMskRti ane pUrvanI athavA bhAratanI saMskRti jevo koI bheda nathI. je che te bhautika saMskRti ane bhautika nahIM evI saMskRti vacceno bheda che. yaMtrodyoganI ane jyAM yaMtrodyoga nathI evI saMskRti vacceno bheda che. bhautika saMskRtimAM gharano artha judo che. eka vakhata amerikAmAM mArA phaleTanI bhAgIdAra yuvatI senDIe kahyuM ke enA pitAjI bIje divase AvavAnA hatA. meM bapore vahelA pAchA AvIne phaleTamAM badhuM goThavIne vyavasthita karIne sajAvI dIdhuM. sAMje AvI tyAre eNe to kahyuM : "mArA pitAjI to hoTelamAM utaravAnA che." pazcimanA yaMtrodyoganA samAjamAM atyAre kuTuMbavyavasthA tUTI rahI che emAM tyAMnI jaMgI kaMpanIono Teko hovAnuM gaNAya che, kAraNa ke jo kuTuMbanA sabhyo alaga alaga rahe, to e kaMpanIo ghaNo vadhAre vepAra karI zake. kuTuMbIjano sAthe rahevAne badale judA judA gharamAM rahe to eTalAM ghara, phIja, TIvI, TelIphona, rasoDAnAM mazIno, pharnicara, pANI-vIjaLI-garamI mATenI sagavaDo, moTarakAra vagere badhuM ja anekagaNuM vadhAre vecAya. For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya A dharatI / 3 bhautika nahIM evI saMskRtimAM nANAM karatAM nIti mukhya che. dAkhalA tarIke, 2 + 2 = 4 e to badhe zikhavAya che. paraMtu bhAratIya saMskRtimAM A saravALo nirapekSa nathI. 2 + 2 = 4 e saravALo eTalA mATe zIkhavAno che ke koInI pAsethI letI vakhate bhUlathI pAMca na levAI jAya ane koIne kaMI ApatI vakhate bhUlathI traNa na apAI jAya. saravALA zIkhavAnA che te eTalA mATe ke vadhAre levAnI bhUla ke ochuM ApavAnI bhUla na thaI jAya. na bhautika saMskRtithI aNaboTAyelAM gAmaDAMmAM haju A saMskRti jovA maLe che. gAmaDethI mAre ghera Avelo eka chokaro mArI sAthe eka lagnanA bhojana samAraMbhamAM Avyo hato. mitrone maLIne thoDA vakhata pachI huM enI pAse AvI to meM pUchyuM, 'ma teM khAdhuM nathI ?" eNe javAba Apyo, '"koIe mane ApyuM nathI.'' zaheramAM loko bhojananAM Tebalo upara tUTI paDatAM hoya che jyAre A gAmaDAno chokaro tenAthI jAte levAya ke nahIM enI yogyatAno viveka karIne khAdhA vagara, paNa gauravapUrvaka, Ubho hato. grAmavAsIone potAnI saMskRti mATe garva che ane harSa paNa. eka hindI philmanuM gIta che tema: svarga se suMdara gAMva hai merA, jahAM cAroM taraph hariyAlI,...aura diloM meM jahAM pyAra mile, uparokta "bhAratanI saMskRti sAbUta che, rUDA pratApa sAmAnya mAnavInA' lekhamAM umAzaMkara jozIe eka sarasa vAta khI che : "koIke saMskRtinI vyAkhyA karI che ke badhuM mANasa pAsethI chInavAI jAya ane pachI enI pAse je zeSa rahe te saMskRti. kadAca sarerAza bhAratavAsI pAse khAssuM evuM zeSa rahe che. koIka mane emanA eka mitranA hamaNAMnA anubhavanI vAta karI. e mitra, mane barAbara yAda hoya to, vAvAjhoDAthI parAsta thayelA AndhrapradezanA grAmavAsIone madada karI rahyA hatA. eka nukasAnagrasta jhUMpaDImAM eka bAInI pAse e gayA ane madada ApavAnI vAta karI. bAIe eTaluM ja kyuM : pAsenI jhUMpaDImAM jAo, e bAI vadhu muzkelImAM che.' II For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapno vecavAM che 'svapno vecavAM che' - DrImsa phora sela eka yuvakanA zarTa.para lakheluM hatuM! AjanA jamAnAe yuvAno para kevI kAramI bekArI lAdI che! kevI lAcArI, kevI nirAzA, jIvananI kevI viDlatA emane gherI vaLI che! vadhAre du:khada vAta to e che ke yuvAnonI bekArI aMge koIne jANe kaMI paDI nathI! e dizAmAM koI prayatno nathI thatA. ane prayatno karavAmAM Ave to paNa e saphLa nathI thatA. sarakAra jyAre Arthika pragatinI vAta kare che tyAre eno artha audyogika kaMpanIonuM utpAdana ane nA vadhe e che. e mATe UMcI TeknolojI eTale ke Adhunika yaMtro vAparavAnuM yogya gaNAya che paNa enAthI bekArI vadhe tenI gaNatarI nathI thatI. AnuM mULa kAraNa e che ke babbe saikAothI, yaMtrodyoganI krAMti IMglaeNnDamAM thaI tyArathI, Arthika pragatino artha A ja pramANe thato Avyo che. bekArI aMge arthazAstrIoe koI ciMtA nathI karI. emanuM to dhyeya che utpAdana tathA nA, ane e vadhAravA mATe moTAM ne moTAM yaMtrono vaparAza. paraMtu yaMtrothI thatA utpAdanane kAraNe je vyApaka bekArI pariName che ene aMge arthazAstrIo pAse koI ja upAya nathI. bIjI bAju, prajAne gaMjAvara arthavyavasthAne kAraNe moMghavArI vadhatI jAya che jene aMge paNa arthazAstrIo pAse koI upAya nathI. amerikA, jApAna, IMglaeNnDa ane bIjA yaMtrodyoganA dezo have potAne tyAM bekArI AvI tyAre kabUla che ke yaMtro dvArA utpAdanane kAraNe bekArI pariName che jeno IlAja maLato nathI. have teo potAno tyAMnA aDhaLaka utpAdananI pahelAMnI jema nikAsa nathI karI zaktA eTale emane tyAM bekArI AvI che. paraMtu atyAra sudhI teo potAno mAla eziyA, AphrikA ane leTina amerikAmAM ThoktA hatA ene kAraNe e khaMDonA dezomAM babbe saikAothI bekArI vadhatI hatI e emane nahotI dekhAtI! emanI prajA mATe to e bIjA dezo kSitijanI pelI pAra eTale badhe dUra hatA ke emane eno khyAla paNa nahoto Avyo ke potAne tyAMnA utpAdanane kAraNe bIjI prajAo bekArImAM homAya che. tethI teo potAnA arthataMtrane vikasita mAnatA hatA. have emanA mAlanuM paradezomAM vecANa ghaTavAthI e bekArI potAnA gharaAMgaNe AvI che tyAre emano bhrama bhAMgyo che For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapno vecavAM che | 5 ane teo vikAsane TakAvI na zakAya tevo... hevA mAMDyA che! chatAM A vyApaka ane vadhatI jatI bekArI aMge zuM karavuM e mATe arthazAstrIo pAse koI ja upAya nathI. eTale ja badhA dezomAM loko hataprabha che. keIna samajaNa paDatI nathI. badhA prazna uThAve che ke A zuM cAlI rahyuM che? - ApaNA dezamAM paNa sarakAra Arthika pragatine nAme videzavepAra, mUDIrokANa, hUMDiyAmaNa vagere aMgenI nItio calAve rAkhe che. kAraNa ke arthazAstrIomAM eka niyama jevuM thaI gayuM che ke tame jo koIne samajAvI na zako to ene mUMjhavaNamAM mUkI do. bekArInA mULabhUta ane bhayAnaka prazna aMge ApaNA dezanI sarakAra paNa kaMI karI zaktI nathI. thIMgaDathAgaDa karavA navInavI yojanAo thayA kare che - jevI ke javAhara rojagAra yojanA, gAmaDAMnA yuvakone svarojagArI mATenI tAlImanI yojanA vagere. paraMtu A yojanAo saphaLa thatI nathI. bIjI bAju bakSI paMca, maMDala paMca vagere dvArA sarakAra amuka vargo mATe anAmata nokarIo rAkhavAnI yojanAo kare che ane enI sAme bIjA vargo dvArA AMdolano thAya che, paraMtu kharuM jotAM A AMdolanono paNa khAsa artha nathI kAraNa ke sarakAra pAse nokarIo kula che ja keTalI ke e kone ApavI ane kone nahIM enI prajA upara asara thAya ? khAnagI kSetra eTale ke audyogika kaMpanIo to bekArI aMge koI javAbadArI paNa nathI dharAvatI. emanuM dhyeya to potAno napho vadhAravAnuM che. UlaTAnuM potAno napho vadhAravA mATe utpAdana, vitaraNa vageremAM vadhAre Adhunika yaMtro vAparavAne kAraNe bIjI bAju bekArI vadhe to paNa enI to gaNatarI paNa emane karavAnI nathI hotI. mULa ane mukhya muddo to e vicAravAno che ke koI sarakAra, koI kaMpanI ke koI baeNnka dhAro ke prajAnI bekArI dUra karavA mAge to paNa te e karI zake ema nathI. kAraNa ke sarakAra ke kaMpanI ke baeNnka zuM ApI zake? paisA. paraMtu bekArI dUra na thavAnuM kAraNa paisAnI kamI nathI. bekArI dUra na thavAnuM kAraNa bajAranI kamI che. ane koI sarakAra ke kaMpanI ke baeNnka bajAra UbhuM na karI zake. eTale ApaNe emanA moM sAme tAkIne besI rahevAno koI artha nathI. jo paisAthI bekArI dUra thatI hota to atyAre amerikA ane jApAnamAM zA mATe bekArI vadhe ? UlaTAnuM ukela, kAragIla ane kokAkolA tathA bIjI kaMpanIonA utpAdako ApaNA dezamAM AvavA mAge che te zA mATe bajAra mATe. amerikAnI sarakAra badhA dezo pAse mukta vepAranI nIti apanAvaDAvavA mAge che te zA mATe? bajAra mATe. Aje duniyAbharamAM utpAdako je cIjanI zodhamAM che te che bajAra. to navI peDhIe e vAta vicAravAnI che ke emane kAmadhaMdho joIe che te mATe sarakAra, kaMpanIo ke benko pAse emanuM bhaviSya nathI, e mATe emaNe bajAra zodhavAnuM che. AvuM eka bajAra che, ApaNA hAthamAM ja che, je ApaNe bhUlI gayA chIe For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 / dhanya A dharatI ane e bIjAone soMpI dIdhuM che. te bajAra che kApaDanuM. alabatta, kApaDanuM dareke dareka sthaLe moTuM ane haMmezanuM bajAra che e to dekhItuM che. paNa ApaNe e bhUlI gayA chIe ke jo koI paNa sthaLe tyAMnA sthAnika bajAra mATe tyAMnA loko sthAnika reSAomAMthI kApaDa banAve to te milanA kApaDa karatAM ghaNuM ja sastuM bane ane tethI te sahelAIthI vecI zakAya. A rIte kApaDa banAvavAmAM sUtara kAMtavAnuM kAma dhImuM lAge paNa bIjI bAju e kApaDa atyaMta sastuM maLavAthI saravALe samaya dITha Avaka ghaNI thAya ane nivRtta lokone to e kAma ghaNuM pasaMda paDe. uparAMta, kApaDanA utpAdanane kAraNe gAmanA asaMkhya lokomAM navI kharIdazakti UbhI thatAM bIjA aneka dhaMdhAnI tako UbhI thAya ane te bIjI. vastuonuM utpAdana to ghaNI jhaDapathI thaI zake. to dareka jaNane dhIktA dhaMdhA maLI zake. atyAranI arthavyavasthAmAM jemane nokarI maLelI che teo kharekhara to gulAmo che ane emanuM nokarI karavAnuM ekmAtra dhyeya paisA mAvAnuM che eTale A arthavyasthAmAM temanI jiMdagI to veDaphAI rahI che. uparAMta temane Aje AjIvikA maLe to paNa kAlanI ciMtA to rahe ja che. A arthavyavasthAe navI peDhI mATe bekArI UbhI karI che to navI peDhIne potAnI AjIvikA UbhI karavA mATe navo mArga zodhavo paDaze ane e kAraNe navI peDhI atyAranI rAkSasI arthavyavasthAmAMthI chUTI zakze. sthAnika bajAra mATe sthAnika utpAdananI arthavyavasthA dvArA teo rojagArI ane samRddhi banne to meLavI zakze ja paNa uparAMta koIne AjIvikAnI kadI ciMtA na rahevAthI mANasa atyAranA ekmAtra paisA kamAvAnA dhyeyamAMthI chUTI zakze ane jidaMgI sArthaka karI zakze. yuvAnoe svapno vecavAnAM nathI, svapno sarjavAnAM che. ta For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caNatara : pAyAno paththara mukAI gayo che gAmaDAnI mAnavazakti ane kudaratI saMpatti dvArA tyAM aDhaLaka samRddhi sarjI zakvAnI mArI je dalIla che tenA pramANamAM mAruM vAstavika kAma ghaNuM je pAchaLa che. paraMtu hamaNAM eka mitre kahyuM ke tamAruM kAma sAdhana ghaDavAnuM ane e sAdhana calAvavAnuM kAma amAruM. vAcakenA patro batAve che ke vicArone vAstavamAM mUkavAnI kuneha ane dhagaza emanAmAM ghaNI che. prajAnuM jIvanadhoraNa UMcuM lAvavA mATe gAmaDAmAM sthAnika bajAra mATe vagara paise kApaDa udyoga zarU karIne enI pAchaLa tyAM bIjA udyogo zarU thaI zake e vAta sahanA manamAM "eka ne eka be" jeTalI sIdhI ane spaSTa rIte UtarI jAya che. meM vAta gUMcavIne mUkI hoya to paNa sAmI vyakti e vadhAre samajapUrvaka raju kare che.eka mitrane tyAM gaI hatI tyAM emanAM bAe eka vAkyamAM Akho sAra mUkI dIdho. kahe ke pravAsamAM lekho vAMcuM chuM, khAdInuM kApaDa keTaluM badhuM sastuM paDe e lakho che ne? hamaNAM keTalAka vAcakonA je patro maLyA che te emanI spaSTa samaja ane ene kAryamAM mUkavAnI adamya dhagaza batAve che. komarsa kaoNlejamAM bhaNatI bIjala pArekha lakhe che : vyathA ane vikalpamAM tame karelI reMTiyAnI vAta mane khUba ja gamI che. huM niyamita tamArA lekha vAMcuM che. mane paNa reMTiyo banAvatAM, calAvatAM ane bAkI badhI prakriyAo jANavI che. ... zuM AvuM koI maMDaLa muMbaImAM na banAvI zakAya ? bane to ghaNuM ja sAruM. tamArA lekhamAM tame A vAta karajo ane jemane muMbaImAM A maMDaLamAM rasa hoya te badhA maLIne kAma kare to muMbaImAM ja rahIne gujarAtanI jema mahArASTranAM gAmaDAMomAM paNa jaI zakAya. mane to pahelethI ja gAmaDAMmAM jaI kAma karavAnuM mana hatuM. paNa nakkara kaI dizAmAM pagalAM bharavAM tenI khabara na hatI. have to reMTiyo paNa maLI gayo che. reMTiyAthI zarUAta karIne pachI gAmaDAMnI bIjI samasyAono paNa ukela lAvI zakAya. jema ke rAsAyaNika khAtara, saMkaraNa biyAM vagerethI kheDUtane kharco khUba thAya che, paNa sAme eTalI Avaka thatI nathI. tenA upAya tarIke sajIva khetI karI zakAya ke jemAM kudaratI khAtara vAparI zakAya. vadhAre pANInI paNa jarUra nathI ane sauthI moTI vAta to e ke vadhAre pAka ane sArI guNavattA meLavI zakAya. AvI sajIva khetI muMbaImAM umaragAma najIka deharI gAmamAM bhAskararAva For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 | dhanya A dharatI hIrajI sAvare kare che ne rAsAyaNika khAtara, saMkaraNa biyAraNo, jaMtunAzaka davA vAparyA vagara ochA kharce vadhAre pAka ne Avaka meLave che. A vAta paNa gAmaDAMnA kheDUtane karI zakAya ke je A vAtathI ajANa che. bALa-vivAha, strIonI kharAba hAlata, nirakSaratA vagere sAmAjika prazno para kAma karavAnuM mane pahelethI gamyuM che. tame ekAda vAra muMbaI AvI jAva to khUba ja sAre. A vinaMtI paNa che ane Agraha paNa che. to rUbarUmAM carcA paNa thaI zake ne gAmaDAmAM jaI kevI rIte kAma zarU karavuM tenI samajaNa paDe kadAca tamAruM muMbaI AvavAnuM zakya na hoya to muMbaImAM reMTiyo calAvatAM ke banAvatAM konI pAse zIkhI zakAya tenuM eDresa ApavA vinaMtI ane svayam' ' muMbaImAM zarU karavA kone maLavuM ane badhAe kyAM bhegA thavuM te vize paNa lekhamAM jarUrathI lakhajo. - tamArA kahevA pramANe potAnA gAmaDAmAM jaI reMTiyAnI vAta karavI joIe, paNa huM to kyAreya mArA gAma DeDANa'mAM gaI nathI. huM to koI paNa gAmane mAruM gAma gaNI kAma karIza. pahelethI ja mane gAmaDAMe AkarSI che, tyAM rahevA lalacAvI che paNa hajI sudhI huM e taka meLavI zakI nathI. huM bI.koma karI phI ja chuM." vaNakara bhAI bhIkhAlAla bhAdarakA lakhe che : "savinaya sAtha jaNAvavAnuM ke pUjya naMdinIbahenane mAluma thAya ke ApanA badhA ja lekho meM rasapUrvaka vAMcyA che. (sAmAhika janmabhUmi-pravAsI ravivAra). amo jJAtie vaNakara chIe ane mArA pitAjI kuzaLa kArIgara che. varSo pahelAM amo jyAre nizALamAM bhaNatA hatA tyAre pitAjInuM vaNATakAma joIne, temanI vaNavAnI kaLAnI prazaMsA bIjAnA moDhe sAMbhaLIne, amane paNa A vyavasAya pratye anahada ArSaNa thayuM hatuM, paraMtu sarakAranI nItinA kAraNe ke evA koI bIjA ja kAraNe amArA A udyogane maraNatola phaTako paDavAthI hAthazALa baMdha karavI paDI. ane jamInadAronI khetImAM majUrI kAma karavA lAgyA. ApanA prayatnone jo yaza maLe ane pharIthI A vaNATakAmane uttejana maLe to ama jevA lAkho lokonI duA Apane maLaze evI prArthanA sAthe, tamAro vAcaka." vaDIla tulasIdAsabhAI jhAlA lakhe che : "mArI tamArI koI oLakhANa nathI chatAM Aje kAgaLa lakhyo che. jo na game to mApha karajo. janmabhUmi-pravAsamAM huM ghaNA vakhata thayAM tamArA vyathA-vikalpa nAmanA lekha vAMcuM chuM mane bahu ja game che. bIjuM AMTI beka lekha vAMcyA pachI A kAgaLa lakhavA vicAra thayo. huM vRdhdha UMmarano chau... jo mane koInI sAthe (reMTiyo) molAvo to tamArI AMTI baeNnka bharI dauM evI umeda rAkhuM chuM ane carakhAnA paisA paNa huM tarata ApI daIza to huM sAva navaro beTho rahuM chuM to kAme lAgI jau. je mAruM ATaluM kAma kare to tamAro upakAra nahIM bhUluM." ' uparanA traNa kAgaLo sAthe mUkavAthI joI zakAze ke vaDIlo sUtara banAvavA mAge che, vaNakaro temAMthI kApaDa banAvavA mAge che ane samAjanuM caNatara karavA For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caNatara : pAyAno paththara mukAI gayo che | 9 lakhuM chuM, mAgatA yuvAno e bene bhegA karI gAmaDAMmAM kApaDa udyoga zarU karavA mAge che ane e rIte grAmajanomAM zakti lAvI tyAM bIjAM kAmo zarU karavA mAge che. ApaNA samAjamAM AvA aneka jaNa che. vAcakoe A vAta mArA karatAM paNa vadhu spaSTa rIte, sIdhI rIte ane samajaNapUrvaka mUkI che te batAve che ke darekanA dilamAM A vAta paDelI che ane e bahAra AvavA mAge che. tabIba DaoN. AzAbena buca lakhe che : re - janmabhUmi-pravAsamAM prasiddha thatI tamArI vyathA ane vikalpa zreNInI lekhamALA pahelethI ja huM atyaMta rasapUrvaka vAMcuM chuM ane jANe samAna vicArasaraNI dharAvatA suhRdanI maitrInI uSmA - bhalene e parokSa hoya - anubhavatI houM ema lAge che. tamArA arthazAstra viSayaka maMtavyo sacoTa ane vedhake che. AvI vicArasaraNI Aje vinAzane Are UbhelA mAnavasamAjanA bhaviSya mATe manamAM AsthA janmAve che. huM vyavasAye tabIba chuM. chellA bAra varSothI muMbaInI eka hospiTalanA samAja svAsya-kalyANa projekTa sAthe saMkaLAyelI chuM. meM amArA projekTa DirekTarane vyathA ane vikalpa vize vAta karI che. emanA kahevAthI ja huM tamane A patra reTiyA-pravRttithI amane ghaNuM maLI zake ema che. ekAda varSathI amAre tyAM lokone saMgaThita karI zake evo kAryaniSTha soziyala varkara che. mAro prazna nIce mujaba che : (1) reMTiyA-pravRtti vizenI vistRta mAhitI ane prekiTakla gAIDa lAInsa - kyAMthI ane zI rIte maLI zake? (2) vyathA ane vikalpanuM aMgrejI bhASAMtara maLI zake?" pUnAthI uSAbena mAru lakhe che: punAmAM roTarI kalaba taraphathI ame nAnA udyogo dharAvatA loko mAraphata hAthethI ghera beThAM thaI zake evAM kAmo ApavAnuM zarU karyuM che. be-traNa jagAe lagabhaga 150 thI 200 baheno A kAma karavA tatpara che. e loko mATe jo sUtara-vaNATa-raMgakAmanuM kAma zarU karIe to bahenone kAyama mATe AvakanuM sAdhana maLI rahe. A mATe pUrI mAhitI joIe che. e mATe kono saMparka sAdhavo e jaNAvavA vinaMtI che." cheka AphrikAnA vAcako paNa kenyA ane yugAnDAmAM A rItanuM grAmanirmANanuM kAma karavAmAM rasa dharAve che. A mahAkArya zarU karanArane zarUAtamAM muzkelIo paNa Ave paNa mArA kAmamAM jyAre mane zarUAtamAM muzkelIo AvI hatI tyAre sva. kavi sneharazmie sarasa protsAhana ApyuM hatuM. bIjAnuM bhaluM karavA mAMganAranuM kadI bUruM thatuM nathI. For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApaka bekArInA sthAne sArvatrika rojagArI zakya che gAmaDAmAM kApaDa udyoga zarU karavAno eka moTo phAyado e che ke gAmaDAnA lokone je sthAnika banatuM kApaDa maLe to tenI kiMmata teo paisAne badale vastuthI cUkvI zake ane tethI te badhA lokone utpAdana karavAnI taka maLe, dhaMdhA maLe. Aje to badhA loke zaheranI milonuM kApaDa kharIde che, eTale enI kiMmata to rokaDA paisAthI ja cUkavavI paDe ane kharIdanArAne kaMI e milo pAsethI nokarI nathI maLatI. paraMtu kApaDa jo potAnA gAmaDAmAM ja bane to gAmaDAnA kApaDa kharIdanAra, e kApaDa banAvanArA sthAnika hovAthI, emanA kApaDanI kiMmata paisAthI cUkavavAne badale koI vastu ke sevA ApIne cUkavI zake. * ApaNA dezanA sATha karoDa loko gAmaDAmAM rahe che. temanI pAse paisA nathI paraMtu samaya ghaNo che, teo bekAra che. emano mukhya ane anivArya kharca kApaDa pAchaLa che. emanAM kuTuMbo moTAM che eTale kApaDa uparano kula kharca ghaNo che. tethI temane jo potAnA ja gAmaDAmAM banatuM kApaDa maLI zake to temanI paisAnI taMgI ghaNI haLavI thaI zake. sAthesAthe kApaDa banAvanArAone - eTale ke badhA mANasone - jarUrI ghaNI vastuo A bAkInA loko banAvI zake, ane teo anekavidha dhaMdhA jAte ja zarU karI zake. dekhItuM che ke gAmaDAMnA karoDo lokone kAma meLavavAno A ja eka mArga che. Aje dezanA nevuM karoDa lokone jarUrI kApaDa thoDI jUja milomAM bane che. eTale kApaDa pAchaLa kharcAyelA A abajo rUpiyA jUja milamAlike pAse bhegA thAya che. enuM naitika pAsuM bAjue rAkhIe to paNa badhI kharIdazakti ATalA jUja milamAliko pAse bhegI thAya to bAkInA 99% loko ATalA thoDA milamAlikone vastuo vecavA dhaMdhA na meLavI zake. atyAre pravartatI vyApaka bekArInuM A kAraNa che. atyAre jo dhaMdho meLavavo hoya to paNa te jUja dhaniSenI jarUrato mATeno eTale ke hIrA ghasavAno, gAlIcA banAvavAno ke TrAvela ejansIno zodhavo paDe, jenI tako thoDI ane anizcita ja rahevAnI. tethI karoDo grAmavAsIo mATe kAmadhaMdho meLavavAno ekamAtra mArga potapotAnA gAmamAM kApaDanuM utpAdana zarU thAya te che, je potAnA gAmamAM kyAsa ugADIne, sAdA reMTiyA-sALa ane vanaspati raMgono upayoga karI, nivRtta ane apaMga loko paNa karI zake ema che; ane te paNa vagara paise karI zake ema che. kApaDanA badalAmAM ApavA mATe zarU thayelI sevAono ane vastuono pachI ekabIjA sAthe paNa vinimaya thaI zake. A rIte koI paNa vyakti kAmadhaMdho meLavI zake kAraNa ke teNe eTaluM ja karavAnuM rahe ke kApaDanA tathA bIjA utpAdakone - eTale ke potAnA gAmanA For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApaka bekArInA sthAne sArvatrika rojagArI zakya che / 11 samAjane kaI vastu ke sevA jarUrI ane pasaMda che je pote banAvI zake. ethI A paddhati anaMta vikAsa sudhI laI janArI che. A pramANe atyAre gAmaDAMmAM je vyApaka bekArI ane temAMthI pariNamatI kAramI garIbAI che enI jagAe jo A karoDo loko kaMI ne kaMI upayogI kAmadhaMdhA karI zake to gAmaDAMmAM aDhaLaka saMpatti sarjI zakAya. A jAtanI vastuvinimayanI vAta ghaNA jaNa AjanA jamAnAmAM asaMbhava ane avyavahAru gaNe che; paraMtu vastuvinimaya zarU karavA mATe gAmaDAmAM kApaDanuM utpAdana na karIe to paNa gAmaDAmAM kApaDanuM utpAdana zarU thAya eTale vastuvinimaya ApoApa zarU thAya che. kApaDanuM utpAdana to rokaDA naphAnA hetuthI karavAnuM che ke eka kilo TUMkA tAMtaNAnA rUmAMthI, jeno kharca rUA. 20 jeTalo che, eka kilo eTale ke ATha corasa mITara suMdara chApeluM kApaDa banAvI zakAya jenI kiMmata rUA. 200 jeTalI che. e mATe reMTiyo paNa gAmaDAmAM ja mAtra pAMceka rUpiyAne kharce banI zake je gharaDAM paNa calAvI zake. A naphA mATenA vyavahArika hetuthI gAmaDAmAM kApaDanuM utpAdana zarU thAya to e pachI bAkInA loko A kApaDa meLavavA paisAne badale vastu ke sevA oNphara karavAnA. ane kApaDanA utpAdako paNa A oNphara AvakAravAnA kAraNa ke emane e rIte kApaDanA badalAmAM, dAkhalA tarIke, jeTalAM naLiyAM maLe enA karatAM e kApaDa vecIne paisA laIne e paisAmAMthI bajArabhAve ochAM naLiyAM maLe, kAraNa ke naLiyAM paNa sthAnika dhoraNe bajArabhAva karatAM ghaNAM sastAM banI zake. Ama gAmaDAmAM kApaDa bane to bAkInA loko atyAre bahArI paisA ApIne kApaDa kharIde che tene badale vastuvinimaya zarU kare. vastuvinimaya e gAmaDAmAM sthAnika kApaDa banAvavAno uddeza na gaNo to paNa enuM svAbhAvika pariNAma che. paraMtu e pariNAma eTaluM badhuM lAbhadAyI che, atyAranI sArvatrika bekArInI jagAe e sArvatrika rojagArI lAve che tethI, ke sastuM kApaDa meLavavAnA mULa uddeza karatAM paNa e vadhu lAbhadAyI nIvaDe. loko paisAnI taMgIne kAraNe samRddhi prApta karI zaktA nathI e dabANa dUra karavA ghaNA dezomAM, IMglaeNnDa ane keneDA jevA audyogika dezomAM paNa, sthAnika vastuvinimaya yojanA - lola employamenTa TreDiMga sisTama: leTsa - zarU thaI che. reMTiyA-sALanI rIta enA karatAM AgaLa che kAraNa ke jo ane jyAM sudhI gAmaDAmAM kApaDa na bane to ane tyAM sudhI lokone temanA mukhya kharca kApaDa mATe roDa paisAnI jarUra rahevAnI. ane A roDa paisA meLavavA mATe emane atyAranA taMtra pAse hAtha joDIne nokarI ke majUrI zodhavI paDavAnI. paraMtu gAmaDAmAM jo vagara paise kApaDa bane to lokonI paisAnI moTA bhAganI jarUra ochI thaI zake ane bAkInA badhA loko atyAre kApaDa kharIdatA hovAthI te sah potapotAnA dhaMdhA zarU karI zake. vagara paise A arthataMtra lokone uttarottara vadhu ne vadhu samRddha karI zake. paisAno sakaMjo dUra thavAthI lokomAM ekbIjA sAthe bhAIcAro ane zAMti paNa sthapAI zake. - For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 grAmanirmANanI keDI pakaDo ujjavaLa bhaviSya ApoApa maLaze ghaNA mitro kahe che, "vAta to khUba navAInI che ke gAmaDAmAM loko tyAMnAM ja sAdhanothI anekavidha udyogo paisA vagara zarU karI zake ane emanuM jIvanadhoraNa ghaNuM UMcuM AvI zake. ane chatAM e azakya paNa nathI lAgatuM." A vAta vadhu ne vadhu spaSTa dekhAtI jAya che. gayA aThavADiye uttara gujarAtanA eka gAmaDAmAM gaI hatI. tyAM kApaDano udyoga jarUra zarU thaI zake ema che. moTA bhAganAM gAmaDAMmAM sittereka TakA loko pAse jamIna nathI athavA nahIMvat che. e lokonA vAsamAM gaI to jema ghaNAM gAmaDAMmAM joyuM hatuM tema, temane hAthe banAvelAM raMgIna bhAtavALAM kapaDAM ane te banAvavA mATe lAkaDI reMTiyo batAvyo to temane e vAta gamI gaI ane e mATe reMTiyA para sUtara banAvavAnI temaNe taiyArI batAvI. gharaDAM vaDIlone to te ghaNuM gamyuM. enI AgaLa vyavasthA karavA gAmanA sauthI moTA jamInadhAraka khetAbhAIne tyAM gaI. mArI sAthe gAmanI bAjumAM AvelI eka zikSaNa saMsthAnA eka zikSaka ane bAramA dhoraNamAM bhaNato eka vidyArthI hatA. khetAbhAIne vAta karI. "ahIM gAmamAM AvuM kApaDa banI zake. ahIM koI AvuM kApaDa banAve to tame lo?" sarasa che. mArI bA AvuM ja pahere che. mAre khamIsa mATe A (bIja) cAle." "enA badalAmAM bAjarI ane ghauM Apo?" "mane jo anAjanA badalAmAM AvuM kApaDa maLe to bahu sAruM. mAro ghaNo kharca bace." khetAbhAIne pahelAM eka nokarI hatI e have chUTI gaI che eTale mAtra khetInI Avaka che. meM AgaLa pUchyuM, "je ahIM kApaDa bane to pachI bIjA loko e kApaDanA badalAmAM ApavA bIjI vastuo paNa banAvI zake, jema ke ghara bAMdhavAnI vastuo, raMga vagere." khetAbhAI kahe, "e to ghaNo phAyado. hamaNAM gharanI marAmata karAvI to ghaNo khaca thayo. A bAraNAM-thAMbhalAne raMgavAnA raMgo to puSkaLa moMdhA che." meM pUchyuM, "AvA raMgo vagere navI vastuo ahIM banAvavI hoya to e mATe je kAco mAla joIe te ugADo ? dAkhalA tarIke dADamanuM jhADa ugADo to dADama khAvA mATe rahe ane enI chAlamAMthI kApaDa raMgavAno suMdara pILo raMga bane." e AMnadamAM AvI gayA. "jogAnujoga, hamaNAM ja meM dADamanuM jhADa vAvyuM che." mArI sAthe AvelA zikSakane pUchayuM, "rAmajIbhAI, e jaladI kema vadhe te batAvo?" meM pUchyuM ke "gAmamAM jamIna vagaranA khetamajUronAM ghaNAM kuTuMbo che." "hA, For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAmanirmANanI keDI pakaDo ujjavaLa bhaviSya ApoApa maLaze / 13 emanI sthiti bahu nabaLI che." "teo kApaDa banAvavA mAge to tame emane kapAsa, raMga vagere Apo ?" "hA jarUra," "ane emanuM kApaDa laI e sAme anAja Apo?" "jarUra." rAmajIbhAIe pUchyuM, "paNa tamane evuM kApaDa gamaze? A khAdI thaze, nAyalona nahIM." khetAbhAIe parakhAvyuM, "kema nahIM game? sarasa che. ane rAmajIbhAI, tame A sapheda jhabhbho-salavAra paheryA che te zA mATe? tamane zikSakanI nokarI maLI che eTale ja ne? to amane paNa A rIte Arthika phAyado thAya to amane A kApaDa game ja ne?" eTalAmAM tyAM eka mANasa AvIne kaMI kahI gayo. khetAbhAI kahe, "e mAro darajI hato. amArAM badhAM kapaDAM e ja sIve che. ene huM anAja ApuM chuM." emanA kahevAno bhAvArtha e hato ke emane vastuo ane sevAo maLe to e anAja ApavA rAjI che. mane paNa khAtarI pAkI thaI ke khetAbhAI amuka ja zaheranA darajIno ke amuka ja 'Ta'no, ke amuka ja brAnDanAM taiyAra 5DAMno koI ja Agraha rAkhatA nathI kAraNa ke emane gAmanA darajI pAsethI vagara paise, anAjanA badalAmAM silAIkAma maLe che, bahu to potAnA darajIne batAvatA haze ke bhAI A rItane badale Ama silAI kare. e ja rIte gAmanA bIjA loko pAsethI kApaDa ane bIjI vastuo ane sevAo vagara paise anAjanA badalAmAM maLe to teo e mATe ghaNA rAjI che. to bIjI bAju, bhUmihIna aneka lokone dhaMdhA maLe to emane paNa anAjanI kheMca na rahe. khetAbhAIne meM pUchyuM, "tamane A vAta ATalI gamI che to A khetamajUrone tamAro kapAsa mata Apazo? tame gAMsaDIo veco cho enA pramANamAM to ahIM thoDo ja joIze." "hA, ane ahIM bIjA paNa pAMca-sAta kheDUto che, te badhA paNa A mATe makta pAsa Apaze." "to cAlo, Aje ja zarU karIe." "paNa pAsa haju pUro Ugyo nathI. phebruArImAM taiyAra thaze. tyAre karIe." "e vakhate khetamajUrone khetIkAma paNa pUruM thayuM hovAthI e majUrI paNa nahIM hoya, to unALAmAM bekArI vakhate A udyoga emane ghaNo upayogI thaze." tyAM sudhImAM sADA nava jeTalA thaI gayA hatA eTale khetamajUronA vAsamAM jaIne vaNATa aMge goThavaNa karI zakAya ema nahotuM kAraNa ke teo khetaromAM majUrIe jatA rahyA hatA. - A gAmaDAnI bAjumAM AvelI zALAmAM uttara gujarAtanA traNa jillAonI zALAonA zikSako sAthe grAmanirmANa aMge vAto karavA huM gaI hatI. mAro vArtAlApa dasa vAge hato eTale e pahelAM savAre gAmaDAmAM gaI hatI. tyAMthI zALAe pAchA pharatAM rastAmAM eka bhAI maLyA. dekhAvamAM paNa barAbara banAsakAMThAnA. UMcA, pAtaLA paNa paDachaMda. sonAnAM baTanavALuM khamIsa, dhotI, mojaDI ane mAthe pheMTo. nAma rasikabhAI. emane ahIMnA gAmaDAmAM tyAMnA ja pAsamAMthI tyAMnA ja loko tyAMnA bajAra mATe kApaDa banAve e vAta khUba ja gamI gaI. kahe ke huM A ja gAmaDAno chuM. paNa kacchamAM eka zaheramAM vepArI chuM. kariyANAnI dukAna che. mane A vAta bahu gamI. mane vicAra thAya che ke mArI For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 | dhanya A dharatI basa cho jatI. baporanI basamAM jaIza. A vAta AgaLa vicAravA ahIM zALAnA kAryakramamAM rokAI jauM." e amArI sAthe joDAyA. zALAmAM mArA vArtAlApamAM meM A vAto karI. sahunA Azcarya ane AMnada . vacce eka bhAIe UThIne mAIka para AvIne kahyuM, "huM vaNATakAma jANuM chuM. huM sUtaramAMthI kApaDa banAvIza." vaNakaranI tapAsano moTo prazna enI meLe ja ukalyo. pachIthI zALAnA AcArye kahyuM ke zALAmAM ja eka zikSaka suthAra che. e mane maLyA. kahe ke "khetAbhAI to mArA mitra che." emaNe mAro lADI reMTiyA uparathI barAbara mApa laI lIdhA. "bAvaLa to ahIM ja puSkaLa che." zALAnA nAnA vidyArthIoe eka ja prazna pUchayo: "lAkaDI pheMTiyA para kevI rIte kAMtavAnuM te batAvo. amAre jovuM che." meM kAMtIne batAvyuM to badhAM bALakoe UbhA thaIne khUba rasapUrvaka joyuM. e savAre to mane lAgyuM ke gAmaDAmAM jaIne A rIte badhAne vAta karIe to tyAM kApaDa udyoga zarU karavAmAM joI azakyatA nathI, UlaTAno phAyado ja che. zALAnA samAraMbhamAM mAro vArtAlApa pUro karatAM meM badhAMne rasikabhAInI oLakhANa karAvI ane emane be zabdo bolavA vinaMtI karI. emaNe utsAhathI ane jussAthI kahyuM, "jyahiMda. A vAta so TacanA sonAnI che. ApaNe mATe : A ja rasto sarasa che. A rIte ApaNe ApaNA baLathI UbhA thaIe to ghaNA AgaLa vadhI zakIe." emaNe chelle kahyuM ke "lono rAjA gulAba gaNAya che paNa huM to kahuM chuM ke phUlono rAjA to pAsa che. gulAbathI kaMI zarIra DhaMkAya che? ThaMDI-garamI dUra thAya che jayahiMda'. tALIo. bapore tyAM gAyo pALanAra kAkAe sarasa vAta karI. "ahIM dareka gharamAM gAya mATenA khoLano tema ja rasoI mATenA telano kharco ghaNo che. to rU Ave to kapAsiyA pIlavA ghANI paNa karIe. baLada to ahIM ghaNA che." AcArya kahe, "ahIM pAsenA zaheramAM ghANI che te kevI che te joIne baLadaghANI kevI rIte karavI te nakkI karIe."kAkAe rasikabhAInI pAsanA phUlanI vAta kavitArUpe mUkI: dUdha to mAIkA, dujA dUdha gAyakA. phUla to kapAsa kA, dujA phUla kAyakA?" je grAmajanonI A bhAvanA ane A umaMga che to zuM ApaNe zaherIo A kAmane "azakaya' ane "avyavahAru' kahIne bAjue mUkIne ja besI rahIzuM? UlaTuM, ApaNe jo A navI daSTie vicArIe ane emane sakriya sahakAra ApIe, je sakriya sahakAra na ApI zakIe to kama se kama bauddhika ane naitika sahakAra ApIe. emanI A vAta khUba sarasa che ema sahamata thaI emane e dizAmAM AgaLa vadhavA protsAhana ApIe, e mATe zarUAtamAM tyAM kApaDa udyoga zarU karavA kAMtanAra-vaNanAra tathA rU ApanAra kheDUta ane reTiyA banAvanAra suthAranuM saMyojana, uparanA gAmamAM joyuM tevuM, goThavavAmAM pahela karIe to A rIte grAmanirmANa jarUra zakaya che ane A rIte grAmanirmANa thAya to ja khuda ApaNuM paNa ujjavaLa bhaviSya zakya che. For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 pratyeka ukela eka navI samasyA amadAvAda AvelI jarmana yuvatI sIgI he che : ahIM AvatAM pahelAM huM eka gAmaDAmAM gaI hatI. tyAM badhAM zerInI bahAra AvelA paMpa uparathI pANI laI Ave che. meM paNa paMpa calAvI pANI kADhIne ghaDo bharyo. ene mAthA para UMcakI ghera laI gaI, paNa mane ghaNI taklIpha paDI. ghaNuMkharuM pANI to rastAmAM ja DhoLAI gayuM. meM joyuM ke gAmaDAnI nAnI chokarIo to eka nahIM paNa eka upara eka ema be ghaDA laI jatI hatI. mane thayuM ke e chokarIo keTalI majabUta che. teo ArAmathI pANI laI jatI hatI ane khuza dekhAtI hatI. hasIne ekbIjA sAthe vAto karatI hatI. mane lAgyuM ke ame Arthika rIte samRddha chIe paNa A loko karatAM caDiyAtA nathI. 15 uparAMta tyAre mane samajAyuM ke pANI keTalI badhI kImatI vastu che. eno bagADa na karavo joIe, paraMtu amArA dezamAM to nahAvA, dhovA ane saphAI karavAmAM tema ja udyogomAM puSkaLa pANIno bagADa karavAmAM Ave che. e ja pramANe amane dukAnomAM taiyAra khorAka maLe che eTale amane anAjanI kiMmata nathI samajAtI. ame bajAramAM vastuonI kiMmata paisAthI cUkvIe chIe paNa amane khabara nathI hotI ke e vastuonA utpAdanano sAco kharca zuM che? sIgInI sAthe bIjI yuvatI che, peTrA. baMne jarmanInI TrIera yunivarsiTImAM abhyAsa kare che. TrIera eTale kArla mArkasanI janmabhUmi ane karmabhUmi. A yuvatIoe potAnA pI.eca.DI.nA mahAnibaMdha mATe viSaya pasaMda karyo che 'TakAvI zakAya tevo vikAsa', je viSaya have pazcimanA dezomAM khUba carcAspada banyo che ane e mATe emane gAMdhIjInI vAta ghaNI upayogI lAge che. tethI thoDA divasa amadAvAda AvI che. mArI sAthe jhUMpaDAMmAM paNa javA mAge che. sIgIe bhAra mUkyo ke amAre jiMdagInI gati dhImI karavI joIe. zA mATe ? meM pUchyuM. kAraNa ke to ja e zakya che ke loko pharIthI ekabIjAnI najIka AvI zake. amArA samAjamAM mANasa pAse ghaNI zakyatAo che. tame sinemA jovA jAo, Telivijhana juo, pravAsa karo, 'paba'mAM dArU pIvA jAo, svImiMga-pulamAM jAo, tarahatarahanAM AkarSaNo che. e badhuM tame ekalAekalA paNa karI zako athavA evA loko sAthe karI zako jemane tame kharekhara oLakhatA nathI. For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 | dhanya A dharatI ane oLakhavA mAgatA paNa nathI, peTrAe umeryuM. e badhAM manoraMjano khAlI acaraja pAmavA mATe che paraMtu jo tame koI cIja jAte banAvo to tamane svamAna lAge ke A evI vastu che je meM banAvI - che. tamane bahArathI ja badhuM maLyAM kare e pUratuM nathI, tamAre tamArI aMdarathI jIvavuM joIe. tame jo tamArI aMdaranI zaktio jagADo nahIM to tame navA vicAro sarjI na zako. peTrAe vedhaka vAta karI. ame amArI sarjanAtmaka zakti gumAvI beThA chIe. ame ghaNuM uttama saMgIta sAMbhaLIe chIe paNa jAte gAtA nathI. nATako jovA jaIe chIe paNa jAte abhinaya karI zaktA nathI. lokonI sarjanazakti ane navI pahela karavAnI zakti rUMdhAI gaI che. sIgI kaTAkSathI hasI, dAkhalA tarIke amane supa mATe dukAnamAM taiyAra pekeTa maLe che. emAM mAtra pANI nAkhIne garama ja karavAnuM hoya che ane ThaMDuM pANI nAkho to e ja vastunuM zarabata bane che. paNa vakhata bacAvyAno AnaMda nathI ? meM pUchyuM. bacAvelA vakhatanuM karavAnuM zuM? eNe sAmo prazna karyo. A badhuM upabhoktAnA . AnaMdane nAme cAle che paraMtu A jAtanA samAjamAM lokonI sAcI IcchAo ane abhilASAo saMtoSAtI nathI. kaI abhilASAo mAre vigato joItI hatI. sIgI kaMIka gaMbhIra banI. pachI bolI : ekabIjA mATe prema ane Adara tema je AtmavizvAsa. amArI utpAnapaddhatio evI che ke emAM AtmavizvAsa nathI maLato. pariNAme AtmavizvAsa Ubho karavA loko paisA bhegA kare che. te mAne che ke mArI pAse baMgalo che, moTara che, TI.vI. che, kemerA che ane bIjI vastuo che. eTale jiMdagImAM meM kaMI prApta karyuM che. eTaluM huM sAro hovo jouM. peTrAe A muddo AgaLa calAvyo. upabhoktAvAda mAtra bhautika vastuo AgaLa ja nathI aTakato. bauddhika vastuomAM paNa che. amAre tyAM tame potAnA vicAro sarjI zaktA nathI. koI tamane vicAro pUrA pADe che. dareka vastu pUrI pADavAmAM Ave che. kaoNlejomAM vidyArthIone badhA vicAro prAdhyApaka taraphathI pUrA pADavAmAM Ave che. moTAbhAganA vidyArthIo prazno paNa nathI uThAvI zakatA. jyAM navA vicAro karavA vidyArthIone protsAhana maLe evI kaoNlejo zarU karI che temAM thoDA ja vidyArthIo jAya che. paraMtu bIjI bAju, badhA vidyArthIone vAstavamAM paristhitino sAmano to karavo ja paDe che. tethI aMdarathI teo bhayabhIta hoya che. e bhayono badalo vALavA teo vadhu upabhoga kare che athavA hiMsA tarapha vaLe che. A mAMdA samAjanAM lakSaNo che. duniyA ukela zodhI rahI che, sIgIe kahyuM. paraMtu Adhunika TeknolojI je For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka ukela eka navI samasyA | 17 ukela batAve che te ukela pote ja samasyA banI jAya che. dAkhalA tarIke eka jagAethI bIjI jagAe javA mATe Adhunika jamAnAe moTarakAra ApI, pachI moTarane kAraNe ghaNI navI samasyAo UbhI thaI. eka bAju aMtaro vadhyAM - kAma karavA, sagAMvahAlAMne maLavA, cIjavastuo kharIdavA, kAco mAla meLavavA, potAnuM utpAdana vecavA lokone vadhu ne vadhu dUra javuM paDe che. bIjI bAju navI samasyAo zarU thaI, jema ke akasmAto, TrAphika jAma, kasaratano abhAva vagere. A navI samasyAo mATe navA ukalo zodhAyA. jema ke akasmAto mATe rastA para Teliphono, raktabaeNnko, polIso, DaoNkaTaro, vImA kaMpanIo, vakIlo; kasarata mATe hAthapaga halAvavAnAM yaMtro ane heltha kalabo vagere. A badhAMnA pAchA bIjA navA prazno ubhA thAya che. Ama, prazno vadhatA ja jAya che ane sAthe ApaNA uparano bojo vadhAratA jAya che. - sAra e che ke Tekanikala ukela praznanA mULa tarapha nathI jato. ApaNI navI duniyAnuM A lakSaNa che ane enuM kAraNa e che ke navA prazno sarjAya to tame navI vastuo vecI zako ane tamane navA udyogo maLe paNa A navA udyogo mULa samasyAnA ukela mATe jarUrI nathI, ethI e bojArUpa che. ene badale ApaNe praznane mULathI ukelavA joIe. ApaNe roja ja javuM paDe e aMtaro jo lAMbA ja na hoya to mULa moTaranI je jarUra UbhI na thAya. eTale mULa praznano ukela che sthAnika bajAra mATe sthAnika utpAdana. A vAta para to tamAre baMnee mane ghaNuM kahevAnuM che, meM kahyuM. paNa A vAtamAM parovAIe e pahelAM sIgI ane peTrA tame nAsto karI lo. pachI vAta AgaLa calAvIe. For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 atyAranuM AMtararASTrIya arthataMtra pazcimanI dRSTie jarmanInI TrIera yunivarsiTImAM anusnAtaka abhyAsa karatI ane amadAvAda AvelI be yuvatIo peTrA ane sIgIne meM pUchyuM ke Adhunika yaMtro vaDe duniyAbharanAM ' bajAro mATe je utpAdana thAya che tenA karatAM sAdAM sAdhano vaDe sthAnika bajAra mATe utpAdana karavAnuM emane zA mATe vadhAre sAruM lAge che? aneka kAraNosara, sIgIe javAba Apyo. eka to atyAre amane khabara nathI ke ame je vastuo vAparIe chIe e kevA saMjogomAM banelI che. bIjuM, amAre amArA jIvananI gati dhImI karavI che. ame vadhAre ne vadhAre vastuo ke paisA meLavavA mATe doDIe chIe, paNa amane khabara nathI ke amAruM dhyeya zuM che. jo ame zAMtithI vicAra karI zakIe to ame zodhI zakIe ke amAre zuM joIe che. uparAMta, paryAvaraNa aMge paNa amane ciMtA che. atyAre je rIte maMtro vaDe moTA pAyA para utpAdana thAya che te rIte utpAdana karavAnuM AkhI duniyA mATe zakya nathI. uparAMta, amArI atyAranI jIvanapaddhati IcchanIya paNa nathI. A jAtanI jIvanapaddhatithI loko sukhI nathI. A UMcA jIvanadhoraNathI loko mAnasika rIte mAMdA paDe che. paNa sIgI UMcuM jIvanadhoraNa to gamene? e to atyAranA samAjanuM dhyeya che. - meM pUchyuM. ene kAraNe eTalAM badhAM mAnavamUlyo nAza pAme che. kyAM? ame bhautika cIjavastuo vaDe mAnavapremane dUra karIe chIe eTale ke mAnavapremane badale bhautika cIjavastuothI calAvIe chIe. peTrAe sIgIne aTakAvI, calAvatA nathI calAvavAnI AzA rAkhIe chIe. meM pUchyuM, jarA vigatathI vAta kara. jo tamAre koI muzkelI ke samasyA UbhI thAya to amArA samAjamAM tame ke teno ukela zodhavAne badale paristhiti badalI nAkho cho. navA mitro banAvo cho, ke navI jagAe rahevA jAo cho, ke navI nokarI lo cho. AmAM samasyAthI mAtra dUra bhAgo cho. te ukalatA nathI. eTale lokone sukha nathI maLatuM. For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyAranuM AMtararASTrIya arthataMtra pazcimanI daSTie | 19 bIjuM, yAMtrIkaraNa ane temAMthI pariNamatA zaherIkaraNane kAraNe ame kudaratathI vimukha thaIe chIe. amArA dezamAM je loko gAmaDAmAM rahe che teo paNa cIjo kharIde che, potAnI jAte cIjo banAvavAne badale. jo tame koI vastu jAte banAvo to tame gaurava anubhavo. paNa jo tame oNphiksamAM besIne kAma karaze, jema ke phAIlonuM, hevAlonuM, komyuTaranuM to emAMthI koI vastu nathI banatI. peTrAe umeryuM, amArA dezamAM badhA lokone evuM nathI lAgatuM ke ame bIjA dezothI vadhu sArA chIe. amAre bIjA dezo pAsethI zIkhavuM che. zuM? meM pUchyuM. have jarmanImAM loko vyApaka pAye potAnI jamInamAM bagIcA, gharanI pAchaLanA kayArAmAM khorAkanI vastuo ugADavA mAMDyA che. sIgIe A navo muddo kahyo. kAraNa ke lokone lAgavA mAMDyuM che ke anAjanI bAbate svanirbhara banavuM ghaNuM jarUrI che. ApaNe jarUrI anAja jo bahArathI AvavAnuM hoya ane enA para jo bahurASTrIya kaMpanIono kAbU hoya to e panIo ApaNane bhUkhe paNa mArI zake. eTale ke khorAkanI vastuonA bhAva khUba UMcA vadhArI zake, meM kahyuM. jApAnamAM TAmeTAM ane rIMgaNa eka eka naMga lekhe vecAya che ane eka naMganI kiMmata rU. 30thI rUA. 50 jeTalI UMcI hoya che. sakaraTeTInA to eka naMganA rUA. 600 bhAva hato. norve kalyANarAjya kahevAya che. paNa tyAM jo thoDA mitrone bahAra jamADavA laI javA hoya to bila bhAre paDI jAya. - ApaNI pAyAnI jarUrato - anna, vastra ane makAna - ApaNe sthAnika dhoraNe banAvavI jarUrI che. meM rajUAta karI ke bhAratamAM anAja to loko potAnA gAmaDAmAM ugADe che. ghara paNa banAvI le che. paNa vastra banAvavAnuM temane bhulAvI devAmAM AvyuM che ane tethI kApaDa pAchaLa gAmaDAnA bIjA udyogo paNa nAza pAmyA che eTale huM gAmaDAMmAM kApaDa banAvavAnuM pharIthI zIkhavavAnuM kAma karuM chuM. peTrA pe, tame bhAratamAM loko nasIbadAra cho ke anAja to gAmaDAMmAM Uge che. jarmanImAM to badhAM gAmaDAM vasatine jarUrI anAja nathI ugADatAM, gAmaDAnAM loko paNa zaheranA udyogo sAthe saMkaLAyelA che eTale pahelAM to amAre dareka sthaLe tyAM jarUrI anAja ugADavuM paDaze. bhAratanAM gAmaDAMmAM khetI che, paNa udyogo bilakula nathI, jyAre jarmanImAM udyogo che paNa khAsa khetI nathI! noMdhapAtra muddo e che ke jarmanI jevA audyogika dezane paNa pAyAnI jarUriyAtomAM svanirbharatA jarUrI lAge che. A kAraNe sIgIne sthAnika dhoraNe sthAnika bajAra mATenuM utpAdana jarUrI lAge che. paryAvaraNanA rakSaNa mATe paNa e jarUrI che. For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 | dhanya A dharatI tamArA dezamAM paryAvaraNanA bhayo vAstavamAM che mAre jANavuM hatuM. hA. taLAvomAM pradUSita pANIne lIdhe mAchalIo marI jAya che. pANI gaMdu hoya che. pIvAnA pANIno prazna gaMbhIra banyo che. pIvAnuM pANI vadhAre ne vadhAre kharAba thatuM jAya che. sattAvALAone pIvAnA pANInI guNavattA ghaTADavAnI pharaja paDI che, kAraNa ke teo have UMcI guNavattAnuM pANI pUruM pADI zake ema nathI. bIjuM, jaMgalo maratAM jAya che. emanAM lIlAM vRkSo ane vanarAIne kAraNe havA zuddha rahetI hatI, paraMtu je kudaratano nAza thAya to sAthe ApaNo paNa nAza thavAno. sIgIe atyAranA arthataMtra aMge eka khuba agatyano mudo uThAvyo : atyAranuM taMtra tyAre ja phAyado Ape che, jyAre vikAsa eTale ke utpAdanamAM vadhAro thato hoya, eTale A taMtra mATe utpAdanamAM vadhAro khUba Avazyaka che. pachI e utpAdanano vadhAro mAtra upayogI vastuono ja hoya e jarUrI nathI. bagADa to bagADa paNa bagADanI vastuonA paNa utpAdanano vadhAro jarUrI bane che. samaya jatAM bagADanA utpAdanano vadhAro khUba vadhe che. dekhItuM che ke A jAtano vikAsa eTale ke A jAtanuM utpAdana taMtra lAMbuM TakI nA zake. Ane kAraNe atyAre utpAdananA kharca khUba UMcA che. utpAdana vadhAravA mATe A arthataMtra haMmezA navI ne navI vastuo banAvyA kare che. e tamane evI vastuo ApyA kare che ke jenI jarUra che evI tamane pahelAM khabara paNa nahotI. peTrAe mane AzcaryamAM mUkI dIdhI. he ke meM moTarakAra choDI dIdhI. moTara? e to atyAranA taMtranI moTI siddhi che! zA mATe choDI dIdhI ? choDI to pradUSaNane kAraNe ane ene badale sAIkala ane basa vAparavA mAMDI ane mane moTara choDyAnuM jarA paNa duHkha na thayuM. eNe bhAra mUkyo. mAruM Azcarya vadhyuM. e kyAre banyuM ame gaI vakhate pahelI vakhata bhArata AvyAM hatAM tyAMthI jarmanI pAchA pharIne - banne jaNa hasI paDyA. kema? bhAratanI zuM asara hatI bhAratanI musApharI kyAM pachI huM vicAratI hatI ke huM mAruM jIvana kevI rIte badalI zakuM? mane lAgyuM ke amArA jIvanamAM evA ghaNA vaibhavo che, jenI amane jarUra nathI. paNa moTarane lIdhe to keTalI badhI svataMtratA anubhavAya che? nA. meM jyAre moTara choDI dIdhI tyAre mane mArI svataMtratA para koI kApa na lAgyo. moTarane lIdhe TrAphika jAma ane pArkiMganI samasyAo paNa hoya che enA karatAM basano samaya joIne e pramANe javAnuM phAve che. gADI calAvavAnuM dhyAna rAkhavuM paDe jyAre basamAM musApharI vakhate bIjuM kaMI karI paNa zakAya che For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyAranuM AMtararASTrIya arthataMtra pazcimanI daSTie | 21 ane, sagIe umeryuM, kaMI bagaDe to samArakAma karavAnI, tema ja roja UThIne gADI sApha karavAnI jhaMjhaTa paNa nahIM. sIgIe bhAra mUkyo. ame je jAtanA ulo zodhI rahyA chIe temAM ane gAMdhIjIe batAvelA uklomAM sAmya che. zuM sAmya che? meM pUchyuM. sthAnika bajAra mATe sthAnika utpAdana. atyAranI jIvanapaddhati amane kaTokaTI tarapha dhakelI rahI che. bajAramAM naphA mATe harIphAI sakhata hoya che. e eka jAtanuM yuddha che. tamAre haMmezAM sarvottama rahevuM paDe che. cheka zALAmAMthI e zarU thAya che. tamArI zALAnI noTabuko sauthI sArI hovI joIe. amane laDavAnI, harIphAImAM UtaravAnI tAlIma ApavAmAM Ave che nahIM ke sAthe maLIne kAma karavAnI ke ekabIjAne sahakAra ApavAnI. mane amerikAno eka dAkhalo yAda Avyo ke pati-patni bane jyAre kAma karavA jAya che tyAre temanuM bALaka nAnuM hoya to ene bALakonA saMbhALagharamAM mUke che. e gharamAM aneka bALako bhegAM thAya che. te badhAM sAthe bhUkhyAM thAya che. sAthe rahe che. sAthe paDAM palALe che. eTale madada meLavavA mATe teo eTalI badhI nAnI umare ke jyAre temane A duniyA aMge khabara paNa nathI tyArathI ekabIjA sAthe harIphAI karatAM thaI jAya che. sIgIe umeryuM, gADInA upabhogamAM paNa koI hada nathI hotI. gADI lo pachI cAMpa dabAvatAM ApoApa baMdha thAya evI bArIo joIe, pachI gADI calAvanAra DrAIvara joIe, pachI DrAIvara mATe sapheda raMgano gaNaveza joIe, pachI e gaNaveza para sonerI zerInI kinArI joIe. - Ano koI pAra ja nathI. ' ane A badhuM pahelAM thoDA divasa sAruM lAge che. pachI e bhUlI javAya che. pachI enI koI agatya nathI rahetI. A badhA udyogo ApaNI jarUratone vadhAratA jAya che ane enA upara ja te cAle che. Ama te ApaNane buddhizALI ullu banAvatA jAya che. thoDA vakhata pahelAM sAmyavAda tUTI paDyo tyAre to mAtra sAmyavAdI dezomAM - UthalapAthala thaI hatI, paNa have jyAre atyAranuM AMtararASTrIya arthataMtra tUTI paDaze tyAre duniyAnA badhA dezomAM UthalapAthala thaze. - duniyA mATe vikalpa che sthAnika bajAra mATe sthAnika utpAdanano. For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 . 8 vikAsanI dizA eka mitre mane salAha ApI ke koI vicArano jo virodha thAya ane e virodhano javAba apAya to e vicAra prabaLa bane che. emaNe ema paNa sUcavyuM ke e mATe mAre jAte ja bIjA koI nAme mArA vicAranA virodha karatA lekho lakhavA ane pachI enA javAba ApavA. alabatta, lekhananI A to ghaNI ja viziSTa rIta che. gAMdhIjIe hiMda svarAmAM ane zrIkRSNa bhagavadgItamAM A rIte potAnI vAta kahI che. grAmavikAsanI ane samRddha gAmanI vAta sahune gamI jAya che paraMtu ene vAstavamAM lAvavA mATenuM je paheluM pagaluM reMTiyo ane sALa che ene aMge sahunA manamAM UMDo virodha che. ane e kAraNe je darzana ApaNA samAjane kaTokaTImAMthI bacAvavA tathA ene samRddhi tarapha dorI javA mATe rokko, zakya ane kAryakSama upAya batAve che te prazaMsA thayA vagara, are vicArAyA suddhAM vagara rahI gayeluM che. to grAmavikAsanA prathama pagalArUpa reMTiyo aMgenA bhUlabharelA khyAlo kyA che? ghaNA kahe che ke reMTiyA to pAchA javAnI vAta che. reMTiyAnuM nAma paDatAMnI sAthe ja temane aNagamo thAya che ane e vAta a-vaijJAnika lAge che, vikAsanI viruddha lAge che. to e sAthe e paNa spaSTa samajavuM joIe ke jene ApaNe vikAsa kahIe chIe eno artha jo audyogika dezanA lokonuM athavA ApaNA dezanA paisAdAra lokonuM jIvanadhoraNa hoya to evuM jIvanadhoraNa duniyAnI vasatimAMthI ghaNA ja thoDA, daseka TakA ja, lokone mATe zakya che. duniyAnI samagra vasati mATe to e jIvanadhoraNa kadI zakya ja nathI. kAraNa ke evA jIvanadhoraNa mATe evuM arthataMtra jarUrI che jemAM moTA bhAganA loko thoDAkeka bIjA lokono Arthika bhAra upADe. samagra vasatinA jIvanadhoraNanuM citra pirAmIDa jevuM che jemAM TocanA jIvanadhoraNa para mAtra thoDA ja ane taLiyAnA jIvanadhoraNa para asaMkhya loko che. A uparAMta e prazna paNa che ke atyAranuM A jAtanuM arthataMtra A thoDAkeka lokone samRddhi ApavA mATe vyApaka pramANamAM yAMtrIkaraNa vadhAratuM hovAne kAraNe sadIothI saMcita thayelAM kudaratI dravyo thoDA ja vakhatamAM veDaphI de che ane sAthe kudaratI asamatulAo ane paryAvaraNanAM pradUSaNo UbhAM kare che. eTale kharekhara to For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsanI dizA | 23 atyAranuM arthataMtra vikAsanI viruddhanuM che. uparAMta atyAranA arthataMtre duniyAnI poNAbhAganI vasatine bekAra banAvI che ane vadhu ne vadhu lokone bekArInA khapparamAM homatuM jAya che. ene vikAsazIla kevI rIte kahevAya? tethI have vicArako ema kahevA lAgyA che ke chellA be saikAno Arthika vikAsa khoTo vikAsa hato. baso varSa pahelAM bhArata samRddhinI Toca para hatuM. ahIM AvavA aMgreja, ca, Daca ane porTugIjha laDAImAM UtaryA hatA. tyAre aMgrejo vaDe reMTiyA ane sALanA kApaDaudyogano nAza karAyo hato. ane enA kAraNe bhAratanI samRddha prajA atyAre garIbAI ane lAcArImAM dhakelAI che; enI jagaprasiddha kaLAkArIgarIno nAza thayo che. evA hAthakApaDanA udyogane purnajIvita karavo ene a-vaijJAnika kaI rIte kahevAya ? vyavahArika daSTie joIe to paNa reMTiyA ane sALa vaDe anekagaNuM sastu ane suMdara kApaDa banAvavuM ene pachAtapaNuM kevI rIte kahevAya ane kApaDa pAchaLa to ApaNA dezanA lokonuM sauthI vadhu kharca thAya che jyAre bIjI bAju reMTiyA vaDe kApaDa bekAra, azakta loko mAtra kapAsa vaDe ane te paNa kharAbAnI jamIna para UgatA kapAsa vaDe banAvI zake. ghaNA bIjo virodha kare che : reMTiyo to keTalo dhImo che? A virodha taddana asthAne che, kAraNa ke je loko reTiyA mAge che teo : nivRtta tathA gharaDA karoDo loko che. emanAthI bhAre kAma thaI zake ema nathI. emane zAMtinuM kAma joIe che. emane mATe reMTiyo dhImo nahIM paNa AzIrvAdarUpa che kAraNa ke emane mATe koI pravRtti nathI ane reMTiyA vaDe teo arthataMtranA kendrarUpa kApaDanuM utpAdana karI zake che. e sivAya koI sarakAra ke koI baeNnka emane kAma ApI zake tema nathI. jo A rIte nivRtta loko dvArA kApaDa bane to dareka sthaLe bIjA loko e kApaDa laI enA badalAmAM paisAne badale koI vastu ke sevA ApI zake eTale - darekane dhaMdhA maLe. A rIte bIjI vastuo-sevAonuM utpAdana karavAnuM bilakula dhImuM nathI, UlaTuM ghaNuM jhaDapI che. eTale juvAna, sazakta bekAra loko mATe to A rIte potAnA gAmamAM nivRtta loko kApaDa banAve e atyaMta jarUrI che, kAraNa ke to ja emane dhaMdho maLe ema che. chatAM ghaNA virodha kare che : garIba lokone paNa Adhunika sukhasagavaDo maLe evuM karavuM joIe. ene badale reMTiyo to emane pachAta ja rAkhe ne ? garIbanA garIba ja rAkhe ne. A bIjo bhrama che. reMTiyA ane sALa vaDe gAmamAM ja UgatA rUmAMthI kApaDa banAvI zakAya ane gAmanA ja bajAramAM vecI zakAya eTale atyAranA For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 | dhanya A dharatI kApaDa udyoganA aneka moTA kharca jevA ke vAhanavyavahAra, yaMtro, menejamenTa, naphA, dukAno, jAherakhabaro, baeNnko, sarakAro, saMrakSaNa vagere nIkaLI jAya eTale A kApaDa ' atyaMta sastuM paDe. atyAre bajAramAM baso rUpiye maLato poSAka vIsa rUpiyAmAM paDe e ApaNe joI gayA chIe. e ja rIte gAmanA bIjA loko A kApaDanA sATAmAM ApavA bIjI vastuonuM utpAdana zarU kare tyAre e vastuo anAja, dUdha, IMTa, naLiyAM, raMga, ramanDAM vagere paNa atyaMta sastA paDe. eTale garIba loko atyAre kazuM nathI kharIdI zaktA ene badale anekavidha vastuo meLavI zake. lokone kAmadhaMdhA maLe to kalAkArIgarI paNa vikase eTale A vastuo ane sevAo UMcI guNavattAnI banI zake. reMTiyA ane sALa dvArA garIba loko. garIbAImAMthI chUTI zake ane bIjAnI samakakSa AvI zake. garIba lokone TerelIna, TIvI ane Teliphona maLavAM joIe ema kahevuM eno artha emane bekArImAM ane temAMthI pariNamatI garIbAI ane gulAmImAM cAlu rAkhavA e che, ke jene kAraNe emane Teliphona to bAjue paraMtu sAMjano roTaloya parANe maLe che. eka mitre saNasaNato dAkhalo Apyo hato : kerAlAnA khetamajUrane Teliphona zA mATe Apavo joIe? - muMbaImAM majUrI zodhavA phUTapAtha para rahetA dIkarAne saMdezo pahoMcADavA ke tAro bApa maravA paDyo che! For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 ApaNuM nasIba kyAranuM lakhAI cUkyuM che gayA ravivAranA janmabhUmi-pravAsImAM ahevAla che : "jalagAMvanA jAtIya kaubhAMDanI tapAsa karI rahelA eka prAmANika polIsa adhikArInI 'sAmAnya kramamAM' ja badalI karI devAI! ApaNA mukhya pradhAna ema kahe che. e polIsa adhikArInI jagAe nimAyelA navA adhikArI kahe che, 'AmAM mAtra 37 chokarIo para ja baLAtkAra thayA che ane mukhya AropI nAsatA phare che.' jANe tapAsa aMge AmAM vadhu zuM thaI zake ema ja na hoya! gesanA joDANa mATe, rezanakArDanA navesarathI saMdhANa mATe ke jAhera hospiTalomAM samayasaranI tabIbI madada meLavavA lokone nAke dama AvI jAya che.". gayA ravivAranuM ja nahi, roja savAranuM chApuM kholatAM AvA samAcAro ApaNane gUgaMLAve che. ApaNe zA mATe ATalA badhA asahAya chIe ? ApaNe AmAMthI bahAra nIkaLavA dhamapachADA karIe chIe, paNa chatAM vadhu ne vadhu sAtA jaIe chIe. zA mATe? kAraNa ke ApaNA sahunuM nasIba to baso varSa pahelAM je divase mANase 'spiniMga jenI' svIkArI tyAranuM lakhAI cUkyuM che. ApaNe janmIe chIe mukta, paraMtu ApaNe ApaNI jAtane jaMjIrothI jakaDAyelI anubhavIe chIe, kAraNa ke duniyAne AvarI letA je arthataMtranI aMdara ApaNe kAma karavuM paDe che e arthataMtra ApaNane gulAma banAve che. gaMjAvara maMtrothI thatA jaMgI utpAdanane lIdhe je thoDA jaNanI pAse aDhaLaka paiso bhego thAya che temanI pAse bAkInA karoDo lokonI rojagArI, Avaka ane jIvana upara paNa kAbU Ave che. Aje pazcimanA dezomAM loko ane bIjA dezomAM paNa sAmAjika kAryakaro, atyAranA yaMtrodyogane paryAvaraNanA, prANIsaMrakSaNanA ane pRthvI paranA uSNatAmAnamAM thaI rahelA pheraphAronA prazno aMge doSa de che, paraMtu pazcimanA dezonA loko je mukhya muddo nathI uThAvatA te to che maMtrodyogane kAraNe eziyA, AphrikA ane leTina amerikAnA dezomAM sarjAyelI bhayaMkara bekArI ane emAMthI pariNamelI garIbAI ane lAcArI. yaMtrodyoganuM sauthI moTuM dUSaNa to A che. karoDo lokonI veDaphAI rahelI jiMdagI mATe yaMtrodyogane koI doSa nathI detA kAraNa ke e bekArI yuropa-amerikAmAM nahIM paNa bIje khaDakAI che, paNa yuropa-amerikAmAM havAmAnamAM thoDo pheraphAra thAya to enA mATe yaMtrodyogane vize UhApoha thAya che. yaMtrodyogathI UbhI thatI samasyAonuM mULa kAraNa nANuM che jenA vagara 25 For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 | dhanya A dharatI yaMtrodyoga zakya nathI. nANApaddhati zarU thavAnuM kAraNa ja yaMtrodyoga che. tethI Aje dareka vastu mAtra paisAthI ja maLe che ane dareka vastunuM - khuda mANasanuM paNa - mUlya paisAmAM ja aMkAya che. eka bAja, paisA na hovAthI karoDo lokone bhUkhamaro veThavo paDe che. bIjI bAja, paiso nIca kAmo dvArA paNa ekaTho thaI zake che ane tethI lokone nIca kAmo karavA prere che. eka vAcaka kiraNabhAI dhoLakiyAno Aje patra che temAM te lakhe che, "nANAM ja eka evI vastu che jeno amaryAda saMgraha karavA mATe have jAtajAtanI suvidhAo che tethI binajarUrI saMgraha karavAnI lAlaca Aje saha. koIne thAya che .. nANAMe aneka prakAranAM dUSaNo-anize-khUnakharAbAne janma Apyo che ane chatAM mANasa ene chAtIe lagADIne karavAmAM ja gaurava mAne che." je vastu paisAthI mUlavI zakAya enuM ja mUlya che eTale paisAdAra loko Take che ane garIbo pheMkAI jAya che. e ja pramANe havApANI mA hovAthI e vaparAye jAya che, veDaphAya jAya che, pradUSita thatAM jAya che. ApaNAM jaMgalo tyAM ne tyAM UbhAM rahe to emanuM koI nANAkIya mUlya nathI paNa jo emane kApIne lAkaDuM paradezamAM mokalIne vecAya to paisA maLe, bhale ApaNI lIlotarI, samRddhino nAza thAya ane varasAda ocho thAya. eTale atyAranA taMtramAM protsAhana che pradUSaNa karavAnuM, kudaratano vinAza karavAnuM, nahIM ke kudaratane sAcavavAnuM. paisAthI mApI na zakAya evI mUlyavAna cIjo Aje khovAI gaI che . - jema ke bahenonuM pradAna, prAcIna jJAnano bhaMDAra, sAmAjika ke sahakAranI vRtti, jIvananA Adarzo. A khovAyelI saMpatti pAchI kevI rIte maLe ? jo ApaNe joItI vastuo - kamase kama pAyAnI jarUrato roTI, kApaDa ane makAna - paisAne badale koI bIjI vastu ke sevA ApIne meLavI zakIe to. jo nANuM ane enA mULamAM rahelo yaMtrodyoga jAya to. Aje nANAnuM jora eTaluM badhuM che ke ghaNAne A vAta azakya lAge, emAM paNa vastuvinimayanI prathA zarU thAya e to akathya lAge. paraMtu A vAta bilakula asaMbhava nathI. jo sthAnika dhoraNe sthAnika sAdhanothI utpAdana thAya to tyAM badhA lokone mATe navo ja mArga khUlI jAya che; te e ke A vastuo sthAnika banatI hovAthI loko te vastuo paisAne badale bIjI koI vastu badalAmAM ApIne laI zake. A mArga navo hovA chatAM atyaMta lAbhadAyI ane tethI satvare amalamAM AvI zake evo che, khAsa karIne lAkho gAmaDAMmAM, kAraNa ke gAmaDAmAM loko pAse paisA nathI paNa samaya che. A mArga kholavAnuM paheluM pagaluM che gAmaDAmAM kApaDanuM sthAnika utpAdana, je sAdA lAkaDI reMTiyA ane sALa vaDe zakya che. For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNuM nasIba kyAranuM lakhAI cUkyuM che | 27 jemanI pAse paisA che emane jema yaMtrodyoga sAro lAge che tema ane ethI paNa vadhAre sAro gAmaDAMnA garIba bekAra lokone A sthAnika utpAdanano rasto lAge ema che. dekhItuM che ke jemanI pAse paisA nathI emane to paisA paddhatine vaLagI rahevAmAM koI phAyado nathI. emane to paisA vagara vastuo meLavavAno rasto maLe e ghaNuM AvakArya lAge. - tAjetaranAM varSonAM AMkaDAkIya tAraNo batAve che ke Aje eka navA prakAranI Avaka-asamAnatA sauthI vadhu vadhI rahI che ane e che nokarIvALAo - ke jemane atyAranA taMtranA vadhu ne vadhu lAbha maLatA rahe che - ane bekAronI vaccenI asamAnatA. A viSama ane vadhatI jatI Arthika asamAnatAmAMthI bahAra nIkaLavAno bekAro mATe mArga che sthAnika sAdhanothI sthAnika bajAra mATe utpAdana, jenI zarUAta karavA jarUrI che. sthAnika kApaDa utpAdana. A mArge bekAro, atyAranA nokarIvALAo karatAM paNa vadhAre sukha-saMpatti meLavI zake che. have to pazcimanA dezomAM paNa bekArI AvI gaI che ane e nivArI nahIM zakAya ema tyAMnA zAsako paNa kabUle che. e bekArIno have jyAre khaDakalo thaze tyAre emAMthI bahAra nIkaLavA yaMtradyogane badale grAmodyoga kaI rIte lAvavo ane yaMtrodyogane kAraNe tUTatAM zaherone badale samRddha ane zAMtimaya gAmaDAM kaI rIte viksAvavAM te mArga bhArate jagatane batAvavAno che. baso varSa pahelAM 'spiniMga jenI e atyAranI AkhI duniyAnuM je bhaviSya : lakhI nAMkhyuM che e bhaviSyane mAtra sAdo reMTiyo badalI zake. For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 . hama mAmUlI nahIM "meM AjhAda huM philmamAM amitAbha baccana eka coTadAra vAta kahe che. eka vizALa sabhAne saMbodhatAM e kahe che : meM vahI huM jo tuma ho, yA tuma ho ... yA phira tuma ho. eka Ama InsAna. hama Ama InsAna mAmUlI InsAna nahIM hai. . meM eka bAra kahI relagADImeM jA rahA thA. to DibemeM dekhA ki eka AdamI apanA sAmAna apane sara para uThAye baiThA thA. maine pUchA ki kyuM bhaiyA? ye kyA kara rahe ho?' bolA, "sAmAna merA hai, meM nahIM sahAmUMgA to aura kauna sahAlegA?' .. hA sunA na Apane gADI cala rahI che. vo bhI usI meM cala rahA hai. bAkI musAphira bhI usI meM cala rahe. hai. magara vo apanA bojA apane sara para lAde baiThA hai ki me nahIM dekheMgA, to aura kauna dekhegA haM. hA hama saba bhI basa aise hI hai. jindagI kI gADI cala rahI hai. hama saba eka hI DibbameM hai, lekina apanA boja apane sara para uThAye baiThe hai. acchA to yahI hogA ki hama aura Apa saba apanI apanI khudagaI kA boja sarase uThAkara nIce rakha de. aura ye dekhuM ki jindagI kI jisa gADI meM hama cala rahe hai vo sahI paTarI para cala rahI hai yA nahIM. Isaliye ki agara vo sahI paTarI para nahIM cala rahI hai to na Apa apanI maMjhila taka pahuMca pAege aura na meM. aura agara gADI kI paTarI sahI hai to hama saba apanI maMjhila taka pahuMcaMge eka sAtha! hama, Apa, choTe ra mAmUlI InsAna! hamAre sukhaduHkha eka. hamAre nasIba eka. aura jisa dina hama eka ho usa dina duniyA kI koI bhI tAkAta na hameM Dubo sakatI hai, na dabA saktI hai, na miTA saktI hai. basa ItanA hI kahanA thA mujhe. hamaNAM eka gAmaDAmAM Avo ja anubhava thayo. gAmaDAmAM saha dekhItI rIte to vyasta hoya tema lAgyuM. paNa kharekhara to e traNa hajAranI vastInA gAmamAM mAMDa doDhaso jaNane nokarI che ane teya sAmAnya nAnA pagAranI. chatAM sahu potapotAnI ciMtAmAM vyasta hatA ke nokarI mATe bhalAmaNa kone karavI ? e keTalI lAMca mAgaze ? majUrI kyAre maLaze ? bIjo koI potAnI majUrI paDAvI te nahIM le? amuka jaNa emane sAva thoDI majUrI hatI chatAM e levA pacIsa kliomITara dUra jAya che. kharca bacAvavA gAmaloko badhuM ja kare che. eka bahena bhAjI cUMTatAM hatAM emAM pAMdaDAM karatAM DAkhaLAM ane kacaro vadhAre hato. bIjAM eka For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama mAmUlI nahIM hai" | 29 bahena bAjarI vINIne sApha karatAM hatAM emAM bAjarI karatAM kAMkarA vadhAre hatA. emanI pautrIe oDhaNI oDhelI hatI. pILA raMganI lAla bhAtavALI. meM pUchayuM, "A oDhaNI keTalAnI AvI ?" "cAlIsa rUpiyAnI." "ane tamAro A caNiyo?" "sono." to pachI pAsa to ahIM uge che. emAMthI jAte kapaDAM banAvI lo to oDhaNI cAra rUpiyAnI paDe ane caNiyo dasano." "kharekhara?" hA, juo A taddana sAdA lAkaDI reMTiyA para rUmAMthI dorA banAvAya. ApaNA gAmano ja vaNakara e sUtaranuM kApaDa banAvI Ape. ene dADamanI chAlanA pANImAM boLIe eTale pILo raMga thAya. ane enA para majIThanA lAla raMga vaDe buTTAthI chApIe eTale oDhaNI taiyAra. raMga paNa pANImAM Utare nahIM ane taDakAmAM jhAMkhA na paDe. juo A raMgaraMgIna kapaDAM hAthe banAvelAM che." "are vAha, amane maLe ? zuM kiMmata che?" e ja vAta che. tame jAte ja e sahelAIthI banAvI zako. vagara paise. re to ahIM khemAbhAI mata ApavA taiyAra che." * emane ghaNo ja rasa paDyo. kApaDa banAvAnI vyavasthA goThavI. meM AgaLa sUcana karyuM, "kApaDa ahIM banAvazo to rUnI aMdaranA pAsiyA paNa ahIM ja raheze. to sAthesAthe tela ane khoLa paNa baLadane ghANIe joDIne banAvI zako." "emano to ahIM dareka gharamAM vaparAza che. badhAM e bahArathI kharIdIne lAve che. eTale e bane to bahu kAma Ave." ' "mukhya vAta to e che ke jo kApaDa jAte banAvo ane sAthe tela ane khoLa paNa, to paisAnI jarUra ghaNI ochI thaI jAya. moTA bhAgano kharca kapaDAM pAchaLa ja che ne? ane bIjA naMbare tela ane khoLa pAchaLa. to tamArA dIkarAne nokarI mATe A arajIo karavI paDe che te na karavI paDe. ATaATalA prayatno karavA chatAM nokarI maLatI nathI eTale besI rahevuM paDe che te besI rahevuM na paDe. bhUkhamaro veThavo na paDe. nasIbane doSa daIne besI rahevAnI koI jarUra nathI. uparAMta, ApaNe jo kApaDa ane tela-khoLa banAvIne gAmamAM bIjAne vecIe to bIjAo pAsethI ApaNane aneka vastuo maLe tema ja temane paNa kaMI ne kaMI banAvavAno udyoga maLe. Ama gAmamAM sahune paisAnI je atyAre anivArya jarUra paDe che te na paDe." ApaNe paNa kamAla chIe ne! kaMI samajatAM ja nathI! ApaNI hAlata eka, ApaNI musIbato eka. paNa kaMI vicAratAM ja nathI. ApaNe sahu sAthe jiMdagInI saphara kheDI rahyAM chIe. jiMdagInI gADI cAlI rahI che. paNa ApaNe sahu potapotAnI ciMtAno boja upADIne beThAM chIe ke mane paisA kevI rIte maLe ? paraMtu ApaNe e nathI jotAM ke ApaNe badhAM je For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 / dhanya A dharatI gADImAM sAthe musApharI karI rahyAM chIe e gADI sAcA pATA para cAle che ke nahIM eTalA mATe ke jo e sAcA pATA para nathI cAlatI to ApaNAmAMthI koI potAnI maMjila sudhI pahoMcI zake nahIM. e gADI atyAre khoTA pATA para cAle che kAraNa ke emAM paisAthI ja badhI vastuo maLe che paraMtu e paisA meLavavA ApaNane nokarI maLatI nathI. eTale ApaNe maMjila sudhI pahoMcI zaktA nathI. ApaNe musIbatomAM phasAyelA rahIe chIe. ene badale sAruM to e thAya ke ApaNe ApaNI gADIne sAcA pATA para mUkIe. ApaNe potapotAnA mAthA parathI ApaNI paisA meLavavAnI ciMtAne utArIne ApaNane jene mATe paisAnI jarUra paDe che ane paisAne abhAve maLatI nathI te vastuo je apaNe vagara paise ahIM banAvIne ekabIjAne vecIe. ApaNA traNa hajAra lokonuM bajAra to ghaNuM moTuM che. pahelAM to je vastu mATe ApaNane paisAnI jarUra sauthI vadhAre paDe che te vastu eTale ke kApaDa ane sAthe tela ane khoLa ApaNe tyAM UgatA pAsamAMthI ApaNe banAvIe. ane pachI gAmanA bajAramAM e vecIe to gAmanA bIjA loko paNa badalAmAM kaMIka ApavA bIjA aneka dhaMdhAo khIlave. to sahanuM jIvanadhoraNa UMcuM Ave. koIne khorAka-kapaDAM ane jIvana jarUriyAtanI vastuo mATe paisA anivArya na rahe. koIne nokarInI hAyavoya na karavI paDe. atyAre aneka jaNa nokarI na maLavAthI garIbAI sahana kare che te na karavI paDe. atyAranA bajAranI moMghavArI na naDe. ekabIjAnI nokarI paDAvI levAnI na rahe to verajhera zame. saha sukhI thaI zakIe. saha maMjila para pahoMcI zakIe eka sAthe. ApaNe grAmajano, bekAra ane garIba! ApaNAM sukhadu:kha eka, ApaNAM nasIba eka. ane je divase ApaNe eka thaIzuM tyAre duniyAnI koI paNa tAkAta na ApaNane DubADI zakaze, na ApaNane dabAvI zakaze, na ApaNane miTAvI zakaze. basa ATalI sIdhIsAdI vAta che. For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 mIThAbhAInI AMkhamAM camaka AvI gaI gAmaDAMne pharIthI jIvaMta ane samRddha karavAnA dhyeya sAthe jyAre meM tyAM kAma zarU karyuM tyAre vicAryuM hatuM ke A koI nokarI nathI eTale jyAre je rIte jarUra paDe tema A kAma badalI zakAze ane je vastu tyAM saphLa nahIM thAya te choDI paNa zakAze tema ja je navI vastu jarUrI lAge te zarU karI zakAze. A dhyeyanI dizAmAM jyAre tyAMnA bajAra mATe tyAMnA sAdhanothI kApaDa banAvavAnuM nakkI karyuM tyAre badhAe mane cetavI hatI ke A vastu zakya ja nathI. ane meM vicAryuM hatuM ke jo ane jyAre A vastu nahIM cAle to ane tyAre huM ene choDIza paNa ene amalamAM lAvavAno prayatna to karIza ja. have pAchaLa najara karatAM dekhAya che ke A kAmamAM hajI eka paNa divasa evo nathI Avyo ke kAma khoTakAI paDyuM hoya ke AgaLa na vadhyuM hoya. UlaTAnuM gAmaDAmAM meM zarU karelAM bIjAM badhAM kAmo, eka ke bIjA kAraNe khoTakAI paDyAM paNa sAdA reMTiyA ane sALa vaDe kApaDa banAvavAnuM kAma huM jeTalAM gAmaDAMmAM gaI tyAM khoTakAyuM nathI ane lokoe ene AvakAryuM che. "to to A hisAbe ghaNAM gAmaDAMomAM A kAma dhamadhamATa cAlatuM haze ?'' aMjue mane pUchyuM. "e nathI emAM vAMka mAro che, aMju, kAraNa ke je gAmaDAMmAM meM reMTiyo zarU karyo tyAM vaNakara nathI. kAMtatAM zIkhavavuM saheluM ane sAduM che paNa navo dhaMdho potAnI meLe. zarU karavA vaNatAM zIkhavavuM pramANamAM jaTila che ane sALa paNa pramANamAM moTuM sAdhana che.'' "to zo rasto nIkaLaze?'' "eka ja gAmaDAmAM vaNakara, kAMtanArA ane rU hoya ane tyAM kApaDa bane tathA vaparAya evAM eka-be namUnAnAM gAmaDAM mATe taiyAra karavAM che jethI emanI saphaLatA joIne jyAM vaNakara nathI e gAmaDAMmAM navA mANaso jaladI vaNATa zIkhI zake.' "paNa tame kahyuM ne ke zarUAtamAM navA vaNakara taiyAra karavA agharA che?" "eTale ApaNe ema karIe ke jo koI gAmaDAmAM vaNakara bekAra hoya to tyAM jaIne A kAma zarU karIe. kAraNa ke ApaNe je je gAmaDAMmAM gayAM chIe tyAM ApaNe joyuM che ke sAdo reMTiyo ane eka kilo rUmAMthI banatuM ATha mITara suMdara kApaDa joI loko kAMtavA mATe to badhe taiyAra thaI jAya che." For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 / dhanya A dharatI "to bekAra vaNakAro aMge tapAsa karIe.' "ApaNe hAthasALa nigamamAM pUchI joIe. tyAMthI prAthamika mAhitI maLe to AgaLa vadhAya." "huM hAthasALa nigamanI amadAvAdanI oNphisamAM jaIne mAhitI meLavuM ke gujarAtamAM keTalA vaNakAro che, keTalAnuM kAma cAlu che ane keTalA bekAra che." nigamano saMparka kyoM. "are, gujarAtamAM to Azare 21,000 jeTalA vaNakaro che jemAMthI 8000 vaNakaro hAthasALa nigamamAM noMdhAyelA che. A 8000 vaNakaromAMthI 3000nuM kAma cAlu che jyAre 5000 vaNakaronI sALo baMdha paDI hovAnuM noMdhAyuM che!" A bekAra vaNakarone maLavA ame adhIrA hatA. jo ke pahelAM to 'kAma eka-be gAmaDAMmAM ja zarU karavuM hatuM jethI tyAM te saphLa thAya to bIjAM gAmaDAMmAM bekAra vaNakaro paNa te hAtha dharI zake. "paraMtu hAthasALa nigamanI amadAvAdanI ophsimAM A vaNakaro kyA gAmaDAMmAM che e mAhitI nathI. emanI pAse to gujarAtanA dasa jillAonA vaNakaronA jillAvAra kula AMkaDA che. gAmaDAMvAra mAhitI joItI hoya to te jillAomAM AvelI hAthasALa nigamanI oNphisamAM javuM paDe." 'amadAvAda jillAnAM gAmaDAM vizenI mAhitI mATe nigamanI oNksi jillAnA dhoLakA gAme AvelI che.' "cAlo, amRtabhAI ApaNe dhoLakA jaIne pUchI AvIe ke amadAvAda jillAnA kyAM gAmaDAMmAM bekAra vaNakaro che." savAre vahelAM ame dhoLakA gayAM. nigamanA adhikArIe sarasa mAhitI pUrI pADI. je gAmaDAMmAM nigamanA vaNakAro noMdhAyelA che te gAmaDAMnAM nAma, dareka gAmamAM keTalI sALo cAlu ane keTalI baMdha che tenI saMkhyA tema ja tyAMnA vaNakAronAM nAma temaNe amane ApyAM, emanI pAse amadAvAda jillAnA sAte tAlukAnA nakzAo para A gAmaDAM ane tyAM javAnA rastA batAvelA hatA. e badhA nakzAonI amane jheroksa DhAvI ApI. ame tarata ja traNa gAmaDAmAM javAnuM vicAryuM. 'atyAre to khetInI Rtu hovAthI vaNakAro rokAyelA haze." 'chatAM tapAsa to karIe." ame pahelAM je gAmaDAmAM gayAM tyAM nigamanA eka bIjA adhikArI amArI sAthe AvelA hatA. tyAMnA vaNakAro to e adhikArIne cA-pANInuM pUchavAmAM ja paDI gayA. kAraNa ke emane e adhikArI pAsethI kAma atyAra sudhI maLatuM hatuM ane amArI vAta thaI ja na zakI." sadbhAgye e adhikArI tyAra pachI emane ghera gayA ane amRtabhAI ane huM bIjA gAmaDAmAM gayAM. tyAM eka ja jaNa vaNATa kare che. ame emane vAta karI ke bahArathI moMghuM sUtara meLavavAne badale A lAkDI reMTiyA gAmanA lokone batAvo to teo ahIM ja tamane maphta sUtara kAMtIne Apaze. atyAre majUrI maLe For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThAbhAInI AMkhamAM camaka AvI gaI | 33 che ene badale je kApaDa thAya emAMthI tamane trIjo bhAga maLe. roja 15 mITara vaNo to emAMthI 5 mITara tamAre bhAge Ave. "A mAre mATe navI vAta che. paNa vicAravA jevI che. divALI vakhate zarU karIe. tame divALI vakhate Avo? tamAruM saranAmuM ApatA jAo. huM tamane kAgaLa lakhIza." vaNakare kahyuM. emano A vAta mATeno AvAra joIne amArI AzA vadhI ane tyAMthI ame AgaLane gAmaDe gayAM. tyAM vaNakaravAsa ghaNo dUra hato. rastAmAM pANI ane kicaDa hatAM. paraMtu tyAM pahoMcyA to cAra-pAMca vaNakaro maLyA. teo nigamanuM sUtara nathI vaNatA paNa zaheramAMthI pote sUtara kharIdI lAvI tenuM kApaDa banAvIne vece che. hamaNAM zuM karo cho ?" ame pUchyuM. jUone, A sALa to baMdha che. sUtara keTaluM moMghuM thaI gayuM che?" kema maLe che?" "pacAseka rUpiye kilo TukkA sUtara lAvIe chIe. e TukkAne pahelAM sAMdhIe chIe ane pachI vaNIe chIe." * to sUtara meLavavAnI A bIjI rIta juo." ame lAkaDI reMTiyo batAvyo ane enA para kAMtI batAvyuM." "are A reMTiyo to keTalo sAdo ane saraLa che? ahIM ja banI zake. emAM kharca paNa nathI." eka bhAIe kahyuM. - "sUtara sAMdhavA karatAM to A rIte sUtara kAMtavAnuM saheluM paDe." bIjAe kahyuM. ame AgaLa vAta karI. "ane A rIte sUtara meLavavAmAM tamane koI kharca ja nahIM. tame A sUtara vaNo to ahIM gAmanA ja loko sUtara kAMtIne tamane Apaze. vaNATanA vaLatara tarIke tamane je kApaDa thAya temAMthI trIjA bhAganuM kApaDa maLI zake. Ama rojanuM pAMceka mITara kApaDa tamane vagara kharca maLI zake." "uparAMta, A sUtara, pramANamAM jADuM ane majabUta hovAthI tame rojanuM vadhAre mITara kApaDa utArI zako." ane A nepakIna ane paMciyAM zA mATe vaNo cho jemanI bajAramAM kiMmata ochI che? suMdara khamIsa ane caNiyAcoLInuM kApaDa vaNo je ahIMnA loko moMghI kiMmate bahArathI kharIdI lAve che." ame khAdInAM raMgIna lITIvALAM - khamIsa ane lAkkAnA daTTAthI chApelAM suMdara caNiyA-coLI batAvyAM. bAjumAM UbhelA motIbhAI bolyA, "mIThAbhAI, tame vaNATa cAlu karo to huM thokabaMdha kAMtI ApIza." gavarIbahene paNa e ja sUra purAvyo. * mIThAbhAI vaNakara to lADI reMTiyA upara ja mohI paDyA hatA. e joyo tyArathI emanI AMkhamAM navI camaka AvI hatI. emanA cittataMtra para aneka vicAroe AkramaNa zarU karyuM hatuM. emane tALo besato jato hato ke A reMTiyo jo teo gAmanA lokone Ape to pote kApaDano dhaMdho dhamadhokAra calAvI zake. traNa hajAranI vastInA gAmane kApaDa to ghaNuM joIe che. - e vicAramALAnA UMDANamAMthI emaNe AMkhamAM AMnada sAthe eka ja vAkyamAM badhuM kahI dIdhuM : "mane to bahena tamAro A reMTiyo baha gamI gayo." For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3Y 12 rUno prazna gAmaDAMnI prajAnA vikAsamAM rasa dharAvatAM eka patrakAra gAmaDAmAM kApaDa banAvavAnuM jovA mATe amadAvAda AvyAM hatAM. emane eka gAmaDAmAM mArI sAthe laI gaI. "tame je rAmadevanagaramAM kAma karyuM che te mAre jovuM che." emaNe khAsa IcchA batAvI. jo ke, atyAre to tyAM kAma mulatavI rAkhyuM che, kAraNa ke tyAM sUtara kAMtAnArA che paNa e sUtaranuM kApaDa banAvanAra vaNakara nathI. eTale tyAM vaNakara taiyAra thAya pachI tyAM kAMtavAnuM AgaLa calAvIzuM.' paristhiti jaNAvI. chatAM mAre tyAM jaIne kAMtanArAone maLavuM che.' e divase mArAthI temanI sAthe jaI zakAya ema nahotuM eTale meM temane rAmadevanagara pahoMcavAno rasto batAvyo ane tyAM eka kAMtanAra kuTuMbI vAlajIbhAInA gharanuM saranAmuM ApyuM. teo tyAM jaI AvyAM. pachI temaNe mane patra lakhyo : - mane rAmadevanagara pahoMcavAmAM ane vAlajIbhAIne maLavAmAM koI muzkelI na paDI. emaNe uSmAbhera mane AvakArI, emanA gharanI aMdara AvavA AmaMtraNa ApyuM ane reMTiyo kAMtavA aMgenA emanA anubhavo varNavyA, pachIthI e mane eka paDozIne tyAM laI gayA jeo paNa reMTiyo kAMtatA hatA. e badhA tamane yAda karatA hatA ane tamArA kApaDa banAvavAnA kAmanAM vakhANa karatA hatA. ane thoDAka mUMjhavaNamAM hatA ke tame tyAM javAnuM kema mulatavI rAkhyuM che jyAre emane pUchayuM ke reMTiyA atyAre kema baMdha che tyAre vAlajIbhAIe jaNAvyuM ke rUne abhAve. emanI daSTie vaNakaranI gerahAjarI e kAma baMdha karavAnuM mukhya kAraNa nahotuM. emaNe ane emanA pADozI mArue baMnee kahyuM ke vaNakaro te koI najIkanA gAmaDAmAM zodhI zakAya. teo kahe che ke emaNe reMTiyo baMdha kya rUnA abhAve. meM joyuM ke tame emane rU che rUpiyA kilonA bhAve ApatAM hatAM. emane potAnI meLe jo te bajAramAMthI kharIdavAnuM hoya to, vAlajIbhAIe kahyuM ke, te temane posAya ema nathI. - A eka agatyano prazna che jenI huM tamArI sAthe khAtarI karavA mAMge chuM. ema lAge ke rAmadevanagaramAM jyAM sudhI tame satuM rU ApatAM hatAM mAtra tyAM sudhI ja kApaDa banAvavAnuM nANAkIya rIte lAbhadAyI hatuM. e paNa rasaprada che ke pahelAM 18mI tArIkhe ApaNe je gAmaDAmAM gayAM hatAM tyAM paNa lokoe reMTiyo zarU karavAnuM eTalA mATe kahyuM ke teo khetaromAMthI rU seravI zake ema che athavA to rU corI zake ema che. jo sAmAnya paristhiti A hoya to For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUno prazna | 35 gAmaDAMmAM kApaDa banAvavAnI tamArI vAta lAbhadAyI che? alabatta, mane jaNAya che ke tame e pUravAra karyuM che ke loko reMTiyo kAMtavA rAja che ane Ama e gerasamaja dUra karI che ke sAdo reMTiyo e parANe karavI paDatI veTha che. mane rAmadevanagara aMgenA mArA praznanI spaSTatA joIe che. patrakAra bahenane javAba lakhatAM mane lAgyuM ke rU mATenA praznamAM ghaNA vAcakone rasa paDaze. rUno to koI moTo prazna ja nathI, kAraNa ke reMTiyA mATe upayogI TUMkA tAMtaNAnuM ra to vesTa eTale ke kharAbAnI jamInamAM sahelAIthI ugADI zakAya ema che. rAmadevanagara zaheramAM sImA pAra Avelo khacokhaca jhUMpaDAvAsa che, tyAM jamIne nathI eTale tyAM rU ugADI zakAya ema nathI. paraMtu AvI jagAoe sastA bhAve rU ApavAmAM muzkelI nathI. chevaTe, zarUAtamAM saphaLa jhUMpaDAvAsanA namUnAo karI batAvavA mATe to nathI ja. rAmadevanagara mATe rU kharIdavA jyAre huM amadAvAdanA rU bajAranA eka menejaranI ophiksamAM gaI hatI tyAre teo phona para rUno sodo kAnapuranI koI pArTI sAthe karI rahyA hatA. bAjumAM madrAsanI pArTInA TUMkakaoNlanA phonanuM risivara rAha jotuM paDeluM hatuM ane trIjA phona para ghaMTaDI vAgatI hatI te TUMkakola jayapuranI pArTIno hato. teo hajAro gAMsaDInA hisAbe sodA karI rahyA hatA ne eka gAMsaDI eTale 160 kilo rU. eNmanA mATe so kilo TUMkA tAMtaNAnuM sastuM re ApavuM ramata vAta hatI. - rAmadevanagaramAM meM cha rUpiye kilo rU ApyuM, kAraNa ke e vakhate rUno bajArabhAva (TUMkA tAMtaNAnA rUno) cha rUpiyA hato, pachI bajAramAM rUno bhAva vadhyo tyAre paNa tyAM to cha rUpiyA je bhAva cAlu rAkhyo, kAraNa ke rUnA vepArI paNa samAjasevA mATe ATaluM to karavA mAgatA hatA ane emaNe bajArabhAva levAnI ghasIne nA pADI. zaheranA jhUMpaDAvAsanA rahIzo jo jAte kApaDa banAvavA mAgatA hoya to emane rUnA kharcamAM madada karI zakAya, kAraNa ke teo gAmaDAMmAMthI Ave che tethI emanA dvArA kApaDa banAvavAnA lAbhanI vAta tarata gAmaDAMmAM pahoMcaze ane gAmaDAMmAM to TUMkA tAMtaNAnuM ra taddana ochA kharce ugADI zakAya ema che. atyAra sudhInAM mArAM badhAM kAmomAM mane paisA nirupayogI ane kharekhara to kAmane niSphaLa banAvanArA lAgyA che paraMtu zaheramAM reMTiyo kAMtanArAne rU kharIdavAmAM madada karavI e eka paisAno sadupayoga jaDyo che, je tyAM vaNakara hoya to. kAMtanArAne rUnA kharcamAM madada karatI vakhate eka vAta dhyAnamAM rAkhavA jevI che. emane rU jo bajArabhAva karatAM ghaNuM sastuM maLe to e rUnI godaDI-ozIkAM vagere banAvavAnuM ke bIje rU vecavAnuM paNa mana thaI jAya. AmAMthI rasto kADhavA rAmadevanagaramAM ema vicAryuM che ke dareka jaNa pahelo kilo rU le tyAre enI pUrI For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 / dhanya A dharatI bajArakiMmata Ape paNa jyAre te e rUnuM sUtara banAvIne vaNAvavA mATe lAve tyAre te sUtaranA vajana jeTaluM ? emane ghaNI ochI kiMmate maLyA kare. to pachI rUno upayoga kApaDa banAvavAmAM ja thAya. kAMtanArAoe patrakAra bahenane rU aMge muzkelI batAvI enuM eka kAraNa kadAca e paNa hoya ke loko ApaNA taraphathI temane je Arthika madada maLI zake ema hoya te meLavavA pUratI ja ApaNI sAthe vAta karatA hoya. A kAmamAM temane rU sastuM maLatuM hatuM eTale enI vAta karI. kAraNa ke kharuM jotAM to jema rUnA bhAva vadhyA che tema ja te sAthe kApaDanA paNa bhAva to ethI paNa vadhAre vadhyA che eTale rUno bhAvavadhAro naDavo na joIe. chatAM vAlajIbhAInI vAta pramANe kAMtanArAone kApaDa banAvavAnuM eTaluM to upayogI lAgyuM ke teo bAjunA gAmaDAmAM jAte vaNakaranI vyavasthA karavA taiyAra thayA che. chevaTe to A kAma emane eTaluM upayogI lAgavuM joIe ke emanuM joIne emanA sagAnAM koI gAmaDAmAM kApaDa banAvavAnuM zarU thAya, teo tyAM TUMkA tAMtaNAnuM rU kharAbAnI jamIna para najIvI kiMmate ugADe ane chevaTe rAmadevanagaranA kAMtanArAone paNa tyAMthI najIvI kiMmate rU maLe ane emane zaheranA bajAranuM re koInI Arthika madadanA TekAthI levuM na paDe. A thaI zaheranA jhUMpaDAvAsanI vAta. gAmaDAmAM jo grAmajanone kApaDa banAvavAnuM game to tyAM to rU kharAbAnI jamIna para paNa UgI zakyuM hoI tyAM to rUno prazna nathI. bIjuM, potAnA gAmaDAnAM koI sabhyo jo tyAMnI vastI mATe kApaDa banAvavA mAgatA hoya to tyAMnA moTA kheDUto temane te mATenuM rU mata ApavA taiyAra che.. je gAmaDAmAM patrakAra bahene mArI sAthe AvyAM hatAM tyAM reMTiyo zarU karavA mAganAra eka bhAIe ema kaheluM ke eTaluM amathuM rU to e "corI zake te e arthamAM ke jyAM teo rUnAM kAlA pholavAnI majUrIe jAya che tyAM eTaluM badhuM hajAro kilo re hoya che, ane te tyAM ja UgeluM hoya che ke tyAMthI thoDA kilo re lAvavAmAM koI muzkelI nathI. ghaNAM gAmaDAMmAM grAmajanoe mane jaNAvyuM hatuM ke jo teo kApaDa banAvavAnuM zarU karI zake to rUno to prazna nathI. gujarAta ane mahArASTramAM to puSkaLa rU Uge che. bIjA ghaNA prAMtomAM atyAre rU nathI UgatuM te eTalA ja kAraNe ke kApaDanI milo tyAMthI rU kharIdatI nathI. paraMtu jo grAmajano pote kApaDa banAve to dezabharamAM sahelAIthI rU ugADI zakAya. alabatta, parvatIya ThaMDA pradezomAM ane ziyALAmAM rUne badale na meLavI zakAya ane khUba varasAdavALA pradezomAM tyAM UgatA keLa ke zeraDI jevA choDamAMthI jaladI sukAya evA reSA meLavI zakAya. asIma kRpALu kudarate to je je pradezamAM tema ja RtumAM je je reSAnuM kApaDa mANasane anukULa che te reSA mANasane najIvA kAmanA badalAmAM mata ApelA che. For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. plegamAMthI kevI rIte chUTIzuM? gujarAtane suratamAM ane bIje bhayAnaka plege khapparamAM lIdhuM. plega to gayA jamAnAno ane niyaMtraNamAM levAI gayelo roga manAto hato. joDaNIkozamAMthI enuM nAma paNa bhUMsI nAkhavuM joIe evo roga gaNAto hato. to A thayo kema bahAranA loko kahe che ke gujarAtIo jAhera svacchatA nathI jALavatA. emanI jAhera svacchatA taraphanI ATalI bedarakArI akSamya ane gunAkhora kahevAya. pUra AvyA pachI saphAI na karI eTale A rogacALo phATI nIkaLyo. to prazna e che ke zuM jemane plega thayo emane gaMdakI bhogavavAnuM mana thayuM haze ? prazna to UlaTo e che ke teo bhayaMkara gaMdakImAM kema dhakelAyA hatA ? suratamAM zAMtinagarano je jhUMpaDAvAsa che temAM poNA pAMca lAkha loko eTale ke zaheranI cothA bhAganI vasati rahe che. tyAM doDhaso kuTuMbo dITha eka saMDAsa che. 70 TakA lokone gaMdA pANInA nikAla mATe gaTaranI sagavaDa nathI ane 60 TakA lokone pIvAnA pANInI sagavaDa nathI. pUra Ave tyAre A nIcANanA vistAromAM ane kAcA jhUMpaDAmAM, phATelAtUTelA plAsTikanA chAparA nIce rahetA garIba lokonI hAlata keTalI badhI kaphoDI bane che emanAM jhUMpaDAM tUTI jAya che ane emAM pANI sAtheno kIcaDa bharAI jAya che. emanI pAse vadhAre joDa kapaDAM nathI ke Akho vakhata palaLelAM kapaDAM badalI zake. emanI pAse jamInathI UMce sUvA palaMgo nathI. emanI pAse pANI ane bhejathI surakSita anAjanA koThAro nathI. UlaTuM pUra vakhate bajAramAM anAja ane khorAnI vastuo ochI, moMghI ane adazya thaI jAya che eTale rojerojano ATo kharIdatA emane bhAge taddana UtaratI jAtano saDelA jevo khorAka Ave che. khAvAnA ja sAMsA hoya, poSaNa ja na maLatuM hoya tyAM roga pratirodhaka davAo to kyAMthI hoya? majUrI karIne rojanI AjIvikA roja meLavanArA emanI kamANI paNa rahetI nathI. paristhiti keTalI hade vaNasI haze ke plega jevo bhayAnaka rogacALo phATI nIkaLyo? sarakArI AMkaDAo kahe che ke surata mATe rU.2 karoDa phALavyA, 90 lAkha TeTrAsAIkilana goLIo tyAM mokalAI ane aneka DokaTaro dardIonI sAravAra mATe gayA, jyAre bIjI bAju sarakAranA ja ADAo jaNAve che ke suratanI sivila hospiTalamAM AvelA dardIonI kula saMkhyA atyAra sudhImAM 470 thaI che jemAMnA 317 hAla hospiTalamAM che. to zuM ATalA badhA paisA, For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 / dhanya A dharatI goLIo ane DokTaro ATalA thoDA dardIone sAravAra nathI ApI zakyA? chApAM to UlaTAnuM ema jaNAve che ke dardIo hospiTalamAMthI bhAgI jAya che. sAme mota UbheluM hoya to mANasa jo sAravAra dvArA pote sAjo thato hoya to hospiTala choDIne bhAgI jAya kharo? dardIo bhAgI jAya che enI ciMtA paNa te sAjA na thayA e aMgenI nahIM paNa te bIjAne cepa lagADaze e aMgenI che. atyAre mahAnubhAvone gAMdhIjI yAda Ave che ke gAMdhIjIe hiMda svarAjyAM kahyuM hatuM ke relavene kAraNe plega phelAze, ApaNe kema e bhUlI gayA? atyAra sudhI to emane gAMdhIjIne yAda karavAnuM koI kAraNa nahotuM - relave gAmaDAMnA lokono kAco mAla zaheranA yaMtrodyogane mATe lUMTI lAve che enI sAme to AMkha ADA kAna ryAM che paNa have agaluM bagaluM potAne mAthe AvyuM eTale gAMdhIjI yAda AvyA! suratamAM hIrA ghasavAnI majUrI karavA mATe dUra dUrane gAmaDethI AvelA ane bekArImAM homAyelA lokonI avadazAno vicAra karavA gAMdhIjI kema yAda nathI AvatA? zA mATe emanI A avadazA thaI che? e kAraNa ke jIvana jarUriyAtanI mukhya cIjo moTI moTI kaMpanIo banAve che ane hIrA tathA gAlIcA jevI taddana jUja loko vAparatA hoya evI ane anizcita bajAravALI vastuomAM lAkho garIba lokone grejI zodhavAnI che. je vastuo AkhA dezanA trANuM karoDa loko rojabaroja vApare che - jevI ke kApaDa, vAo, sAbu, simenTa, basa, sAIkalo, skUTaro ane bIjAM vAhano ane emanAM TAyaro vagere bhAgo, lokhaMDa, elyuminiyama, are khAtara ane mIThuM suddhAM vastuo moTI kaMpanIo banAve eTale emanI Avaka aDhaLaka ane sunizcita thAya ane kiMmato vadhavAnI sAthe vadhatI rahe. uparAMta saMkhyAmAM AMgaLIne veDhe gaNAya eTalI jUja A mahAkAya kaMpanIo vadhu ne vadhu adyatana TeknolojI eTale ke yaMtro vAparatI rahe (nikAsa vadhAravA mATe!) eTale karoDo loko bekAra bane ane emane kAma zodhavuM paDe hIrA ghasavAmAM tathA gAlIcA banAvavAmAM ke jemanuM bajAra taddana nAnuM ane anizcita che, eTale emane bekArImAM tathA garIbAImAM dhakelAvuM paDe, gaMdakImAM sabaDavuM paDe ane pleganA paNa bhoga banavuM paDe! A plegamAMthI kevI rIte chUTIzuM? gAMdhIjIe ghUMTI ghUMTIne kahyuM hatuM ke dareka gAmaDe ApaNe kApaDa ane bIjI jIvanajarUriyAtanI vastuo banAvIe ane anAja to ApaNe gAmaDAmAM ugADIe ja chIe eTale A rIte ApaNe svataMtra ane samRddha banIe, atyAranA bhraSTa taMtranI cuMgAlamAMthI chUTI jaIe ane potAnI meLe vadhatI rahe evI pragati prApta karI zakIe. plegamAMthI chUTavA A mATe gAMdhIjIne yAda nathI karavAnA? [L For Personal & Private Use Only - Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pahelI jarUra roTInI. tame reMTiyAno Dhola vagADo cho paNa lokone to kapaDAM karatAM vadhAre jarUra roTalAnI che." surabhie mane maLatAMnI sAthe saMbhaLAvyuM. "anAja lAvavA pUratA paisA bhale na hoya paNa phUlaphaTAka kapaDAM paherIne to pharI zakAya ne?" saurabhe paNa mazkarI karI. paNa reMTiyo anAja meLavavA mATe ja che." meM pUchyuM, "jemanI pAse jamIna nathI evA gAmaDAMnA lAkho loko kApaDa banAvIne potAnAM gAmanA kheDUtone te vecIne anAja meLavI zake ne?" "e to kheDUto e kApaDa kharIde to ne kheDUto to have eTalA mAladAra thayA che ke temane teM zaheranAM phezanavALAM kapaDAM joIe che. "atyAre to gAmaDAmAM A kApaDa banatuM nathI eTale kheDUto zaheranAM kapaDAM kharIde e dekhItuM che, paNa eka vAra gAmaDAmAM A rIte kApaDa banAvIne joI juo. gAmaDAmAM paNa suMdara kApaDa banI zake che ane e zaheranA kApaDa karatAM aneka gaNuM sastuM banI zake che. baMdhavaNa gAmanA kheDUtone e bahu gamyuM. thoDAM ghaNAM kyaDo to emane AvAM game ja ane emane game e bhAtanuM je kApaDa pahelAM banAvavAnuM." saurabhe bIjo savAla uThAvyo. "paNa gAmanA pAMca-sAta kheDUtonA gharamAM kula keTaluM thoDuM kapaDuM khape? eTalAthI A jamIna vagaranA lAkho lokono dhaMdho kevI rIte cAle?" cAle nahIM paNa doDe." mArI vAtamAM have jora AvyuM. "gAmanA thoDA loko A rIte kApaDano dhaMdho zarU kare to gAmanA bIjA loko paNa e kApaDa levA mATe badalAmAM kaMIka ApavA bIjA dhaMdhA zarU karI zake ane to te bIjA loko paNa potAnI vastu kheDUtone ApIne anAja meLavI zake." | "mArA to mAnavAmAM nathI AvatuM." surabhinI zaMkA cAlu hatI. jo ke surabhi, Aje paNa gAmaMDAmAM kheDUto temane joItI je sevAo gAmamAM maLe tenA badalAmAM anAja Ape che."saurabhe dalIla karI. "darajIne, kaDiyAne, hajAmane, sonIne paisAne badale anAja Ape che. emanI pAse anAja hoya eTale A rIte emanA paisA bacene ? to pachI e ja rIte emane jo anAja ApIne kApaDa, gharanI vastuo vagere paNa maLe ane e paNa bajArakiMmata karatAM anekagaNI sastI to emano to phAyado che." - "ane tamAro je savAla che ke lokone pahelI jarUra roTalAnI che enI vAta karo." meM pUchayuM, "ApaNA dezamAM gAmaDAmAM lAkho loko pAse jamIna nathI emane anAja bIjI kaI rIte maLI zake thoDuM ghaNuM anAja to teo khetamajUrI karIne meLave che, te paNa temanAmAMnA je sazakata loko che teo. paNa jemane khetamajUrI nathI maLatI teo to jo kheDUtone jarUrI vastuo banAve to ja For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 | dhanya A dharatI anAja meLavI zakene? ane AvI mukhya vastu kApaDa che, je azakta loko , paNa banAvI zake ema che." badhAne jamIna na ApI zakAya" surabhie sUcavyuM. vI rIte jemanI pAse jamIna che emanI pAsethI e chInavI laIne to bIjAne na ApI zakAya ne?" "ApaNA dezamAM bhUmidAna yajJa thayo hato. e vakhate ghaNA kheDUtoe potAnI jamInamAMthI bhAga Akhya paNa hato, paraMtu jamInanI rASTravyApI samasyA A . rIte na ukelI zake." saurabhe bIjI bAju tapAsI. "ane badhAM pAse jamIna hovI jarUrI paNa nathI, kAraNa ke jemanI pAse jamIna che emane anAja uparAMta bIjI vastuo paNa joIe che. tethI jemanI pAse jamIna che teo anAja ane kAcA mAlanuM utpAdana kare ane bIjA loko bIjI vastuonuM utpAdana kare. "sarakAre to loko mATe che. enI pharaja nathI ke lokone kama se kama be TaMkano roTalo maLe evI vyavasthA kare?" e ja agatyanI hakIkta ApaNe vicAravI paDaze ke sarakAra gAmaDAMnA A bhUmihIna lokone koI rIte anAja pUruM pADI zake ema nathI, kAraNa ke sarakAre A lAkho lokone rojI ApI zake ema nathI. sarakAra lokahitanAM kAma karavA mAge to paNa A vastu karI zake tema nathI." je lokone rojI ja na maLI zake to roTI kevI rIte maLI zake?" to pachI je sarakAra pAsethI lAkho lokone rojI ke roTI maLI zakavAnI na hoya enI AzAe kevI rIte besI rahevAya ?" "vo to lAkha dikhAte karizame husna gAliba, (lekina) apanA hI nasIba TeDhA 3 ki hameM kucha milatA nahIM." saurabhe gAlibane nAme paNa potAno ja banAvelo zera Thokyo. "tArI zAyarI bAjue rAkha. ema kaMI nasIbane doSa daIne besI rahevAze? peTano khADo zAyarIthI nahIM pUrAya. sarakAra moTA bhAganI prajAne roja nahIM ApI zake e spaSTa che ane AyAta-nikAsanA jhAMjhavAthI kaMI karoDo lokone dhaMdhA na maLe. sarakAra na ApI zake to ene bAjue rAkhIne paNa gAmaDAnA lokoe rojI to zodhavI ja paDaze." ane gAmaDAMnA loko kApaDano dhaMdho to jAte zarU karI zake ema che, enuM bajAra paNa tyAM che." meM mArI dalIlanI sAbitI ApI. "ane e mAtra kApaDa meLavavA mATenI nahIM, paNa kApaDanI pAchaLa zarU thatA bIjA dhaMdhAo dvArA bhUmihIna lokone jAte ja rojI, roTI ane samRddhi meLavavAnI cAvI che." "jo A rasto duniyAnA karoDo lokone tAtkAlika madada karI zake evo che to enI upekSA kevI rIte karAya?' ane A nabaLA lAko mUMgA hoya che. emAM paNa ApaNA atyAranA AkramaNakArI taMtramAM teo jAte kevI rIte A vyavasthA goThavavAnI zarUAta karI zake? ApaNe emane zarUAta karavAmAM madada karavI joIe." pahelI jarUra roTInI che, eTalA mATe pahelI jarUra reMTiyAnI che. For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pazcimanA yuvAnono grAmavikAsamAM rasa gaye aThavADiye phonanI ghaMTaDI raNakI. "huM pITara maoNla." "kyAMthI bolo cho?" "huM ane peTrA muMbaI AvI pahoMcyAM chIe." "to amadAvAda Avo." Do. pITare jarmanImAM bhaviSyanA abhyAsa mATenI saMsthA zarU karI che. ene rasa che TakAvI zakAya evA vikAsamAM. enI patnI peTrA janasaMparkanI pravRttiomAM rasa dharAve che. teo be mahinA bhAratamAM gALavA AvyAM che. "vicAra to hato AkhI duniyAne pharatI musApharI karavAno, paNa eTalo badho samaya nathI. eTale mAtra bhAratanI musApharI karavAnuM nakakI karyuM." emano phona Avyo e vakhate be yuvatIo paNa maLavA AvI hatI. eka amerikAnI ane eka keneDAnI. bane tyAMnI yunivarsiTIomAM abhyAsa kare che, paNa abhyAsa thoDo vakhata bAjue rAkhIne bhArata AvI che. ahIMnAM gAmaDAMnI paristhitino abhyAsa karavA. temane gAMdhIjInI vicAradhArAmAM ghaNo rasa che ane e raste zuM thaI zake tema ja kevI rIte AgaLa vadhI zakAya te jANavA mAge che. emano rasa kevaLa utsuktA pUrato nathI. baMne baheno keTalAka mahinAothI amadAvAdamAM saMzodhana kare che. ahIMnA kuTuMba sAthe rahe che. gujarAtI zIkhe che. basamAM phare che. ahIMno poSAka pahere che. gujarAtI khAvAnuM khAya che, zuddha zAkAhArI. amArI vAtamAM meM ullekha karyo ke mArAM have pachInAM kAmomAM eka e che ke gAMdhIjIe arthataMtra ane dezanA uddhAra aMge je badhuM lakhyuM che te bheguM karavuM. mAruM vAkya pUruM thAya te pahelAM baMne kUdI paDI, "ame madada karavA mAgIe chIe." amerikAnI briTei to e kAma zarU karavAnA divasa ane samaya paNa nakkI karI dIdhA. meM vicAryuM ke sAruM, e kAma gujarAtIne badale pahelAM aMgrejImAM karIza. - pazcimanA A yuvAnone zA mATe bhAratanA gAmaDAnA praznomAM ane e aMge gAMdhIjIe batAvelA rastAmAM ATalo badho rasa che? - A baMne chokarIo potapotAnI meLe gAmaDAmAM jAya che, jhUMpaDAMomAM lokone maLe che. badhuM jue-jANe che ane gAMdhIjInA rastA vize, reMTiyAnA rastA vize . emano rasa vadhato jAya che. jarmano paNa ghera AvyAM ane meM pUchayuM ke tamane zuM karavAmAM rasa che to . emaNe kahyuM ke gAmaDAmAM javAno. pahele divase sAbaramatI parano gAMdhIjIno Azrama tathA milonI pahelAMnA hAthabanAvaTanA kApaDanuM suprasiddha kalIko myujhiyama joIne For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 | dhanya A dharatI bIje divase savAre teo amIragaDhanI AjubAjunAM gAmaDAM tarapha nIkaLI paDyAM. esa.TI.nI sArvajanika basamAM, lokonI bhIDanI sAthe, rastAmAM basa badalatAM. meM AgaLa pUchyuM, "gAmaDAmAM javAno zo rasa che?" "jovA mATe ane jANavA mATe ke tyAMnA lokonA prazno kyAM che? ane samRddhi kaI che? paisA vagaranuM arthataMtra kevI rIte upayogI thaI zake?" emaNe grAmajanonI samasyAonA mULa kAraNa para AMgaLI mUkI. meM dalIla karI ke atyAranA paisAthI cAlatA arthataMtrane kAraNe grAmajano phasAyelA che. emane dareka vastu mATe paisAnI jarUra paDe che. emane jarUrI vastuonI kiMmato vadhatI jAya che. paraMtu paisA kamAvA mATe emane nokarIo nathI maLatI. tethI nokarI mATe bhaTakavuM paDe che. arajIo karavI paDe che ane tethI teo kacaDAyelA rahe che. emAMthI bahAra nIkaLavA teo temane atyAre je vastuo mATe paisA kharcavA paDe che vastuo jAte banAve ane te mATe mukhya vastu kApaDa gAmaDAmAM banAvavAnuM ghaNuM ja saheluM che. tema ja ghaNuM ja naphAkAraka che. peTrAe savAla uThAvyo. "paNa jarmanImAM A kevI rIte saMbhave tyAM to gAmaDAnA loko potAne mATenAM zAka paNa atyAre to ugADatA nathI. amArA dezo ghaNA dUra nIkaLI gayA che." bIje divase Tebala para meM pITaranuM eka megejhina joyuM. enA kavara upara zIrSaka hatuMzaheranuM bhaviSya ane enA pUMThA paranuM citra hatuM eka tUTI paDatA UMcA bahumALI makAnanuM! pITara kahe ke aMdara to hAsyAspada citro che. dAkhalA tarIke, eka citramAM batAvyuM che ke TaoNkyiomAM eka eTaluM jabaradasta vizALa makAna" che ke jenI aMdara skIIMga karavA mATe baraphanA UMcA lAMbA DhALavALA pahADo che. bIjA citramAM bIjuM evuM jabaradasta vizALa makAna" batAvyuM che : pesiphika AIlenDa, jenI aMdara dariyo, dariyAno lAMbo kinAro, sahelANIo ane nALiyerInAM vRkSo che! ane chatAM jApAnamAM ghaNA loko garIba che, jarmanImAM paNa che. atyAranA AMtararASTrIya arthataMtrane kAraNe bahurASTrIya kaMpanIomAM aDhaLaka naphA ekaThA thAya che ane eka tarapha emanA mAliko upara joyuM tevuM atyaMta kharcALa paNa banAvaTI jIvana jIve che, jyAre bIjI bAju karoDo loko bekArImAM dhakelAya che. Aje jene ApaNe 'vikAsa' kahIe chIe e zuM che? mANasajAtanA mAtra daseka TakA lokono eka tukko che, jemane bAkInA nevuM TakA lokonI kaMI paDI nathI. A darakAra mAtra ApaNI ja nathI. amerikA, keneDA ane jarmanInA yuvAna kAryakAro ane saMzodhakonI paNa che. bekArI ane moMghavArI mAtra ApaNA dezanA ja prazno nathI. Aje duniyAnA badhA dezonA A prazno che. atyAre duniyAmAM je AMtararASTrIya arthataMtra majabUta thaI rahyuM che e badhA dezomAM bekArI ane For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcimanA yuvAnono grAmavikAsamAM rasa / 43 moMghavArI vadhArI rahyuM che ane enI ciMtA tathA emAMthI bahAra nIkaLavAno rasto zodhavAnI utsuktA badhA dezanA yuvAnone che. tethI ja pazcimanA yaMtrodyoganA dezonA yuvAnone paNa gAMdhIjIe batAvelI arthavyavasthAmAM rasa che, gAma-svarAjane amalamAM mUkavAmAM rasa che. jo ke pITara ane peTrA jyAre gAmaDAmAM gayA tyAre moTe bhAge bane che tema te tyAMnA moTA kheDUtone ja maLyA paraMtu gAmaDAnI vasatimAM ghaNA stara che. khetamajUronI sthiti moTA kheDUtonI sthiti karatAM ghaNI judI hoya che, gAmamAM emano rahevAno vAsa paNa judo, gAmanI bahAra hoya che ane garIbAInI moTA bhAganI samasyAo A jamIna vagaranA majUronI hoya che, jeo vasatinA 70% loko che. eTale pachIne divase ame gAmaDAmAM gayAM tyAre sIdhA khetamajUronA vAsamAM tathA vaNakaronA vAsamAM gayAM. paradezIo AvelA hatA, phoTA pADatA hatA chatAM paNa badhAMno rasa ane badhAnuM dhyAna kApaDa banAvavAnI vAta para hatuM. eka juvAne jAte ja kahyuM ke jo kApaDa bane to sATA paddhati zarU thaI zake ane to bIjA dhaMdhA paNa zarU thAya. bIjA juvAne kahyuM ke mane dasa ja divasathI nokarI maLI che, sAva mAmUlI pagAranI che paNa tema chatAM gharamAM mAruM mAna vadhyuM che to jo gharaDAM loko kApaDa banAvI zake to emanI jiMdagI keTalI sudharI zake. grAmajanono premabhAva joI paradezIo chaka thaI gayA. e pachI pITaranA manamAM eka ja vAta ghUmatI hatI : paisA vagaranuM arthataMtra. For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 moMghavArI ane bekArInI bevaDI bhIMsA kAma na maLe ane kamANI na thAya enI nirAzA asahya che. kAma maLe toya bIjA lokone cArathI pAMca AMkaDAmAM pagAro maLatA hoya, enI sAme ApaNane sAva mAmUlI pagAra maLe to enI nAmozI lAge che. majUrInA dara kyAreka UMcA hoya to paNa evuM kAma mahinAmAM bahu thoDA divasa maLe che. kuTuMbamAM ane samAjamAM paNa ApaNuM mAna sAva ghaTI jAya che. ApaNe jANe sAva akkala vagaranA gaNAIe chIe. bIjI bAju ApaNAM zarIra ane magaja to sAbUta hoya che paraMtu nokarI mATe arajIo karavI paDe che ane chatAM kAma maLatuM nathI. gAmaDAmAM Aje verajhera vadhatAM jAya che enA mULamAM paNa kAma na maLavAnI ane ene kAraNe AjIvikA na raLI zakvAnI A becenI che. jhaghaDA dharmane kAraNe ke nAtajAtane kAraNe hoya enA karatAMya ekanI nokarI bIjo laI jAya che ene kAraNe che. bekArInI bhIMsa vadhatI jAya che. hamaNAM be gAmaDAMmAM je anubhava thayA te vicArapreraka hatA. eka gAmaDAmAM huM vaNakaravAsamAM gaI ane eka bhAIne kApaDano dhaMdho zarU karavAnI vAta karI. emAM Arthika lAbha ghaNo che tenI carcA karI. emane pUchyuM ke je teo kApaDa banAvavA mATe sUtara vaNavAnuM zarU kare to gAmamAM bIjA loko sUtara kAMtavA taiyAra thAya ane to sAthe eka jaNane kApaDa chApatAM zIkhavIe. ra to ahIM gAmamAM ja Uge che eTale kApaDa khUba sastuM bane. to tame vaNavAnuM zarU karo ? emaNe to judo ja javAba Apyo : huM kApaDa vaNuM ane ene mATe mArA chokarAM ja sUtara kAMte ane je kApaDa bane ene mArI patnI ja raMgIne chApe. A kisso batAve che ke kAma mATenI emane keTalI badhI jarUra che. tema ja jAte kApaDa banAvIne vecavAmAM Arthika phAyado keTalo badho che! bIjo anubhava paNa A ja prakArano chatAM judo hato. bIjA eka gAmamAM jaIne meM tyAM kApaDa banAvavAnI vAta karI. keTalAka yuvakoe khUba rasa batAvyo. UMcI komanA hatA. meM pUchayuM ke harijanavAsa kayAM che to mane tyAM laI gayA. meM batAvyuM ke nivRtta ane gharaDA lokone reMTiyA para sUtara kAMtavAnuM ghaNuM gamaze to gharaDA lokone bolAvIne temaNe kAMtavAnuM zIkhavyuM. paraMtu A badho daramiyAna yuvako pote mane kahetA hatA ke amane paNa reMTiyo zIkhavADo. eka gharanI osarImAM besIne badhA yuvakone eka pachI eka reMTiyo calAvIne kAMtatAM zIkhavyuM. bIjI galImAM suthArane tyAM jaIne namUnAno reMTiyo banAvaDAvyo ane e banI jAya pachI bIjA pacAsa reMTiyA banAvavAnuM suthArane kahyuM. eka yuvaka kahe ke bapore ja e pAsenA gAmamAM jaIne rU pIMjAvavAna For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moMghavArI ane bekArInI bevaDI bhIMsa / 5 vyavasthA zodhaze. meM pUchayuM ke vaNakaravAsamAM jaIne vaNakarane vAta karIe to emaNe mane kahyuM ke sUtara taiyAra thavA do, pachI ame ja vaNIzuM. mere mATe A navo ja vicAra hato. meM mAneluM ke reMTiyA para sUtara banAvIne kApaDa banAvavAnuM nivRtta tathA gharaDA lokone vadhAre game paNa A gAmamAM to yuvAna chokarAoe emAM khUba rasa batAvyo. vaLI, teo bhaNelA hatA. keTalAka te bI.koma. thayelA hatA. e eTale bekArInI bhIMsa have eTalI vadhavA mAMDI che ke bhaNelA yuvAna chokarAone paNa reMTiyA-sALa vaDe jAte kApaDa banAvIne kApaDano dhaMdho karavAmAM rasa paDavA mAMDyo che. bIjI bAju bajAramAM kApaDanI kimato have eTale UMce javA mAMDI che ke reMTiyA-sALa vaDe gAmamAM kApaDa banAvavAno Arthika phAyado paNa ghaNo vadhato jAya che. eno artha e thayo ke dhAro ke ApaNe gAmaDAmAM reMTiyo-sALa zarU karavA kAma na paNa karIe ane dalIla khAtara dhAro ke khuda gAMdhIjI paNa nA thayA hota to paNa gAmaDAMmAM reMTiyA ane sALa bhaviSyamAM zarU to thavAnAM ja. kAraNa ke gAmaDAMmAM bekArI vadhatI jAya che ane kApaDanI zaheramAM kiMmato vadhatI jAya che. tethI temane temanI mukhya kharIdInI vastu kApaDa gAmamAM jAte banAvavAnuM Arthika AkarSaNa thavAnuM ja e dekhItuM che. A uparAMta, upara vAta karI e zelA gAmanA yuvAno ghaNA buddhizALI hatA. emaNe pote ja dalIlo karI : ekavAra ame zarU karIzuM eTale pachI gharaDA loko amAruM joIne reMTiyo zarU karI deze ane kApaDa banaze eTale sATA paddhati zarU thavAnI ja che. ' che. je ekamAtra chokarA kIrti pAse nokarI hatI. eNe khUba rasa lIdho : mArA cAra kAkAo zaheramAM rahe che ane mane tyAM rahevA bolAve che paNa mane to A gAma ja bahu game che. huM kadI zelA nahi choDuM. te divase paradezIo AvyA hatA tyAre meM tamane paradeza vize pUchyuM hatuM paNa mane to ApaNI bhAratIya saMskRti ja game che. tame jojo, A gAmamAM kApaDanA tAkA utAravA mAMDIzuM. pahelAM to mAre mArI jAte banAveluM khamIsa paheravuM che. alabatta, vicAro ane kalpanAo jhaDapathI doDe che ane emane AkAra letAM ghaNo samaya lAge che. eTaluM ja nahi, je kAma romAMcaka lAge te paNa jyAre karavA besIe tyAre khabara paDe ke keTalA zere maNa thAya che paraMtu manamAM vicAra daDha thAya to e pAra pADavA pagamAM tAkAta Ave che. temAMya yuvAnonA manamAM svapna jAge to temanA paga thanaganavA mAMDe che. kIrtie jyAre mane pUchayuM, tame jeTalAM gAmaDAmAM gayAM cho emAM amArA gAmaDAmAM tamane sauthI vadhu utsAha na lAgyo ? tyAre mane tenI AMkhamAM khare ja eka svapna dekhAyuM hatuM. - kavi jhaveracaMda meghANIe e svapnane sUra Apyo che. ghaTamAM ghoDA thanagane Atama vIMjhe pAMkha vaNadIThelI bhoma para yauvana mAMDe AkhA ri For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 vArSika botira abajano udyoga surama, tane khabara che ke gAmaDAMmAM kApaDa banAvavuM e dara varSe 72 abaja rUpiyA jeTalo moTo udyoga che. eTalA badhA? paNa paheluM to e ke A rUpiyAnI vAta kyAMthI AvI gAmaDAmAM to kApaDa nANAM vagara banAvI zakAya, to pachI ATalA badhA rUpiyAnI vAta kema karI ? kAraNa ke atyAre cAre bAju rUpiyAno ja moha che. te paNa hajAra ke lAkha rUpiyAnI nahIM, karoDo rUpiyAnI vAta hoya to te vAtanuM vajana paDe che ane abajo rUpiyAnI vAta hoya to e vAta saunuM dhyAna kheMce che ane asara kare che. gAmaDAMmAM kApaDa banAvIe to varSe 72 abaja rUpiyAno udyoga calAvI zakIe. eTalA badhA? kevI rIte? ApaNA dezanA karoDa lokomAMthI 60 karoDa loko gAmaDAMmAM rahe che. dareka vyaktine varSe ochAmAM ochI be joDa 5DAM ane oDhavA-pAtharavAnuM to joIe ne? eTale varSe mANasadITha sarerAza savA so rUpiyA jeTalA thAya ne? koIne e kapaDAM dAnamAM maLatAM hoya toye kyAMka to enA para kharca thayelo hoya che ne? eTale Aje gAmaDAMmAM rahetA 60 karoDa grAmajanone mahine 600 karoDa eTale ke 6 abaja rUpiyAnuM kApaDa joIe che. e hisAbe emane mATe varSe 72 abaja rUpiyAnuM kApaDa thayuM ne? ApaNe vyakti dITha kApaDano vaparAza joIe to te ocho lAge. paraMtu kApaDa dareke dareka jaNane anivAryapaNe kharIdavuM paDatuM hoI dezamAM eno kula vaparAza saravALe ghaNo ja moTo che. ane gAmaDAomAM paNa varase rU. 72 abaja jeTalo to thAya. ethI A kApaDa jo grAmajano pote banAve, je teo sahelAIthI sAdA lADI reMTiyA ane khADAsALathI banAvI zake, to te dhaMdhAno aMdAja varase rUA. 72 abaja jeTalo gaNAya ke nahIM e keTalo moTo udyoga thAya? gAmaDAMmAM jyAM atyAre kaMI kAmakAja nathI tyAM ATalo jaMgI udyoga calAvI zakIe ke nahIM? to to ApaNe jyAre gAmaDAMmAM kApaDa banAvavAnI vAta karIe chIe tyAre te koI nAnI vAta nathI. e to UlaTAnI ghaNI mahattvanI ane jaMgI vAta che. varSe rU. 72 abaja jeTalo gaMjAvara udyoga calAvavAnI vAta che. For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArSika botera abajano udyoga! / 47 to pachI ApaNe ApaNI badhI zaktione A kAmamAM pUrI dhagazathI reDavI joIe. ApaNo potAno g2a. 72 abajano dhaMdho hoya ane e baMdha paDyo hoya to ApaNane te pAlave ? to gAmaDAMmAM rahetAM ApaNAM karoDo bhAIbahenono A AvaDo moTo dhaMdho chInavAI gayo che. ane pariNAme bhulAI paNa gayo che. teo bekArI ane gulAmImAM dhakelAyA che. ene pharI cAlu karavAmAM vilaMba karavAnuM kevI rIte pAlave? ane vArSika rUA. 72 abaja e to ochAmAM ocho aMdAja che. grAmajano jo kapaDAM jAte banAvI zake athavA amuka loko potAnA gAmamAMthI bIjAne koI vastu ke sevA ApIne te meLavI zake ane emane atyAranI jema kapaDAM mATe rokaDa paisA na cUkvavA paDe. atyAranI jema bIjAnAM UtarelAM kapaDAM paNa na paheravAM paDe ane navAM managamatAM kapaDAM meLavI zake. grAmajano pAse samaya to ghaNo che eTale pachI to bene badale vadhAre joDa kapaDAM paNa meLavI zake. Ama atyAranA vArSika rUA. 72 abajanA bajAra karatAM paNa gAmaDAMmAM kApaDanuM saMbhavita bajAra to ethIya ghaNuM vadhAre moTuM che. bIjuM ke vyaktine kApaDa jo sthAnika baneluM maLe, eTale ke potAnA ja gAmaDAmAM baneluM maLe to ene mATe eka navI ja ane ghaNI upayogI dizA UghaDe che. te e ke kApaDanI kiMmata te rokaDa paisAne badale koI vastu ke sevA - jevI ke dUdha ke suthArIkAma - ApIne cUkvI zake kAraNa ke kApaDa banAvanAra ke enA gAmamAM ja che. ene pariNAme gAmaDAmAM kApaDa pAchaLa bIjA udyogo vikse. to to gAmaDAmAM kApaDa udyoga zarU karavAthI abajo rUpiyAnI jaMgI rakamanA dhaMdhAo zarU thaI zake. ja vaLI A jAtano kApaDa udyoga eka arthamAM 'bahurASTrIya' paNa che. kAraNa ke bIjA dezomAM paNa te sahelAIthI prasarI zake ane ApaNe tyAM te zarU thAya to tenI saphaLatAnA pagale bIjA dezomAM paNa nivRtta loko te cAlu karI zake. gAmaDAMmAM kApaDanuM utpAdana e AvaDuM moTuM abajo rUpiyAnI saMbhavita zakti dharAvatuM utpAdana che e STie A vAta joIe to ApaNe enI pAchaLa pracaMDa zakti kAme lagADavA taiyAra thaIe. ene zarU karavA mATe badhuM karI chUTIe. hamaNAM. uttara pradezanAM eka sAmAjika kAryakta bahena maLyAM hatAM. emaNe A vAta sAMbhaLIne hyuM ke teo uttara pradezanAM gAmaDAmAM kApaDa banAvavAnuM zarU karaze rU ane vaNakara taiyAra karIne. nivRtta lokone lAkaDI reMTiyo zIkhavavA jeTaluM sAduM koI kAma nathI chatAM e abajo rUpiyAnuM utpAdana zarU karanAruM krAMtikArI pagaluM che. ATalo jaMgI ane AMtararASTrIya udyoga hovA chatAM gAmaDAMmAM kApaDanuM utpAdana koI tanAvo pedA nathI karatuM. utpAdanataMtrane kAraNe UbhA thatA tanAvo zaheromAM che. jema zahera vadhAre moTuM tema tanAvo paNa vadhAre. gAmaDAmAM AvA tanAvo nathI. Avo tanAvarahita hovA chatAM A abajo rUpiyAno udyoga che. * For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 18 AphrikAnI prajA, patro ane prasAramAdhyamo reMTiyAthI abhibhUta bIjuM kaMI nahIM paNa ahIMnI Aphrikana prajAnuM sAruM thAya evuM kaMIka karavuM che. nairobI eNraporTa para mane levA AvelA kundanabhAIe maLatAMnI sAthe pahelA ja A vAta bhArapUrvaka karI. janmabhUmi-pravAsInI ApaNI A zreNInA kenyAnA vAcakoe kenyAnAM gAmaDAMmAM kApaDa banAvavAnuM kAma zarU karavAnA hetuthI mane ahIM bolAvI che. ahIMnI roTarI kalaboe vyavasthA goThavI che. kenyA eNravejhano paNa A mATe eTalo Teko che ke bhAratathI kenyA ane yugAnDAnI tathA dezanI aMdara judIjudI jagAoe javAnI TikITa vinAmUlye ApI che. muMbaI choDyuM tyAMthI ja jeTalA Aphrikano maLe che - eNraporTa para, bAjunI sITamAM, ksTamanA adhikArIo suddhAM - te badhAMne gAmaDAMmAM jAte kApaDa banAvavAnI vAtamAM ghaNo rasa paDe che. nairobI AvavAne divase tyAMnA vartamAnapatromAM A vize samAcAra AvyA che. eNraporTa para UtaratAMnI sAthe ja samAcAra saMsthAnA khabarapatrI A aMge vadhu jANakArI mAge che ane phoTogrAphara reMTiyAnA phoTA le che. Aphrijhno mATe jAte kApaDa banAvavAnI vAta navI che. A zakyatAnI emane kalpanA paNa nathI. ame to haMmezAM 'sekanDa henDa', bIjAnAM UtarelAM, kapaDAM paheryAM che - gaIkAle savAre nairobInA eka jhUMpaDAvAsa korogocomAM eka yuvake kahyuM hatuM ane bIjI bAju teo kahe che ke kapaDAM to sabhyatAnI pahelI nizAnI che. eTale jAte sahelAIthI kApaDa banAvI zakyuM ane te paNa bajAramAM je sauthI moMghuM maLe che te sutarAu kApaDa banAvI zakyuM e vAta emane ghaNI game che. bajAramAM je khamIsa 2000 ziliMganuM maLe che emAM rU to mAtra dasa ziliMganuM ja che e khabara paDatAM teo AzcaryathI hasI paDe che. roTarI klabanA eka Aphrikana udyogapati kahe che ke amAre tyAM rU saDe che ane bIjI bAju sutarAu kApaDa ame kharIdI zaktA nathI, amArAM gAmaDAMmAM loko pAse pUratAM kapaDAM nathI. gAmaDAmAM gharaDAM loko paNa vagara paise kApaDa banAvI zake e vAta ahIM eTalI navI ane rasaprada lAge che ke mane 'navI zodha karanAra' tarIke oLakhAve che! ahIM eka bIjA jhUMpaDAvAsamAM bhAIbahenone maLavA gayAM to daravAjA para lakhyuM hatuM ke 'kApaDa banAvavAnI TeknolaoNjI zIkhavanAra bahenanuM svAgata.' ghaNAM bhAIbahenone, yuvAnone temaja gharaDAMone pAse besADIne reMTiyo calAvatAM zIkhavyuM. badhAMne zIkhavAnuM mana che. kAMtatAM zIkhavA mATe huM emane maLI ke tarata ja baporamAM pacAsa-sATha reMTiyA banAvI dIdhA. Y (aMgrejI vAya) AkAranI DALIno reMTiyo emane taddana sahelo lAge che. Aphrikano kArIgarImAM ghaNA kuzaLa hoya che ane A jAtanuM kAma to sahelAIthI karI zake ema kahe che. eka sAthe eka sthaLe rU, reMTiyA, vaNakara ane raMgo kevI rIte bhegA karavA enI vyavasthA For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AphrikAnI prajA, pavo ane prasAra mAdhyamo reMTiyAthI abhibhUta | 49 karavAmAM have paDyA che. korogoco jhUMpaDAvAsamAM huM zIkhavavA gaI tyAM soeka jeTalAM sAmAjika kAryakaro AvyAM hatAM. eka bahene badhAne pUchyuM ke ApaNe paisA, paisA zA mATe karIe chIe? A rIte ApaNane ghaNI vastuo vagara paise maLI zake ema che. bIjA eka bahene kahyuM ke jo ApaNe garIbAI ane gulAmIthI chUTavuM hoya to ApaNe je vastuo kharIdavI paDe che e vastuo ApaNe jAte banAvavI joIe. badhAMe eka avAje sUra purAvyo. samApanamAM eka bahene kahyuM ke Aje ame eka navI vastu zIkhyAM chIe je atyaMta mUlyavAna che. mAtra eka + AkAranI jhADanI DALI, je gAmaDAnAM jhUMpaDAmAM to baLataNanAM lADAMmAMthI maLI jAya che, tenA vaDe koI paNa mANasa, khAsa to gharaDAM loko, kApaDa jevI mukhya vastu banAvI zake e vAta ahIMnA lokone khUba gamI jAya che. Aje dUradarzana para, sAMjanA samAcAramAM paNa korogoconI miTiMganA A samAcAra ane kApaDa kevI rIte bane tenI jANakArI ApI hatI. AvatA somavAre dUradarzana para reMTiyA aMge mArI mulAkAtano rAte 9 thI 9-30no kAryakrama che. AphrikAnA loko ghaNA sarasa che. sAdA, saraLa, samaju ane sahRdayI che. emanAmAM luccAI ke mIThuM mIThuM bolIne sAmA mANasane chetaravAnI vRtti nathI. bIjI bAju teo kuzaLa ane mahenatu che. ahIMnA gujarAtIonI saMyukta kuTuMbanI prathA vakhANapAtra che. eka ja gharamAM traNathI cAra peDhIo sAthe rahe che. keTalAka gharamAM to kuTuMbamAM dasathI vIsa sabhyo hoya che athavA bhAIonAM makAno sAthe sAthe hoya che. saMpathI sAthe rahe che. vaDIlono Adara karAya che. gujarAtanA badhA rivAjo ane saMskAro ahIM jovA maLe che. jeono janma ja ahIM thayelo che teo paNa zuddha gujarAtI bole che. samAjamAM paNa badhAM ekabIjAne madada kare che. nairobImAM huM jemane ghera rahe che te UrmilAbahena jIvarAjabhAI mahetAnA kuTuMbanAM che. emanA pati gajendrabhAI eka hajAra DALI reMTiyA taiyAra karavAnA che. ahIM mAruM reMTiyAnuM kAma Akho divasa bharacaka hoya che. Aje 10 thI 12 eka carcanA kAryakarone reMTiyA banAvI ane zIkhavavA tyAM mulAkAta, 12 thI 1 vaNakaronA pradarzanamAM, 1 thI 2 roTarI kalabamAM sabhyo sAthe vArtAlApa, 2-30thI 4 nairobI yunivarsiTImAM prAdhyApako sAthe carcA, 4-30 thI 6 samAjasevAnI saMsthAone baso jeTalA kAryakaro ane vidyArthIone kApaDa banAvavAnI rIta batAvavI ane zIkhavavI ane sAMje kundanabhAI ane emanA mitro sAthe maLI reMTiyo ahIM kevI rIte zarU karavo enI yojanA. dareka jagAe lokomAM jAte kApaDa banAvavA aMge tuhala ane utsAha jovA maLe che. - gAMdhIjI mATe Aphrikanone atyaMta mAna che. nairobI yunivarsiTImAM gAMdhIjInI pratimA che ane tyAMnI lAIbrerInI bahAra paNa dIvAla upara emanA vize kotarakAmathI lakheluM che. tyAMnI eka vidyArthinIne meM pUchyuM ke "Aknione gAMdhIjI pratye ATalo * prema ane Adara zA mATe che?' eNe hRdayasparzI javAba Apyo : 'kAraNa ke temaNe amane mANasa gaNyA." For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 - 19 reMTiyAnI mohinI - gRhiNIthI pAdarI sudhI "eka nAnakaDuM magaja kevuM eka oraDAnI aMdara AkhI duniyA badalI nAkhe che!" reMTiyA vize ane jAte kApaDa banAvavAnA phAyadA vize kenyAnA maseno gAmaDAmAM yojelA parisaMvAdanA samApanamAM eka yuvatI eDahe jabaradasta avalokana karyuM. kApaDa jAte banI zake enI AphrikAnA lokone khabara nathI. sAdA reMTiyA vaDe rUmAMthI sUtara banAvavAnI kaLA ja khabara nathI. eDAha ane parisaMvAdamAM bhAga lenAra ghaNA jaNa pote kapAsa ugADe che paNa emaNe kahyuM ke "mane to ema ke eka poSAka banAvavAmAM kaMIka keTalAya kilo rU jatuM haze." huM lAkaDI reMTiyA vaDe kapAsamAMthI sUtara kAMtI batAvuM chuM ane samajAvuM chuM ke eka klio ramAMthI eka kilo sUtara bane ane ene vaNIne eka kilo kApaDa eTale ke ATha corasamITara kApaDa bane tyAre badhAne Azcarya thAya che. huM jyAre batAvuM chuM ke bajAramAM je sutarAu khamIsa hajAra zIliMganuM maLe che enuM vajana to aDhIso grAma ja che ane aDhIso grAma rUnI kimata to dasa zIliMga thAya tyAre badhAM hasI paDe che. eka navI jAtano prakAza emanA manamAM pharI vaLe che ane moM upara camakI UThe che. eDAha kahe che ke ame to kapaDAM haMmezA vepArI pAsethI kharIdIe chIe. e kevI rIte bane che ane kyAM bane che enI amane khabara nathI. A nAnakaDo reMTiyo ApaNuM magaja kevuM ughADI nAkhe che! kenyAnA kisamu gAmanI AjubAjunAM judAMjudAM gAmaDAMmAM roja huM lADI reMTiyA vaDe kApaDa banAvavA vize vAta karuM chuM ane pachI e kAMtI batAvIne badhAne zikhavADuM chuM. ahIMnI roTarI kalaba opha kisumue A goThavyuM che. satyavratabhAI jobanaputrAe A mATe ghaNI jahemata uThAvIne badhI jAtanA kAryakartAone bhegA karyA che. kaoNlejo, khetIvADI saMsthAo, bahenonAM maMDaLo, carca, sAmAjika saMsthAo, sarakArI ophikso, grAmavikAsa saMsthAo, saMyukta rASTrasaMgha ane AMtararASTrIya sevA saMsthAo, badhe saMparka karIne aneka lokone temaNe bhAga levA bolAvyA che. roja huM je gAmaDAMmAM jauM chuM tyAM eMzI, so, savAso jeTalAM bhAIbaheno Ave che. keTalAMka to dUradUrathI Ave che. samAjasevako, kAryakartAo, sarakArI adhikArIo, dhArmika saMsthAnA saMcAlako, gRhiNIo, vidyArthIo, ghaNA loko reMTiyA vaDe kApaDa banAvavA vize jANavA mAge che, potAnA gAmamAM kApaDa banAvavA mAge che ane e mATe pote reMTiyo banAvatAM ane calAvatAM zIkhavA mAge che. For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reMTiyAnI mohinI - gRhiNIthI pAdarI sudhI | pa1 maseno gAmaDAmAM meM jevo lAkkI reMTiyo calAvIne rUmAMthI tAra kADhyo ke lokonA moMmAMthI Azcaryano kilakAra nIkaLI gayo. eka chokarI herInane meM kAMtatAM zIkhavyuM ane ene tarata ja AvaDI gayuM. bIjAne paNa AvaDI gayuM. Aphikano ghaNA kuzaLa ane hoMziyAra che. herIne kahe ke Ajano divasa mArI jiMdagIno eka judo ja divasa che, anero divasa che. A divasa huM kadI nahIM bhUluM. have game tema karIne mAre vaNATa zIkhavuM che. kAraNa ke jo huM sUtara vaNIne kApaDa banAvIza to gAmanA badhA loko kAMtaze ja. tame mAruM saranAmuM lo ane vaNATa zIkhavavAnI vyavasthA thAya eTale mane jaNAvajo. huM paNa e tapAsa karavA kisuma AvI jaIza. pahele divase huM kisumunA eka jhUMpaDAvAsamAM gaI hatI. pahelo ja anubhava hato paNa lokone jAte kApaDa banAvavAnI AkhI vAta ane lAkaDI reMTiyo bane khUba gamI gayAM. ame badhAne kahyuM ke baporanA jamavAnA virAma vakhate dareka jaNa DALI ane lAkaDI laI Ave to dareka mATe reMTiyo banAvIe. satyavratabhAIe tAbaDatoba suthAranI vyavasthA karI. badhAM DALI ane lAkaDI laIne AvyAM ane badhAMnA reMTiyA banAvyA. chUTA paDatI vakhate AMnadanuM vAtAvaraNa hatuM. eka chokarI salomA mane kahe ke koI divase tame tamArA bAraNe TakorA sAMbhaLazo ane tame bAraNuM kholazo tyAre huM hoIza. bIjI eka sabhAmAM eka bhAIe mane kahyuM ke tame AvavAnAM cho e sAMbhaLIne meM kapAsa vAvI paNa dIdho che. jAte kApaDa banAvavAnI AkhI vastu ahIM taddana navI hovAthI prazno to Avaze paNa teo tene hala karI zakaze evo emane vizvAsa che. amuka bhAI-baheno pharIthI mArI eka bIjI sabhAmAM AvyAM hatAM. teo jAte reMTiyo banAvIne laI AvyAM hatAM. haju trAka barobara banAvavAno prazna che paNa tene mATe judI judI rIto ajamAve che.. vaNakaranA mukhya prazna aMge kisamumAM eka vaNakarane maLyA hatA. ene pUchayuM ke badhAMnuM kAMteluM sUrata vaNI Apazo? to e rAjI che. eNe pote paNa reMTiyo jovA ane zIkhavA mAgyo. meM ene zikhavADyuM tyAre ene sUtara pasaMda paDyuM. eNe rAjI thatAM kahyuM ke "UlaTAnuM mane to atyAre bajAramAM sUtaranA basothI paNa vadhAre zIliMga kilo dITha paDe che ane mane te posAtuM nathI. tethI jo mane A rIte A sUtara vaNavA maLe ane vaNATanA badalAmAM majUrInA paisAne badale sUtara maLe to mAre mATe to sAruM che. thoDA vakhatamAM A zaiDa huM banAvuM chuM te paNa taiyAra thaI jaze pachI huM zIkhavI paNa zakIza." uparAMta kheDAthI ahIM AvelA bhAI sAmaMtasiMha bocAsaNamAM vaNATa, pIMjaNa badhuM kareluM che ane ahIM zIkhavavA mATe kahyuM che. bIjI bAju vaNATa zIkhavA mAganAra bhAI-bahenonAM nAmonI lAMbI yAdI thaI che. satyavratabhAIe pAMceka sALo to bhegI paNa karI che. For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para | dhanya A dharatI teo kahe che ke pAro paNa ahIM che tene zodhI kADhIzuM. khAsa to e ke khAdInuM kApaDa badhAM Aphrikanone khUba ja gamI jAya che. vaNATanI bhAtanI tema ja buTTAthI chApelI bhAtanI bane khAdI khUba pasaMda paDe che. huM namUnA batAvuM chuM tyAre emanA zvAsa addhara thaI jatA saMbhaLAya che. eka namUno huM kudaratI raMgothI chApelI khAdIno batAvuM chuM e to sauthI vadhAre game che. maseno gAmaDAmAM eDAhe kahyuM ke ApaNe bahenone Akho vakhata pati pAse paisA mAgamAga karavA paDe che ane badale ApaNe jAte ghera beThAM utpAdana karIne vecIe to ghaNI zakti meLavI zakIe. reMTiyo kAMtavAthI ApaNe khAlI besI rahevuM nahIM paDe ane pati sAthe jhaghaDavAno paNa samaya nahIM maLe. atyAranuM taMtra ApaNane paisA vaDe vastuo kharIdavAnI pharaja pADe che. ene badale jAte kApaDa banAvIne ApaNe zAMtino saMdeza phelAvI zakIe. ApaNe sahAnubhUtibharyA hRdayathI Ama kApaDa banAvIe ane bIjAne zIkhavIe. tALIonA gaDagaDATa vacce eNe kahyuM ke mane lAge che ke Aje huM strI nahIM, savAI strI chuM. sabhA pUrI thayA pachI emAM AvelAM bhAI-bahenoe haoNlanI bahAra medAnamAM thoDo vakhata bIjI sabhA karI ane AgaLa kevI rIte goThavavuM enI carcA karI. je carcanA holamAM sabhA rAkhI hatI tenA pAdarIe sabhAne kahyuM ke Aje ApaNe je zIkhyA chIe e ApaNe zIkhelI sauthI uttama vastu che. For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 nAnAmAM nAnI vastu moTAmAM moTI kAmanI. "Aja sudhI to huM ema mAnatI hatI ke rUno upayoga mAtra ghA upara davA lagAvavA mATe ja che, paNa Aje ApaNe joI zakIe chIe ke rUmAMthI sUtara kAMtIne keTalI sahelAIthI kApaDa banAvI zakAya."kenyAnA cAbondo gAmaDAnA carcamAM apaMga bALako mATe saMsthA calAvatAM sisTara phlorense ramUjapUrvaka reMTiyAnI vAta mUkI. apaMga bALakone reMTiyo khAsa upayogI thaI zake tethI satyavratabhAI jobanaputrAe khAsa tyAM mArI mulAkAta goThavI hatI. tyAM pahoMcatAMnI sAthe ja sisTara lorense amane AvakAratAM kahyuM : A moTA divasanI ame rAha joI rahyA chIe. reMTiyA vaDe kApaDa banAvavAnI TekanaoNlaoNjI amane ghaNI upayogI thaze. meM kahyuM ke e eTaluM saheluM che ke tamane muzkelI nahIM paDe tyAre emaNe sarasa Takora karI : ghaNI vAra ApaNe sauthI sahelI vastu ja jANatA nathI hotA. emanI vAta samajAvavAnI rIta ghaNI sarasa hatI. saMsthAna apaMga bahenone meM reMTiyA vize vAta karI, e calAvI batAvyo ane emane zikhavADyo te pachI kAryakramanA samApanamAM emaNe kahyuM : A nAnAmAM nAnI vastu keTalI moTAmAM moTI kAmanI che! - ahIM badhAM reMTiyo pahelI ja vAra jotAM hovA chatAM emane enI vAta, enA phAyadA, enI khUbIo eTalI jaladI samajAI jAya che ke ApaNane Azcarya thAya. pepa oDITI nAmanA eka gAmaDAmAM huM gaI hatI tyAM pahelAM jAte kApaDa banAvavA vize vAta karI ane pachI badhAne reMTiyo calAvatAM zIkhavatI hatI. paNa tyAM pacAseka jaNa ghaNe dUrathI AvatA hatA eTale be kalAka moDA AvyA ane mArI vAta tyAre pUrI thaI gaI hatI. paraMtu zarUAtamAM AvelI eka chokarIe mArI AkhI vAta emane pharIthI kahI. mane lAgyuM ke mArA gayA pachI paNa : A vAto ahIM cAlatI ja raheze ane dUranAM gAmaDAMomAM paNa pahoMcaze. - ahIMnAM gAmaDAMnI jyAre vAta karuM chuM tyAre ahIM gAmaDuM ApaNAM gAmaDAM - karatAM ghaNuM juduM hoya che e paNa noMdhavuM joIe. ApaNAM AdivAsI gAmaDAMnI jema dareka kuTuMbane gharanI AjubAju ja potAnuM khetara hoya che. ahIM badhAM ja gAmaDAM A prakAranAM che. uparAMta kuTuMbane eka jhUpaDuM nahIM paNa goLAkAre pharatAM pAMca-sAta jhUMpaDAM hoya che. jhUMpaDAMnI AjubAju nAnAM khetaro ane khetarone pharate vRkSonI goLa ke corasa hAra hoya che. Ane bomA kahe che. dareka jhUMpaDuM pote paNa goLAkAra hoya che ane upara goLa zaMku AkAranuM ghAsa chAyeluM chAparuM hoya che. goLa dIvAla UbhI lAkaDIothI banAvelI hoya ane ene AgaLapAchaLa chANamATIthI lIdhelI hoya che. ahIM lAkaDuM puSkaLa che. bomAmAM mukhya jarA moTA jhUMpaDAmAM mAtApitA ane For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 / dhanya A dharatI bIjAM jhUMpaDAMmAM bIjI patnI jo hoya to te ane chokarAo jema jema moTA thAya tema te rahe che. bIjA eka jhUMpaDAmAM rasoDuM, bIjAmAM nahAvAdhovAnuM vagere hoya che. jamInathI UMce bAMdhelI TopalA jevI rasavALA eka nAnA jhUMpaDAmAM anAja saMghare che. keTalIka vAra maraghAM ucheravA mATenuM jhUMpaDuM paNa hoya che. jhUMpaDAonI vaccenA bhAgamAM DALAMthI vADo karI emAM gAyo rAkhe che. jo ke have badhAM kuTuMbo pAse gAyo rahI nathI. jhUMpaDAMonI pharate pAchaLanI jamInamAM khetI kare che. keTalIka vAra dareka sabhyanuM potAnA jhUMpaDAnI pAchaLanuM juduM nAnuM khetara hoya che. nAnakDI jamInamAM potAne joItI badhI vastuo vAve che. thoDI makAI, thoDI bhAjI, thoDAM zAka, baTATA, Adu, magaphLI, cAra-pAMca keLa, be-cAra papaiyAM ane thoDA pAInepalanAM jhADa paNa ugADe che. emano mukhya khorAka ugAlI eTale 'De makAInA bAphelA loTano lADavA jevo goLo, kAcAM keLAM (ghaNAM to AkhI lUma khAI zake che), bhAjI ane aThavADiye ekAda vAra mAMsa hoya che. emAM masAlA ke tela nathI hotAM. Ama bomAmAM kuTuMbanuM badhuM hoya che. eTale sudhI ke kuTuMbanA sabhyane mRtyu pachI dATavA mATenI jagA paNa bomAnA pAchalA bhAgamAM AvelI hoya che. eka bomAmAM huM eka Aphrikana chokarI sAthe gaI hatI. have to jamInanA pramANamAM vasati eTalI vadhAre che ke emAM eka jhUMpaDAmAM eka bhAI, enI patnI ane pAMca bALako; bIjAmAM bIjo bhAI, patnI ane sAta bALako ane trIjAmAM nAno bhAI hamaNAM ja lagna karIne patnI sAthe rahe che. chokaro moTo thAya tyAre jAte ja potAnuM goLa jhUMpaDuM banAvI le che. moTA bhAInI moTI dIkarI kaoNlejamAM bhaNelI hatI ane badhAM aMgrejI paNa bolatAM hatAM. AphrikAmAM dareka kuTuMba potAnA gharanA vADAmAM ja anAja ugADI le che e paddhati zIkhavA ane apanAvavA jevI che. eka to sahune pUrato, pauSTika, tAjo, rasAyaNarahita khorAka maLe che. bIjuM prajAnI anAjanI moTI, anivArya ane satata jarUrata mATe koI dukAno, ke lArIo nathI. dezamAM eka jagAethI bIjI jagAe anAja, zAka, phaLa, dUdha laI javA je moTA pramANamAM vAhanavyavahAra, pekejiMga ane godAmo jarUrI bane che te nathI. 'phUDa prosesiMga' ane 'pekejiMga'nA udyogonI jarUra nathI. rAsAyaNika khAtaro, jaMtudhno vagerenAM kArakhAnAM nathI. tema ja temane AkhA dezamAM pahoMcADavA mATe jarUrI banato vAhanavyavahAra nathI. bIjI bAju loko potAnA khorAknI mukhya jarUrata mATe nizciMta bane che. smitano koI phugAvo naDato nathI. potAnA anAja mATe pote svataMtra che enuM svamAna ane gaurava paNa emanA moM para joI zakAya che. koI dI kazuM na kharIde ema nathI, paNa AvI kharIdIo laghutama rahe che. gAmaDAmAM khAsa bajAra nathI. pAse pAsenA thoDAM gAmaDAM vacce, ghaNuMkharuM dhorI rastA pAse, lAkaDAthI banAvelI, thoDI, khullI, bAraNAM vagaranI dukAno hoya che. jemAM aThavADiye ekvAra bajAra bharAya che ApaNI gujarInI jema jayAM loko potAne joItI vastuo kharIdavA ke vecavA lAve che, potAnI jAte ja sAIkala upara. AvA eka bajAramAM meM joyuM ke emAM khAsa to paDAM vecAya che (ahIM dezamAM kApaDanI milo khAsa nathI) je mukhyatve paradezathI bIjAnAM UtarelAM AvatAM hoya che. AvAM sekanDahenDa paDAMnAM moTA kabATa jeTalAM poTalAM paradezathI Ave che. - - For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnAmAM nAnI vastu moTAmAM moTI kAmanI / 55 ahIMnA vepArIne e kholyA vagara ja kharIdavAnA hoya che. pachI emAMthI je nIkLa - khamIso ke skarTsa ke bALakonAM kapaDAM - e enA nasIba para AdhAra rAkhe che. ksimunA carcanI eka kAryasaMcAlaka bahena ena ombIvA dararoja mArI sAthe badhA gAmaDAMmAM Ave che. pahele ja divase eNe mane kahyuM ke mane tamArI IrSA Ave che. kAraNa ke tame hAthe banAvelAM paDAM paheryAM che. gAmaDAMmAM lokono reMTiyA tathA khAdI banAvavA mATeno pratibhAva joI ene utsAha Avyo che. eka vAra mArA vArtAlApa vakhate eNe vacce aTakAvIne mane kahyuM ke AMTIbeMnI vAta rahI gaI, AMTIbeMnI vAta kyo. mane thayuM ke je lokoe Aja savAra pahelAM sUtaranuM ke reMTiyAnuM nAma paNa nahotuM sAMbhaLyuM ke sUtara jAte banAvI zakAya enI paNa jemane khabara nahotI emane AMTIbeMnI vAta kevI rIte karAya ?! paNa ekvAra vArtAlApa zarU thAya pachI badhI vAta navI hovA chatAM badhAMne e eTalI saraLa ane dekhItI lAge che ke thoDI vAra pachI AMTIAnuM zAstra paNa emanA hAthamAM AvI jAya che. dareka jagAe ena mane kahe che ke AMTIbeMnI vAta bhUlazo nahIM. gAmaDAMnI sabhAomAM je bhAIbaheno Ave che e ghaNAM hoMziyAra hoya che. teo kAMtaNa uparAMta vaNATa, chapAI, raMgo, piMjaNa vagere badhuM ja zIkhavA mATe prazno pUche che. meM vAta karI ke rUmAMthI kApaDa banAvIe tyAre sAthe kapAsiyAmAMthI tela ane khoLa paNa banI zake to e pIlavA aMge paNa emane zIkhavuM che. umbiyo gAmaDAMmAM eka bahene kahyuM ke amane A navI jANakArI maLI che. Aje huM judI vyakti chuM. mahAtmA gAMdhInuM nAma, alabatta, ahIM gAmaDAMnA loko jANe che. emane yAda karIne huM ahIM vAta karuM chuM ke ApaNI garIbAInuM ane gulAmInuM kAraNa ApaNe pote ja chIe ane pUchuM chuM ke emAMthI chUTavuM hoya, mukti ane pragati meLavavI hoya to ApaNe kApaDa kharIdavAne badale zuM karavuM joIe ? ane badhA sAthe eka avAje bolI UThe che : jAte banAvavuM joIe. bhAratamAM ApaNane reMTiyo ane sUtara vize khabara che chatAM aMbara carakho vaparAto hovAne kAraNe ghaNAne lAkaDI reMTiyA vize khabara nathI eTale jANe ApaNane enI pUrI smita nathI. paNa AphrikAmAM dekhAya che ke mANasane jyAre jAte sUtara banAvI zakyAnI jANakArI maLe che ane e paNa lAkaDI reMTiyA jevI sAva sAdI vastuthI, tyAre tene atyaMta zakti ane svataMtratA maLI hovAnI lAgaNI thAya che. sAdo lAkaDI reMTiyo e mANasanI mahAmUlI zodha che, sauthI agatyanI TeknaoNlaoNjI che. Aphrijhno kAMtaze ane jAte kApaDa banAvaze e vAta eTalI badhI navI che ke kalpanA bahAranI lAge che. jo ke kenyAmAM e bane to AphrikAnA ghaNA dezomAM prasare evI che. A parivartana mAnI na zakAya evuM che. paNa ahIMnI mArI pahelI ja, nairobInA jhUMpaDAvAsanI, sabhAmAM je eka bhAIne meM kAMtatAM zIkhavyuM eNe tyAMthI nIkLatI vakhate mane kahyuM hatuM : 'tame pharI vAra kenyA Avazo tyAre ahIM krAMti jozo.' For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 21 mombAsAnAM mahilAmaMDaLo so varSa pahelAM saurASTra ane kacchane kinArethI ApaNA vaDadAdAo AphrikA AvyA te mombAsAne baMdare AvyA hatA. e jamAnAmAM vimAno nahotAM ane loko vahANomAM paradeza jatA eTale je gujarAtIo ahIM AvyA te pahelAM jhAMjhIbAra ane mombAsA AvyA ane ahIMthI pachI kenyAnAM bIjAM zaheromAM temaja yugAnDA, jhAmbiyA ane bIjA dezomAM gayA. Aje paNa bhAratIyomAM ahIM moTA bhAge gujarAtIo ja che ane pUrI gujarAtI rIte rahe che. paMjAbIo ane bIjA bhAratIyo paNa gujarAtI bolatA thaI gayA che. gujarAtanI bahAra jho ke eka bIjuM nAnakaDuM gujarAta che. gujarAtI gIto, lagnaprathA, rasoI ane raMgoLImAM ApaNAM karatAM paNa AgaLa che. badhAMno janma ja ahIM thayelo che, to koI paraNIne ahIM AvyA che. keTalAka to cAra ke pAMca peDhIothI ahIMnA vatanI che ane pote paNa dAdA ke dAdI che. mombAsAmAM mahilAmaMDaLone maLavAno mane moko maLyo. tyAM samAcAra maLyA ke huM kApaDa banAvatA zIkhavuM chuM eTale tyAMnAM bahenoe emanAM maMDaLomAM mane bolAvI. Aphrikana baheno hunnara zIkhe che te ToToTo homa InDasTrIsa, gujarAtI bahenonuM InaravhIlanuM maMDaLa, musalamAna bahenonuM muslima vimensa esosiyezana, AgAkhAna phAunDezananuM IsmAIlI vimensa esosiyezana ane apaMga bahenonuM garlsa gAIDasa varkazopa e sahunI meM mulAkAta lIdhI. "ApaNe have kophI kalabo baMdha karIne ApaNAM garIba bhAIbaheno mATe kAma karavuM joIe to ApaNane allAnI duA maLaze." muslima vImensa esosiyezananAM pramukha mahemudAbahene sabhAnI zarUAtamAM ja kahyuM. mombAsA pahoMcatAMnI sAthe ja e maLyAM hatAM ane emaNe mane kahyuM hatuM ke mAro to kuTuMbano ja dhaMdho rUno che eTale emAMthI jo gAmaDAmAM kApaDa banAvavAnuM zIkhavI zakIe to ghaNuM upayogI thAya. sabhAmAM soeka jeTalAM muslima baheno AvyAM hatAM. mobAsAnI bahArathI paNa keTalAMka maMDaLone bolAvyAM hatAM. pArasI bAnuo paNa hatAM. khUba ja rasathI emaNe DALI reMTiyA vaDe jAte kApaDa banAvavA vize ane gAmaDAmAM te zIkhavavA vize jANakArI meLavI. so TakA kapAsanA ane hAthe chApelA tathA vaNelA kApaDanAM khUba vakhANa kya. ghaNAM kacchIo hatAM. emane kacchanI vaNATanI zAla to khUba ja gamI. For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mombAsAnAM mahilAmaMDaLo / 57 tyAM IsmAIlI vimensa eNsosiyezananAM paNa baheno hatAM. bIje divase ravivAra hato chatAM emanAM pramukhe potAne ghera thoDAM bahenone bolAvIne reMTiyo kAMtavAnuM zIkhavyuM ane AgaLa vaNATa tathA raMgo kevI rIte karavA tenI jANakArI mAgI. Aphina bahenonuM ToToTo maMDaLa kApaDa chApavAnuM tathA bATika ane bAMdhaNInuM kAma kare che. pIMchAM, keLuM ane bIjI kudaratI vastuothI kApaDa chApe che. emane kApaDa banAvavA vize vizeSa rasa hato. emaNe bIjAM maMDaLomAMthI paNa bahenone sabhAmAM bolAvyAM hatAM. sATheka jeTalAM Aphrikana baheno hatAM, moTe bhAge vIsathI triIsa varSanAM. emane mATe to reMTiyo taddana ja navI vastu hatI. meM emane sUtara kAMtI batAvyuM ane pachI emane eka pachI eka bolAvIne kAMtatAM zIkhavyuM tyAre emanA AnaMdano pAra nahoto. temane tarata ja kAMtatAM AvaDI jatuM hatuM. emaNe kahyuM ke A amAre karavuM ja che. - gujarAtI bahenonI miTiMgamAM paNa e vakhate mUzaLadhAra varasAda hato chatAM pacAseka baheno AvyAM hatAM. reMTiyAne tathA gAMdhIjIne yAda karIne gAMdhIjInA jamAnAmAM bahenoe samAjasevAmAM keTalo AgaLa paDato bhAga lIdho hato te yAda ryuM. Aje paNa baheno reMTiyA vaDe samAjamAM ghaNuM kAma karI zake, amUlya pradAna karI zake ane A mahattvanuM kAma puruSo karatAM mahilAo ja vadhu karI zake enI carcA thaI. - damayaMtIbahena zAhe apaMga Aphrikana baheno mATe garlsa gAIDasa tAlIma saMsthA UbhI karI che. poliyonA rogavALI tathA bIjI apaMga Aphrikana chokarIone chApakAma, sIvaNakAma vagere zIkhavavAnI vyavasthA karI che. gAmaDAmAM jaIne paNa teo kAma kare che. tyAM DALI reMTiyo ane vaNATa zarU karavA mAge che. . jAte kApaDa banAvavAnuM ghaNuM ja saraLa, sastuM ane phAyadAkAraka che ane - e kApaDa khUba suMdara ane ArAmadAyaka bane che e vAta eTalI sahelAIthI ahIM samajAI jAya che ke mombAsAmAM be divasa pachI to mane badhAMe kahyuM ke have vAtone badale bane teTaluM zikhavADavAnuM vadhu rAkho. ' mombAsAnAM baheno pAsethI ghaNI vastuo zIkhavA jevI paNa che. eka to ahIMnA lokomAM ghaNo saMpa ane bhAIcAro che. badhAne potAnI nAtano vADo che ane nAtane loko to haMmezAM sAthe hoya che je paraMtu modesAje ke jarUra paDye badhI komo khaDe page ekabIjA sAthe UbhI rahe che. hiMduo ane musalamAno vacce paNa jigarI dostI che. saMyukta kuTuMba prathAne kAraNe gharamAM paNa sAsu-vahu, derANI-jeThANI, naNaMda-bhojAI sAthe haLImaLIne rahetAM AvyAM che. baheno potAnI derANI ke jeThANInAM bALakone paNa potAnAM bALako jeTalA ja lADakoDathI uchere - che. 'mAro, mArAM sAsuno ane emanAM sAsuno janma paNa mombAsAmAM thayelo." khUba ja maLatAvaDAM ane sakriya khadIjAbahene kahyuM ane potAnI vahunI oLakhANa karAvatAM umeryuM ke amArA kuTuMbamAM mArA dIkarAo vacce roja mITho jhaghaDo thAya paNa For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 / dhanya A dharatI vahuo kadI ekabIjA sAthe UMce sAde na bole. ahIM dUradUranI sagAI paNa sAMbhaLavA maLe che. "A mArAM mAsIjInAM naNaMdanI dIkarInAM derANI thAya' ema kahIne khUba premapUrvaka ApaNI sAthe oLakhANa karAve. paisA hovA chatAM badhAM ekabIjAne madada karavA taiyAra hoya che. koIne ghera lagna prasaMga hoya ane be-traNa hajAra jaNanuM bhojana hoya to badhAM baheno hAthohAtha madada karIne badhuM taiyAra kare che. aThavADiyA pahelAMthI madada karavA Ave che. ahIMnAM bahenonI sauthI haTyasparzI bAju che emanI mAyA ane mamatA. sagAMo, mitro ane mahemAno sAthe emano khUba mAyAbhAva hoya che. huM jemanAM ghera rahI e mAdhurIbahena, maNibahena ane UrmilAbahenanI sAthe moTI bahena ke mA pAse jevI huMpha maLe evI haMkano anubhava thayo. ahIM ApaNAM bahenonI raheNIkaraNI paNa pUrepUrI gujarAtI che. keTalAMka kuTuMbomAMthI to mRtyu pachI gaMgAmAM asthi padharAvavA bhArata Ave che. paraMtu janma kenyAmAM che ane kenyAmAM rahelAM che eTale ke na paNa che. be saMskRtiono sumeLa che. Aphrikano sAthe paNa bhaLelAM che ane Aphrikano emanI sAthe. A ravivAre savAre eka milana hatuM. emAM eka Aphrikana chokarIe meMdI te vAvI mALave .." AkhuM gIta eTalA raMgamAM gAyuM ke ame kahyuM ke "eno raMga gayo mombAsA.' For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kImatI khajAno yugAnDAmAM pacAsa ane sAThanA dAyakAmAM bhAratIyonI aDhaLaka jAhojalAlI ane 1972mAM IdI amInane kAraNe temanuM tyAMthI sthaLAMtara e to have ItihAsanI ghaTanAo banI gaI che. atyAre to thoDA ja bhAratIyo che paraMtu jinjA ane bAle gAmonI roTarI klabanA Aphrikanoe mane reMTiyA vaDe kApaDa banAvavAnI vAta karavA tyAM bolAvI che. yugAnDAmAM nevuM TakAthI vadhAre loke gAmaDAmAM rahe che ane emano moTAmAM moTo kharco kApaDa para che. ethI emane reMTiyA vaDe kApaDa banAvavAnuM bahu phAvI jAya ane gamI jAya evuM che. gAmaDAmAM dareka ba potAnA jhuMpaDAnI AjubAjunI jamInamAM potAne joItI badhI vastuo ugADe che. mAtra anAja ja nahi, paNa zAka, zeraDI, keLAM, bIjAM phaLa, kephI, Adu badhuM ja ugADe che. mAtra mIThuM ane kerosIna ja loko zaheramAMthI lAve che. jamIna khUba phaLadrupa che. dANA nAkhavAthI ApoApa ja choMDa UgI jAya che. lokomAM rogonuM pramANa ochuM che emAM moTo phALo jamInano e che ke khorAkanI cIjo ugADavAmAM rAsAyaNika khAtaro ke jaMtunAzaka davAonI jarUra nathI. varasAda varSamAM dasa mahinA Ave che, eTale pUrato pAka maLe che. khUbI e che ke viSuvavRtta para tema ja UMcAI para hovAne kAraNe ahIM roja sAMje cAra vAge varasAda Ave che. ghaDiyALa meLavI zakAya eTalo samayasara. gharomAM suMdara bagIcA che. AkhA dezamAM nAnI-moTI lIlIchama TekarIo chavAyelI che. yugAnDAmAM lokene cazmA nathI, kAraNa ke AMkhone haMmezA cAre bAju tAjo lIlo raMga ja dekhAya che. badhAnA dAMta paNa bahu majabUta che, bhAgye ja koIne cokaThuM hoya che. AkhuM zarIra ja khUba majabUta che. pUrato poSaka khorAka che. loko keLAMnI to AkhI lUma khAI zake che. gAmaDAMmAM bALako anAnasa, nAraMgI, papaiyuM vagere khAtAM jovA maLe che. asaMkhya alamasta gAyo che, puSkaLa dUdha che. yugAnDAmAM udyogo ochA che paraMtu nAnajI kAlidAsa ane mAdhavAnInAM khAMDanAM moTAM kArakhAnAM che. Azare pacIseka corasa mAIla para patharAyelAM emanAM be bAjunAM zeraDInAM khetaronI vacce jinjA zahera AveluM che. yugAnDAmAM kampAlAmAM gujarAtIo maLyA hatA, paraMtuM jinjAmAM huM AphiktonI mahemAna hatI. pahoMcatAMnI sAthe mane tyAMnI InaravhIla kalabanAM pramukha gresa TAyevvA For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 | dhanya A dharatI maLyAM ane sIdhI sabhAmAM laI gayAM. sabhAmAM badhAne lAkaDI reMTiyo ane jAte kApaDa banAvavAnI vAta eTalI badhI gamI ane upayogI lAgI ke sADA traNa sudhI to koIe jamavAnuM paNa nAma na lIdhuM. sADA traNe chUTA paDatI vakhate emaNe mane jamIne pharI pAchA AvavA mATe kahyuM. sADA cArathI cha pharI maLyAM. daramiyAnamAM badhAMe potapotAnI DALI lAvI lAkaDI reMTiyo banAvavAnI taiyArI karI hatI. sahune kAMtatAM zIkhavyuM. badhAM khUba utsAhamAM hatAM eTale meM pUchyuM ke bhAratanI bahenone tamAro pratibhAva ho. bIje divase savAre nava vAge bAle jatI vakhate huM e siTI haoNla gaI tyAre tyAM pAMca baheno patra ApI gayAM hatAM. emanA ja zabdomAM e rajU karuM chuM priya bhAratamAMnA mitro, AphrikA-yugAnDA-jinjA jyAM nAIla nadInuM mULa AveluM che, tyAMthI ame salAma mokalIe chIe. Aje ame naMdinI jozI sAthe hatAM ane amane paDakAra maLyo che. emaNe amane khajAno batAvyo tyAM sudhI amane khabara nahotI ke ame amArA gharanI aMdara ja kApaDa banAvI zakIe. amArA samAjamAM ame ene kadI nahIM bhUlI zakIe. tame ghaNA jaNa Avo ane jANakArI bAMTo enI ame rAha joIe chIe. bhAratamAMnA mitro ghaNuM jIvo. premapUrvaka, IsIdhe sArA priya bhAratamAMnA mitro, AphrikA, yugAnDA, jinjA (jyAM nAIla nadInuM mULa che)thI ghaNAM abhinaMdana. Aje jozIe amane je zikhavADyuM ke ApaNe ApaNA gAmaDAmAM ja rahIne kevI rIte vagara paise kApaDanuM utpAdana karI zakIe enAthI ame ghaNA AbhArI thayAM chIe. ame AzA rAkhIe chIe ke ame sauthI uttama kAma karIzuM. maurina nAkAjhivvA priya bhAratamAMnA mitro, pUrva AphrikA yugAnDAthI jinjAnI bahenonA abhinaMdana. mane kAMtaNanuM kAma gayuM che ane amane ghaNuM badhuM zIkhavA maLyuM che. kAraNa ke amane kevI rIte kAtavuM enI jANakArIno koI khyAla nahoto. jozI samaya kADhIne yugAnDAmAM amane A jANakArI zIkhavavA AvyA e mATe ghaNo AbhAra ane amane AzA che ke ApaNe vadhAre mAhitI ane navA vicAro mATe ekabIjA sAthe patravyavahAra cAlu rAkhIzuM. emaNe je kyuM e amane ghaNuM gamyuM che. patra lakho evI AzA che. rebekA nhAvAkA viSaya : seminAra aMgenuM maMtavya : (a) A seminAra jJAnaprada hato, kAraNa ke vaparAyelI vastuo sthAnika maLI zake evI hatI ane ethI A kAma sthAnika samAjane pasvaDI zake evuM che. For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kImatI khajAno | 61 (ba) jo A kAma aMge vigatavAra mAhitI ApavAmAM Ave to e mane A meLaveluM jJAna bIjI bahenone ke jemanI huM netA chuM temane pahoMcADavAmAM ghaNe sudhI madadarUpa thaze ane tethI AkhA samAjane madadarUpa thaze. eka kahevata che ke, DhIne zikSaNa Apo ane tame AkhA dezane zikSaNa ApyuM haze.' tethI eka vakhata A bahenone A jJAna maLe pachI teo e temanAM bALako ane patine pahoMcADaze. samAjanA vikAsamAM e madada karaze kAraNa ke jyAM A vastu vecAze ane je paisA maLaze te gharamAM madada karaze tema ja vikAsanAM bIjAM kAma zarU karaze. konsTansa mugAbA viSaya : hAthe banAvelA sUtara aMgeno seminAra seminAra vize mAruM maMtavya. A kharekhara ghaNo sarasa abhyAsa hato, jeNe mane zIkhavyuM che ke A AyAtI vastuonA, buddhine bahera karI dIdhelA valaNamAMthI ApaNe kevI rIte bahAra AvI zakIe, ApaNe tyAM sthAnika vastuo banAvIne, vAMsa jevA ApaNane paravaDI zaktAM sthAnika sAdhanothI, paisA vAparyA vagara. bIjuM, e jovAnuM eTaluM badhuM rasaprada che ke beI paNa vyakti bAgamAM Ugato ApaNo sthAnika klAsa vAparI zake ane ghera sUtara kAMtI zake ane vaNakarane ghera enuM kApaDa vaNI zakAya. to, bahenonA maMDaLanA netA tarIke, huM temane zIkhavI zakIza ke svanirbhara ane lAMbe gALe Arthika rIte majabUta kevI rIte banavuM. huM tamane eTalI ja vinaMtI karuM chuM ke tame koIne vyavasthA karIne meLavI zako ke je amane vaNATanI prakriyA pUrepUrI zIkhave. jema ke tame kahyuM ke kenyAmAM evA keTalAka che jemane vaNATa AvaDe che. huM jozInI kharekhara AbhArI chuM - yugAnDAmAM amane A kImatI khajAno pahoMcADavA mATe. ame IcchIe chIe ke tame pharI pAchAM AvI zako. - tamane pharI maLavAnI athavA tamAro patra meLavavAnI AzA rAkhuM chuM. bhAratamAM amArI bahenone amArAM uSmAbharyA abhinaMdana pahoMcADajo. bhagavAna tamane sahune AzIrvAda Ape. nAmI AnAdulA For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 gAMdhIne pagale tuM cAlIza ke gujarAtI" gAMdhIne pagale pagale cAlIzA ke gujarAta? gAMdhIne pagale pagale tuM cAlI zake gujarAtI A paMktio mane bahu gamI. paNa emanA pagale cAlavuM eTale zuM? emanAM pagalAM to jANe bhUMsAtAM lAge che. emane kevI rIte zodhazuM? cetene savAla uThAvyo. to ApaNe eka pagaluM bharIe. pachI AgaLanuM pagaluM zodhI zakIe. pachI enA pachInuM. eTale? _dezanAM karoDo nabaLAM bhAIbahenomAM zakti Ave ane garIbAI dUra thAya e beyathI kAma zarU karIe. e mATe gAmaDAMmAM jaIe. tyAM javAthI zuM? tyAM jaIe to spaSTa dekhAya che ke beI sarakAra ke beI yaMtrodyogo ke beI baeNnke A karoDo lokone nokarI dhaMdhA ApI zakvAnAM nathI. emaNe bIje ja koI rasto zodhavo paDaze. kevI rIte? jo udhoga karavo hoya to bajAra joIe. paNa gAmaDAMnA karoDo loko zaheranAM bajAromAM harIphAImAM TakI na zake. emAMthI e samajAya che ke teoe sthAnika bajAra mATe udyoga karavAnuM zodhavuM joIe. ane dareka jagAe eka vastunuM moTuM sthAnika bajAra che - kApaDanuM. traNa hajAranI vasatinA gAmamAM paNa dara mahine trIsa hajAra rUpiyAnuM kApaDanuM bajAra gaNAya. to to gAmaDAmAM kApaDa banAvavAnuM zarU karavuM joIe ne? hA, reMTiyo ane sALa vaDe grAmajano kApaDa banAvI zake. sAthe rU ane raMga paNa joIe. A kevI rIte zarU karIe grAmajanone sAdo reMTiyo ane tenA vaDe banatuM kApaDa batAvIe. je je gAmaDAmAM e batAvyuM che tyAM badhA loko reMTiyA veDe sUtara banAvavA taiyAra thaI jAya che. jyAre temaNe joyuM ke eka kilo rUmAMthI eka kilo eTale ke ATha mITara kApaDa bane che tyAre te ghaNA utsAhamAM AvI jAya che. paNa sAthe vaNakara joIe ne? . to ema karIe ke kyA gAmaDAmAM vaNakara che, emAMnA keTalA pAse sALa che ane keTalA vaNakara bekAra che e pahelAM zodhIe. pachI te gAmaDAmAM reMTiyAnI For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'gAMdhIne pagale tuM cAlIza ke gujarAta ?' / 63 vAta karIe ane kApaDa banAvavAnuM zarU karIe. meM amadAvAda jillAnAM AvAM gAmaDAMnAM nAma meLavIne jillAnA nakzAmAM emane zodhIne tyAM javAnuM goThavyuM. AvAM cAra gAmaDAMmAM jaIne tyAM vaNakarone maLI to dareka jagAe vaNakarone gAmamAM ja banatA sUtaramAMthI tyAMnA lokone game evuM kApaDa tyAMnA bajAra mATe banAvavAnI vAta gamI gaI. to have A kevI rIte dUra karIzuM? vaNakaronAM gAmo to dUradUra che. tyAM sutara banAvavA mATe kAMtavAnuM zIkhavavAnuM to saheluM che paNa pahelAM to tyAM reMTiyA banAvavA paDaze. rU paNa pIMjavuM paDaze ane e mATe eka jhUlatI pIMjaNa banAvavI joIze. raMgo banAvavAnuM ane chApavAnuM paNa zIkhavavuM joIze. A badhuM sAthe eka ja gAmaDAmAM bheguM thAya to tyAM loko kApaDa banAvI zake ane to e kApaDa ghaNuM sastuM banI zake. to A badhuM zIkhavavA judA judA zikSako tyAM jAya ene badale ema karIe ke je yuvakone racanAtmaka nakkara kAma karavAmAM rasa che temane rU ugADavAthI mAMDIne kApaDa chApavA sudhInAM badhAM kAmo zikhavADIe. pachI eka ja jaNa gAmaDAmAM jaIne tyAM e badhAM kAmo zikhavADI zake. sAbaramatI paranA AzramamAM gAMdhIjIe temanA gharanI bAjumAM ja eka makAna banAveluM che tenuM nAma khAdI tAlIma kendra hatuM. to A mATe judA judA jANakAra zikSakone bhegA karIe. khADAsALa para vaNATakAma zikhavADavA gAmaDethI vaNakara bolAvIe. e pahelAM eka bIjuM kAma karIe. kApaDa banAvavAnAM badhAM kAmomAM vaNATakAma ane reMTiyA-sALa-pIMjaNa banAvavAnuM suthArIkAma e khAsa jANakArI mAgI le che. to eka suthArane bolAvIe ane ene kAMtatAM ane pIMjatAM paNa zIkhavIe. eTale e sAdo lAkaDI reMTiyo ane jhUlatI pIMjaNa banAvavAnuM tema ja te calAvavAnuM paNa zIkhavI zake. e suthAra je gAmaDAmAM bekAra vaNakara che tyAM jaIne grAmajanone reMTiyA banAvatAM tathA kAMtatAM zIkhave ane eka pIMjAro taiyAra kare. to tyAM kApaDa banAvavAnuM zarU thaI zake. gavA-chApavAnuM to saheluM che, kApaDa bane eTale e to tyAM tarata e zIkhavI zakAze. hIrAbhAI mistrIno saMparka karuM chuM. A kApaDa ja sAcI khAdI che. e to gAMdhIjInA eTalA bhakta che ke A kAma to khUba umaMgathI karaze. umaMga ane premathI grAmajano sAthe kApaDa banAvavA mATe Aje to gAMdhIjayaMtIno maMgaLa divasa che. tane pelI paMktio gamelI ne? kavi umAzaMkare ekvAra e kahelI. hamaNAM teM je kahyuM e emaNe suMdara zabdomAM mUkeluM che : "janmasthAna tamAruM te na koI nagare gRhe, mRdu mAnavahaiyuM te janmasthAna tamAruM che.' cetana kahe, mane paNa emanI bIjI paMktio yAda Ave che AjanA zubha divase gAMdhIjIne aMjali ApavA : 'pitA cho divyatkrAMtinA, adhvaryu navayuganA, ne cho mAtA, ahiMsAnI gode jaga lapeTatA. baMdhu cho sau gulAmonA, deva cho dukhiyAM taNA, AzA cho vizva AkhAnI, cho sarvasva ja hiMdanA. For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 gAMdhIjayaMtI ujavAze ? sunila : juo, juo, AvatA ravivAre gAMdhIjInI janmajayaMtInI keTalI badhI ujavaNIo thavAnI che? pravINa : gAMdhIjIne to emanA janmadivase ja nahIM, dararoja yAda karavAno che. paNa janmadivasanI ujavaNI to karavI joIe ne? jo ke emanI janmajayaMtIne nAme je nATako thAya che ene kAraNe UgatI peDhInA manamAM gAMdhIjI mATe sArAne badale khoTA khyAlo bharavAmAM Ave che. dAkhalA tarIke, sarakArI netAo porabaMdaranA kIrtimaMdirathI mAMDIne dilhInA rAjaghATa sudhI aneka jagAe samAraMbha karaze. je sarakAra kApaDanI milone ane tenI pAchaLanA yaMtrodyogone pUro Teko ApatI hoya, khuda pote paNa e milonI ane yaMtrodyogonI Avakono Teke letI hoya, vadhu ne vadhu Adhunika yaMtro ane AyAto dvArA prajAmAM vyApaka bekArI phelAvatI hoya ane gAmaDAMne tathA nabaLA vargone pAyamAla karatI hoya te gAMdhIjIne hAratorA kare to lokomAM enI zuM asara paDe? sarakAranI vAta choDo, e to Ameya kyA kAmana che? ApaNI vAta karIe. ApaNe gAMdhIjayaMtIne divase koI saMsthAmAM sabhA ke vicAragoSThI goThavIzuM ne tame paNa eka zALAmAM reMTiyA vizenI paricarcAmAM bhAga levA mATe natha javAnA? paraMtu e mATe hA pADI tyArathI manamAM mUMjhavaNa che. mUMjhavaNa kAraNa ke gAMdhIjIe pravacano ke carcAo karavAnuM nahIM paNa kAma karavAnuM kahyuM hatuM, ane e kAma paNa gAmaDAMnuM. nabaLA vargonuM ane temane majabUta banAvavA dvArA dezanuM. je ApaNe kAma kyAM vagara carcAo karIe to eno koI artha kharo ? vicAragoSThI ke sabhA karatAM gAmaDAmAM jaIne bhUmihIna bhAIbahenone reMTiyo-vaNATa-raMga zIkhavI khAdI banAvavAnuM na zIkhavavuM joIe ? paNa e karavA mATe paNa sabhAnI to jarUra paDaze ne? e jarUrI nathI, kAraNa ke koI paNa vyakti, ekalI paNa jAte e zIkhIne koI gAmaDAmAM zIkhavI zake tema che. zALA-kolejamAM AvAM pravacano ane carcAo goThavIe to 1 navI peDhIne jANakArI maLe. zALA-kolejomAM vidyArthIo kaMIka banavA ke nokarI-dhaMdho karavA mATenI taiyArI meLavavA mATe Ave che. Aje badhA vidyArthIone lepyuTarano korsa karavo che athavA DaoNkTara thavuM che. kAraNa ke teo samAjamAM joI zake che ke A jANakArI upayogI che. paraMtu koI paNa gAmaDAmAM reMTiyA-sALa-ga vaDe saphaLatApUrvaka kApaDa banAvyA vagara ane enAthI tyAMnA lokone keTalo aDhaLaka phAyado thAya che e For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhIjayaMtI ujavAze?? / 65 batAvyA vagara jo ApaNe zALA-kaoNlejamAM jaIne vidyArthIone ene vize vAto ja karIe athavA emane pharajiyAta e zIkhavIe to emane emAM zo rasa paDe? ane atyAre to khAdI kamizana ane tenA bhaMDArone kAraNe khAdI ane reMTiyAnA artha ja loko UMdhA samaje che. chatAM, ApaNA dezamAM atyAre ema na thatuM hoya paNa, reMTiyA-sALa dvArA kApaDa tathA tenI pAchaLanA sthAnika udyogo ane te dvArA grAma svarAja ane grAmodyanI vAta gAMdhIjIe to ApaNane vhelI che. koI e na doharAve to paNa emanAM lakhANonA saMgraha gAMdhIjIno akSaramAM e spaSTa ApelI che. paradezanA lokone paNa gAMdhIjInI vAtamAM ghaNo rasa paDe che. tyAM pravacana ke carcA sArthaka che, kAraNa ke temanA mATe A navI vAta che, kApaDa jAte banAvI zakAya enI paNa tyAMnA lokone khabara nathI. reMTiyA vaDe sUtara jAte banAvI zakAya ane sALa vaDe te sUtaranuM gAmaDAmAM ja kApaDa banAvI zakAya e temane 'navI vaijJAnika zodha' lAge che. eTale emane A jANakArI maLe te upayogI che. ApaNA dezamAM to A kaMI navuM na hovAthI ApaNe to vAto ke utsavane badale A kAma ja karavuM joIe ne? gAMdhIjIe jyAre lokoe emano janmadivasa ujavavA mATe bahu Agraha rAkhyo tyAre kahyuM hatuM ke jAo, tamAre jo mahimA karavo ja hoya to mAro nahIM paNa reMTiyAno mahimA karo. eTale ja emanA janmadivasanuM nAma reMTiyAbAraza' rAkhavAmAM AvyuM. hA, atulanI nizALamAM reMTiyAbAraze aMtaNano kAryakrama rAkhyo che. huM paNa ghera kAMtavAno chuM. paNa ApaNe gharamAM besIne sUtara kAMtyuM ke zALAmAM samUhakAMtaNa karyuM ethI koI phera nahIM paDe. reMTiyAno artha e che ke gAmaDAnA nabaLA loko potAnA ja gAmaDAmAM kApaDa banAvI zake ane ethI emane atyAre kApaDa je pharajiyAta bahArathI kharIdavuM paDe che e na paDe, ethI emane pharajiyAtapaNe paisAnI jarUra naM paDe, ethI emane nokarI ke majUrI mATe AjIjI na karavI paDe, teo jAte ja kApaDa ane pachI kApaDanA vinimayamAM bIjI vastuo meLavI samRddha ane svataMtra thAya. sunila : A kAma karavA mATe bIjI oNkTobara ja zA mATe? je divase * A kAma karIe e divase gAMdhIjIno janma nathI ? pravINa : mane umAzaMkara jozInI eka kavitAnI paMktio yAda Ave che mArgamAM kaMTaka paDyA, saune naDyA; bAju mUkyA UMcakI, te dI nakI janma gAMdhI bApuno, satyanA amogha moMghA jAduno. -tithi na jozo TIpaNegAMdhIjayaMtI te dine. For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 25 gAMdhIjInI vAta kema bhUMsAI gaI che? jyAre paradezIone maLavAnuM thAya che tyAre ghaNI vAra ema lAge che ke teo gAMdhIjInI vAta ApaNA karatAM vadhu spaSTa rIte joI zake che. mArI vAtacItamAM to huM gAMdhIjInuM nAma nathI lAvatI. kAraNa ke gAMdhIjIe kahyuM che mATe khAdIudyoga karavo joIe evI mArI dalIla nathI. dalIla to UlaTAnI UMdhI che ke dhAro ke gAMdhIjIe na kahyuM hota to paNa ApaNe ApaNA Arthika-sAmAjika praznonA ukela mATe khAdInA enjina dvArA svataMtra-samRddha gAmaDAM racavAM joIe, je ApaNI mULa bhAratIya saMskRti che. paraMtu A dalIla, A dizA pakaDatAMnI sAthe ja gAMdhIjInuM AkhuM vizva, AkhuM svapna ApaNI samakSa ApoApa khUlavA mAMDe che. jo ApaNe tyAM khAdIbhaMDAro na hota to ApaNe gAMdhIjInI vAta samajI zakyA hota. paradezIone khAdI ke reMTiyAnuM nAma sAMbhaLIne ApaNe tyAMnA khAdIbhaMDAro ke aMbaracarakhA yAda nathI AvatA. eTale emane e jovAnuM saheluM paDe che ke jo gAmaDAM potAne jarUrI kApaDa potAne tyAM vagara paise banAvI zake to potAnuM atyAranuM moTuM nANAkIya kharca bacAvI zake ane potAnuM zahero uparanuM avalaMbana TALI zake. to te atyAranA bhraSTa ane zoSaka taMtranI cuMgAlamAMthI chUTI zake ane svataMtra banI zake. uparAMta gAmaDAmAM kApaDa jo sthAnika bane ane teya tyAMnA nivRtta loko banAve to bAkInA aneka juvAna loko e kApaDanI kiMmata paisAne badale vastu ke sevA dvArA ApI zake, to gAmaDAmAM anekavidha vastuonI chata ane samRddhi thAya. sauthI nabaLo mANasa paNa reMTiyA dvArA kApaDa banAvI zake ane svamAnathI jIvI zake ane samAjamAM samAnatA Ave. atyAranAM vAhana-saMdezAvyavahAra, dukAno-jAherakhabaro, baeNnko-sarakAro binajarUrI banatAM moMghavArI jAya. yaMtro-vIjaLInI jagAe saraLa hastaudyogo AvatAM paryAvaraNanuM pradUSaNa dUra thAya. karoDo bekAra lokone utpAdaka kAma maLe tethI vyaktidITha zrama divasamAM thoDA klAka ja rahe. tethI bAkIno samaya jIvananI guNavattA vadhAravAmAM gALI zakAya. ane A AkhuM cakra zarU karavA mATe gAmaDAmAM kApaDa udyoga loko jAte ja vagara paise zarU karI zake ema che. kAraNa ke rU ane raMga to dareka jagAe ugADI zakAya, eTale grAmajano banAvI zake evAM reMTiyA-sALa e AkhuM cakra zarU karavAnuM enjina che. sarakAra ke paisAnI mahda vinA, UlaTuM e baMne bhraSTa vastune dUra karIne A thaI zake ema che. sAdo reMTiyo joIne paradezIone A vAto dekhAya che ane tethI sAdA reMTiyAmAM temane gAMdhIjInA darzana thAya che. to ApaNe tyAM reMTiyA-sALanI A vAta samajavA-svIkAravAmAM zI For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhIjInI vAta kema bhUMsAI gaI che? / 67 muzkelIo che? ApaNe tyAM khAdI sarakAraAzrita ane nANAAzrita karI dIdhI che. eTale khAdIno je mukhya hetu kAMtanArAne ane vaNanArAne zAsanamAMthI ane nANAbhaMDoLamAMthI mukti apAvavAno che e bhUMsAI gayo che. ApaNe ema mAnI lIdhuM ke aMgrejo gayA eTale svataMtratA maLI gaI ane gAMdhIjInI vAta siddha thaI gaI eTale ApaNe AjanA zaheronA ane moTA pAyAnA udyogonA mALakhAmAM gAMdhIjInI vAtane baMdhabesADavA mAgIe chIe. paraMtu gAMdhIjInI vAta to grAmasvarAjanI vAta che. emaNe spaSTa heluM che ke zaheromAM lAkho mANaso ekabIjA sAthe zAMtithI rahI ja na zake, to temane jU ane hiMsAno Azaro levo ja paDe. ( hiMduM svarAja pR. 94). emanA Adarzo satya ane ahiMsA grAmajIvanamAM ja zakya che, ane te gAmaDAM eTale hAlanAM maDadAla gAmaDAM nahIM paNa svataMtra, samRddha, svAzrayI, svAbhimAnI gAmaDAM, je mULa to ApaNI bhAratIya saMskRtinAM ja aMga che. paraMtu aMgrejonA gayA bAda paNa bhAratanI sarakAre paNa moTA pAyAnA udyogo zarU ryA. gAMdhIjInA mRtyu bAda khAdI-grAmodyoga kamizana sthApyuM jeNe gAMdhIjInI khAdI dvArA grAmasvarAjanI vAta visAre ja pADI dIdhI. grAmajanone jo khAdI banAvI Arthika lAbha meLavavo hoya to rU, pIMjaNa, kAMtaNa, vaNATa, raMga, chapAI, jarUrI sAdhanonI banAvaTa tema ja kApaDanuM vecANa vagere dhaMdhA potAne tyAM kare to temAM vyavasthA-vAhanavyavahAra-vecANanA UMcA kharcA dUra thavAthI utpAdanamAM ghaNo lAbha thAya. paraMtu atyAre khAdI kamizananI saMsthAomAM A badhAM kAmo juAMjudAM gAmaDAM tathA zaheromAM thAya che eTale khAdI dvArA grAmajano svataMtratA ane samRddhi meLavI zake e vAta ja bahAra AvatI nathI. UlaTuM kAMtanArA ane vaNanArA khAdIkAma karAvatI saMsthAo upara saMpUrNa ane satata Azrita bane che ane je rojI maLe te levA lAcAra bane che. uparAMta gAmaDAMmAM khAdI banAvI ene zaheromAM vecavAno gAMdhIjIe emanAM pAchalAM varSomAM sakhata virodha karyo hato. atyAre khAdI saMsthAo zaheronA khAdIbhaMDAromAM khAdI vece che ene kAraNe khAdI aMgenI gAMdhIjInI je mULa ane mukhya vAta che te bhUMsAI jAya che. na uparAMta khAdI kamizananI saMsthAono gAmaDAMmAM aMbaracarakhA molI tyAM kAMtaNakAma ane vaNATakAma karAvI te grAmajanone majUrInA paisA ApIne rojI pUrI pADavAno hetu pote ja yogya nathI. ema to dAkhalA tarIke, paisAnI lAcArIne khAtara hoTelamAM nRtya karatI garIba chokarIne paNa paisA maLe che paraMtu garIba lokone paisA maLe e mATe ApaNe AvI pravRttione dhyeya na banAvIe. UlaTAnuM khAdIudyoganuM to mukhya dhyeya garIba grAmajanone atyAre paisA kamAvAnI je lAcArI che e lAcArImAMthI choDAvavAnuM che ane e lAcArImAMthI choDAvI zake e mAtra khAdIudyoga ja che. kAraNa ke atyAre emane paisAnI moTAmAM moTI ane anivArya jarUra kApaDa kharIdA mATe che. khAdIudyoganuM kAma temane e rasto batAvavAnuM che ke A kApaDa teo jAte ja vagara paise banAvI zake. khAdInuM kAma emane atyAre paisA mATe nokarI ke majUrI meLavavA hAtha joDIne UbhA rahevuM paDe che e For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 | dhanya A dharatI lAcArImAMthI choDAvavAnuM che. gulAmImAMthI mukta karavAnuM che. paraMtu Aje ApaNA dezomAM to khAdI eTale khAdIkAma karAvatI saMsthAo dvArA gAmaDAmAM garIbone aMbaracarakho dhIrIne majUrI ApavAnI vastu e ja vicAra badhe ghara karI gayo che. eTale khAdIno Aje mukhya ane virATa upayoga che e bhUMsAI gayo che. pachI gAMdhIjIno saMdeza zI rIte samajAya? grAmodyogo eTale paNa khAdInA sATAmAM paisAne badale vastu ApavA bIjA grAmajano je dhaMdho zarU kare che. atyAre khAdI kamizana jhUMpaDAMmAM lokone majUrI ApIne, dAkhalA tarIke, agarabattIo banAve che e koI grAmodyoga nathI. grAmodyoga to khAdI pAchaLa ApoApa ja zarU thAya, mukhyatve be kAraNe : eka to gAmaDAmAM ja rUmAMthI kApaDa bane to te bajAranA kApaDa karatAM ghaNuM ja sastuM paDe, eTale bAkInA loko te mAge. bIjuM A kApaDa sthAnika banatuM hovAthI bAkInA loko enI kiMmata paisAne badale vastu ke sevA ApIne cUkavI zake. A kAraNosara bAkInA lokonA bIjA dhaMdhA zarU thAya - e grAmodyogo che. A grAmodyogamAM sAdAM sAdhanothI paNa pratidina ghaNuM utpAdana karI zakAya. paraMtu te tyAre ja zarU thAya jyAre grAmajano atyAre 5DAM pAchaLa je aDhaLaka paisA kharce che temAMthI chUTI potAne tyAM sastu-suMdara kApaDa-khAdI-banAve.. A kautunI bIjI vAta e che ke eka to sarakAra pote ja kApaDanI milonI Avaka upara cAle che ane e sarakAranI eka sUkSma grAnTa upara khAdI kamizananI saMsthAo cAle che. e keTalo badho virodhAbhAsa che. aMgrejonI kadI asta na pAmatI sarakAra khaseDIne khAdI dvArA "sUtarane tAMtaNe svarAja' lAvavAnI gAMdhIjInI vAta atyAre ApaNA dezamAM thaI rahelI khAdI pravRtti uparathI kevI rIte samajAI zake? uparota hakIkto chatAM varSothI ApaNA dezamAM gAMdhIjImAM zraddhA dharAvanAra varga khAdIbhaMDAramAMthI khAdI lAvIne te paherIne pote gAMdhIjInA Adarzone anusare che tema mAne che. A kAraNe ApaNA samAjamAM gAMdhIjIne aMge dIrghakAlIne ane jabaradasta gerasamajaNa UbhI thaI che. vidhinI kevI vakatA che ke gAMdhIjInI pAchaLa samagra deza hato, asaMkhya mANasoe gAMdhIjInA Adarzo-Adezo pramANe jIvavAmAM jIvananI kvArthatA mAnI hatI ane chatAM eka jaNe paNa khAdIudyoga ane enI pAchaLanA bIjA grAmodyogo dvArA grAmasvarAja lAvavAnuM, gAmaDAne svataMtra ane samRddha banAvavAnuM kyuM nahIM - je gAMdhIjInA jIvananuM, vicAranuM, saMdezanuM kendra che. gAMdhIjImAMthI khAdI dvArA grAmasvarAjanI vAta kADhI laIe to bAkI zuM rahe emaNe pote kahyuM che ke emano eka ja saMdeza che ane te khAdI che. dArUbaMdhI, hiMdu-muslima ektA, aspRzyatA nivAraNa, pAyAnI keLavaNI vagere badhA saMdezo A khArdIinA saMdezamAMthI nIkaLe che. paraMtu Aje ApaNane A saMdeza jaladI dekhAto nathI kAraNa ke ApaNI daSTi ADe khAdIdhArIo, khAdIbhaMDAro, khAdI grAmodyoga kamizana, khAdIkAma karatI saMsthAo vagere paDadAo AvI gayA che. A varSe gAMdhIjInI 125mI janmajayaMtI nimitte ghaNI saMsthAo ujavaNIo karaze, pravacano-seminAro yojAze, paraMtu khAdI dvArA grAmasvarAja-samRddhinI vAta suddhAM paNa nahIM thAya !! For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sUraja ane prakAza hamaNAM eka sabhAmAM prazna uThAvAyo hato: gAMdhIjI eTale reMTiyo je mANase potAnA janmadivasane riMTiyA bArazanuM nAma ApyuM, ema kahIne ke mAro nahIM paNa karavo ja hoya to reMTiyAno mahimA karo, emane vize Avo prazna hoI zake gAMdhIjI ane reMTiyo to sUraja ane prakAzanI jema joDAyelAM che. gAMdhIjImAMthI je reMTiyo kADhI laIe to bAkI zuM rahe chegAMdhIjIe to kahyuM che ke emano eka ja saMdeza che ane te reMTiyo che, kAraNa ke emanA bIjA badhA saMdeza reMTiyAmAMthI nIkaLe che. paraMtu A savAla ghaNA jaNa eTalA mATe uThAve che ke emane gAMdhIjIne mAna ApavuM che paraMtu sAthe zaherI jIvana, yaMtra-saMskRti, videza vepAra ane atyAranA arthataMtrane paNa vaLagI rahevuM che. eTale emane reTiyA vagaranA gAMdhIjI joIe che. teo ema paNa dalIla kare che ke gAMdhIjI to badalAtA jatA hatA ane atyAre te hota to temaNe reMTiyo choDI dIdho hota. A kAraNe e vAta para bhAra mUkavo jarUrI bane che ke gAMdhIjI je mahAna kArya karI zakyA te reMTiyAne kAraNe karI zakyA hatA. reMTiyAne kAzmIrathI kanyAkumArI ane gujarAtathI orisA bhAratanAM hajAro gAmaDAMmAM guMjato karIne emaNe prajAnI suSama paNa virATa zaktine jagADI ane sUtarane tAMtaNe aMgreja hakUmatane haTAvI. emaNe kahyuM hatuM ke ApaNe talavArathI nahIM paNa reMTiyAthI vijaya meLavavAno che. ' uparAMta gAMdhIjIe je guNo zIkhavyA - ahiMsA, satya, sarvodaya ane bIjA - e guNono to ApaNA dezamAM tema ja bIjA dezamAM ghaNA saMtoe mahimA karyo che. paraMtu gAMdhIjIe je navuM karyuM te e ke reMTiyA tathA tenI arthavyavasthA dvArA teo A guNone sAmAjika vyavahAramAM lAvyA. Aje duniyA gAMdhIjIne biradAve che te A kAraNe ke temaNe A sadgaNone dezanI sAmAjika ane Arthika vyavasthAmAM utAryA. saMskRtamAM je subhASita che ke kamaLathI sarovara ane sarovarathI kamaLa zobhe che e bhASA vAparIne kahI zakAya ke gAMdhIjIthI reMTiyAne ane reMTiyAthI gAMdhIjIne virATa zakti maLI hatI. ' A vAta bIjA saMdarbhamAM paNa dekhAya che. ApaNA dezanA bIjA je rASTrIya netAo hatA, temAMnAM ghaNA khUba lokapriya hatA chatAM teo gAMdhIjInA jevuM rASTranuM kAma karI zakyA nahIM kAraNa ke temaNe dezabharamAM, gAmaDe gAmaDe, reMTiyAne | (sAdo reMTiyAne, aMbara carakho nahIM) guMjato kyo nahIM. tethI teo rASTranI samasyAo ukalI zakyA nahIM. A kAraNe gAMdhIjI ane bIjA rASTrIya netAo vacce ghaNo pharaka paDI jAya che. eTaluM ja nahIM, have pachI paNa e ja rASTrIya netA dezanA prazno ukelI For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 | dhanya A dharatI zakaze ane sAcA arthamAM prajAne netAgIrI pUrI pADI zakaze ke je dezanAM lAkho gAmaDAMomAM reMTiyA-sALa zarU karaze. je netA gAmaDe gAmaDe sthAnika dhoraNe kApaDa ane te pAchaLa bIjA sthAnika udyogo zarU karIne bhAratanAM hajAro gAmaDAMmAM zaktino puna:saMcAra karaze te ja dezane bacAvI ne samRddha karI zakaze. ApaNo deza je zA mATe, duniyAbharanA dezo mATe potAnI atyAranI kaTokaTImAMthI bahAra nIkaLavAno ane vikAsa karavAno e ja mArga che ke potAne tyAM gAmaDe gAmaDe kApaDa udyoga punarjIvita karavo, sthAnika bajAra mATe, reMTiyA-sALa dvArA. hamaNAM thoDA mahinA upara ja yuropamAM eka navI saMsthA zarU thaI che: mahAtmA ema. ke. gAMdhI InsiTaTyuTa. enA hetuo vizenI patrikAmAM paheluM ja vAkya e che ke gAMdhIjIno saMdeza joI dezanI sarahadonI aMdara, sImita nathI. duniyA AkhI mATe te jarUrI che. duniyAne Arthika ane temAMthI pariNamatI naitika kaTokaTImAMthI bacAvavA mATe te jarUrI che. gAMdhIjInI reMTiyAnI tathA te dvArA grAmasvarAja amalamAM meLavavAnI vAta vyavahAra che eTaluM ja nahIM, tabaddha che. arthazAstrano pahelo niyama ja e che ke lokonI mahattama sukhAkArI mATe jarUrI chesamAjamAM vadhumAM vadhu rojagArI. reMTiyA dvArA gAmaDe gAmaDe kApaDa tathA tenI pAchaLa sthAnika bajAra mATe bIjA udyogo zarU thAya to ja e maLI zake. atyAranuM arthataMtra to bekArI vadhAratuM jAya che. duniyA gAMdhIjInI haMmezA jhaNI eTalA mATe raheze ke 18rmI sadIne aMte zarU thayelI yaMtrodyoganI aMtie videzamAM bajAro meLavavA duniyAbharamAM prasarIne gAmaDAMonA kApaDa udyogano rAjakIya dabANo lAvIne nAza karyo ane enI pAchaLa kALakrame gAmaDAMnA bIjA udyogo paNa nAza pAmyA, ane duniyAnI aDadhA uparAMtanI vastI bekArImAM ane pariNAme garIbAImAM ane gulAmImAM dhakelAI, tyAre 20mI sadImAM bhAratamAM gAMdhIjIe reMTiyAne punaHjIvita kya, e dvArA svataMtra-svAyatta gAmaDAM pharIthI UbhAM thaI zake e AzA ApI prajA potAnI nAza thayelI virATa zakti pAchI meLavI zake e dAkhalo batAvyo. mANasajAta zaheromAM nahIM paNa lAkho gAmaDAMomAM samRddhi ane zAMti meLavI zake. ane A bhavikhya reMTiyA-sALa zarU karIne gAmaDAMmAM sthAnika udyogo UbhA karIne sarjI zakAya e nakkara dAkhalo gAMdhIjIe besADyo, e mATe temanI Aje duniyAne ghaNI jarUra che. ethI jyAre ema prazno uThAvAya che ke gAMdhIjIe to reMTiyA sivAya bIjI paNa vAto kahelI che ane AjanA samayamAM to emaNe reMTiyAne choDI dIdho hota tyAre e rajUAta jarUrI bane che ke gAMdhIjInI prastutatA ja reMTiyAne kAraNe che. eTaluM ja nahIM, jeo reMTiyAnI vAta bAjue rAkhIne gAMdhIjInI vAta kare che teo AjanI duniyAne gAMdhIjIe je amUlya dAkhalo ApavAno che tenAthI ja vaMcita rAkhe che ane ethI gAMdhIjInA yogadAnane ja dabAvI de che. prakAza ane uSmA mATe sUrajanI jarUra che ane ema ja sukhI ane svataMtra gAmaDAM mATe gAMdhIjInI ane emanA reTiyAnI jarUra che. For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 aya vatana tere liye - - vIjApura javAnuM hatuM enA cAra divasa pahelAM phona Avyo. huM saMya bhAvasAra." kema che? kyAMthI bolo cho?" "amadAvAda Avyo chuM. tame vijApura AvavAnA cho ema tyAM sAMbhaLyuM. to tyAMthI peDhAmalI paNa Avo. vijApurathI ghaNuM ja pAse che." saMjaya ane enAM patnI tulA lagna pachI nAnI ja umare eka nAnakaDA, Arthika pachAta gAma peDhAmalImAM jaIne vasyAM che ane tyAM sAmAjika kAmo kare che. mane emanI A bhAvanA ane ene amalamAM mUkvAnI emanI saMkalpazakti mATe eTalo Adara che ke meM AbhArapUrvaka hA pADI. vijApuramAM kAma patAvatAM ghaNuM moDuM thaI gayuM ane peDhAmalI pahoMcyA tyAre to aMdhAruM thaI gayuM hatuM. chatAM khetaromAM kAma karatA loko to sAMja paDye ja ghera pAchA phare che eTale emane maLavA mATeno vakhata to moDI sAMjano ja hoya che. rAte thoDA loko gAmanA maMdiramAM bhegA thayA. saMjayanA sAthI kauzike gAmamAM saMdezo Apelo ke eka bahena AvyAM che te kApaDa banAvatAM zIkhave che. kApaDa banAvavAnI vAtamAM gAmaDAnA ghaNA lokono rasa paDe che. bIjA eka gAmaDAmAM huM gaI hatI tyAM to kApaDa banAvavAnI vAta sAMbhaLI keTalAka loko UMghamAMthI UThIne paNa jANakArI meLavavA AvyA hatA. peDhAmalImAM kevI rIte kApaDa banAvAya, kharca taddana ochuM Ave ane kApaDa sahelAIthI vecI zakAya e badhI vAto karI. thoDAka bhAIoe ane bahenoe lAkaDI reMTiyo calAvI joyo. bIje divase vahelI savAre huM nIkaLI tyAre saMjaye eka vAta karI. ke peDhAmalI gAma kApaDa chApavA mATe ghaNuM ja prakhyAta hatuM. sAbaramatIne kinAre hovAthI vahetA pANImAM kApaDa raMgIne boLavAthI raMgo suMdara nIkharI UThatA. tyAM haju paNa nadI kinAre kApaDa raMgavAnA ghATa che. peDhAmalInA chApakAmanA kalAtmaka buTTA bahu vakhaNAtA. thoDAkeka buTTA eNe mane batAvyA. paraMtu have peDhAmalImAM kApaDa chApavAnuM baMdha paDI gayuM che. - meM pUchyuM ke jo ATaluM suMdara chApakAma ahIM thatuM hatuM to ene purnajIvita karI na zakAya ? loko kApaDa banAve e jo suMdara raMgo ane bhAtavALuM bane to lokone e banAvavAno utsAha vadhe ane bIjAone paNa e kApaDa levAnuM vadhAre game. saMjaye mane eka bhAInuM nAma ane saranAmuM ApyuM. viThThalabhAI. atyAre For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 | dhanya A dharatI amadAvAdamAM rahe che paNa peDhAmalInA vatanI che. emanA vaDavAo peDhAmalImAM raMgakAma-chApakAma mATe prakhyAta hatA. gaI kAle viThThalabhAIne phona karyo, "tame kApaDa chApo cho ?" "nA, nA, ame evuM kaMI nathI karatA." emaNe taddana ThaMDuM pANI reDyuM. "paNa meM sAMbhaLyuM che ke tame kApaDa chApo cho?" "nA kahIne. nathI chApatA." "paNa" "amArA dAdA e dhaMdho karatA, ame nahIM. ame to pustaka chApIe chIe." mane pustaka chApavAnI vAtamAM rasa paDyo. kApaDa chApavAnI vAta to mAre choDI ja devI paDI. "huM pustako lakhuM chuM ane prakAzana karuM chuM. tame kevI rItanuM chApo cho ?" emane thayuM ke A vaLI navI lapa vaLagI. chUTavA mATe emaNe kahyuM "mArA dIkarA sAthe vAta karo." emanA dIkarA yogezabhAI phona para AvyA. emaNe paNa mArI vAtamAM khAsa rasa na lIdho. phona mUtI vakhate emaNe pUchayuM, tamane amAruM nAma koNe ApyuM?" "huM peDhAmalI gaI hatI. tyAM maLyuM." pa-ka-ma-lI" emaNe atyaMta lAgaNIthI pUchayuM. emano avAja ekAeka badalAI gayo. "tame peDhAmalI gayAM hatAM ?" "hA." "zene mATe?" kAraNa ke huM gAmaDAmAM kApaDa banAvatA zIkhavuM chuM. vIsa rUpiyAnuM eka kilo rU lAvIe to emAMthI eka kilo eTale ke ATheka mITara kApaDa bane. eTale keTalo badho phAyado thAya ane kApaDa to gAmamAM ja sahelAIthI vecI zakAya. e vAta karavA gaI hatI." "huM tamAruM pustaka karIza, mArA namUnA batAvIza. kyAre maLavuM che? huM* Aje pAMca vAge AvI zakIza." ekadama emanI vAtamAM palaTo AvI gayo. emaNe pustaka chApavA mATe ghaNo ja rasa batAvyo. emaNe pAMca vAge maLavAnuM eTalA bhArapUrvaka kahyuM hatuM ke mAre bapore je kAma hatuM te jaladIthI patAvIne huM samayasara ghera AvI gaI ghera AvyA tyAre emaNe khUba saujanyathI vAta karI, bhAInI jema. phona vakhatanI nIrasatA to kyAMya jatI rahI hatI. pustakanI vAta karIne pachI meM kApaDanI vAta kADhI. emanI AMkhamAM ekadama khuzI AvI gaI. "peDhAmalImAM kaMIka karavAnI mArI khuba ja IcchA che. rahIe chIe amadAvAdamAM, paNa gAmamAM kaMIka upayogI kAma karI zakIe to mArI IcchA pUrI thaze." emaNe atyaMta bhAvavAhI avAje kahyuM. potAnAM pustakonA namUnA batAvyA ane mAruM pustaka kevI rIte karavuM enI vAta karI. ' emane jAte banAvelA kApaDanA namUnA batAvyA ane e banAvavA mATeno lAkaDI reMTiyo batAvyo. For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aya vatana tere liye | 73 "peDhAmalImAM vaNakara ane chIpAne dhaMdhA ubhA karI taiyAra karIe to badhA kApaDa banAvI zake." yogezabhAIe kahyuM. "have pachInA be-traNa mahinA amArA dhaMdhAmAM kAma ochuM hoya che eTale huM peDhAmalI jaIne A goThavI zakuM." "tame avAranAra tyAM jAo cho ?" hA mahinAmAM ekAda-be vAra jaIe. tyAM kAma nA hoya to paNa mAtAjInA maMdire javA mATe jaIe. paNa hamaNAM to huM tyAM vadhAre rokAI zakuM ema chuM." pharI pustaka aMge vAta karI, paNa UThatI vakhate emaNe kahyuM ke "pustaka huM jarUra karIza, tame kaho cho enAthI paNa ochA kharce, napho lIdhA vagara karIza, paNa mane mULa rasa peDhAmalInA vikAsamAM che." .. zaheramAM rahetA aneka loko potAnA vatananA gAmamAM vaNakara ane chIpAne ubhA karIne kApaDano dhaMdho zarU karAvI zake, atyAre mArca-eprilamAM to rUnI sIjhana paNa che. e dvArA teo potAnA vatananA gAma sAthe potAno nAto vadhArI zake. zaheranI sAthesAthe vatanamAM paNa potAnAM mULa majabUta karI zake. pustaknA kAgaLano namUno batAvavA bIje divase yogezabhAIne maLavAnuM nakakI karyuM. savAre mane kAgaLa na maLyo eTale meM emane phona karyo tyAre e nahotA paNa emanA pitAjI viThThalabhAI hatA. "kema cho bahena yogeza maLI gayo ne tame peDhAmalI gayAM hatAM ? saMyebhAIne tyAM yogeze kAma aMge vAta karI? e tamane pachIthI maLaze ? peDhAmalInI nadInI retImAM haju paNa buddAo che te tame joyA hatA?" gaI kAle jemane mArI sAthe vAta karavAno paNa aNagamo hato emanA avAjamAM Aje ekadama mIThAza hatI ane enI pAchaLanuM kAraNa hatuM peDhAmalI mATeno emano prema. emanA praznothI vyakta thato hato peDhAmalInA vikAsamAMno emano rasa. emanA zabda zabda TapaktI hatI peDhAmalI mATe kaMI karI chUTavAnI emanI tamannA. | gaI kAle yogezabhAI maLyA tyArathI mArA manamAM je zabdo AkAra laI rahyA hatA te have sUra sAthe chavAI gayA: dila diyA he, jo bhI iMge. aya vatana tere liye." For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 bekArInuM maheNuM bhAMgavuM che? ajamAvI juo A vyavasAya tame kAma zodho cho bekAra cho AjIvikA meLavavI che? paisA nathI kuTuMbanuM pUruM nathI thatuM? dhaMdho joIe che? zarUAtamAM mahine rU. 2500 jeTalI kamANI cAle je moMghavArI sAthe vadhatI jAya ? to A leI cUMTaNIse nathI, nakara prastAva che. tamAre mATe dhaMdho che kApaDano. sAva najIvA, rUA 500thI paNa ochA mUDIrokANe tame A dhaMdho karI zake ane 15 divasamAM ja rojanA rUA. 100nI kamANI karatA thaI jAo. . tame jhazo ke kamAvAnuM ATaluM saheluM hoya to atyAre beI kema Ama karatuM nathI ? kAraNa ke A dhaMdho ektAthI thaI zake ema nathI. emAM bethI traNa jaNe bhegA thavAnI jarUra che. traNeka jaNa bhegA thAya to teo kApaDanuM utpAdana karI zake. jo ke dareka bhAgIdArane rojanA rU. 100nI kamANI che eTale e protsAhananA kAraNe traNa bhAgIdAse bhegA thaI zake.. kApaDano dhaMdho karavA traNa bhAgIdAroe karavAnAM kAma che : rUnuM pIMjaNa, sUtaranuM vaNATa ane kApaDanuM chApakAma. tame A sAMbhaLIne pahelAM to nAka caDAvazo ke AvA pIMjArA, vaNakara ane chIpA jevA gayA jamAnAnA dhaMdhA leI karatuM haze? paNa bhAI, ApaNe ApaNA dhaMdhAnA nAma sAthe nisabata che ke ApaNane maLatI kamANI sAthe je dhaMdhAmAM kamANI sArI hoya ane ApaNane maLI zake ema hoya ane e dhaMdho prAmANika dhaMdho hoya te dhaMdho sAro, pachI enuM nAma game te hoya. Aje pIMjArA, vaNakara ane chIpAnI kamANI ghaNI ochI che eTale tamane e dhaMdhAnI sUga che, paraMtu A kAmo majurI tarIke karavAne badale jo A traNa jaNa bhegA maLIne pote ja kApaDano dhaMdho calAve to dhIktI kamANI karI zake. eTaluM ja nahIM zarUAtanA rU. 500 jeTalA kharcA pachI emane kApaDa banAvavAnuM koI kharca ja na Ave eTale game te, garIba yuvAno paNa, A dhaMdho karI zake ane koI milanuM kApaDa emanI sAthe harIphAI na karI zake. tame kevI rIte A karI zako e joIe. tame traNa jaNa koI paNa garIba lattAmAM jaIne jho ke amArI pAse A 20 rUpiye kilo re che enA dorA kAMtIne amane Apo to tamane pAMca mITara suMdara raMgIna bhAtavALuM kApaDa ApIzuM. suMdara raMga-bhAtavALA kApaDanA thoDA namUnAo For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bekArInuM maheNuM bhAMgavuM che? ajamAvI juo A vyavasAya / 75 . banAvIne sAthe rAkhazo to vadhu asara thaze. loko tarata AkarSAze - emAMya nivRtta loko to tUTI paDaze. tamAre zarUAtamAM temane reMTiyA para sUtara banAvatAM zIkhavavuM paDaze paNa te saheluM kAma che ane pahelA thoDA jaNane AvaDI jAya pachI bAkInAne te joIne ja ApoApa AvaDI jaze. - have tamArI kamANI gaNIe, tamane rUnA badalAmAM je sUtara maLe tenuM dara eka kilo sUtara dITha eka kilo kApaDa eTale ke 8.5 corasamITara kApaDa banaze. temAMthI kAMtanArane 5 mITara ApatAM tamArI pAse 3.5 mITara kApaDa vadhaze. temAMthI tamArI traNa bhAgIdAronI vaheMcaNI A pramANamAM gaNavAnI : vaNakarane kula kApaDano bIjo bhAga maLe eTale ke 8.5 mITaramAMthI 2.8 mITara kApaDa maLe. e pachI 3.5 mITaramAMthI bAkI je 70 mITara kApaDa rahe temAMthI piMjArA ane chIpA darekane .35 mITaranA pramANamAM maLe. have darekanI rojanI kamANI gaNIe : (1) vaNakara rojanuM paMdara corasamITara kApaDa vaNe to ene enA trIjA bhAganI eTale ke pAMca mITara kApaDanI kamANI thAya. (2) pIMjAro rojanuM 15 kilo rU pIjo to ene dara kiloe 35 mITara lekhe rojanA 5.25 mITara kApaDanI kamANI thAya. (3) te ja pramANe chIpo jo rojanA paMdara poSAka-pAMca mITaranA-chApe to tene paNa dara poSAke 35 mITara lekhe rojanA 5.25 mITara kApaDanI kamANI thAya. zarUAtamAM piMjArA ane chIpAne AkhA divasa jeTaluM kAma na maLe, paraMtu kAMtanArAnI saMkhyA vadhatAM mahine 400 kilo rUkaMtAya tyAre temane AkhA divasanuM kAma maLI jAya. - Ama jo mahine 25 divasa kAmanA gaNIo to tamane traNe bhAgIdArone darekane lagabhaga 125 mITara kApaDanI kamANI thAya. A suMdara raMgIna kApaDa tame rUA. 20nA mITara jeTalA nIcA bhAve veco to paNa tamane mahine rU. 2500 jeTalA maLI jAya. koI milanuM kApaDa tamArA kApaDa sAthe harIphAI na karI zake kAraNa ke tamAre utpAdana kharca ja nathI. tame kAMtanArane je rU Apo tenA paisA tamane tenI pAsethI maLI jAya che. pIjavAmAM koI kAcA mAlanI jarUra nathI. sUtara tamane kAMtanAra pAsethI mata maLe che. vaNakarane mAtra bAjarI ke makAInA loTanI kAMjI caDAvavAno ja mAmUlI kharca che. raMgavA-chApavA mATe raMgano kharca thAya paraMtu tamAruM utpAdana to eTalA nAnA pAyA paranuM che tethI eTalA thoDA raMgo to tame maTha ke AMbAnA jhADanI ke dADamanI chAla ke kesUDAM vagere phUla ke mATImAMthI jAte paNa banAvI zako. - tamAruM kApaDa milanA kApaDa karatAM atyaMta vadhAre suMdara bane kAraNa ke milo to lAkho mITara kApaDane dhoraNe utpAdana karatI hovAthI te vaNATanI bhAta ke hAthachapAInI bhAta karI ja zakatI nathI ane kudaratI raMgo paNa vAparI zaktI nathI. jo tame gAmaDAmAM A dhaMdho karo to tame tamArI Avaka upara joyuM te mahine rU. 2500 karatAM paNa vadhArI zako. kevI rIte te joIe. grAmajanone A jAtanuM kApaDa ghaNuM anukULa Ave che. atyAre to UMdhI mAnyatA che ke grAmajanone For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 | dhanya A dharatI to nAyalona ane TerelInanAM ja kapaDAM game che paraMtu enuM kAraNa e che ke evAM sekanDahenDa-bIjAnAM utarelAM kapaDAM atyAre sastAmAM sastAM che. jo ke te paNa emanI daSTie moMghAM che. emane jo vagara paise athavA mAmUlI kharce gherabeThAM sUtara kAMtIne kApaDa maLe to emane e vadhAre pasaMda che. vaLI gAmaDAmAM rU ghaNA ochA kharce kharAbAnI jamIna upara ugADI zakAya. to tame jo gAmaDAmAM jaIne grAmajanone pasaMda ane bhAtanuM kApaDa banAvo to tamArI kamANI ghaNI vadhArI zako. dAkhalA tarIke tame gAmaDAnA kheDUtone temane tathA temanI vahu-dIkarIne gamatuM kApaDa Apazo to e tamane eTalAM badho anAja-zAka Apaze ke tamAruM kApaDa vecIne e kamANImAMthI tame eTalAM anAja-zAka nahIM kharIdI zako. e ja pramANe bIjA grAmajano tamArI pAsethI vagara paise kApaDa meLavavA tamane vastuo ane sevAo eTalI badhI Apaze ke tamArI kApaDanI kamANInuM mUlya ghaNuM vadhI jaze.' A kApaDano dhaMdho zarU karavA tamAre zI taiyArI karavI paDaze ? pahelAM to traNa jaNAe bhegA maLI bhAgIdArI goThavavI paDaze. pachI eke vaNATa, eke pIMjaNa ane eka ca-chapAI zIkhavI paDaze. A mATe saMsthAomAM popaTiyuM jJAna zIkhavAne badale gAmaDAmAM haju A kaLAonA jANakAro che emane tyAM paMdareka divasa madadanIza tarIke rahIne pUrA anubhavathI A kaLA hastagata karI zako. sAthe ja kAMtanArAne ApavA mATe DALI reMTiyA taiyAra karAvo. kAMtavAnuM kAma garIba ane nivRtta loko mATe vadhAre AkarSaka che tethI reMTiyo jeTalo sasto ane saraLa haze ema tamAruM kAma jaladI cAlaze. e mATe DALI reMTiyo ghaNo upayogI che. gAmaDAmAM to grAmajanonAM jhUMpaDAMnI bahAranAM baLataNanAM lAkaDAmAMthI ja tarata A DALI reMTiyo taiyAra thaI jaze. eTale reMTiyAno kharca ghaNo ocho Avaze ane tame te pAMceka rUpiyAmAM ja ApI zakazo. ra TUMkA tAMtaNAnuM lezo. e tadana sastuM hoya che. tamAruM kAma garIba lattAmAM ke gAmaDAmAM jamIna vagaranA lokonA vAsamAM zarU karazo to tarata jAmI jaze kAraNa ke emane navarAzanA samayamAM jAte kApaDa banAvavAnuM ghaNuM protsAhana hoya che. te uparAMta tamAre traNee tamArA kAma mATe sAdhana taiyAra karavA paDaze. pIMjArAe laTakatI pIMjaNa, vaNakare khADo karIne khUTA nAkhIne bAMdhelI khADAsALa ane chIpAe chApavAnA thoDA buTTA. gAmaDAMmAM A sAdhano haju keTalAMka gharomAM mALiyAmAM paDelAM che athavA kArIgaro pote ja te pAMcaso jeTalA rUpiyAmAM banAvI le che. basa mAtra ATalI ja thoDI taiyArIthI tame kApaDano dhIkato dhaMdho zarU karI zako. koI sarakAra ke koI baeNnka ke koI kaoNlejanI DigrI tamane nokarI nathI ApI zakavAnI. enA badale A sAdI-sIdhI rIte tame jAte ja sArI kamANIno kAyamano dhaMdho karI zakazo. atyAre vadhatI jatI moMghavArI ane bekArInA sANasAmAM bhIDAvAne badale jAte ja phateha karo. For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 khAdInA asIma lAbho mahAtmA gAMdhI ane khAdI ekabIjAthI chUTAM na pADI zakAya evAM che. khAdI gAMdhIjInA jIvananuM, vicAranuM, saMdezanuM kendra che. ane khAdI koI pratIka nathI. gAMdhIjIe batAvelA Adarzo satya ane ahiMsAne nakkara rIte vAstavamAM lAvanArI vastu che. rAmarAjyane amalamAM lAvanAra nakkara kAryakrama che. kevI rIte khAdI dvArA satya ane ahiMsAne mUrtimaMta karI zakAya ? ane rAmarAjya lAvI zakAya ? Aje ApaNe. khAdI vizenI samajaNa ADe paDado AvI gayo che kAraNa ke ApaNe je khAdI joIe chIe te che khAdI kamizana dvArA banatI ane khAdIbhaMDAromAM vecAtI khAdI. e khAdInI A vAta nathI. to kaI khAdInI A vAta che? khAdI eTale koI paNa gAmaDAnA grAmajanoe potAne tyAM banAveluM kApaDa. je teo sahelAIthI banAvI zake kAraNa ke teo rU potAnA gAmamAM ugADI zake ane emAMthI sUtara ane kApaDa banAvavA sAdA reMTiyA-sALa ane raMga paNa banAvI zake. khAdInA asaMkhya lAbha che. A rIte gAmaDAnA dasa TakA loko, pacAseka varSa uparanA nivRtta loko paNa, badhAne mATe varase trIseka mITara khAdI banAvI zake. grAmajanone A khAdI ghaNI ja sastI paDe. gAmanA ja pAsamAMthI potAnA ja nivRtta vaDIloe gAmamAM ja taddana sastAM banelAM reMTiyA-sALa para banAveluM kApaDa dekhItI rIte ja ghaNuM sastuM paDe. eka kilo rU vIseka rUpiye maLe temAMthI eka kilo eTale ATha mITara eTale baso rUpiyA jeTaluM kApaDa bane! atyAre bajAramAM kApaDa kharIdatI vakhate ApaNe e kApaDa banAvavA pAchaLanA vAhanavyavahAra-saMdezAvyavahAra, dukAno-jAherakhabaro, oNsio-dalAlo, yaMtro-vIjaLI, baeNnko-kaubhAMDo, amaladAro-bhraSTAcAra, sarakAro, yuddho vagere aneka moTA kharcA bharavA paDe che e bhayaMkara bojAomAMthI ApaNe chUTI zakIe. khAdIno bIjo moTo lAbha e che ke grAmajanone jo potAnA gAmamAM banatuM kApaDa maLI zake to teo tenuM mUlya, je Aje paisAmAM cUkavavuM paDe che tene badale, koI vastu ke sevA ApIne cUkvI zake ane tethI temane paNa bIjA For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 | dhanya A dharatI dhaMdhA maLe. khAdInI AjubAju grAmajanonI jarUrato pUrI pADatA bIjA paNa grAmodyogo vikase ane gAmanA sthAnika bajAra mATe utpAdana karIne dareka jaNa AjIvikA meLavI zake. gAmamAM traNeka hajAra vasati hoya to chaso jeTalA vaDIlo aDadho divasa kAma karIne paNa sahune mATe suMdara bhAtavALI khAdI banAvI zake ane bAkInA be hajAra juvAno anekavidha vastuo tathA sevAo banAvI zake ane gAma ghaNuM samRddha banI zake. mAtra kAMtavAnuM kAma ja dhImuM che, bIjI vastuo ane sevAo sAdAM sAdhanothI paNa jhaDapathI banI zake. - Aje to UlaTAnuM gAmaDAmAM sittera TakA loko pAse jamIna nathI athavA nahivat che ane je jamIna te halakI jAtanI che eTale bhUkhamaro ane garIbAI veThavAM paDe che. jo teo khAdI ane tene kAraNe gAmamAM jarUrI bIjI vastuo banAvavAnA udyogo zarU karI zake to gAmanA kheDUto pAsethI anAja, dUdha ane bIjI khAdya vastuo meLavI zake. khAdI banAvavAno udyoga samAjanA sauthI nabaLAmAM nabaLA loko paNa karI zake kAraNa ke reMTiyo taddana sasto, sahelo ane gherabeThAM calAvI zakAya evo che, eTale Arthika rIte, mAnasika rIte ane zArIrika rIte nabaLA loko paNa te calAvI zake ane gAmanA vaNakara raMgATI pAsethI suMdara khAdI banAvI zake. dUranA gAmaDAmAM rahetI, garIba, gharaDI, vidhavA, apaMga, abhaNa ane bhUmitinA strI paNa reMTiyo kAMtIne potAnI jAte ja sagavaDapUrvaka, gauravapUrvaka rahI zake. ekAda mahinAmAM potAne mATe jarUrI kApaDa banAvI bAkInA varasa daramiyAna banAvelA kApaDa dvArA bIjI jarUrato meLavI zake. ApaNA rASTrIya kharcano moTo bhAga kApaDa para che. jo kApaDa gAmaDAMmAM bane to te mATe mukhya be ja vastuonI jarUra paDe - 3 ane kAMtanArA. ane A rU paNa kharAbAnI jamIna para UgI zake tathA tene kAMtavAnuM kAma paNa nivRtta loko karI zake. Ama moTAmAM moTA rASTrIya kharcanI vastu kApaDa je be sAdhano atyAre veDaphAI rahyAM che - kharAbAnI jamIna tathA nivRtta mANasono samaya - temane upayogamAM laIne banI zake. atyAre banatA milanA kApaDa mATe lAMbA tAMtaNAnuM re jarUrI bane che jene ugADavA phaLadrupa jamIna jarUrI che, jyAre khAdI TUMkA tAMtaNAnA rUmAMthI banI zake je kharAbAnI jamIna para ugI zake, tethI jo milanA kApaDane badale khAdI vaparAzamAM Ave to lAkho ekara phaLadrupa jamIna chUTI thAya ane temAM anAja ugADI zakAya. bhAratanA trANuM karoDa lokomAMthI sATheka karoDa jeTalA grAmajanone dara mahine je ochAmAM ochA chaso karoDa rUpiyA jeTalA kApaDanI jarUra che te badhI rakama jo gAmaDAmAM ja khAdI bane to tyAM ja rahe. gAmaDAmAM khAdI ane tene kAraNe tyAMnA bajAra mATe bIjA udyogo zarU thAya For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAdInA asIma lAbho / 9 to grAmajanone atyAre kApaDa ane bIjI jarUrato meLavavA mATe je moTA pramANamAM rokaDa paisAnI jarUra paDe che te ochI thaI jAya. anAja to teo ugADe che, jhUMpaDuM paNa banAvI le che, paNa kApaDa to atyAre bahArathI ja lAvavuM paDe che ane kuTuMba moTuM hovAthI kApaDa mATe moTA pramANamAM paisAnI jarUra paDe che je anivArya che. A paisA meLavavA mATe nokarI ke majUrI mATe arajIo karavI paDe che, zoSaNa-gulAmI sahana karavo paDe che. jo gAmaDAmAM khAdI bane to grAmajano AmAMthI chUTI zake eTale jyAM sudhI gAmaDAmAM khAdI nahIM bane tyAM sudhI grAmajanone moTe pAye ane satata rokaDa paisAnI jarUra rahevAnI, tethI emane atyAranA taMtramAM rojI zodhavI paDavAnI ane teo atyAranA taMtranA gulAma rahevAnA. tethI teo jo khAdI banAvavAnuM zarU kare to atyAranA bhraSTa ane temane garIba banAvatA taMtramAMthI mukta thaI zake. gAmaDAM atyAre zahera para nirbhara che ene badale svataMtra ane samRddha thaI zake. pote badho kAco mAla pedA karatAM hovA chatAM atyAre sarakAra ke paisAdAro samakSa hAtha joDIne UbhA rahevuM paDe che tene badale potAnA vikAsano dora, potAnA bhaviSyano nirNaya potAnA hAthamAM laI zake. - Ama khAdI dvArA grAmasvarAjya AvI zake jemAM sahu svataMtra, svAbhimAnI ane samRddha hoya. khAdI ahiMsaka samAja, rAmarAjya lAvI zake. Aje duniyAnA badhA dezomAM zahero moMghavArI, bekArI, gunAkhorI, pradUSaNathI gherAyelAM che, atyArano Arthika vikAsa TakAvI zakAya evo nathI. to vikalpano rasto levAno, samRddha, svataMtra, zAMtimaya gAmaDAM sarjavAno upAya khAdI che, eTale ja duniyA gAMdhIjI tarapha vaLI rahI che. bhArate to jyAre khAdI choDI, eTale ke sAdo reMTiyo choDyo tyAre bhAratIya mAnavatA, bhAratIya saMskRti, bhAratIya kalAo-vijJAna ane bhAratIya samRddhi choDI che; ane bhAratanA karoDo prajAjano bekArI, garIbAI, gulAmImAM dhakelAyAM che. - eTale jyAre videzI kApaDanI hoLI thaI ane gAMdhIjIne koIe pUchyuM ke kApaDa jevI upayogI vastu zA mATe bALI nAkhavI tyAre gAMdhIjIe atyaMta mArmika javAba Apyo hato. kapaDe ko nahIM, meM apane dila aura dimAga kI kamajorIo ko jalA rahA huM, meM apanI zarma ko jalA rahA huM For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 audyogika dezonI saMpatti lUMTa che yuropa, amerikA ane jApAnamAM A sadImAM je jAhojalAlInI choLo UchaLI e koI adritIya buddhimattAthI meLavelI siddhi nathI, paNa eziyA, AphrikA ane leTina amerikAnA dezomAM dazakAo sudhI calAvelI luMTa che. ' , atyAre A audyogika dezomAM TeknolojImAM je saMzodhana ane zodhakhoLa thaI rahyAM che e uparathI ema lAge che ke e dezomAM vadhAre jJAna ane AvaData hovAthI teo AgaLa che, paraMtu yaMtronuM taMtra paisA para cAlatuM hovAthI eka vAra mANasa pAse tema ja deza pAse saMpatti ekaThI thAya pachI ene tyAM anekavidha pUjArIo bhegA thAya che ane te je kare che te barobara ja nahIM, paNa ajoDa ane atyaMta kuzaLatAbharyuM gaNAvA mAMDe che. lUMTa karavA mATe buddhimattA karatAM niryatA vadhAre jarUrI bane che, paNa eka vAra saMpatti bhegI thAya pachI nirdayatA upara paNa buddhimattAno opa caDAvavAmAM Ave che. kharekhara to UlaTAnuM pahelAnA jamAnAmAM dhanavAnone zaMkAnI najare jovAmAM AvatA. prazna thaze ke audyogika dezo to ApaNe tyAM potAno mAla vecavA AvyA, paNa ApaNe e kharIdyo zA mATe? ApaNe potAnI pasaMdagIthI e mAla nahoto kharIdyo, paNa yuropanA dezoe potAno mAla vecavA mATe ApaNe tyAM kApaDa ane tene pariNAme bIjA dhaMdhAo baLajabarIthI toDI pADyA hatA ane Arthika-rAjakIya sattA jamAvI potAno mAla vecyo hato. pachI to ApaNe nANAMnI jarUra paDavA mAMDI eTale ApaNe e dezonA vadhu ne vadhu kAbU nIce AvatA gayA. ApaNane ane ApaNA jevA bIjA dezone A vAta pahelethI khabara paDavI joItI hatI, kAraNa ke e lUMTa ApaNA upara hatI, paraMtu audyogika dezonI saMpattinI jhAkajhamALamAM ApaNe aMjAyelA hatA. UlaTAnuM Arthika vikAsa sAdhavA mATe emaNe lIdhelo mArga ApaNe paNa apanAvavo joIe ema ApaNA arthazAstrIo ane rAjakartAo kahevA lAgyA. A vAta Aje paNa ApaNA dezanA vidvAno nahIM mAne, paraMtu have sahu eTalA mATe mAthuM khaMjavALe che ke audyogika dezonA vidvAno pote ja A dekhavA mAMDyA che ane kahevA mAMDyA che. zA mATe audyogika dezomAM cheka have atyAre A vAta samajAI che enuM kAraNa e che ke have emane potAne tyAM ja bekArI khaDakAvA mAMDI che. atyAra sudhI to e emano gaMjAvara pAye utpAdana karelo mAla trikhaMDanA dezomAM ThAlavatA hatA eTale potAnA nAnI vasatinA dezamAM sahane sarasa nokarInI tako hatI, paraMtu have teo paradezamAM mAla vecI zakatA nathI eTale kaMpanIonA utpAdana para niyaMtraNa AvyuM che. eTale nokarInI tako ochI thaI For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ audyogika dezonI saMpatti lUMTa che / 81 gaI che. pahelI vAra bekArI khaDakAI che. yuvAnone kaoNleja pAsa ryA pachI kAma nathI. ethI zikSaNa vagere paNa aprastuta banatuM jAya che tyAre have emane dekhAya che ke gaMjAvara pAye utpAdana karavAthI bhayaMkara bekArI sarjAya che ane bekAro saghaLuM gumAvI bese che. have tyAMnA vidvAno kabUla kare che ke atyAra sudhI amArI mahAkAya kaMpanImbo emanuM utpAdana dUra trikhaMDamAM ThAlavatI hatI eTale tyAM gaMjAvara bekArI phelAtI hatI eno amane khyAla paNa nahoto, kAraNa ke e badhuM hajAro mAIla dUra, kSitijanI pele pAra, hatuM. amane to amAre tyAM saMpatti khaDakAvAthI e Arthika pragatinI rIta lAgatI hatI. emaNe bhegI karelI saMpatti kaI rIte lUMTa hatI? emaNe yaMtro banAvI gaMjAvara pAye utpAdana karyuM je emanA potAnA dezanI jarUriyAta karatAM to anekzaNuM vadhAre hatuM. A gaMjAvara utpAdana eziyA, AphrikA ane leTina amerikAnA dezo para ThokI besADavAnuM zarU karavA emaNe sAma-dAma-daMDa-bhedanI nItio apanAvI. potAno mAla A trikhaMDomAM vecAya ane tyAMthI kAco kudaratI mAla maLe te mATe tyAM Arthika tathA rAjakIya sattA jamAvI. te dezomAM potAnA pakSamAM rahe ane potAnuM kAma kare evA dezI maLatiyAo UbhA ryA ane potAnuM utpAdana vadhAratA rahIne trikhaMDanA dezo para ThAlavyA karyuM. dekhItuM che ke eziyA, AphrikA ane leTina amerikAnA abajo lokAnuM kharca duniyAnA mAtra 10% vasati dharAvatA A dezomAM Avaka tarIke jAya ane A prakriyA satata babbe saikA sudhI cAlu rahe to A dezomAM keTalI badhI aDhaLaka saMpattinA DhagalA thAya ? ane eka vakhata atizaya saMpatti bhegI thavA mAMDe eTale e deza ane e prajA pUjAvA mADe. tyAM AlIzAna gaganacuMbI makAno, vizALa lAMbA bhavya rastA, sUTa-bUTamAM sajja mANaso vagere vagerene kAraNe e dezo saphaLa gaNAvA mAMDyA. e je kle ane kare e buddhipUrvakanuM manAvA mAMDyuM. emanI satata lUMTa dvArA karelI atizaya kamANIne kAraNe emane tyAM bhogavilAsanI chAkmachoLo UchaLI, jyAre trikhaMDanA dezomAM to karoDonI prajA bekArIne kAraNe garIbAImAM dhakelAI hatI ane emane AjIvikA mATe paNa rokDa nANAMnI jarUra UbhI thaI hoI gulAma banI hatI. audyogika dezonI dasa TakAnI vasatinI lUMTI lAvelI saMpatti ane camakadamathI duniyA aMjAI. e dezomAM je thAya e ja sAruM ane sAcuM ane duniyAnA bIjA dezone paNa jo pragati karavI hoya to emano rasto apanAvavo joIe ema manAvA lAgyuM. ApaNe to akkala vagaranI nakAmI prajAo gaNAvA lAgyA. khAsa to lUMTane 'Arthika pragati'nuM nAma apAyuM. ene paddhatisara sthApavA arthazAstra nAmanuM navuM zAstra paNa racAyuM. chellechelle to sviTjharalaeNnDanI baeNnkoe ene nobela pAritoSikano darajjo paNa apAvyo. yaMtrodyoganA dezonA vidvAno to A pramANe arthazAstranA ane Arthika 'vikAsa'nA siddhAMto lakhe e samajI zakAya. paraMtu ApaNA dezanA tyAMnI yunivarsiTIomAM bhaNI AvelA arthazAstrIo ahIM paNa e siddhAMto lAvyA. For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 | dhanya A dharatI haju Aje paNa ApaNane ema kahevAmAM Ave che ke adyatana TeknolojIthI utpAdana karIne tene paradezomAM vecIne ApaNe Arthika pragati sAdhIzuM. paraMtu dIvA jevuM spaSTa che ke AMtararASTrIya bajAramAM Aje TeknolojInI Toca para beThelAM audyogika dezo paNa TakI zakatA nathI to ApaNe e harIphAImAM TakIne temAMthI ApaNA 5 karoDa loko samRddha thAya eTalo napho kevI rIte karI zakIe ? bIjuM ke Ane siddhAMta tarIke to sAcuM TheravI ja na zakAya, kAraNa ke AMtararASTrIya vepAranI harIphAImAM duniyAnA badhA dezo to eksAthe jItI ja na zake. mAtra duniyAnI pAMcathI dasa TakA vasati ja jItI zake ane te bAkInI 90 TakA vasatine bhoge.. mahAtmA gAMdhIe to spaSTa cetavaNI ApI hatI, "udyogIkaraNano pUrepUro AdhAra tamArI lUMTavAnI zakti para, paradezanAM bajAro tamAre mATe khullAM hovA para ane harIphonI gerahAjarI para che." emaNe e paNa batAvyuM hatuM ke jemajema A paribaLo nIce paDaze ane samaya jatAM anivAryapaNe paDaze ja tema yaMtrodyogavALAM arthataMtromAM bekArI khakAze. mAtra paradezanI moTI kaMpanIo emano mAla vecIne ApaNane lUTe che ema nathI, ApaNA dezanI paNa adyatana yaMtro vaDe gaMjAvara utpAdana karatI kaMpanIo paNa ApaNane lUMTe che. kAraNa ke darekane jarUrI rojabarojanI vastuo paNa - kApaDa, tela, khAtara, raMgo, cappalo, dAtaNa suddhAM - A gaMjAvara kaMpanIo ApaNane vece eTale ApaNA karoDo lokonA anekavidha dhaMdhA jAya ane bIjI bAju ApaNI nANAMnI jarUra vadhatI javAthI ApaNe temanA vadhu ne vadhu dabANa nIce rahevuM paDe. Aje sahu ema mAne che ke yaMtro to have hameza mATe rahevAnA ja. kAraNa ke emane kAraNe ghaNI ja thoDI samayazakti vAparIne aDhaLaka utpAdana karI zakAya che. A moTI gerasamaja che. tadana khoTI vAta che. kAraNa ke yaMtro vaDe utpAdana karavAthI yaMtro ane vIjaLInuM kharca, phekaTarI-phiphlo-menejamenTanuM kharca, e utpAdana aDhaLaka hovAthI tene vecavA mATe dUranAM bajAronI zodha tathA vAhanavyavahAranuM kharca, dUra sudhI vecANamALakhuM UbhuM karavAnuM ane jAherakhabaronuM kharca, A badhAM mATe nANAM UbhAM karavA baeNnko ane nANAsaMsthAonuM kharca, A badhAnI nItio nakkI karavA mATe sarakAro ane amaladAronuM kharca vagere anekavidha kharca vadhatAM ja rahe che ane saravALe utpAdana pAchaLa thatuM kula kharca anekagaNuM thAya che ane samaya paNa anekagaNo vadhAre vaparAya che. atyAranI vadhatI jatI moMghavArI ane kAraNe che. AnI sAme sAdAM sAdhanothI nAnA pramANamAM kamase kama rojabarojanI jarUrI cIjo banAvIne sthAnika bajAramAM ja te vecIe to ghaNAM ochAM kharca ane samaya vaparAya. A jAtanA utpAdanane baLajabarIpUrvaka kacaDI nAkhavAmAM Ave - jema aMgrejoe ApaNA vaNakarone kyaDI nAkhI ApaNo kApaDa udyoga toDI pADyo hato - to ja yaMtro vaDe kareluM utpAdana cAlI zake. eTaluM ja nahIM, mukhya vAta to e che ke Aje paNa jo sAdAM sAdhano vaDe rojiMdA vaparAzanI vastuo utpAdana karIne tene sthAnika bajAramAM vecavAnuM zarU karIe to te atyAranAM yaMtrothI banAvelA mAlanA bajArabhAva karatAM cokkasa anekagaNI sastI bane ane anekagaNA ochA samayamAM bane. For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 bajeTano boja AvatI kAle sarakAra bajeTa jAhera karaze. moTA bhAganA lokone mana to bajeTa aMge e jANavAnuM hoya che ke enAthI moMdhavArI keTalI vadhaze ane bIjI bAju potAnI Avaka upara sarakAranA kara keTalA vadhaze jemanI pAse zera hoya emane potAnA zeranA bhAva vadhaze ke gagaDaze e jovuM hoya che. paraMtu bajeTano artha to ATalA karatAM ghaNo vadhAre karavo joIe. sarakAra bajeTa eTalA mATe banAve che ke pote je je kharcA kare che temane mATe pote prajA pAsethI Avaka kevI rIte meLavaze e nakkI kare che. eTale bajeTa. aMge to prajAe sarakArano pUro hisAba karavo joIe. sarakAra zenA zenA para kharca kare che? dareka vastu para keTalA kharcA kare che? zA mATe kare che te te vastu mATe eTalA kharcA jarUrI che je je kharcA thAya che e sAme prajAne eno lAbha maLe che? sarakAra barobara vastuo para kharcA kare che? emAM bacata thaI zake? sarakAra prajA pAsethI je paisA pharajiyAta ugharAve che te barobara che uparAMta mULa vAta to e che ke sarakAra prajAnA prazno ukelavA mATe barobara kAma kare che? prajAnI samasyAo hala karavA ane samAjano vividhalakSI vikAsa sAdhavA mATe sarakArane kharcA karavAnA hoya che. to sarakAra e hatuo pAra pADe che? e mATe sarakAranA kharcA jarUrI che? sarakAra bajeTa dvArA prajA pAsethI judI judI rIte potAne mATe Avaka bhegI kare che te A hetuo pAra pADavA mATe che. tethI bajeTamAM sarakAre Avaka bhegI karavA kyA karI nAkhyA eTaluM ja nathI jovAnuM paNa e Avaka zene mATe bhegI karI ane e hetuo keTale aMze pAra paDyA e paheluM jovAnuM che. - tethI sarakArane je kAmo soMpAyelAM che te kAmo sarakAra barobara kare che ke nahIM te tapAsavAnI taka prajAe bajeTa samaye levI joIe. sarakAra prajAnI samasyAo zA mATe hala nathI karatI e tapAsavuM joIe. sarakAra potAnAM kAma barobara na karatI hoya to virodha pakSo kaheze ke bIjI sarakAra lAvo to te paNa ukela nathI. kAraNa ke prazna e nathI ke A pakSa sAro ke bIjo pakSa, prazna e paNa che ke khuda AkhuM je sarakArI taMtra che te prajAnI samasyAo halA karavA mATe upayogI che kharuM? prajA sarakArane kharcA karavA mATe je paisA Ape che. For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 / dhanya A dharatI te yogya che? bajeTa vakhate prajAe A prazno uThAvavAnA che. mAtra nANApradhAne, dhAro ke cA uparano kara ghaTADyo eTale gRhiNIo khuza thaI gaI, ke skUTara uparano kara ghaTADyo eTale yuvAno khuza thaI gayA ke AvakverAnI maryAdA pAMcapacIsa hajAra vadhArI eTale janatA khuza thaI gaI, ke kaMpanIo mATe koI verAmAM pheraphAra karyA eTale udyogapatio khuza thaI gayA e pUratuM nathI. eTalAthI khuza thaI jaIne A mULa prazno uThAvavAnA bAjue na mUkAya. e to 'khALe DUcA ane daravAjA khullA' jevuM thayuM. ja uparAMta sarakAra kara to bhAgye ja ghaTADe che. moTe bhAge .to janatA para karaverAno boja vadhAre ja che ane moMdhavArI AsamAne caDAve che ane enuM kAraNa ema Ape che ke dezanA hita mATe prajAe balidAna ApavuM joIe, paraMtu to pachI prajAne paNa e pUchavAno adhikAra che ke pote ApelA balidAnathI dezanuM kyuM hita, kaI rIte, keTale aMze sadhAya che? A savAla thoDo pecIdo che, kAraNa ke sarakArane jyAre lokmata vaDe cUMTAvAnuM hoya che tyAre mata mAgavA garIba loko pAse javuM paDe che kAraNa ke moTA bhAganI prajA garIba che. paNa sarakArane jyAre potAnA kharcA karavA bajeTa dvArA paisA bhegA karavAnA hoya che tyAre paisAdAro pAse ane nokariyAto pAse javuM paDe che, chevaTe paradezathI paNa paisA lAvavA paDe che kAraNa ke paisA tyAM che. Ama be bAju judAjudA lokone khuza rAkhavA paDe che. eTale AkhI sarakAramAM nANApradhAna judA paDI jatA hoya che. ghaNuMkharuM e rAjakIya vyakti paNa nathI hotA ane jAhera janatA samakSa paNa bhAgye ja jAya che. sarakArane nokarI ApanAra eka varga garIba varga che ane paisA ApanAra bIjo varga paisAdAra varga che. jo ke Ano artha e nathI ke garIba loko sarakArane paisA nathI ApatA. sarakAra emanI garIbAI dUra karavAnI to bAjue, emanI pAsethI paisA meLavavAmAM kazuM bAkI nathI rAkhatI. emanI jIvanajarUriyAtanI vastuo kharIdavA mATe paNa emaNe kara bharavA paDe che. eTale sudhI ke je mIThA parano kara nAbUda karavA gAMdhIjIe dAMDIkUca karI hatI ane aMgreja sarakAra sAme svAtaMtryasaMgrAma zarU ryo hato e mIThA para bhAratIya sarakAre sattA para AvatAMnI sAthe kara nAkhyo ane Aja sudhI koI paNa pakSanI sarakAre e haTAvyo nathI! kAraNa ke mIThAno vaparAza dareke dareka vyakti mATe jarUrI hoI enA uparanA karamAMthI sarakArane Avaka thAya che. bIjuM udAharaNa che zarAbanuM. dArU uparanA karaverAmAMthI sarakAra eTalI moTI Avaka kare che ke prajAmAM dArUnI lata ochI thAya e sarakArI tijorInA hitamAM nathI, tethI AvI pravRttio samAjanA hitanI virodhI hovA chatAM sarakAra te cAlavA de che. saMrakSaNa uparano sarakArI kharca ghaNo hoya che. jo pAkistAna sAthe laDAInuM For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bajeTano boja | 85 kAraNa na rahe to prajA parathI karaverAno bojo atyaMta haLavo thaI jAya; paNa bIjI bAju sarakArano moTo bhAga bekAra thaI jAya, tethI sarakAra ema karaze kharI? kApaDanI milo pAsethI sarakAra sIdhI ane ADaktarI rIte ghaNI moTI Avaka meLave che. eTale sarakAra emane protsAhana ApatI rahe che. paraMtu prajAne to jo potAne jarUrI kApaDa dareka sthaLe reMTiyo ane sALathI bane to te mATe mAtra kharAbAnI jamIna para UgatuM rU tathA nivRtta lokono thoDo ghaNo samaya ja joIe ane bIjo koI kharca na thAya. eTale e kApaDa ghaNuM ja sastuM paDe. uparAMta AnA aneka Arthika tema ja bIjA lAbha ApaNe joI gayA chIe. atyAre prajAne jarUrI kApaDa milomAM banatuM hovAthI e kApaDa banAvavA mATe jarUrI phaLadrupa jamInathI mAMDI yaMtro, vijaLI, vahIvaTa, vecANa, vAhanavyavahAra vagerenA atyaMta moTA kharcA thAya che. eTale e kApaDa ghaNuM ja moMdhuM bane che. paraMtu milone kAraNe maLatI Avakane kAraNe sarakAra A dizAmAM pagalAM nathI bharatI. zuM potAnI tijorI bharavA sarakAra prajAnA hitano vicAra nahIM kare? prajAnA hitanI viruddha khuda sarakAranuM hita hoI zake? nAgarikoe eka to e vicAravAnuM che ke sarakAre emanAM kyAM kAmo karavAmAM che ane te kevI rIte ? sarakAre e pramANe kAma kare che ke nahi? - te sAthe nAgarikoe e paNa vicAravAnuM che ke sarakAra emanAM kAma karI zake ema che kharI? sarakAra e kAmo karavA dhAre to paNa e kAmo pAra pADavAnI sarakAra pAse zakti che? e kAmo sarakArI taMtra dvArA pAra pADI zake evAM che kharAM? dAkhalA tarIke moMghavArI, bekArI, gunAkhorI, pradUSita havApaNI, khorAka, audyogika kSetranuM dhUMdhaLuM bhaviSya, paisAnuM gagaDatuM jatuM mUlya vagere mukhya prazno sarakAra ukalI zake kharI? sarakArI taMtra prajA mATe keTaluM karI zake e vicAravAnuM che. dekhItuM che ke sarakAra paisA kharcI zake ke kAyadA karI zake. paraMtu prajAnI samasyAo ukelavA mATe je vastunI kamI che te paisAnI ke kAyadAnI nathI. Aje prajAnI mULa samasyAo Arthika che ane A samasyAonuM mULa kAraNa che bajArano abhAva, jene pariNAme utpAdana ane rojagArI ghaTatAM jAya che. sarakAra prazno hala nathI karI zakatI te A kAraNe. kAraNa ke koI sarakAra bajAra UbhuM na karI zake. ethI nAgarikoe potAnA prazno hala karavA sarakAra taraphathI AzA rAkhavAne badale atyAranuM arthataMtra badalavAno vicAra karavo joIe. bajAra sazakta karavAno vicAra karavo joIe ane e mATe atyAranA vaizvika bajAra mATe utpAdana karatA udyogone badale sthAnika bajAra mATe utpAdana karatA udyogono rasto vicAravo joIe. sarakAre bajeTa rajU karI prajA pAsethI paisA meLavavAne badale pote prajAno vikAsa karaze evI jAte ja dhArI lIdhelI potAnI javAbadArI choDI devI joIe. pla For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasaMda karavA jevuM zuM che? Akhare vaDApradhAne nANApradhAnanuM rAjInAmuM svIkAryuM nahIM paNa te daramiyAna dezamAM carcA cAlI ke nANApradhAne ApeluM rAjInAmuM svIkAravuM joIe ke nahIM, e jAya to zuM thaze, navA Avaze to zuM thaze, navA koNa Avaze, e rAjInAmuM pAchuM kheMce e mATe zuM karavuM vagere. saMsadamAM A aMge lAMbI carcAo thAya ane chApAmAM enAM mathALAM Ave e dekhItuM che, paraMtu vadhAre khaLabhaLATa thayo nahIM. navI dilhImAM A samAcAronI garamI lAge, kAraNa ke tyAMnA ghaNA lokonuM jIvana rAjaktaonI AsapAsa gUMthAyeluM che. muMbaImAM emanI samIkSA thAya, kAraNa ke tyAM moTA udyogo che. paNa dezanAM lAkho gAmaDAMmAM AvA banAvonI asara nathI. dezanA sATha karoDa lokonA jIvanamAM A banAvonuM mahattva nathI. kAraNa ke atyAranA nANApradhAnane A karoDo lokonA prazno sAthe levAdevA nathI. emanA nirNayonI asaro moTA udyogo sudhI thAya che. eTale nANApradhAna kyAreka jAheramAM vArtAlApa Ape che to te cembara opha komarsamAM ke koI moTA udyoganA saMmelanamAM hoya che athavA to voziMgTananA oNphisaro samakSa hoya che. emanI pAse dezanA karoDo grAmajanone kahevA mATe zuM che? dezanAM cha lAkha gAmaDAMmAM kahevA mATe zuM che? zaheromAM paNa moMghavArI ane kathaLatI jatI jAherasevAone nANApradhAna rokI nathI zaktA. eTale zaheromAM paNa emanI nItionI asara moTA udyogapatio pUratI rahe che jeo bIjI bAjuthI sarakArane - ane virodha pakSone paNa - nANAM pUrAM pADe che. eTale samajI zakAya ema che ke nANApradhAna moTA udyogone paNa keTaluM kahI zake! jo ke, Ama mANasa upara nANApradhAnanI nItionI eka asara to che! ke enI pAsenA nANAnuM mUlya jhaDapabhera ghaTI rahyuM che. kAraNa ke nANApradhAnanA AMkaDA have karoDa, abaja ane ethI paNa vadhAre mIMDAMvALa Ave che eTale akiMcana to bAjue lAkha-belAkha sudhInI paNa mUDI dharAvatA dezanA 95 TakA lokonI hastI ja naSTaprAya thaI jAya che. ATalA gaMjAvara kaMDAnI rakamomAM leNadeNa karatI sarakAra sAme ApaNe koI vajana ja na rahe. Ama ApaNane lAcAra banAvI devAmAM Ave che. potAnI pAsenA jUja zero-jo hoya to-no bhAva UMco jaze ke nIco e sivAya nANAkIya nIti vize lokomAM carcA nathI thatI! A samasyAnuM mULa emAM che ke atyAranA nANApradhAnanuM arthazAstra AMtararASTrIya For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasaMda karavA jevuM zuM che? | 87 arthataMtra (globala IkonomI) ne mATe ghaDAyeluM che. khuda sarakAro paNa AvA arthataMtrane kAraNe jarUrI bane che ane te potAnI zakti paNa temAMthI meLave che. tethI sarakAra nANApradhAnane ane nANApradhAna sarakArane ane te baMne maLIne AyAta-nikAsa karanArA moTA udyogapatione sAtha ApyA kare che. bIjI bAju, paisA meLavavA mATe prAmANika utpAdanano ja nahIM corI-dhamakIno paNa bIjo rasto hoI paisAnI sarvoparitA vadhavAnI sAthe guMDAono varga paNa Ubho thAya e dekhItuM che. AthI ApaNe Ama nAgarikoe e vicAravAnI jarUra che ke nANApradhAna tema ja temane AnuSaMgika rASTrIya-AMtararASTrIya nANAkIya ane Arthika saMsthAonA arthazAstrIono dhaMdho vakIlAta jevo che. chellAM baso varSothI arthazAstrIoe gaMjAvara yaMtro vaDe karAtA utpAdananI ane temAMthI pariNamatA AMtararASTrIya vepAranI vakIlAta karI che. ene kAraNe paisAnI sarvoparitA vadhatI gaI che ane paiso sarakAro tathA moTA udyogapatio pAse bhego thayo che. tethI A arthazAstrIone paNa teonI sAthe nibata che, nahIM ke AmaprajAnI sAthe. gaMjAvara yaMtro dvArA thatA utpAdanane pariNAme dezanI vizALa prajA bekArImAM dhakelAya tema ja AMtararASTrIya arthataMtrane kAraNe vAhanavyavahArathI mAMDIne saMrakSaNa sudhInI jarUrI banatI anekavidha 'sevAonAM mALakhAMonA jaMgI kharcAone pariNAme dezanI vizALa prajA moMghavArImAM homAya tenI te ciMtA nathI karatA. kare toya te bekArI ke moMdhavArI aMge koI upAya karI zake ema nathI. jo ke, arthazAstrIone vakIlo paNa na kahevA joIe, kAraNa ke vakIlone ' to jo te khoTA dhaMdhA kare to sajA phaTakArI zakAya che, jyAre arthazAstrIo AkhA samAjanuM nikaMdana kADhe to ya emane sajA nathI karI zakAtI. - eTale Ama nAgarikoe have jAte ja jadI jAtanuM arthataMtra vicAravuM paDaze. gAmaDAMnA karoDo lokoe e tapAsavuM paDaze ke jIvananI mukhya vastuonA, khAsa to kApaDa ane bIjI cIjonA bhAvo bajAramAM bahu vadhatA jAya che paNa jo ApaNA gAmanA je loko ApaNe tyAMnA ja kAcA mAlamAMthI kApaDa ane A bIjI vastuo banAve to ApaNane te ghaNI ja sastI maLe. bIjuM, e kAraNe ApaNane paNa dhaMdho karavAnI taka maLe ane to ApaNane eTalI badhI Avaka thAya ke emAMthI ApaNe ApaNA gAmamAM banatI ghaNI badhI vastuo meLavI zakIe. A pramANe utpAdana ApaNe atyaMta ochA kharca karI zakIe eTale vastuonI ghaNI chata rahe. uparAMta A pramANe utpAdana ApaNe ApaNA gAmamAM ja banatAM sAdhanothI karI zakIe tethI paisA ke sarakAranI jarUra na rahe tethI - atyAranA taMtranI badIomAMthI mukta thaI zakIe. e mATe gAmaDAMmAM kApaDa tadanA ochA kharce banAvavAnuM zarU karI zakIe ane enI pAchaLa bIjA udyogo. - arthazAstra aMge A jAtanI cetavaNI ApI hatI jogAnujoga eka vakIle, gAMdhIjIe. "bhAratIya arthazAstrano pAThyakrama" nAmanA lekhamAM te kahe che ke "bhAratanI For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 | dhanya A dharatI saMskRti tenAM gAmaDAMnI sthiti para ane temanA saMpUrNa vikAsa para avalaMbe che. ema mAnIne nIceno pAThyakma nakkI karavAmAM Avyo che. adhyApake potAnA vidyArthIone sAthe laIne koI gAmamAM javuM joIe ane tyAM jaI te vidyArthIo pAse gAmaDAne lagatI hakIkto ekaThI karAvavI joIe ane e rIte temane arthazAstrano padArthapATha Apavo joIe... AvAM pUrepUrAM nirIkSaNa-parIkSaNa pachI vidyArthI pote potAnA vicAra sthira kare ane gAmaDAnI sthiti sudhAravA kyA kyA upAyo levA joIe e batAve." atyAranuM arthazAstra AnAthI taddana UlaTuM ja che. vidyArthIone gAmaDAMnA nirIkSaNa-parIkSaNa karIne lokonI jarUrato zI che ane te kevI rIte pUrI paDe tathA gAmaDAnI saMpattimAMthI tene samRddha kevI rIte karAya te tapAsavAnuM to bAjue, gAmaDAno vicAra suddhAM karavAno nathI hoto. khuda nANApradhAnanI ja vicArasaraNI e jAtanI nathI. eTale emanI pAse dezanA yuvAnone, dezanI navI peDhIne kahevA mATe koI saMdezo paNa nathI. UlaTAnuM navI peDhIne to teo bekArImAM ane moMghavArImAM tathA temAMthI pariNamatI gunAkhorImAM dhakelI rahyA che. evA divaso AvyA che ke gharamAM bApanI Avaka cAlu che paNa juvAnajodha dIkaro bekAra che, ene koI Avaka nathI. bekArIne kAraNe ghaNA juvAno mATe paraNavAnuM suddhAM muzkela banI gayuM che, jIvana ja arthahIna banI gayuM che. navI peDhInI bekArI dUra karavAno IlAja che nANApradhAnanI khudanI bekArI. bemAMthI zuM pasaMda karavA jevuM che eTale navI peDhIe jAte ja A IlAja karavo paDaze. yuvAnoe tethI pote ja netAgarI laIne grAmanirmANa karavuM paDaze, dezanAM lAkho gAmaDAMne temanI potAnI kudaratI saMpatti ane mAnavazaktithI teo samRddha karI zakaze ane e dvArA teo nANApradhAna je nathI karI zaktA te karI zakaze - dezane bacAvIne, Ubho karIne, sazakta ane samRddha karI zakaze. For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 33 kayuM utpAdana sAruM H dezI, paradezI ke ApaNA gAmanuM? puraSottamabhAI osTreliyAmAM yunivarsiTImAM prAdhyApaka tathA tyAMnA eka sAmayikanA taMtrI che. amadAvAda AvyA tyAre mane pahelI vAra maLatA hatA chatAM emano uga ane ajaMpo bahAra AvI gayo : Aje savAre meM joyuM ke huM jyAM cA pIuM chuM te dukAna ane enI bAjumAMnI dhobInI dukAna, darajInI dukAna, pAnanI dukAna vagerene kADhI nAkhavAmAM AvI hatI, kAraNa ke AvatI kAle tyAM najadIkamAM nANApradhAnanuM bhASaNa che! ane bIjI bAju paradezanI kaMpanIone emano mAla ahIM ThAlavavA ane ThokvA mATe badhA rastA kholI ApavAnA che. kauzike paNa potAno roSa ThAlavyo. juone A geTa karAra. eka muddo e jovAno che ke geTa - janarala egrImenTa oNna TreDa enDa TerIpha - e to thoDAka dhanika audyogika dezoe AMtararASTrIya vepAranA niyamo, AyAta-nikAsa paranA aMkuzo ane jakAtonA dara vagere nakkI karavA mATenI UbhI karelI saMsthA che paNa AMtararASTrIya vepAranA A ja badhA niyamo nakakI karavA mATe saMyukta rASTrasaMghanI paNa saMsthA che, aTADa - yunAITeDa nezansa kaoNnpharansa oNna TreDa eNnDa DevalapamenTa. paNa akjhADa saMyukta rASTrasaMghanI saMsthA hoI emAM duniyAnA badhA dezone matAdhikAra che, emAM badhA 180 dezo potAno avAja uMThAvI zake che eTale dhanika dezo saMkhyAmAM thoDA hovAthI teo potAnuM dhAryuM aTADamAM sahelAIthI na karI zake. ethI emaNe aTADa hovA chatAM potAna e AMtararASTrIya vepAranAM dhArAdhoraNo ghaDavA, jakAta-paravAnAnI nItio nakkI karavA bIjI saMsthA geTa zarU karI. geTa saMyukta rASTrasaMghanI bahAra hovAne kAraNe emAM badhA dezone matAdhikAra na hoya, enA adhikArIonA pagAra ane saMsthAnA kharcA dhanika dezo taraphathI pUrA paDAya eTale emAM dhanika dezonuM varcasva cAle e dekhItuM che. have dhanika dezo mATe duniyAmAM AMtararASTrIya vepAramAM TakavAnuM ane AgaLa vadhavAnuM muzkela banyuM che ane emane tyAM bekArI vadhavA mAMDI che. eTale teo aTADane bAjue rAkhIne geTa dvArA AMtararASTrIya vepAranA niyamo nakkI thAya eno Agraha have vadhu rAkhe che ane ApaNI pAse tathA ApaNA jevA bIjA dezo pAse e svIkArAve che. dhanika dezoe chellAM baso varSathI yaMtro vaDe moTA pAyA para utpAdana karIne ane AMtararASTrIya vepAra vaDe ene paradezomAM vecIne duniyAmAM potAnI samRddhi, potAnI sattA, potAnuM sArvabhaumatva saryuM che. tene TakAvI rAkhavA AMtararASTrIya vepAra kSetre potAnI rae niyamo ghaDAya ane paradezanAM bajAro potAne maLatAM rahe e jarUrI che. eTale For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 / dhanya A dharatI teo sAma-dAma-daMDa-bheda badhA rastAo laIne emano mAla ahIM ane bIje Thokaro. AnA aMge zuM thaI zake ? atyAranI Arthika vicArasaraNI to A dalIlane tArkika batAve che, kAraNa ke grAhakane cIjavastuo sastI maLe ane navI ne navI tathA vadhu ne vadhu maLe e dhyeya che. jo paradezanI kaMpanIo ApaNA bajAramAM ApaNA dezanI kaMpanIo karatAM vadhu sastAM kaoNmpyuTara, rephrijareTara, Teliphona, Telivijhana, sintheTika kApaDa ane bIjI vastuo ane vadhu sastuM rAsAyaNika khAtara ane mIThuM ApI zake to eno zA mATe pratikAra karavo ema dalIla thAya che. atyAra sudhI to AyAta-jakAtanI nItio ane niyamo vaDe ApaNe tyAM AvI vastuonuM utpAdana karatI kaMpanIone saMrakSaNa ApavAmAM AvatuM hatuM paNa have mukta bajAranI videzavepAra nIti yogya che e dalIla AgaLa dharIne AyAta uparanAM niyaMtraNo dUra karI videzI kaMpanIone ahIM AvavA devAmAM Avaze. kauzika kahe paNa ApaNane to ema vhevAmAM Ave che ke mukta videzavepAranI nItine kAraNe ApaNA dezanI kaMpanIo videzomAM emanI nikAsa vadhAraze ane ApaNo deza duniyAmAM Arthika mahAsattA banaze. tuM dhoLe divase tArA jue che kauzika? AMtararASTrIya vepAramAM Aje duniyAnA dezo vacce keTalI gaLAkApa tIvra harIphAI che te tuM jANe che? bhalabhalA jApAna, jarmanI, koriyA ane amerikA jevA dezonI kaMpanIo tyAM hAphe che ane pratispardhI potAne kyAre pheMkI deze e bhayathI ciMtAmAM che. duniyAnA 180 dezomAMthI ApaNA jevA aneka dezo aMdara pesavA mAge che. have to cIna, raziyA ane pahelAnA sAmyavAdI dezo paNa A tarapha vaLyA che. A mahAyuddhamAM ApaNA dezanA vepArIo jIte ane jIte to keTalA jaNa jIte ane satata harIphAImAM keTalo vakhata Take e to tuM vicArI jo? ane ApaNA thoDAghaNA udyogapatio thoDoghaNo samaya jIte topaNa ApaNI 93 karoDanI prajAne eno zo lAbha thAya? ane e vepArIo jyAre AMtararASTrIya spardhAmAM TakI na zake tyAre pote paNa keTalA pheMkAI jAya ? to ApaNA dezanI kaMpanIoe Ano virodha na karavo joIe? e nathI karatI enuM kAraNa e che ke Aje ApaNA dezanI ghaNIkharI moTI kaMpanIoe paradezanI kaMpanIo sAthe sahayoga karelo ja che ane emanI najara paNa paradeza bhaNI che. dezanI ghaNI kaMpanIo paradezanI kaMpanIonI ahIM kAma karatI zAkhArUpa ja che. bIjuM ke paradezanI kaMpanIo ApaNe tyAM emano mAla vecIne ApaNane bekAra kare e to bAjue, atyAre ja ApaNA ja dezanI moTI kaMpanIoe ApaNane bekAra karelA ja che. A kAraNoe paradezanI kaMpanIo kharAba ane ApaNA dezanI sArI e dalIla DhIlI paDI jAya che. to zuM ApaNA jevA dezonA lokoe mAtra prekSaka banIne badhuM joyA karavAnuM ane mUMge moDhe je thAya te sahana karavAnuM? have to deza zabda bhaugolika ane rAjakIya arthamAM rahyo che. Arthika daSTie to For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayuM utpAdana sAruM : dezI, paradezI ke ApaNA gAmanuM ? / 91 dezone badale bahurASTrIya kaMpanIonI ane bahurASTrIya taMtronI ane bahurASTrIya benkonI sattA cAle che. A kaMpanIone koI dezo pratye potAnI javAbadArI nathI lAgatI. dAkhalA tarIke, amerikAmAM AvelI koI bahurASTrIya kaMpanInA vaDAne amerikA videza-vepAramAM napho kare che ke khoTa enI paravA paNa nathI hotI. emanuM to ekamAtra dhyeya potAne mATe paisA kamAvAnuM che. ane AvI ghaNI kaMpanIonAM nANAM eTalAM badhAM vadhAre che ke e ghaNAM dezonI rASTrIya Avaka karatAM paNa vadhAre che. A kaMpanIonuM lakSya paisAne paramezvara mAnIne vadhu moTAM yaMtro vaDe vadhu moTA pramANamAM utpAdana ane vadhu moTA pramANamAM videza vepAra vaDe ene vecIne vadhu napho karavAnuM che. Ane kAraNe dareka dezomAM paisAdAro ane garIbo vaccenuM aMtara vadhatuM jAya che ane duniyAbharamAM bekArI vadhatI jAya che je asAdhya banI gaI che, ene mATe atyAranA arthataMtra pAse koI upAya nathI. mane to gUMgaLAmaNa anubhavAya che, kauzike kahyuM. paNa tuM manane zAMta karIne bIjI bAju vicAra kara. kharekhara to yaMtrothI vastuo sastI bane che e mULa vAta ja bhrama che. pachI yaMtrothI e vastuo ApaNA dezamAM bane ke bIjA dezamAM. ApaNA dezanI kaMpanImAM bane ke bIjA dezanI mpanImAM ke bahurASTrIya kaMpanImAM. yaMtro vAparavAthI zramazaktino bacAva thAya ema ApaNe joIe chIe, jo ke te sAthe bekArI vadhe enI sAme AMkha ADA kAna karIe chIe, paNa ApaNe je nathI jotA te e ke yaMtro vAparavAthI zramazaktino tathA kharcano bacAva thavAne badale temAM vadhAro thAya che, kAraNa ke yaMtrothI utpAdakta karIe to te utpAdana ghaNA moTA pramANamAM thatuM hovAthI ene vecavA mATe dUranA pradezomAM bajAro zodhavAM paDe. ene mATe kAco mAla paNa vadhAre ane amuka jAtano joIe eTale e tema ja utpAddha mATe jarUrI bIjI vastuo bIjA pradezomAMthI lAvavI paDe, moTA pramANamAM nANAM UbhAM karavAM paDe, eTale saravALe A badhAMno kharca eTalo badho vadhI jAya ke zramazakti bacAvyAno phAyado rahe nahIM. A jAtanA gaMjAvara utpAdana ane vecANane kAraNe vAhanavyavahAra, saMdezAvyavahAra, jAherakhabaro, baeNnko, sarakAro, jAsUso, kaubhAMDo, trAsavAda, saMrakSaNa vagerenuM jALuM vadhu ne vadhu jaTila thatuM jAya ane e badhAnA jabaradasta kharcA chevaTe to gharAka para paDe. AnI sarakhAmaNImAM koI paNa sthaLe sthAnika kAcA mAlamAMthI sthAnika taddana sastAM sAdhano vaDe sthAnika bajAra mATe banAvelo mAla haMmezAM atyaMta vadhAre sasto paDe. dAkhalA tarIke koriyAnI milanuM sikveTika kopaDa ApaNA dezanI milanA sinTeTika kApaDa karatAM sastuM hoI zake paNa ApaNA gAmanA ja pAsamAMthI - zeraDImAMthI sinTeTika jevA reSA paNa banI zake temAMthI - ApaNA gAmanA ja vaNakara pAse banAvelA kApaDa karatAM kadI satuM na hoI zake. AjanA ja chApAmAM che ke morabInA eka kArIgare mAtra pacAsa ja rUpiyAmAM mATInuM rephrijareTara suddhAM banAvyuM che, jemAM pANI ThaMDuM thAya che ane khorAka tAjo rahe che ane vIjaLInA phrija karatAM vadhu tAjo rahe che. e dareka jagAe banI zake ane maLI zake. For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 / dhanya A dharatI te ja rIte ApaNI badhI jarUriyAto mATe ApaNA ja gAmamAM vastuo banAvIe ane sevAo UbhI karIe to paradezanI ke dezanI koI paNa kaMpanInI vastuo karatAM te aneka gaNI sastI banaze. ane vadhu suMdara tathA guNavattAmAM vadhu sArI paNa, kauzike umeryuM, kAraNa ke atyAre to ApaNA gAmamAM moTA bhAganA loko bekAra-ardhabekAra che eTale emanI AvaDato paNa murajhAI gayelI che paNa jo badhAne dhIktA dhaMdhA gAmanA ja bajAra mATe maLe to emanI AvaDato paNa khIlI zake ane kLAkArIgarI vikasI zake. mukta videzavepAramAM koI mukti nathI. e to UlaTuM, paradezanI kaMpanIone ApaNuM bajAra soMpI daIne emanI zehamAM rahevAnI gulAmI che. ApaNA atyAranA arthataMtramAM paNa koI mukti nathI, kAraNa ke emAM dezanuM bajAra dezanI thoDIghaNI kaMpanIonA hAthamAM soMpI daIne bAkInA karoDo loko emanI Athirka sattA nIce rahe che. prajAne bekAra banAvanAra paradezI nahIM paNa dezI moTI kaMpanIo che. prajAne mukti to tyAre maLe jyAre dareka sthaLe potAnA sthAnika bajAra mATe loko pote utpAdana kare. e zakya paNa che, kAraNa ke dareka sthaLe sthAnika bajAra mATenuM sthAnika utpAdana bIjA koI paNa utpAdana karatAM ghaNuM vadhAre sastuM che. emAM lokone mukti ja nahIM, samRddhi paNa maLe, kAraNa ke sthAnika bajAra mATenA utpAdana mATe yaMtronI jarUra na rahe ane sahune rojI maLe. bIjI bAju emAM vAhanavyavahArathI mAMDIne baeNnko sudhInAM taMtronI jarUra paNa na paDe. eTale e aDhaLaka kharcano atyArano asahya bojo haLavo thAya. sthAnika banatI vastuo ApaNane sastI paNa paDe ane sahune rojI maLavAthI sahu te meLavI paNa zake. gAMdhIjIe je 'svadezI' vastuo vAparavAnuM kahyuM hatuM teno artha paNa dezI nahIM paNa sthAnika banatI vastuo che. dAkhalA tarIke emaNe kahyuM hatuM bihArano mANasa muMbaImAM banatuM kApaDa pahere e svadezI nathI. potAnA gAmamAM banatuM kApaDa pahere e ja svadezI che. potAnA gAmamAM jo koI vastu na banI zake to potAnA jillAmAM banatI vastu le. potAnA gAmamAM ane bAkI rahe te jillAmAM ApaNane jarUrI badhI vastuo, ane te suMdara guNavattAnI, banAvavAnuM zakya che. A vAta sthAnika che ane sAthe jagatavartI paNa che. kAraNa ke e badhAM ja sthaLe, badhA ja dezomAM zakya che. bahurASTrIya kaMpanIo Aje bajAro zodhavA maraNiyA prayAso karI rahI che paraMtu teo anivAryapaNe je vyApaka bekArI sarje che tene kAraNe emane bajAro maLelAM haze to paNa te marelAM haze. gaeNTanA ye gaeNTa karAro lAve to paNa bahurASTrIya kaMpanIo lAMbu TakI zake ema nathI. gaMjAvara moTe pAye kareluM utpAdana vecI nahIM zake tyAre naphAne badale khoTamAM jaze. bhaviSyanI duniyAmAM sthaLasthaLe sthAnika bajAro mATe sthAnika utpAdana thaze. Aje jema loko potapotAne tyAM potAno khorAka rAMdhe che tema potapotAnA gAmamAM potAne jarUrI vastuo thoDI ja mahenata ane samayamAM banAvaze, tethI samRddha tema ja svataMtra haze. For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 34 bahurASTrIya kaMpanIonI bedhArI talavAra aDhaLaka napho karatI ane adyatana TekanolojInAM yaMtro dharAvatI bahurASTrIya kaMpanIo ApaNA dezamAM Avaze, ApaNe tyAM emanI zAkhA nAkhaze, ApaNA lokone majurI Apaze, ApaNo kAco mAla kharIdaze, ApaNane emanI utpanna karelI vastuo Apaze, eTale ApaNe to jANe nyAla thaI jaIzuM ema bhrama Ubho karavAmAM Ave che. paraMtu dekhItuM che ke A hAI-Teka bahurASTrIya kaMpanIo emanA potAnA lAbha mATe ahIM AvavA mAge che. ApaNA dezamAM e utpAdana kare, ke kAco mAla kharIde, taiyAra vastuo vece, ke ApaNA dezanI kaMpanI sAthe sahayoga kare to paNa e badhI jAtano joDANomAM nANAM A bahurASTrIya kaMpanIonAM hovAnAM, TeknolojInI jANakArI, mazIno vagere paNa emanAM hovAnAM, majUrothI mAMDIne menejaro sudhInA pagAra emanA taraphathI hovAnA eTale joDANa game te jAtanuM hoya paNa pakaDa ane varcasva emanAM rahevAnAM ethI emanI zarato ApaNe mAnarthI paDavAnI. . uparAMta e paNa spaSTa che ke koI paNa utpAdananI bhAgIdArImAM kAcomAla vecanArane nahIM paNa e mAlamAMthI taiyAra vastu utpAdana karIne vecanArane phAyado ghaNo vadhAre thAya. e aneka gaNo phAyado karavA mATe to kAco mAla kharIdavAmAM Ave che. te ja rIte, koIpaNa utpAdanamAM majUrIe rahenArane nahIM paNa majUrIe rAkhanAra mAlikane phAyado hoya e paNa spaSTa che. majUrane to mAlika zakya teTalo ocho dara Ape che ane enI pAse kAma karAvIne e utpAdananA vecANamAMthI napho karavA to ene majUrIe rAkhe che. " eTale ApaNane je kahevAmAM Ave che te to UlaTuM che. ApaNane ema kahevAmAM Ave che ke bahurASTrIya kaMpanIo ApaNA dezanI khetapedAzo ane kudaratI kAco mAla kharIdaze to ApaNI nikAso vadhaze ane ApaNane hUMDiyAmaNanI kamANI thaze. ane e panIo ahIM utpAdana kare to ApaNA dezamAM rojagArI vadhaze. paraMtu kAco mAla vecavo ane majUrI meLavavI e to khoTano dhaMdho che. e to ApaNuM zoSaNa che. naphAno dhaMdho to mAlika banavAmAM ane kAcA mAlamAMthI taiyAra vastu banAvavAmAM che. mAlika maTIne majUra banavuM eTale gulAmI ane garIbAImAM sapaDAvuM. A aMge ApaNe zuM karI zakIe ? e jovA mATe pahelAM e joIe ke A bahurASTrIya kaMpanIo ApaNane roTalAnA TukaDAnI jema jUja paisA nAkhIne - pote kevI rIte dhaMdho kare che! napho vadhAravo e jenuM dhyeya che evI A kaMpanIo ApaNe tyAM zA mATe For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 | dhanya A dharatI Ave che kyA hetuthI Ave che? zuM meLavavA Ave che? eka to emane ApaNA dezanAM kAcA mAla, kheta pedAzo, khanija saMpatti, vanasaMpatti vageremAM rasa hoya che. samazItoSNa ane uSNa kaTibaMdhonA dezomAM aneka prakAranI kudaratI saMpatti che je zIta kaTibaMdhamAM AvelA dhanika dezomAM nathI. uparAMta, emane tyAM keTalIka kudaratI saMpatti hoya toya potAnAM jaMgalo, paryAvaraNa vagere sAcavI rAkhavA teo potAno kAco mAla vAparavAne badale e bahArathI lAvavAnuM pasaMda kare che. bIjI bAju, ApaNo deza Avo kudaratI mAla vece tyAre ApaNane sArI kiMmato maLatI hoya ema lAge, paraMtu e kudaratI mAlamAMthI jyAre taiyAra vastuo banIne ApaNA dezamAM vecAvA Ave tyAre e vastuo ghaNI vadhAre moMghI hovAnI. dAkhalA tarIke, davAo banAvanArI bahurASTrIya kaMpanIo ApaNe tyAM auSadhIya vanaspatio kharIde tyAre ApaNane vadhAre bhAva ApatI hoya ema lAge toya e bhAvonA pramANamAM davAo ghaNA moMghA bhAve vece. bIje, A kaMpanIonI nIti 'tAruM mAruM sahiyAruM ane mAruM mArA bApanuM jevI hoya che. koI kAcA mAlamAMthI taiyAra vastu bane e vacce ghaNI utpAdana prakriyAo hoya che emAMthI je utpAdana prazciAo kaparI tathA sastI majUrI mAganArI ane pradUSaNa pedA karanArI hoya che te ApaNA dezamAM karavAmAM Ave che ane uparathI ApaNane ema kahevAmAM Ave che ke ApaNA dezamAM rojagArI ApavAmAM Ave che, paraMtu je utpAdana prakriyAo pradUSaNarahita ane naphAkAraka hoya che te kaMpanInA mAliko potAnA dezamAM kare che. eka dAkhalo levAthI A spaSTa thaze. duniyAmAM AMje jeTaluM elyuminiyama vaparAya che tenuM moTA bhAganuM utpAdakta pAMcathI sAta bahurASTrIye kaMpanIo kare che. e amerikA, keneDA, sviTjharlenDa, raziyA vageremAM AvelaiM che. elyuminiyamano vaparAza vijaLInA tArathI mAMDIne vimAno sudhInI vastuomAM eTale ke ghaNo ja hoya che ane e dhAtu halakI hovAthI saMrakSaNamAM paNa eno ghaNo vaparAza hoya che. eTale A bahurASTrIya kaMpanIonuM utpAdana ane emanA naphA keTalA gaMjAvara che e samajI zakAyuM tevuM che. bIjI bAju elyuminiyama je mULa khanijamAMthI bane che tenuM nAma boksAITa che ane A boksAITa pRthvInA uSNa kaTibaMdhanA dezomAM eTale ke kerebiyana dezo, leTina amerikAno uttara bhAga, madhya AphrikA, bhArata, InDoneziyA vageremAM ghaNA pramANamAM maLe che. boksAITamAMthI chelle elyuminiyama bane e vacce ghaNI prakriyAo hoya che. emAM vacce elyumInA nAmanI dhAtu bane tyAM sudhInI utpAdana prakriyAo puSkaLa pramANamAM pradUSaNa kare che. e utpAdanamAM majUro paNa ghaNA joIe ane e jokhamI kAma karavA taiyAra hovA joIe. eTale elyuminiyamanI bahurASTrIya kaMpanIo uNa kaTibaMdhanA dezomAMthI bokasAITa kharIdavAne badale te dezomAM Arthika sahayoga karI elyumInA bane tyAra sudhInuM utpAdana tyAM sAva ochI majUrI ApIne kare che ane pachI pradUSaNarahita elyummanA potAnA dezamAM lAvI emAMthI elyuminiyama potAne tyAM banAvIne AkhI duniyAmAM vece che ane elyuminiyama aneka vastuo mATe jarUrI hovAthI aDhaLaka napho kare che. ApaNA dezamAM A jAtanI bahurASTrIya kaMpanIo majUro rAkhe ke nokarIo For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahurASTrIya kaMpanIonI bedhArI talavAra | lpa Ape tyAre tenA majurInA dara ApaNe tyAM maLatA majurInA dara karatAM vadhAre hoya eTale ApaNA loko e majUrI meLavavA AkSaya ema ApaNe joI zakIe chIe paNa ApaNe je jotA nathI te e ke A jAtanI utpAdana vyavasthAne kAraNe bajAramAM je vastuo Ave che temanI kiMmato ghaNI vadhAre UMce caDe che. eTale majUrInI Avaka vadhAre thaI hoya to paNa eno phAyado nathI raheto ane je badhAne A majurI nathI maLatI emane to moMghavArImAM TakavuM muzkela thAya che. bahurASTrIya utpAdanane kAraNe vAhanavyavahAra, saMdezavyavahAra, vijaLI vagere jAhera sagavaDonI kiMmato paNa vadhatI jAya che. A uparAMta bahurASTrIya utpAdanane kAraNe ApaNI paradezI hUMDiyAmaNanI jarUriyAta vadhe che ane tethI e kamAvA mATe ApaNe vadhu ne vadhu kAco mAla vecavo paDe che. dezamAM kAcA mAlano puravaTho ghaTatAM ahIM nuksAna thAya che. pariNAme paradezI calaNanuM varcasva ane eneM kAbu vadhe che. jamaikAnA eka hoTelanA paricArake kahyuM ke amArA samudrataTe eka AlIzAna hoTelamAM eka dhanika paradezIe amane kharAba rIte haDadhUta kya. ramaNIya samudrataTa amAro, hoTela bAMdhelI ame, bhojana banAveluM ame, ene sajAvaTa sAthe pIseluM ame, chatAM e paradezIe amAruM sakhata apamAna karyuM. eTalA ja kAraNene ke enA hAthamAM DaoNlarano sikako chApelI noTa hatI? A mULa sabaka zIkhavAno che. A mULa samasyA che. jo ApaNe DaoNlaranI gulAmImAMthI enI jarUratamAMthI chUTI zakIe to bahurASTrIya kaMpanIo ApaNA para je gulAmI ane garIbAI lAde che temAMthI chUTI zakaie. DaoNlaranI jarUramAMthI kvI rIte chUTI zakAya ? ApaNA kAcA mAlamAMthI ApaNe jarUrI vastuo jAte banAvIne. ane te paNa bahurASTrIya kaMpanIo karatAM vadhAre sArI ane sastI banAvIne. A jAtanuM utpAdana ApaNe adyatana TekanolojI ane yaMtrothI to na karI zakIe kAraNa ke e eTalA moTA pAyA para thAya ke ene paradezomAM vecavuM paDe. emAM ApaNe mahAkAya kaMpanIonI sAme na TakI, zakIe. paraMtu ApaNe kAcA mAlamAMthI ApaNe jarUrI vastuo bIjI rIte paNa banAvI zakIe - sAdAM sAdhanothI. e rIte dareka sthaLe utpAdana sthAnika bajAra mATe karIe to emAM utpAdana kharca ghaNo ja ocho Ave, kAraNa ke vAhanavyavahArathI mAMDIne jAherakhabaro ane benko sudhInA panIonA badhA kharcA ApaNane na Ave. eTale koI paNa kaMpanI enAthI ochA kharce utpAhna na karI zake ane tethI ApaNI sAthe harIphAImAM na TakI zake. to ApaNA kAcA mAlanA utpAdakone paNa bahurASTrIya kaMpanI karatAM ApaNane kAco mAla vecavAmAM vadhu lAbha thAya. akhalA terIke kerInA utpAdako uttama kerI paradezamAM vece che kAraNa ke tyAMthI temane vadhu paisA maLe che. paraMtu e paisAmAMthI teo jeTalI vastuo kharIde che tenAthI vadhAre vastuo ane vadhu sArI vastuo jo temane sthAnika bajAramAMthI ja eTalI kerInA badalAmAM maLe to temane paradezamAM vecavAnuM AkarSaNa na rahe. e ja pramANe 2, auSadhIya vanaspatio, khanija vagerenI bAbatamAM paNa A zakya che. eTale ApaNe je dareka sthaLe ApaNA mATe vastuo ApaNe tyAM sthAnika dhoraNe banAvI emano arasaparasa vinimaya karIe toM ghaNA samRddha thaI zakIe ane koI bahurASTrIya kaMpanI ApaNane dabAvI na zake. For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 35 paiso kyAM sudhI duniyAne goLa pheravaze ? zaeNronA bhAvamAM uchALo Ave eTale zaheranA loko AnamAM AvI jAya che. zaheranA ghaNA loko zaeNramAM paisA roke che. temanI pAse je kaMpanInA zaeNro hoya emanA bhAva vadhe eTale temane potAnI mUDI vadhI gayelI lAge, potAnuM bhaviSya sudharI gayeluM lAge. paraMtu ApaNI pAsenA so-baso zaeNronI sAme e kaMpanIonA mAliko ane zaeNrono dhaMdho karanArAo pAse hajAro lAkho zaeNro hoya che. emanI milaktanA vadhArA sAme ApaNI rakmano vadhAro koI visAtamAM nathI. UlaTAnuM zeranA bhAva vadhavAthI emanI sarakhAmaNImAM ApaNI sthiti to nIce Utare che, kAraNa ke emanI sarakhAmaNImAM ApaNA zeronI saMkhyA to ghaNI ochI che. uparAMta teo temanA upara kAbU dharAvatI je sarakArane paisA Ape che te sarakAranI mUDI to anekLaNI vadhe che. dasa varSa upara roDa ane abajanA AMkaDAnI ramo bhAgye ja sAMbhaLavA maLatI. Aje to aneka karoDa ane abajonI rakmamAM ja sarakAra vAta kare che. AthI hakIktamAM to AmaAdamInA thoDAghaNA zeronA bhAva vadhe topaNa enI tulanAtmakra sthiti to vadhAre phoDI thAya che. bIjI bAju e kAraNe bajAramAM cIjavastuonI kiMmatono phugAvo kUdake ne bhUsake vadhato jAya che. paraMtu noMdhapAtra vAta e che ke A moMghavArI chatAM, kiMmato vadhatI hovA chatAM, loko kharIdI karavA mAge che. jemanI pAse paisA che temane to paisA kema vAparavA e prazna satAve che. e batAve che ke lokone have vagara kahye khyAla che ke bhaviSyamAM paisAnuM mUlya na paNa rahe. paisA saMgharavAno artha nathI. haju thoDAM ja varSo pahelAM sudhI lokomAM bacata karavAnI je vRtti hatI te have bhAgye ja jovA maLe che. atyAre to 'kAla koNe dIThI che' ema mAnIne loko ADedhaDa paisA kharace che. duniyAnA badhA dezomAM navI peDhImAM to kiMmatonI sAme jovAnI jANe Adata paNa nathI. paradezanI kaMpanIo ApaNA dezanA nevu karoDa lokonA bajAra mATe TAMpIne UbhelI che. paradezano mAla ApaNAM bajAromAM Ave to ApaNA dezamAM thatAM utpAdananuM zuM thAya ? lokone amuka vastuo sastI maLe, jemake paradezanAM kaoNmpyuTaro bhAratamAM lAvavAnI chUTa apAI eTale ApaNe tyAM banatAM kaoNmpyuTaronA bhAva paNa bajAramAM nIce AvI gayA. paraMtu jo ahIMnA utpAdanane phaTako paDe to rUpiyAnuM mUlya ja nabaLuM thaI jAya. For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paiso kyAM sudhI duniyAne goLa pheravaze ? / 97 rUpiyAnuM mUlya ghaTI jAya enI gaNatarIe jeonI pAse paisA che teo te kharcavA mAge e dekhItuM che. paraMtu jo ke phoDa pADIne batAvI na zakAya paNa paisA kharcavA zemAM e paNa prazna che. khANIpINI pAchaLa paisA kharcavA hoya to paNa bahAra maLatA khorAkamAM eTalI badhI bheLaseLa hoya che ke e sA kharcIne Aphta vahoravA jevuM thaI zake. gharavaparAzanAM sAdhano vasAvavAM hoya to e darekanA doSo have bahAra AvavA mAMDyA che. plAsTika, polithilIna ge vastuo upara have paradezamAM to niSedha paNa mukAvA mAMDyo che. phrIja, TIvI, kaoNmpyuTara, mAIkroveva ovana vageremAMthI nIkLatAM kiraNo zarIra mATe hAnikAraka che evI cetavaNIo have AvavA mAMDI che. dAkhalA tarIke, kaoNmpyuTara sAme besIne kAma karanArA have enAmAMthI nIkLatAM kiraNothI bacavA moDhA para helmeTa pahere che. Ija sUvAnA rUmamAM to na ja rakhAya ema salAhakAro kle che. ghara banAvavAmAM vaparAtA esbesTosa, simenTa vagere zarIra mATe hAnikAraka manAya che. to lAkaDuM, paththara vagere kudaratI cIjonA bhAva moTA bhAganA lokonI pahoMcanI bahAra che. chANa-mATI vadhAre ArogyadAyaka che. atyAra sudhI loko sonuM-cAMdI levA pAchaLa paisA kharcatA paraMtu have e dhAtuonI kiMmata vadhavA karatAM ghaTavA taraphI vadhAre che. dArU, jugAra ane nazA pAchaLa paisA kharcanAra to paisA sAthe pote paNa khuvAra thAya che. eTale paisA sArI rIte kema kharcavA e paNa eka prazna che. eka rIte jotAM je varganA loko oche paise jIvana gujAre che emanuM palluM have namatuM jAya che. kAraNa ke A varganA loko pAse zArIrika zrama karavAnI zakti che. potAnuM kAma jAte nipaTAvavAnI zakti che. ApaNe bIjAo upara khAsa AdhAra rAkhavAno nathI hoto. ApaNane upara joI evI ciMtAo nathI. khetInA sAnidhyamAM rahetA hovAthI jIvana nabhI jAya eTaluM anAja maLI rahe che. alabatta garIbAIne kAraNe je hADamArI ane majabUrI sahana karavI paDe che e to nIMdanIya ja che. paNa prastuta muddo e che ke jeonI pAse paisA che teo paNa have paisA para madAra kyAM sudhI rAkhI zakze? temane paNa have potAnAM kAma jAte nipaTAvatAM zIkhavuM paDaze. potAnI samasyAo jAte ukelatAM zIkhavuM paDaze. potAnI musIbatomAMthI jAte rasto kADhatAM zIkhavuM paDaze. atyAra sudhI paisA ApIne game te kAma karAvI zakAtuM e have kyAM sudhI zakya banaze e prazna che. e mATe je paisA ApavA paDe te paNa ghaNA vadhAre ApavA paDaze. Aje pahelAMnA sAmyavAdI dezomAM to paisAnuM mUlya sAva gagaDI gayuM che. aMdhAdhUMdhI pravarte che. bajAro lagabhaga khAlI che. enuM kAraNa e nathI ke vecavA mATe kazuM nathI, kAraNa e che ke lokone thoDAghaNA paisA meLavavAmAM khAsa rasa naMthI. maoNskomAM TaeNksI joItI hoya to TaeNksI rokvAthI koI TaeNksIvALo Ubho raheto nathI, paraMtu ene sigAreTa ke koI vastu ApavA mATe batAvo to ja TaeNksI roke che. khorAknI dukAno para thoDIka ja cIjo vecAvA Ave che ane For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 / dhanya A dharatI jyAre Ave tyAre temane mATe ghaNI moTI lAIna lAge che. eka amerikana DaoNlaranA traNa varSa pahelAM 36 rabala hatA te A varSe 1600 rUbala che. mUDIvAdI dezomAM paNa bekArI gherI thatI jAya che. atyAra sudhI yuvAno vadhu sArI nokarI mATe paradeza jatA hatA. paraMtu have to koI deza evA nathI jyAM nokarIonI chata hoya ane jyAM nokarI mATe jaI zakAya. atyAranI arthavyavasthAe mANasa mATe AjIvikAnI ane bhaviSyanI moTI ciMtAo UbhI karI che. pariNAme mANasanI moTA bhAganI zaktio TakavAmAM ane AvatIkAla mATe vyavasthA karavAmAM ja pUrI thaI jAya che. jyAre bIjI bAju, mANasa jo kudarata sAthe tAlamelathI rahe to kudarata to ene badhuM ja pUruM pADI zake ema che : anAja, pANI, vastra mATe kyAsa ane Una, dhAtuo, raMgo, davAo, AvAsa mATe mATI, paththara ane lAkaDuM vagere. mANasa jo paisA dvArA saMgraha karavAnuM choDe ane potAnI buddhi tathA zakti vaDe jarUrI vastuo meLave ane yaMtro dvArA kudaratano vinAza na kare to kudarata pAsethI ghaNuM sukhI-saMpanna jIvana meLavI zake. Aja ke kAla mATenI ciMtA karavAnI rahe ja nahIM ane to tene pariNAme jIvana sArthaka karavAmAM potAno samaya gALI zake. paraMtu Aje to kudarata paNa paisA kamAvAnuM sAdhana banI gaI che ane khuda mANasa paNa bIjAo mATe paisA kamAvAnuM sAdhana banI gayo che. chellAM baso varSathI, yaMtrodyoga AvatAM, paiso duniyAne goLa pherave che, paNa have e na pheravI zake to? For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 baeNnka ceka baeNnkazeka eTale benkanA cekanI A vAta nathI. baeNceka eTale baeNnka uparanA cekanI, benka upara cokI karavAnI A vAta che. benko to ApaNo hisAba rAkhe che. paraMtu ApaNane baeNnkono hisAba rAkhavAno vicAra Ave che kharo ? : Avo vicAra IMglenDanI eka saMsthA nutana arthazAstra saMsthA (nya Ikonomikasa phAunDezana)e karyo, AkhI duniyAnI baeNnko vize eNe saMzodhana karyuM ane emAMthI avanavI vAto bahAra kADhI. hArvarDa yunirvasiTInA prakhyAta arthazAstrI ane ApaNA dezamAMnA bhUtapUrva amerikana rAjA prophesara jhona golabrethe emanA lAkho nakala vecAyelA pustaka vaibhavI samAja (dha ephalyuanTa sosAyaTImAM kahevuM che ke A baeNnko cAle che enuM kAraNa e che ke e kyo sAmAjika hetu siddha kare che enI koIne khabara ja nathI. | ApaNane amerikA ane yuropanA vaibhavonI adekhAI Ave che, e dezonA TeliphonothI mAMDI gaTaravyavasthAthI ApaNe aMjAIe chIe, emanA zikSaNataMtra ane vAhanavyavahArataMtrathI cakti thaIe chIe. paraMtu A badhA pAchaLa AvelA baeNkiMga taMtranI zI paristhiti che? uparokta abhyAsa jaNAve che ke baeNnko muzkelImAM che. emanA gharAkone asaMtoSa che, emanA rokANakAro nArAja che, emano jamA-udhArano hisAba khAdhamAM che. emanuM paryAvaraNalakSI kAmakAja, naitika darakAra ane samAjasevAno hevAla paNa kaMI vadhu sAro nathI. zA mATe ApaNe have pUchavuM paDaze. eTale A saMsthAe bevoca' eTale ke benko upara nirIkSaNa-cokI rAkhavAnuM navuM kAma zarU karyuM che. emAM ene thApaNadAro tathA leNadAro, samAjasevAnI saMsthAo, paryAvaraNalakSI maMDaLo eziyA-AphrikA-leTina amerikAnA dezonAM maMDaLono sahakAra maLyo che. e uparathI eNe aneka purAvAo ekaThA kya che. . IMglenDamAM to chellAM cAra varSamAM hajArathI vadhu baeNnko baMdha thaI gaI che ane 70,000 baeNnka-kAmadAro bekAra banyA che. traNa varSamAM benkonA cArjamAM be abaja pAunDano vadhAro thayo che. chellAM pAMca varSamAM IMglenDanI benkoe eziyA-AphrikA ane leTina For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 / dhanya A dharatI amerikAnA dezomAMthI dara varSe sarerAza eka abaja pAunDa meLavyA che. baeNnko dvArA kharca ane zAkhAo ochAM thavAthI aneka lokone baeNnkonI sagavaDo baMdha thaI gaI che. barmingahAma, je IMglenDanuM bIjA naMbaranuM zahera che tyAM 28 TakA lokone have benkiMganI sagavaDo baMdha thaze. baeNnkomAMno thApaNadArono tathA leNadArono vizvAsa DagI gayo che ane cheka taLiye pahoMcI gayo che. dasa varSa pahelAM 2/3 gharAkone saMtoSa hato tenI sarakhAmaNImAM have Aje mAtra 1/3 thApaNadArone saMtoSa che. vepArI baMnne udyogone lona ApavA aMge cakAsaNI karatI vakhate paryAvaraNalakSI paribaLonI bhAgye ja gaNatarI kare che. '' ' baeNnko emane maLatI mAhitI upara AdhAra rAkhe che. chellAM varSomAM mAhitI vadhAre meLavavAmAM AvI che paraMtu ene vadhu sArI mAhitI samajavI e bhUla che. saMbaMdho upara AdhArita beMkiMganI jagAe Aje komyuTaronI gaNatarIo para AdhArita paddhatio AvI gaI che. komyuTaromAM mAhirtIno kacaro ThalavAya che ane emAMthI kacarA jevAM tAraNo bahAra Ave che. A ane bIjAM kAraNosara baeNkiMganI kAryadakSatA ochI thAya che ane emane potAno khaca hoya che. ochI thayelI kAryadakSatA dUra thavAnAM koI cilo dekhAtAM nathI. eziyA, AphrikA ane leTina amerikAne apAtuM devuM gaMjAvara naphA, kaTakI khAnArAo, ati-Akramaka harIphAI, kaMgAla mAhitI vagerene kAraNe bIjA bajAra tarIke oLakhAya che. 1992mAM leTina amerikAmAM je navuM 10 abaja amerikana DolaranuM devuM levAmAM AvyuM te e badhAM ja lakSaNo dharAve che ke je khoTA nirNayovALA ane karuNa aMjAmavALA baeNnkiMga pagalAMone kAraNe khuda devAnI kaTokaTI UbhI thaI hatI. baeNnke jo potAnA nirNayomAM saphaLa thAya to temane teno tarata ja phAyado thAya che. paraMta benkone potAnA kharAba nirNayonI kharAbamAM kharAba asaro sAme rakSaNa hoya che. kAraNa ke emanI niSphaLatAonI khoTa emanA gharAko uparanA cArja upara athavA sarakArI kara upara phALavAya che. | dara chamAMthI eka amerikana baeNnka gumagu che ane vacagALAnI khoTamAM jAya ema che. eno artha e ke emane bacAvavA mATe kara bharanArAonI AvatI peDhI upara so abaja DaoNlarano kharca Avaze. khoTAM devAM ane tUTatA milaktabajArane kAraNe norvemAM traNa moTI baeNnkone sarakAre hAthamAM levI paDI che. yuropabharamAM badhI kendrIya baeNnkoe vacamAM paDavuM paDyuM che. - Avo Teko - khAsa karIne phaDacAmAM na javAnI svataMtratA - baeNnkone eka khAsa evA darajjAmAM mUke che ke samAjane eTaluM ja vaLatara ApavAnI baeNnkone pharaja paDe. eTale ke vAjabI dhoraNo apanAvavAnI ane benkiMga sagavaDo samasta samAjane ApavAnI benkone pharaja paDe. For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 saMyukta rASTrasaMgha keTalo saphaLa? A varSe (195mAM) saMyukta rASTrasaMgha (yuno) potAnI suvarNajayaMti manAvI rahyuM che. bIjA vizvayuddha pachI, duniyAnA dezo vacce zAMti jaLavAya e mukhya hetuthI saMyukta rASTrasaMghanI sthApanA karavAmAM AvI hatI. pachIthI duniyAnA dezonI pragati mATe paNa saMyukta rASTrasaMghe potAnI vadhu ne vadhu zAkhAo sthApI. have pacAsa varSa pachI e jovuM rasaprada che ke vizvamAM zAMti sthApavA ane pragati lAvavA mATe saMyukta rASTrasaMgha keTaluM saphaLa thayuM che ane have pachI e zuM karI zake ema che? enuM potAnuM bhaviSya zuM che? - saMyukta rASTrasaMghamAM duniyAnA badhA dezo sabhya che chatAM enI judIjudI saMsthAonA adhikArIonI nimaNUthI mAMDIne, emanI kAryavAhI, emanI pariSado, e pariSadonA nirNayo suddhAM upara audyogika dezono - khAsa karIne amerikAno - aMkuza rahetI hoya che. e uparAMta paNa amerikA ane bIjA audyogika dezo saMyukta rASTrasaMghanA nirNayonI uparavaTa paNa jAya che. dAkhalA tarIke, videzavyApAra mATenI saMyukta rASTrasaMghanI saMsthA aSTAmAM duniyAnA badhA ja dezone mata ApavAno adhikAra hoI te nirNayo potAnI pUrI tarapheNamAM nA paNa Ave tethI audyogika dezoe videzavyApAranA niyamo nakakI karavA potAnA aMkuzavALI judI saMsthA, gATa, UbhI karI ane have gATanA nirNayone AdhAre videza vepAra cAle che. duniyAmAM zAMti ane pragati lAvavA aMge saMyukta rASTrasaMghanI kAmagIrI kevI che? tAjetaranAM varSo para najara karIe to saMyukta rASTrasaMghanI zAMti aMgenI kAmagIrI koI dezo vaccenA saMgharSane nivAravA aMgenI nahIM paNa judAjudA dezonA potAnA aMdaranA saMgharSane nivAravA aMgenI rahI che. jema ke ravAnDA, somAliyA, yugoslAviyA, dakSiNa AphrikA vagere dezomAM AMtaryuddha phATI nIkaLatAM saMyukta rASTrasaMghe tyAM jaIne daramiyAnagIrI karI hatI. koI dezanI AMtarika bAbatomAM A rIte daramiyAnagIrI karavAnuM saMyukta rASTrasaMghe potAnA mATe ucita TheravyuM hatuM e vAta bAjue rAkhIe paraMtu A dezomAM AMtarika zAMti sthApavAmAM paNa ene khAsa saphaLatA maLI nathI. " saMyukta rASTrasaMghanI duniyAnA dezamAM pragati lAvavAnI kAmagIrI tapAsIe to Aje duniyAnA badhA dezomAM moMghavArI, bekArI, paryAvaraNanuM pradUSaNa, zaikSaNika For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 / dhanya A dharatI tathA Arogya sevAomAM paDatI, gunAkhorI, hiMsA vagere bephAma ane belagAma vadhatAM jAya che. AMtararASTrIya saMdarbhamAM joIe to chellAM pacAsa varSa daramiyAna duniyAnA dezo vacce Avaka ane saMpattinI asamAnatA ghaTavAne badale anekagaNI vadhI che. duniyAnI 10% vastI bAkInA 90%ne bhoge dhanika banI che. vaijJAnika ane audyogika saMzodhano uparanA duniyAnA kula kharcanA 99% kharca mAtra TocanA dasa yaMtrodyoganA dezomAM thAya che. AMtararASTrIya vyApArI ane nANAkIya aMkuza emanA hAthamAM hovAthI emanA taraphathI ghaDAtA videza vepAranA niyamonI ane emanA taraphathI duniyAnA bIjA doDhaso dezone apAtI nANAkIya madadanI rUe AkhA vizvasamAjane cAlavuM paDe che. saMyukta rASTrasaMgha A rokI zake ema nathI. dhanika dezoe rASTrasaMghanI bahAra sthApelI saMsthAo AMtararASTrIya nANAbhaMDoLa, gATa ane vizvabeka ghaNI vadhAre zaktizALI che. uparAMta, bIjI bAju ullekhanIya muddo to e che ke Aje badhA dezomAM prajAnA prazno hala karavA dezanI sarakAra pote ja samartha nathI, upayogI nathI. 'to pachI e prazno hala karavA badhA dezonI sarakAromAMthI baneluM saMyukta rASTrasaMgha kevI rIte upayogI nIvaDI zake ? A saMdarbhamAM vyAjanaka hakIkta e che ke yaMtrodyoganA dezonI prajAonI sthiti gulAma jevI che, kAraNa ke e dezomAM badhA udyogo jaMgI pAyA para UbhA karAyelA che, tethI emane utpAddha karavA paradezomAMthI kAcAmAla para tema ja utpAdana vecavA paradezonAM bajAro para nabhavuM paDe che ane pariNAme emane emanI sarakAro upara AdhArita rahevuM paDe che, sarakAranI nItione AdhIna rahevuM paDe che. moTA bhAganI prajA AvI jaMgI audyogika kaMpanIo athavA emanI sAthe saMkaLAyelI saMsthAomAM kAma karatI hoI lokonI nokarI tathA AjIvikA upara sarakArI nItionI ghaNI asara paDe. udyogo ane sevAonI jaMgI kaMpanIomAM nokarI hovAne kAraNe dareka jaNane uparI, 'bosa', hovAthI lokone potAno roTalo bIjAnI yA para raLavo paDe. amerikAnI eka kaoNlejamAM meM eka varSa bhaNAvyuM hatuM tyAre tenA AcAryo bolAvelI eka miTiMgamAM, mArA vargamAM parIkSA hovAthI, huM jaI na zakI tethI temaNe mane bolAvIne dhamakAvelI, ema jhIne ke tame mArI AjJA uthApI na zake, kAraNa ke huM tamane khorAka ApuM chuM, huM tamane kyAM ApuM chuM." amerikAnA vicArako Aje paNa A bhaya sAme potAnA dezavAsIone cetavaNI Ape che ke ApaNe tyAMnI moTI korporezano ApaNane bhUkhe mArI zake, TADhamAM thatharAvI zake, ApaNe svAyatta banavuM joIe. paraMtu tyAM hastaudyogo ja nathI. emane vize jANakArI suddhAM nathI. kazuM jAte banAvatAM AvaDatuM nathI. grAmINa saMskRtithI teo bahu dUra cAlI gayA che. Ama svataMtratA ane lokazAhInAM baNagAM phUMkanAra ane AkhI duniyAmAM eno upadeza ApatA pharanAra dezamAM paNa sAcI svataMtratA nathI. kAraNa ke moTA For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyukta rASTrasaMgha keTalo saphLa ? / 103 bhAganA prajAjanone potapotAnA 'baoNsa'nA aMkuza nIce vartavuM paDe che ane A gulAmI jANe koThe paDI gaI che. ane sarakAra prajAnA prazno hala na karI zaktI hovA chatAM prajAne enA aMkuzamAM rahevuM paDe che. vaLI saMyukta rASTrasaMghane paNa A sarakAra potAnA Arthika baLa vaDe aMkuzamAM rAkhatI hoya che. hevAya che ke amerikAnA rASTrapramukhanI marajI viruddha saMyukta rASTrasaMghamAM pAMdaDuM paNa hAlI na zake to e saMyukta rASTrasaMgha duniyAnA dezonuM - zuM ujALI zake? je be mukhya dhyeyo, duniyAnA dezomAM zAMti ane pragati, mATe saMyukta rASTrasaMghanI sthApanA karavAmAM AvI hatI e prApta na thaI zakvAnuM kAraNa sarakAro pAse paisA nathI e nathI, paNa vizALa prajA pAse rojIroTI nathI e che. atyAranI duniyAno roga vyApaka ane vadhatI jatI bekArIno che ane e roganuM kAraNa paisAno abhAva nahIM, bajArano abhAva che. sarakAro ke saMyukta rASTrasaMgha mAtra paisA ja phALavI zake, bajAro ubhAM na karI zake. duniyAnA pAMca abajanA janasamAjanA dareka jaNa mATe rojIroTI UbhI karI zAMti tema ja samRddhi prApta karavA saMyukta rASTrasaMghanI nahIM, gAmaDe gAmaDe udyogIkaraNa lAvavA zarUAtamAM vagara paise kApaDa udyoga ubho karavA mATe gAMdhIjIe batAvelAM reMTiyA ane sALanI jarUra che. For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 - 38 vikAsanI navI dizA vize sajAga banIe dara varSe duniyAnA sauthI dhanika sAta rASTronI miTiMga jI-7 maLe che tyAre sAthe te ja zaheramAM atyAranA Arthika vikAsanI rItanI TIkA karanArAo "juduM arthazAstra miTiMga" paNa bhare che. duniyAbharamAMthI AvatA A vidvAno batAve che ke atyAranI samasyAo, khAsa to garIbAImAM ane paryAvaraNanA pradUSaNamAM thaI rahelo vadhAro koI Akasmika kAraNe nathI, paNa atyAranA Arthika vikAsanI je rIta che tene kAraNe che. IMglenDanI A viSayamAM kAma karatI saMsthAonuM tAjetaramAM laMDanamAM saMmelana yojAyuM hatuM. saMmelananAM tAraNo rasaprada che. jo samasyA garIbAInI che to sAmAnya rIte eno ukela batAvAya che vikAsa, paraMtu vAraMvAra ApaNe joyuM che ke vikAsa garIbAInuM mAtra AdhunikIkaraNa kare che, te paNa atyaMta pradUSaNane bhoge, ane parAvalaMbananA navA prakAro ubhA kare che. | akSarajJAna, bAla-svAthya, zikSaNa vageremAM mahAmuzkelImAM meLavelA sudhArAo have asarakAraka rahyA nathI ane garIbAI mahetA mANasonI saMkhyA vadhatI rahI che. vizvabaeNnka ane evI bIjI saMsthAo, A prazno viSe ugra TIkAo karavA chatAM, tenA nakkara ukelo bhAgye ja sUcave che. ApaNe atyAre pachAta dezonI samasyAo vize lakhAtAM pustako joIe to dasamAMthI nava prakaraNo to zuM khoTuM che enA vize ja hoya che ane TUMpha chelluM prakaraNa vikalponI carcA kare che. saMmelananuM eka kAraNa e hatuM ke atyAranI vikAsanItionI nabaLAI e che ke e garIba lokone bojArUpa mAne che, samAja para ane arthataMtra para, ke jemane sahAyanI jarUra che. bIjA eka tAraNa mujaba garIbo navarA nathI. teo kAma to kare che eTale ke 'garIba' zabda nAma nahIM paNa vizeSaNa che. gAmaDAMnA garIbo eTale garIba kheDUto, garIba rabArIo, garIba mAchImAro. TUMkamAM, teo garIba utpAdako che. emanI garIbAI ghaTADavAno rasto e che ke emane emanA kAmamAMthI vadhu kamANI maLe. jo ke, e kevI rIte maLe e hevAlamAM nathI batAvyuM. uparAMta karoDo bhUmihIna grAmajano jemanI ekamAtra Avaka khetamajUrInI che emano paNa ullekha nathI. AvAM saMmelano ane saMsthAomAM IMglenDanA lokono rasa vadhato jAya che. For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsanI navI dizA vize sajAga banIe | 105 eka TekedAra kahe che ke koI koI jagAe koI divase to e spaSTa karavuM paDaze ke kayA pheraphAro jarUrI che. bIjA kahe che ke AvAM saMmelanone kAraNe mane mAnasika Teko maLe che ke AvA vicAro haM ja nahIM, bIjA paNa kare che. trIjA kahe che ke jo ApaNe kyAreya kazIya saphaLatA meLavIzuM to e vadhAre hoMziyArIthI vAta karIne nahIM paNa vadhAre saraLatAthI vAta karIne. have pachInA dhaMdhAo evA haze jemAM naphAnI pahelAM lokone ane kudaratane agrimatA haze. lokone temanA kAbUnI bahAranA vaizvika taMtranA gulAma banAvavAne badale AvA dhaMdhAo mAnavatAnA hitamAM arthataMtrane yojavAnuM dhyeya rAkhaze. atyArano hevAto Arthika vikAsa moTe bhAge to UlaTI ja asara kare che. e lokonI temanA potAnA jIvana para kAbU rAkhavAnI ane potAnA jIvananI yojanA karavAnI zakti haNI le che. pracaMDa AMtararASTrIya vepAra ane bahurASTrIya kaMpanIone kAraNe have to rASTro suddhAM potAnI yojanA nathI karI zaktAM. A "vikAsa" lokone parAvalaMbI banAve che. eTaluM ja nahIM, e pRthvIne paNa nuksAna pahoMcADe che. e ApaNI kudaratI saMpatti eTalI jhaDapathI vAparI-veDaphI nAkhe che ke eTalI jhaDapathI pRthvI e dravyo pharI pedA nathI karI zaktI. have IMglenDamAM vadhu samAje potAnuM sthAnika arthataMtra sthApI rahyA che ane e dvArA emanI jIvananI guNavattA vadhe che tema ja teo vicArone mAtra niSyipaNe sAMbhaLavAne badale temane amalamAM paNa mUke che. IMglenDa ke jyAM audyogika krAMtino janma thayelo ane e kAraNe jeNe potAnuM moTA pAyA para utpana thatuM kApaDa yena kena prakAreNa ApaNe tyAM doDI : besADeluM, eTale sudhI ke ApaNA vaNakarone dUra atyAcAro karI nAbUda karelA ane e rIte ApaNAM gAmaDAMmAM dhamadhamato kApaDano dhaMdho ane pariNAme bIjA - dhaMdhA kheravI nAMkhelA ane ApaNAM samRddha gAmaDAne pAyamAla karI nAkhelAM, te IMglenDamAM have judI ja dizAnI vicArasaraNI jora par3atI jAya che. A navI vicArasaraNI ApaNI je artharacanAne emaNe baso varSa pahelAM toDI tene ja have pAchI lAvavA aMgenI che. gayA jUna mahinAmAM orDa yunivarsiTImAM "Adhunika pachInuM bhaviSya" para be seminAro yojAyA hatA. eka "TakAvI zakAya evuM bhaviSya" para ane - bIjo "navo vaizvika lokasamAja" para. Adhunika yuga je 18mI sadImAM zarU thayo ane audyogika, amerikana tathA pheMca krAMtiomAM khIlyo eno have aMta AvI rahyo che. jIvana ane ciMtana vizenA, saMpatti ane kAma vizenA, vikAsa ' ane pragati vizenA, jJAna ane sattA vizenA, arthazAstra ane rAjyazAstra vizenA cAlu Adhunika rastAo have vadhu vakhata TakAvI zakAya evA nathI. Adhunika-pAranA, yuropiyana-pAranA bhaviSyanI rUparekhA UbhI thaI rahI che. e sabhAnatA vadhI rahI che ke ApaNe lokoe have ene AkAra ApavA zakti ane javAbadArI keLavavI paDaze. ' vikAsanI navI dizA zodhavAnI jarUra audyogika dezomAM paNa jaNAI rahI che. For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106. 39 hoLInA raMga A ravivAre na-pArka javuM che?" rInIe pUchyuM. "praveza phI rU|.100 che paNa khUba lahera paDaze. UMcI lapasaNIthI saDasaDATa lapasIne pANImAM paDavAnuM. pANImAM jAtajAtanI ramato. dUra sudhI patharAyelI hariyALI laoNna. nAstA paNa tyAM caTapaTA maLe che. pinkI, premala, naimiSa ane nehA paNa AvavAnAM che.'' ''o..." ronIe javAba Apyo, bahu utsAha vagara. rInI : kema Ama moLuM bole che? - ronI : hamaNAM mArA hAthamAM eka amerikana pustaka AvyuM phAInala ekjhiTa. ApadhAta kaI rIte karavo - e vizenuM che. eNe mane AzcaryamAM nAkhI dIdho che. amerikAmAM to na-pArka karatAM paNa keTalA suMdara pArka che? jAtajAtanA AnaMdapramodanAM keTalAM badhAM sthaLa che? mojamajAnI keTalI badhI sAmagrI che? ane tema chatAM paNa ApadhAta vizenuM pustaka kema ATaluM badhuM vecAtuM haze ? rInI : hA, ronI, meM paNa hamaNAM chApAmAM vAMcyuM ke jApAnamAM paNa eka 36 varSanA chokarAe ApadhAta karavA mATenA mArgadarzana aMge pustaka lakhyuM che. ApadhAta karavAnI judIjudI rIto emAM vigatavAra samajAvI che. e pustaka paNa eTaluM badhuM vecAI rahyuM che ke lekhaka chokaro abajopati banI gayo che ane e DaoN. Detha nAme oLakhAya che. jApAnIo to keTalA badhA dhanika che ane keTakeTalA vaibhavo emanI pAse che? to ApaghAtanI vAtamAM kema rasa paDato haze ? vAMka emAM emano nathI, pro. rAjeze carcAmAM jhaMpalAvyuM, vAMka atyAranI artharacanAno che. rInI : mane paNa ema lAgyA kare che. ame jANe atyAranA taMtranA zikAra chIe. enI jALamAM phasAyelA chIe. bahArathI to navI navI phezananAM kapaDAM paherIe chIe paNa aMdarathI jANe murajhAI rahyA chIe. ronI : paNa artharacanAnI A evI te kaI jALa che? pro. rAjeza : e jALa e che ke atyAranI samAjaracanA svArthanA pAyA upara racAyelI che. te dareka jaNane potAno svArtha ja tAkavA prere che, darekane potAno vicAra karavo paDe che. ane svArthanuM mAdhyama che paiso. dukAnadArane vadhumAM vadhu paise potAnI cIja vecavI che, paNa bIjI bAju gharAkane ochAmAM ochA paise cIja kharIvI che. dukAnadArane utpAdaka pAsethI vadhumAM vadhu kamizana joIe che, paNa For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoLInA raMga | 107 bIjI bAju utpAdaka vadhumAM vadhu napho karavA kamizanano kharca ghaTADavA mAge che. mAlikane ochAmAM ocho majUrIno dara Apavo che, paNa bIjI bAju majUrone vadhumAM vadhu majUrI joIe che. makAnamAlikane vadhumAM vadhu bhADuM joIe che paNa bIjI bAju bhADuAtane ochAmAM ochA bhADe makAna joIe che. ronI : ane paisA vagara Aje koIne cAle ema nathI eTale A kheMcatANa, A kApAkApI to rahevAnI ja ne? uparAMta amArI peDhImAM bekArI eTalI vadhatI jAya che ke nokarI ane temAMya sArA pagAranI nokarI meLavavA mATe jabaradasta harIphAI che. emAM jItavuM hoya to dAvapeca khelavA paDe che ane hArIe to hatAza thaI javAya che. paisA kamAvAnuM dhyeya eTaluM sarvoparI banI gayuM che ke enI khAtara dago-phaTako, jUTha-banAvaTa badhuM calAvavAmAM Ave che. are e khoTe mArge vadhAre paisA kamAI zako to e durguNone biradAvavAmAM Ave che! pro. rAjeza : atyAranuM arthataMtra e pAyA para UbhuM thayeluM che ke mANasa svArthI che. paraMtu kharekhara to ApaNe svArthI nathI. UlaTAnuM kharekhara to ApaNe premI chIe. ApaNane sahunI pAsethI prema joIe che ane bIjAone paNa ApaNI pAsethI prema joIe che. rInI : ApaNe svArthI paNa chIe to kharA ne - pro. rAjeza : paraMtu anna, vastra, makAna, davA ane bIjI jarUrI vastuo to kudarata ApaNane mabalakha pramANamAM ApI zake ema che, jo ApaNe emano saMcaya na karIe to. paNa atyAranA taMtranI khAmI e che ke atyAre A vastuo paisAthI maLe che ane paisAno saMcaya thaI zake che. chellAM baso vaSoMthI paiso amuka dezomAM ane bIjA dezomAM amuka khissAomAM ekaTho thato Avyo che, ene kAraNe Aje A vastuo bAkInA karoDo loko mATe ghaNI moMdhI thatI jAya che. tethI sahune AvatI kAlanI ciMtA che. ghaNAMne to Aja sAMjanA roTalAnI paNa ciMtA che. moMghavArI vadhatI jAya che tethI paisAno saMcaya karavo paDe che. eTale atyAranuM arthataMtra sahune svArthI banAve che. . . rInI : tame e kahevA mAgo cho ke Aje badhAne paisAno saMcaya karavo paDe che eTale badhAM svArthI bane che? bIjAne mATe ghasAvAnuM to bAjue, bIjAne mATe darakAra paNa nathI. koI jo bIjAnuM kAma kare to mAtra paisA mATe. nokarI karanArAono ekamAtra hetu paisA kamAvAno che ane mAlikono hetu napho kamAvono. jeo mIThuM smita verIne vastuo batAvavA jAherakhabaro kare che e paNa potAnA paisA kamAvA mATe ja e nATaka kare che. samAjanA badhA saMbaMdhomAM A hetu sarvoparI che eTale ekabIjA vacce aMtara vadhatuM jAya che. pro. rAjeza : eka bIjI vAta paNa che. paisA kamAvA mATe ApaNe, sArA zabdomAM kahIe to, camacAgIrI karavI paDe che, AMkha ADA kAna karavA paDe che, aMtarAtmAne dabAvavo paDe che. sApha zabdomAM kahIe to, gulAmI veThavI paDe che. For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108| dhanya A dharatI darekane koI ne koI bosa' nIce rahevuM paDe che. jeo potAno dhaMdho kare che temane paNa bajAranAM paribaLone AdhIna rahevuM paDe che. ronI : mane hamaNAM eka jarmana vaijJAnika maLyA hatA. emaNe mane je savAla karyo eNe mane vicAramAM mUkI dIdho. emaNe pUchyuM ke tamAre videzI pravAsIo mATe paryaTananAM sthaLonI sagavaDo zA mATe vadhAravI che eTalA mATe ke jarmano AvIne tamArA veITaranA moM para kophIno pyAlo pheMkIne kahe ke laI jAo A kaoNphI pAchI, e nathI sArI rInI : paNa AmAMthI rasto zo che? pro. rAjeza : jo kama se kama pAyAnI jarUriyAto eTale ke anna, vastra, makAna, davA vagere paisA vagara paNa maLe, eTale ke sthAnika dhoraNe vastuvinimayathI maLe to ApaNI ghaNI ciMtAo, ghaNA tanAvo, ghaNI hiMsAo ochI thaI jAya. rInI : to koI koIne dabAvI na zake. to sahu mukta manathI, mokaLA dilathI ekabIjAnI sAthe haLIbhaLI zake. svArthanA zuSka vAtAvaraNane sthAne bhInAza ane uSmA meLavI zake. pro. rAjeza : ApaNA dezanA lokone to e ja game che. juone ApaNI philmo. e haMmezAM ApaNe tyAM lokapriya rahI che. emAM aneka avarodho vacce paNa chevaTe to premano ja vijya thAya che. e ja ApaNane joIe che. e ja ApaNI aMdaranI Araja che. ronI : rInI, phana-pArkamAM paisA bharIne pANImAM chabachabiyAM karavAnI vAta bAliza nathI lAgatI.are, are, te to mane ahIM ja hoLInA raMgothI bhIjavI dIdho. For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 40 . zramajIvInI sUjha ane AvaDatA have evo samaya Avyo che ke ApaNe ApaNA prazno ukelavA haze to abhaNa loko pAse zIkhavA javuM paDaze." atulabhAI, vAta to tame hasatAM hasatAM dhI paNa eno gaMbhIra vicAra karo ne?" "jeo bhaNelA nathI ane khurazI para besIne nahIM paNa hAthapagano upayoga karIne AjIvikA meLave che teo hAthapaganI kaLA to jANe ja che paraMtu tethI temanAM magaja paNa barobara cAle che. temanI sAme paDeluM kAma jAte pAra pADI zake che. jyAre bIjI bAju jeo buddhijIvIo che, teo mAtra potAnA vicAronI duniyAmAM ja rahe che, vAstaviktAthI bahu dUra cAlI gayA che, tethI temanA vicAromAM paNa gUMcavADA che ane teo prazno ukelI zaktA nathI, samajI paNa zakatA nathI. sAme paDeluM kAma ukelavA mATe teo mAtra phona ja karI zake che." - koI eka vAta judI judI kakSAnA lokone karIe to emanA pratibhAva kevA judA judA hoya che? ucca buddhijIvI gaNAtA vargathI zarU karIe to hamaNAM evI keTalIka vyaktionI eka mITiMga thaI hatI. samAjasudhArA ane khAsa to gAmaDAMnA uddhAra vize emaNe vicAro vyakta karyA. gAmaDAnA loko, temAMya jamIna vagaranA nabaLA loko, jAte kApaDa banAvIne tyAMnA ja bajAramAM vecI zake to nakakara kAma thAya e aMge mahAnubhAvonA abhiprAya zA hatA? : gAmaDAnA lokone to TerelIna ja joIe, emane tyAM banatuM khAdInuM kApaDa na game, ApaNe emane adyatana vikAsanA lAbho pahoMcADavA joIe. uparAMta emaNe bIjI dalIla e karI ke yaMtrothI ja mAla sasto utpAdana karI zakAya. yaMtro dvArA thatA utpAdanane kAraNe, UlaTAnuM videzavepAra, vAhanavyavahAra, dukAno ane jAherakhabaro, vIjaLI, baeNnko, sarakAro, kaubhAMDo, lazakaro, zastro vagere aDhaLaka kharcA thAya che e vAta emaNe kAne na dharI. emaNe to kahyuM ke e taMtra UbhuM kareluM che eTale ene sAcavavuM ja paDe. e taMtra pote ja potAnI ja khAmIone lIdhe tUTI rahyuM che ane tethI samAjane bIjA judI jAtanA vikalpanI jarUra che e vize teoe gaMbhIra sUcana na kya. khurazI ke gAdI parathI nIce utarIne buddhijIvIoe gAmaDAMnA khetamajUronAM For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 | dhanya A dharatI jhUMpaDAmAM jaIne vAta na karavI joIe ? bIjo varga paNa che buddhijIvIono jeo gAmaDA mATe kAma kare che e mATenI saMsthAo calAve che. gAmaDAMnA jamIna vagaranA ane temAMya nivRtta ghaDA loko sthAnika bajAra mATe sthAnika pAsa-raMga ane reTiyA-sALathI kApaDa banAve. A vAta emanA atyAranA kAmanI dizAthI judI hovA chatAM temane A kAma karavA jevuM lAge che. atyAre khAdI kamizana dvArA gAmaDAMmAM khAdI bane che e kahevuM khoTuM gaNAze kAraNa ke emAM gAmaDAMnA loko khAdI. nathI banAvatA, teo to mAtra khAdI kamizananI saMsthAo zaheramAM vecavA khAdI' nAmanuM kApaDa banAvI zake te mATe sUtara banAvavAnI mAmUlI dare majUrI kare che kAraNa ke khAdInI Avaka ane sarakAranI grAnTa to e saMsthAo rAkhe che. bIjo eka varga che uparanI kakSAnA vyavasAyI lokono.AvA keTalAka lokonuM eka grupa dara ravivAre savAre maLe che emAM huM gaI hatI. emAM vakIla, DaoNkTara Teliphona ophisara, zikSaka, DijhAInara, amerikAthI pAchA pharelA enjiniyara vagere judA judA vyavasAyanAM bhAIbaheno hatAM. emane paNa samAjasevAmAM rasa che ane grAmavikAsa aMge carcA karavA mane bolAvI hatI. pahelI ja mITiMgamAM pacIsamAMthI pAMca jaNe kahyuM ke teo mArI sAthe AgAmI ravivAre ja gAmaDAmAM jaIne kAma zarU karavA mAge che, dareka jaNa judA judA gAmaDAmAM. meM kahyuM ke savAre ATha vAge nIkaLIne bapore be vAge pAchuM avAze kAraNa ke tyAM jamIzuM nahIM, to te mATe paNa teo taiyAra hatA. ane A kAma teo koI samAjasevA karavAnA DhAMcAmAM joDAvA mATe nahIM paNa UMDA vicArapUrvaka karavA mAge che, jema ke eka bhAI bolyA ke aMkala prastAvano virodha karavA vAto karavAne badale A kAma karavuM joIe. e mATe pahelAM badhAM pote DALI reMTiyo jAte banAvatAM ane calAvatAM zIkhe ema nakkI thayuM jethI teo gAmaDAmAM jaIne tarata ja tyAM kAma zarU karI zake kAraNa ke bIjI vastuo - rU, suthAra, vaNakara to gAmaDAmAM che. bIjo varga che yuvAnono, jemanI sAme samasyAo mAtra vicArarUpe nahIM paNa vAstavikarUpe khaDakAyelI che kAraNa ke emanI jiMdagI lAMbI che ane bhaviSyamAM che bekArI, moMghavArI ane emAMthI pariNamatI gunAkhorI. haju mAre emanA eka grupane maLavAnuM to che AvatI kAle, paNa emaNe je rIte maLavAnuM Ayojana karyuM che te sUcaka che : zani-ravi be divasa eka dUranA gAmaDAmAM maLavAnuM che. vAstavikatAnI sAme ja besavAnuM che, jethI samajaNa paNa barobara dizAmAM cAle. kaoNlejomAM je nathI zIkhavA maLatuM te jovA maLe to rasto zodhI zakAya. ane moTo vizALa varga che gAmaDAnA khetamajUra lokono potAno. emanI samakSa jyAre meM rajuAta karI ke teo tyAM ja reMTiyA-sALa banAvIne tyAM UgatA pAsa tathA ragamAMthI kApaDa banAvI zake ane tyAMnA ja bajAramAM vecI zake to bahAranuM kapaDuM kharIdavA temanA gAmaDAnA lokone je paisAnI jarUra paDe che te For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramajIvInI sUjha ane AvaData / 111 na paDe; tyAre A aMge emane koI prazna ja nahoto. e vAta eka ne eka be jevI spaSTa lAgI. badhAMe eka prazna pUchyo : reMTiyo kAMtI batAvo ane amane zikhavADo. ghaNAMe mAro reMTiyo laIne kAMtI joyuM. kapAsa, suthAra, vaNakara, pIMjArAnuM kevI rIte goThavavuM e aMge to emaNe kahyuM ke koI ciMtA ja nathI, ame goThavI laIzuM. gAmanA kheDUto paNa emanI sAthe joDAyA hatA. e kahe ke A pAMca vIghA jamInamAM pAsa vAvI daIzuM ane A sAla mATe laI AvIzuM. A kahevAtA 'abhaNa' lokomAM nakkara kAma karavAnI akhUTa tAkAta che. potAnI sAmenI samasyAo teo jAte ukelatA AvyA che. paraMtu samasyAonA mULa ularUpa reMTiyo vIsarAI gayo che tethI teo paisAnI jALamAM phasAyA che. e reMTiyo jo temane pAcho maLI jAya to teo jAte ja ghaNA AgaLa vadhI zake. dekhItuM che ke jeo anAja ugADe che teo gharatI, sUraja, nakSatro, varasAda, AbohavA, prakAza, pANI ane khAtara vize paNa jANe ja che, eTale vaijJAnika samaja dharAve che. zramajIvI lokonA hAthapagamAM ja nahIM, magaja ane hRdayamAM paNa ghaNI vadhAre tAkAta che. buddhijIvIoe emane zIkhavavAnuM nahIM paNa emanI pAsethI zIkhavAnuM che. zarUAta to thaI gaI che. zaheranA loko have gAmaDAM taraph najara karavA lAgyA che. gAmaDAMnA bhaviSyamAM potAnuM bhaviSya che ema jovA mAMDyA che ane ethI gAmaDAM kevI rIte sabaLa ane samRddha bane e mATe sakriya paNa thavA mAMDyA che. to bhAvi saMmAjanuM netRtva koNa karaze ? buddhijIvIo nahIM, paNa zramajIvIo. For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 mahenata karanA sIkho o paDhane likhane vAloM. dUradazarna darzakone saMdezAo paNa saMbhaLAve che. eno eka saMdezo che : paDhanA likhanA sIkho o mahenata karanevAloM.' paNa vadhAre jarUrI saMdezo to e che ke : "mahenata karanA sIkho o paDhane likhanevAla.' sucaMdrAnI vAta rasa paDe evI hatI. ramyAe emAM sUra pUrAvyo. bhaNelAone paNa have to nokarIo nathI maLatI ane vyApaka bekArIne kAraNe jemane nokarI maLe che emanI nokarInI guNavattA paNa ghaTatI jAya che. sahune mahenata ryA vagara sahelAIthI maLatA paisA joIe che, pachI bhale emAM UMdhuMcatuM ane kALuM dhoLuM karavuM paDe. enI khAsa asara to e thAya che ke eza-ArAmathI AvelA paisA jAya che paNa eza-ArAmane raste. zrama karyA vagara hAthamAM AvelA paisA kAM to resTorAMmAM ke DimbemAM javAmAM kAM to kaoNphI kalabamAM ke kITIpArTImAM pattAM ramavAmAM kAM to byuTI pArlaramAM ke jignezyamamAM phI bharavAmAM jAya che. mahenata karIne parasevo pADIne maLatA paisA to jarUranA pramANamAM hoya. paNa mahenata karyA vagara maLatA paisA jarUra karatAM ghaNA vadhAre hoya che eTale e paisA kAM to kevI rIte vAparavA kAM to kevI rIte emane vadhAravA mATe emanuM rokANa karavuM enI vetaraNamAM samaya barabAda thAya che. sucaMdrA he, mArA eka mitra ghaNuM bhaNelA che paNa emano Akho divasa zerabajAra aMge mAhitI bhegI karavAmAM ane gaNatarIo karavAmAM jAya che. jema krikeTamAM ballebAja skoraborDa para nahIM paNa medAnamAM sAmI TImanA khelADIo kyAM goThavAyA che enI para najara rAkhe che ane darzakonI tAlIonuM nahIM paNa dareke dareka daDo kevI rIte Ave che enuM dhyAna rAkhe che, ema A rIte paisA banAvavAmAM paNa keTalI badhI kaMpanIo vize keTaluM badhuM dhyAna rAkhavuM paDe emAM lAkho lokono keTalo badho samaya barabAda thAya ? - kheDUta je rIte jamIna kheDIne anAja ugADIne roTalo khAya che emAM ane A rIte paisA kamAIne AjIvikA meLavavAmAM ghaNo phera che. A rIte eza-ArAma maLe toya A jIvana kRtrima che. eTale ja Aje moTAM zaheromAM nagarajanone mUMjhavaNa che ke ghaNI vastuo samajAtI nathI, buddhi bahera mArI gaI che. pariNAme For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahenata karanA sIkho o paDhane-likhane vAloM | 113 jIvanamAM eka bAju daMbha ane ADaMbara tathA bIjI bAju kaMTALo ane khAlIpo Ave che. badhuM nirarthaka lAge che. jeo UMcA pada upara che ane ghaNuM kamAya che ke sattA calAve che teo paNa koI prazna Ubho thAya tyAre mAtra miTiMgo bhare che ke Teliphono kare che ane je pagalAM bhare che te paNa paisA kharcavA aMgenA ke Adezo ApavA aMge hoya che. A AkhI rIta pachI nIce badhA staromAM prasare che. AkhA taMtramAM nakkara kAma thatuM nathI ane aMdarathI badhuM khokhaluM thatuM jAya che. - bIjI bAju jemanI pAse paisA che temane zarIra ja sAtha na Ape to eno artha zo ? ane mahenata karyA vagara to zarIra kaTAI jAya. eTale zarIra sAruM rAkhavA mATe paNa moMghAM yaMtro vasAve che jemAM, dAkhalA tarIke, joI zakAya ke eka ja jagAe sAIkala calAvavA chatAM keTalA kilomITara keTalA vakhatamAM kApyA! sucaMdrA kahe AnA karatAM to e ramUja sArI hatI ke eka gAmaDAno mANasa ekvAra zaheramAM Avyo tyAre nRtyano kAryakama jovA gayo hato ane chevaTe eNe kahyuM ke ANe doDha kalAka sudhI ahIM ne ahIM ThekkA mAryA enA karatAM ATalA vakhatamAM traNa kliomITara pahoMcI gayo hota! ramyA he paNa zaheranI hakIkto to ramUja karatAM paNa kharAba hoya che. hamaNAM eka dukAnamAM baheno mATenI nakhane raMgavAnI zIzInI jAherakhabaramAM meM vAMcyuM ke 'haLavA gharakAma mATe hAthane mukta rAkhe che. zuM ApaNe nakha raMgavAnA eTalA gulAma thaI gayA chIe ke gharakAma e kaMpanI karavA de eTaluM karavAnuM! na javA de ne vAta! sucaMdrAe AgaLa vAta karI. nakha raMgavA e to sAmAnya vAta thaI. have paisAdArone tyAM dIkarInI DhIMgalI mATe keza-sajAvaTanI vIga ane dIkarAnA kUtarAnA vALa dhovA mATe sugaMdhI zempa mAM sArAM maLe che enI ciMtA thAya che. ramyA mULa vAta para AvI. paNa kyAreka to mANase jIvananI vAstavikatAno sAmano karavo ja paDe che. Ajano jamAno aneka anizcitatAono che. mahenata vagaranA paisA jeTalA jaladI Ave che eTalA ja jaladI jAya che. ane paisA hoya toya Aje majUro meLavavAnuM vadhu ne vadhu muzkela thatuM jAya che. ' A vyApaka bekArI chatAM majUro meLavavAnuM muzkela e virodhAbhAsanuM kAraNa ja e che ke paisAnuM mUlya ghaTatuM jAya che. - paisAnuM mUlya keTaluM badhuM ghaTatuM jAya che! ghIno bhAva kilonA rUA.90thI vadhIne sIdho rU.1804 thI to bajAramAMthI adazya ja thaI gayuM che. . ane kaoNphI ! je gaIkAla sudhI rUA.22mAM maLatI hatI tenA Aje rUA.42 che! ghI-kaoNphI jevI vastuo ja paravaDe nahIM to atithisatkAra para zI asara thAya? bhAratIya saMskRti to AtithvabhAvanA para ghaDAyelI che. For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 | dhanya A dharatI vastuo uparAMta majUro paNa meLavavA muzkela thaze tyAre paisA haze to paNa kAmamAM nahIM Ave. havenA jamAnAmAM to ApaNe ApaNAM ghaNAM kAmo jAte ja nipaTAvatAM zIkhavuM paDaze. amerikA jevA dezomAM paNa lokone gharakAma hAthe karavuM paDe che. barapha paDe to te paNa gharanA rastA parathI jAte ulecavo paDe che. amerikAnI vAta nIkaLatAM ramyAe bIjI vAta karI. e hamaNAM ja tyAM bhaNavA gaI hatI paNa tyAMnI zikSaNa paddhati na gamatAM te choDIne pAchI AvI hatI. e kahe ke tyAMnI eka jANItI yunivarsiTImAM gaye varSe bAra jaNane pIeca.DI.nI padavI maLI emAMthI mAtra be ja jaNane nokarI maLI che. audyogika dezomAM ATalI badhI bekArI vadhI rahI che to bIjA dezomAM to zuM AzA rahe ? ' ' duniyAnA badhA dezomAM Aje yunivarsiTInA zikSaNa pachI che bekArI. pachI e zikSaNamAM kone keTalo rasa rahe ane bhaNelAone ja jo nokarIo na maLatI hoya to mahenata karIne roTalo raLanArA abhaNone atyAranuM zikSaNa meLavavAnuM zuM protsAhana rahe ? eTale prastuta saMdezo to e che ke "mahenata karanA sIkho o paDhane likhane vAloM." ApaNA hAthamAM kudarate eTalI badhI zakti mUkI che ke Aje paisA pAchaLa doDavAmAM jiMdagI veDaphavAthI ApaNe e zaktino aMdAja paNa bhUlI gayA chIe, eno lAbha gumAvI beThI chIe. gAMdhIjIe suMdara kahyuM hatuM ke jo huM kavi houM to hAthanI pAMca AMgaLIo vize mahAkAvya lakhuM. For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ApaNAM kapaDAM ane paryAvaraNa ApaNA kharcano moTo bhAga ApaNAM paDAM pAchaLa hoya che ane A kharca dareke dareka vyakti kare che. garIba ane bekAra loko paNa. eTale ApaNA dezano kApaDa pAchaLano kharca atyaMta moTo ane satata che. 115 Aje ApaNe aneka jAtanuM kApaDa vAparIe chIe. sintheTika, sutarAu, rezama, Una vagere. A judIjudI jAtanAM kApaDanI ApaNA paryAvaraNa para zI asaro che? kApaDanI kharIdI mukhyatve baheno kare che. vaLI teo potAnA kuTuMbane mATe paNa kApaDa kharIde che. eTale ja navI navI phezano dvArA bahenone kApaDa kharIdavA lalacAvavA kApaDa udyoga karoDo rUpiyA jAherakhabaro pAchaLa kharce che. bIjI bAju kApaDanA utpAdanamAM ane jAherakhabara tema ja vecANamAM paNa ghaNI baheno kAma kare che. tethI judIjudI jAtanAM kApaDanI ApaNA paryAvaraNa para zI asaro che tenI mAhitI laMDananI eka saMsthA "dha vImensa envAyarnamenTa neTavarka TrasTa (bahenonuM paryAvaraNa mAhitI mATenuM TrasTa) e bahAra pADI che. enAM tAraNo jANavAM jevAM che. sintheTika kApaDa : sauthI paheluM sintheTika kApaDa nAyalona hatuM, je 1935mAM banAvAyuM hatuM. te pachI eDDIlika ane poliyesTara kApaDa AvyAM. chelle liA jevAM IlAsTika kApaDa AvyAM. A badhAM kApaDa ane emanI aneka judI judI jAto e peTrokemikala udyoganI banAvaTo che. emanAM utpAdana mATe je khanija tela vaparAya che enA aMdAja judAjudA che, paNa duniyAnA khanija telanA kula vaparAzanA lagabhaga 9 TakA sudhI A kApaDanA utpAdana mATe vaparAya che. eka aMdAja pramANe rojanA 23,000 berala khanija tela A utpAdana mATe vaparAya che. sintheTika kApaDa banAvavA mATe kudaratI kApaDa banAvavA karatAM ghaNI vadhAre UrjA vaparAya che. uparAMta e kApaDa pharIthI kudaratI dravyomAM pheravI zakAtuM nathI. IMglenDanAM hamaNAMnAM saMzodhano batAve che ke tyAM je nAITrasa oNksAIDanuM pradUSaNa che emAMnuM aDadhA uparAMtanuM nAyalonanA utpAdanane kAraNe che. nAyalona, poliyesTara ane eDDIlika banAvavAmAM vaparAtA suMvALA tharmoplAsTiknI asara, khAsa karIne je loko dama ane elarjIthI pIDAya che temane thaI zake che kAraNa ke e tAMtaNA zarIranI cAmaDInAM saMparkamAM AvatAM garamI pakaDe che ane tethI rasAyaNonI nizAnIo mUkI zake che. lagabhaga 10 TakA loko khAsa karIne bALako upara koI ne koI sintheTika kApaDanI asara thAya che. For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 / dhanya A dharatI viskosa ane reyona e banAvaTI reSAo che. ane lAkaDAnA rasamAMthI banAvavAmAM Ave che. duniyAmAM vaparAtA kula lAkDAnA rasamAMno 3 TakA A utpAdana mATe vaparAya che. A reSAo banAvavA mATe sAmAnya rIte yukelipTasa vAparavAmAM Ave che. yukelipTasanuM eka jhADa 400 liTara jeTaluM pANI cUsI jaI zake che ane tethI sthAnika lokone pANIno puravaTho ocho thAya che. lAkaDAnA jADA rasane kosTika soDA ane kArbana-DAyasalphAIDa vaDe ogALavAmAM Ave che ane pachI emAM salphyurika esiDa umerAya che. A prakriyA pradUSaNa utpanna karanArI ane puSkaLa UrjA vAparanArI che. lAkaDAnA rasane klorAIna vaDe sapheda banAvavAmAM Ave che, jenAthI aneka pradUSita rasAyaNo pedA thAya che jemAM DAyoksina jevA atyaMta prabaLa khataranAka rasAyaNo paNa hoya che. A prakriyAne kAraNe duniyAbharamAM mAchalI uchera nAza pAmyo che. DAyoksina atyaMta alpa pramANamAM hoya to paNa jherI che ane khorAkmAM bhaLI ane vadhI zake che. enAthI kaeNnsara jevA rogo thAya che. enuM atyaMta alpa pramANa paNa bALakonA mAnasataMtrane janma pahelAM ja asara pahoMcADe che. rezamI kApaDa : rezamI kApaDa banAvavA mATe rezama utpanna karatA kozeTAone UkaLatA pANImAM athavA tejAbamAM nAkhIne mArI nAkhavAmAM Ave che. jo ke have kozeTAne mAryA vagara rezama meLavavAnI prakriyAo zodhAI rahI che. eziyA, AphrikA ane leTina amerikAnA dezomAM je jamIna anAja ugADavA mATe vAparI zakAya te jamIna kozeTA ucheravA mATenAM zeturanAM jhADa ugADavA mATe vaparAI rahI che. rezamanA dareka kilogrAma mATe kozeTAone khavarAvavA mATe 200 kilogrAma pAMdaDAMnI jarUra paDe che. UnanuM kApaDa : ThaMDI havAnA dezomAM ane bIjA dezomAM ThaMDI RtumAM UnanAM paDAM jarUrI che. IMglaeNnDamAM aDhI karoDa gheTAM che ane dara varSe 4 karoDa kilo UnanuM utpAdana thAya che. UnanAM kapaDAM banAvavA mATe bIjA kApaDa karatAM ochAM rasAyaNonI jarUra paDe che. jyAre UnanA bhAva ghaTatAM gheTAnA bhAva ghaTI gayA hatA tyAre ghaNAM gheTAMno nAza thayo hato. gheTAM pAsethI vadhAre pramANamAM ane UMcI guNavattAnuM Una meLavavAnI prakriyAone pariNAme gheTAM nabaLAM paDyAM che ane rogo sAme TakI zaktAM nathI. gheTAM parathI utAryA pachI UnamAMthI kcaro ane tailI dravyo dUra karavAmAM Ave che. ene pariNAme jaMtunAzakovALuM pANI sthAnika taLAva ke nadIne pradUSita kare che. kudaratI reSo hovAthI Una kudaratI dravyomAM pAchuM bhaLI jaI zake evuM che. sutarAu kApaDa : kudaratI reSAomAM pAsa e sauthI sasto ane lokapriya reSo che, paraMtu have milonuM utpAdanakharca vadhatAM sutarAu kApaDa moMghuM thavAthI eno vaparAza ghaTyo che. have duniyAnA kula kApaDanA vaparAzanuM mAtra aDadhuM kApaDa sutarAu kApaDa che. A kApaDa moMghuM, chatAM cAmaDIne anukULa hoI tathA raMgo sarasa rIte jhIlI zakatuM hoI te mukhyatve dhanika dezomAM kharIdAya che. For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNAM kapaDAM ane paryAvaraNa | 117 kApaDanI milonAM mazIno mATe lAMbA tAMtaNAno kapAsa jarUrI hoI ane tene ugADavA atyaMta phaLadrupa jamIna jarUrI hoI sutarAu kApaDa banAvavA atyAre moTA pAyA para phaLadrupa jamInano vyaya thaI rahyo che. A pAka duniyAmAM khAsa karIne eziyAnA dezomAM 3 karoDa hekTara phaLadrupa jamIna para ugADavAmAM Ave che, paNa A pAka jamInane cUsI le che, tena rasakasa khalAsa karI nAMkhe che. vaLI ene ugADavA moTA pAyA para nahero ane pANInI vyavasthA jarUrI bane che. raziyAmAM A pAsanA utpAdanane #raNe erala samudra sukAI gayo hato! uparAMta kApaDanI milo mATe kapAsa eziyAnA dezomAM paisA kamAvAnA rokaDiyA pAka tarIke ugADavAmAM Avato hoI gAmaDAMnA lAkho lokone potAnI phaLadrupa jamIna khAlI karavI paDe che ane sthaLAMtara paNa karavuM paDe che. lAMbA tAMtaNAno pAsa ugADavA mATe rAsAyaNika khAtaro ane pariNAme jaMtunAzaka davAo paNa puSkaLa pramANamAM jarUrI bane che. laMDananA uparokta abhyAsanA aMdAja pramANe duniyAmAM jaMtuLonA kula vaparAzanA pacIseka TakA jeTalA gaMjAvara pramANamAM jaMtubo kapAsanA pAka para chAMTavAmAM Ave che. eziyAnA dezonI ghaNI sarakAro A jaMtubo mATe sabasiDI-rAhatadara Ape che. A rAhatanI ghaNIvAra paradezI madada dvArA jogavAI thatI hoya che! bIjI bAju jamInanA ekara dITha utpAdana vadhavAthI kheDUto paNa Ano virodha karatA nathI. laMDananI saMsthAno abhyAsa jaNAve che ke A jaMtuLomAM evAM rasAyaNo hoya che jemAMnAM aDadhAM upara to audyogika dezomAM manAI pharamAvAyelI che. A rasAyaNo sAme jaMtuo rIDhA thaI jatAM hovAthI kheDUto te vadhAre ne vadhAre chAMTe che. kyAreka varSamAM 30thI 45 vakhata. gAmaDAMnI havA tema ja taLAva-kUvAnAM pANI AnAthI khUba pradUSita thAya che. A jaMtughnonAM pekeTo paranI bhASA gAmaDAnA loko samajI na zake evI hoya che. kApaDane bhArata tathA pAkistAnathI IMglenDa laI javAya che tyAre suddhAM, vahANomAM te bagaDe nahIM te mATe penTakalorophInola nAmanuM manAI pharamAvAyeluM rasAyaNa tenA para chaMTAya che. jo ke A kApaDa raMgatAM pahelAM tene dhovAmAM Ave che. paraMtu A khataranAka risAyaNa IMglenDanI nadIone to pradUSita kare ja che. A kAraNe yuropanA loko ema kahe che ke eziyAnA kApaDa molanArAone vadhAre paisA ApIne ahIM AvatA kApaDanuM barAbara pekiMga karAvo paNa A rasAyaNa na nAkho ane e vadhArono kharca ame kharIdanArAo veThIzuM. jo yuropanA loko eka rasAyaNa mATe ATalo - UhApoha kare che to ApaNA ane ApaNA jevA bIjA dezomAM kapAsa ugADavA mATe duniyAnA kula jaMtughnonAM 25 TakA jeTalAM badhAM vaparAya che tenuM zuM? khAdI : jo ke atyAre khAdIkamizana dvArA aMbaracarakho vaparAya che jemAM lAMbA tAMtaNAno kapAsa vaparAya che ethI e khAdI'mAM paNa uparanA doSo che. . paraMtu sAdA reMTiyA vaDe TUMkA tAMtaNAnA klAsamAMthI sUtara banAvI zakAya ane ene ugADavA mATe phaLadrupa jamIna ke siMcAI ke rAsAyaNika khAtaro ke jaMtudhdho kazuM ja jarUrI nathI. e kharAbAnI jamInamAM UgI zake che. A khAdI e koI paNa pradUSaNo vagaranuM ane paryAvaraNane saMpUrNapaNe surakSita rAkhatuM ekamAtra vastra che. For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 43 mA ane bALakanA poSaNano savAla amadAvAdanA sAbaramatIne kinAre AvelA eka jhUMpaDAvAsamAM huM gaI, tyAM meM joyuM ke dareka jhUMpaDAnI (kharekhara to oraDInI, zaheranA garIbone to jhUMpaDA jeTalI jagA paNa kyAM maLe che?) bahAra chokarIo lAla maracuM ane lasaNa vATI rahI hatI. pahelAM to mane lAgyuM ke A lokone svAdamAM keTalo rasa paDato haze ke badhAM tIkhI caTaNI banAve che. paNa e mArI mUrkhAmI hatI. pachI mane jANa thaI ke e caTaNI teo eTalA mATe banAvatI hatI ke lAla maracuM ane lasaNa vATIne khAIe to tenI upara eTaluM badhuM pANI pIvuM paDe ke bhUkha marI jAya. eTele gharamAM khAvAnuM na hoya to bhUkhane mArI nAkhavAno A upAya hato !! eTale e arasAmAM yunIsenI oNkse mane bALako mATenA poSaNakSama AhAra mATe tapAsa karavA mATe pUchyuM tyAre e kAma huM laI na zakI, kAraNa ke jyAM mULe khAvAnuM ja kaMI na hoya tyAM poSaNakSama khorAknI vAta kevI rIte karavI? bhUkha na lAge e mATe pANIthI peTa bharavA maracuM ane lasaNa khAIne peTamAM Aga lagADavAnI hoya emane e kaI rIte hI zakAya ke caNA ane goLa khAvAthI poSaNa maLe che? emAMya je thoDuM khAvAnuM hoya temAMthI paNa kuTuMbanA badhA sabhyomAM mA ane nAnA bALakane bhAge to taddana ocho bhAga Ave che. jhUMpaDAvAsamAM ema kahevAya che ke kuTuMbamAM jo juvAna puruSa marI jAya to tenI pAchaLa bahu rokakaLa thAya. kAraNa ke enA javAthI kuTuMbanA roTalAno raLanAra jato rahe che, kuTuMba nirAdhAra thaI jAya che. paNa strI marI jAya to eTalI roLa thatI nathI ane bALaka, temAMye nAnuM bALaka marI jAya to tenI pAchaLa khAsa koI raDatuM nathI. A vAta kuTuMbanA judAjudA sabhyone maLatA khorAkamAM paNa lAgu paDe che. sAMja paDye je kaMI thoDI kmANI thaI hoya emAMthI je thoDuM khAvAnuM bane emAMthI sAmAnya rIte puruSane sauthI moTo bhAga jAya. kAraNa ke e roTalAno raLanAra che, pachI thoDo chokarAone jAya ane mA tathA nAnA bALakane mATe to sauthI ocho ja bhAga Ave. garIba vargamAM A kAraNe mA ane bALakane poSaNanI achatanA muzkela prazno UbhA thAya che. A kuTuMbomAM bALako paNa vadhAre hoya che. vastIvadhArAne niyaMtrita karavA aMge bemata na hoI zake. paraMtu garIba mANasane enAM bALakonI saMkhyA ochI karavAnuM kahevuM e paisAdAra mANasane enuM beMka belensa ochuM hevA barAbara che. kAraNa ke garIbonI pAse koI jIvana vImo ke koI sAmAjika surakSA phaMDa ke koI mUDI-milakta nathI ke je tene ghaDapaNamAM ke apaMga avasthAmAM ke Aphta vakhate sahAyarUpa bane. ene to enAM bALako ja ekmAtra sahAro che. jo ene For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA ane bALakanA poSaNano savAla | 119 ApaNe ghaDapaNamAM ke apaMga avasthAmAM roTalo meLavavA mATenuM kAma na ApI zakIe to ene enAM bALako ochAM karavAnuM kevI rIte kahI zakIe ? paisAdAra mANasane tenuM beMka belensa ochuM karavAnuM kahIe to te ema kare? bIjI bAju mAtA ane zizune poSaNakSama khorAka maLe enI jarUrata avagaNI zakAya tema nathI. nAnI umare zarUAtanAM varSomAM zarIrane je poSaNa maLe temAMthI AkhI jiMdagI mATeno pAyo baMdhAya che. e varSomAM jo zizune ane mAtAne poSaNavALo khorAka na maLe to AkhI jiMdagI zArIrika praznono sAmano karavo paDe che. sarakAra A aMge kema kaMI karatI nathI e prazna Ubho karavA ApaNe TevAI gayA chIe. ApaNe jANIe chIe ke sarakAra dvArA kazuM thatuM nathI, thavAnuM nathI, te chatAM. paheluM to e ke sarakAra to arthataMtrane mukta' karavAmAM, videzI mUDI AkarSavAmAM ane hUMDiyAmaNa meLavavAmAM evI to paDI che ke sAmAjika sevAo pAchaLanA bajeTamAM kApa mukAyo che. emAMya garIba varganI mAtAo ane zizuo jevA mUMgA, chevADAnA lokonI ke jeo caLavaLa-AMdolana to karI zake ema ja nathI) to avagaNanA ja thAya che. uparAMta, je thoDuM bajeTa emanA mATe phALavAya emAMthI taddana thoDo ja bhAga emanA sudhI pahoMce che. AvA thoDA kAryakramo dvArA emane madada karavAnuM kAma jo koI karavA mAge toya e kAryakramonI zarato ane kalamo evI hoya che ke eka pUrI karo to bIjI bAkI rahI jAya. eTale ene amalamAM mUkyAnuM muzkela bane che. ja bIjI bAju, sarakAranI sAmAnya nItio to garIbone poSaNakSama khorAka maLI rahe emAM avarodharUpa che. dAkhalA tarIke gayA mahine, ghaNA TUMkANathI kahevAyelA paNa A saMdarbhamAM ghaNA agatyanA samAcAra e che ke sarakAre have halakI jAtanA cokhAnI nikAsa mATe paNa chUTa ApI che. atyAra sudhI mAtra UMcI jAtanA cokhAnI ja nikAsa thaI zakatI, eTale halakI jAtanA cokhA dezamAM garIbo sudhI pahoMcI zaktA paraMtu have e paNa baMdha thaze. bIjA samAcAra e che ke sarakArI madadathI paMjAbamAM ghaNI jagAe ghaune vAvavAne badale rokaDa keza kamAI zakAya tevA vepArI pAko ugADavAnuM zarU thayuM che, tema ja orissAmAM pANI bharelA - khetaromAM jyAM cokhA ugADavAmAM AvatA tyAM pronsa' ucheravAnuM zarU thayuM che jethI temanI nikAsa karIne hUMDiyAmaNa kamAI zakAya! A baMne projekTamAM vizvabeMkanI | madada che. Ama hUMDiyAmaNa kamAvAnI ghelachAmAM lokone je mULa khorAka mATe ghauM ane cokhA maLatA enA para paNa kApa paDaze. - A saMjogomAM garIba varga ane temAM paNa nAnA bALakane kAraNe ghare rahetI mAtAo potAnA jhUMpaDAmAM potAnI jAte ja koI haLavA udyogo karI zake ane potAnA gAmaDAmAM ja ke AsapAsamAM vecI zake athavA badalAmAM anAja-dUdha meLavI zake e jarUrI bane che. jethI teo jAte ja potAnI jarUrato meLavI zake. sAdA reMTiyA vaDe sUtara banAvIne ane potAnA ja gAmamAM te vaNAvI-chapAvIne suMdara kApaDa banAvavAno udyoga A mATe ghaNo ja upayogI thaI zake. For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 : visAre pADelI eka vAta venejhuelAnA arthazAstrI kUka brAco mAnavatAvAdI arthazAstrI che. bhAratamAM teo venejhuelAnA rAjakta tarIke paNa rahI cUkyA che. duniyAnA audyogika dezo uttaranA dezo tathA bIjA dakSiNanA dezo tarIke oLakhAya che, te dakSiNanA dezonuM temaNe sAutha kamizana" racyuM hatuM. have teo 'mAnavIya vikAsa mATe kAma karI rahyA che ane svAsya, paryAvaraNa ane arthataMtrane ekabIjA sAthe sAMkaLI rahyA che. emanI saMsthAnuM nAma AkarSaka che : "lIviMga beTara phAunDezana (vadhu sAruM jIvavA mATenI saMsthA).' temAM svastha ane kudaratI jIvana aMgenI pravRttio cAle che. e saMsthAmAM eka bhAratIya paNa che, DaoN. kezava bhaTa, jeo A pravRttionA preraNArUpa che. teo Adhunika vijJAnI saMzodhaka che ane sAthe prAcIna Arogya vijJAnonA paNa bhakta che. pacIsa varSothI venejhuelAmAM rahetA DaoN. bhaTa potAne 'vizva nAgarika tarIke oLakhAve che. emaNe potAnA vaijJAnika jJAna sAthe venejhuelA ane leTina amerikAnA paraMparAgata jJAnano samanvaya sAdhyo che ane ArogyanA tattvajJAna ane upacArano navo cIlo zarU karyo che. emano mukhya bhAra vyaktigata stare svAvalaMbana ane uSNakaTibaMdhanI kudaratI saMpattino mahattama upayoga karavA upara che. phanka brAconI potAnI vAta rajU karavAnI rIta bahu asarakAraka che. ApaNuM zarIra e ApaNI sauthI mahAmUlI saMpatti che, teo sAdAsIdhA zabdomAM agatyanI vAta kahe che ane ApaNane lAge che ke kharekhara ApaNe A mahattvanI vAta dekhItI hovA chatAM visAre pADI dIdhI che. ApaNe paisA pAchaLa doDAdoDI karIe chIe, kamANI vadhAravA lohInuM pANI karIe chIe, napho kamAvA UMdhAcattA karIe chIe, paNa ApaNA zarIra aMge bhAgye ja pUratuM dhyAna rAkhIe chIe. ApaNe zuM khAIe chIe, pIe chIe ane zarIrane taMdurasta rAkhavA mATe zuM karIe chIe enI pAchaLa thoDo ja vicAra karIe chIe. tame tamArI moTaramAM koI khoTI vastu nakhAya to calAvI lo cho ? brAco pUche che. moTaramAM bheLaseLavALuM peTrola pUrAya to tame keTalI badhI ciMtA karo cho ? to pachI tamArA potAnA peTamAM khoTI vastu nakhAya e tame kevI rIte calAvI zako cho ? moTaramAM zuM nAkho cho enuM ghaNuM dhyAna rAkho cho ane potAnA zarIramAM zuM nAkho cho eno vicAra paNa karatA nathI emanuM A daTAMta ApaNane For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ visAre pADelI eka vAta | 121 eTaluM jaDabesalAka lAge che ke e pachI ApaNe je kaMI khorAka laIe enA vize vicAra karatA thaI jaIe chIe. brAco A pramANe upadeza ja Ape che ema nathI, pote to enuM kaDaka rIte pAlana kare che. hamaNAM amadAvAda AvyA tyAre emane mATe meM zikhaMDa banAvelo paNa emanI A vAto sAMbhaLIne zikhaMDa pIrasyo paNa nahIM ke enI vAta suddhAM na karI zakI. emanA mATe kaTalesa banAvavAnI hatI, paNa taLelI vastuo to te taddana nApAsa kare che. upamA banAvI to paNa te ghImAM vaghAra karIne. jo ke thoDA ja anubhave ApaNane samajAya che ke svAda vize ApaNA manamAM je khyAlo hoya che te khoTA hoya che. dAkhalA tarIke ghImAM vaghArelA khorAkamAM UlaTAnI vadhu sArI soDama Ave che. ApaNane thAya ke zikhaMDa vagara kevI rIte cAle paNa brAvoe jyAre kerI mAgI tyAre lAge che ke kerI AgaLa badhI mIThAIo pANI bhare che. teo khAMDanA to sakhata virodhI che. khAMDanA vaparAzathI khAMDanA utpAdako sivAya badhAne puSkaLa nukasAna thAya che. emanI salAha mujaba meM bIje divase cAmAM khAMDane badale goLa nAkhyo to cA svAdiSTa ja lAgI. tyAre mane bhAna thayuM ke yuropanA loko cAmAM khAMDane badale madha levAnuM vadhu pasaMda kare che ane e phezana gaNAya che. to pachI ApaNe cAmAM goLa zA mATe na laI zakIe ? rAjadUta tarIke rahI cUkelA brAcoe dekhItuM che ke ghaNI pArTIomAM bhAga lIdho haze ane jene 'hAI sosAyaTI' kahe che evA loko sAthe pINAM lIdhAM haze. paraMtu zarAbanI vAta to bAjue, e kokAkolA jevAM haLavAM pINAMne paNa aDatA suddhAM nathI. bhAratamAM emanuM priya pINuM che tulasInuM pANI. koIne ghera pArTImAM jAya ane tulasI ke bIjuM kaMI na maLe to jIruM nAkhIne ukALIne gALelA pANInuM pINuM teo lijjatathI mANe che. ApaNAmAM ghaNAne to ApaNe zarAba nathI pItA evuM pArTImAM kahetAM paNa saMkoca thAya che, jANe ke e pachAtapaNuM hoya ane ApaNe zarAba pIvAne UMcA darajjAnuM pratIka mAnIe chIe tyAre A rAjadUta e daMbhanA pharapharacA uDADI nAkhe che. UlaTuM ApaNI buddhine ThekANe lAvIne ApaNA hitamAM zuM che te potAnA dAkhalA uparathI samajAve che. " aneka prakAranI kudaratI vanaspatio vize teo ghaNuM jANe che. nAnA jAsUdanA choDanA paNa phUlano ane pAMdaDAno zuM zuM lAbha che te emaNe mane samajAvyuM. teo amadAvAda AvyA tyAre caitra mahinAnI navarAtri cAlatI hovAthI huM lImaDAno rasa letI hatI paNa te kaDavo hovAthI emane te Apyo nahIM. tyAre emaNe ghaNI tArkika dalIla karI : tamane khabara nathI ke kaDavI vastu to ghaNI sArI, te to ApaNAmAMnI badhI kaDavAza dUra kare che? leTina amerikAnA dezomAM venejhuelA khanija telanuM utpAdana karato deza hovAthI ghaNo dhanADhya deza che. paraMtu tyAM paNa prAcIna zAstronuM punarjIvana karavAnA For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 / dhanya A dharatI prayatno thaI rahyA che. venejhuelAmAM brAcoe necarala heltha rI-ejyukezana muvamenTa (kudaratI svAthyanA punarzikSaNanI caLavaLa)' zarU karI che. emAM punarzikSaNa zabda ghaNo coTadAra che. e ApaNane bhAna karAve che ke ApaNe kazuM navuM zIkhavA jevuM nathI, paNa je bhUlI gayA chIe ene pAchuM meLavavAnuM che. A caLavaLano hetu lokone e rIte taiyAra karavAno che ke teo jAte ja potAnI taMdurastI sAcavI ane vadhArI zake. atyAranI kRtrima ane bhautika saMskRtie kudaratI svAthya aMgenA pAyAnA siddhAMtone kacaDI nAkhyA che. eNe kudarata ane mAnavazarIra vaccenI samatulAothI mANasone vikhUTA pADI dIdhA che. A siddhAMto haju paNa duniyAnA paraMparAgata samAjomAM sacavAyA che ane sthAnika rItarivAjomAM maLI Ave che. caLavaLano uddeza A paraMparAone punaHjIvita karavAno che ane e mATe eno bhAra enA upara che ke ApaNI utpAdana ane upabhoganI rIto dareka sthaLe sthAnika maLatAM kudaratI dravyo para AdhArita hovI joIe. eTale A caLavaLa paryAvaraNalakSI che ane vyaktigata tema ja sthAnika dhoraNe svAvalaMbana lAvavA mAge che. caLavaLanI kendrIya pravRtti kudaratI ane tAjA khorAka dvArA taMdurastI ane poSaNa meLavavAnI che. kudarata ApaNA zarIrane jarUrI badho poSaka khorAka Ape che eTaluM ja nahIM paNa mAMdagI Ave to paNa ene dUra karavAnI jaDIbuTTIo Ape che. brAco kahe che ke pahelAnA jamAnAmAM khorAka pote ja davA hato. eTale ke khorAka tarIke evI ja vastuo levAtI ke mAMdA na paDAya. eTale AjanI jema davA to levI ja nahotI paDatI paNa mAMdA paDavAno paNa savAla Ubho ja nahoto thato. ApaNane taMdurasta rAkhatAM AvAM kudaratI poSaka dravyo viSuvavRttanI AjubAju uSNakaTibaMdhamAM puSkaLa pramANamAM che. duniyAmAM je judIjudI jAtanI vanaspatio che, emAMthI 2/3 bhAganI A pradezomAM Uge che ane Aje emAMnI moTA bhAganI vanaspatio upayogamAM nathI levAtI. venejhuelAmAM vanaspatizAstranA aMdAja pramANe e dezamAM gatI 70,000 auSadhIya vanaspatiomAMthI mAtra AThaso jeTalI ja atyAre upayogamAM levAya che. A caLavaLa e muddo dhyAne para lAve che ke kharekhara to uSNakaTibaMdhamAM vanaspationI vipulatA, anukULa prakAza ane havAmAna, phaLadrupa dharatI ane jamAnAothI saMcita thayelA lokonA paraMparAgata jJAnano bhaMDAra che. ane eTale ja A kaTibaMdhanA dezo jemane kyAreka trIjI ke chellI duniyA kahevAmAM Ave che emane pahelI duniyA tarIke oLakhavA joIe. For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 45 sauthI vadhu vaLatara ApatuM rokANa supriyAe dalIla karI : grAmodyogonI vAta ja choDI do, kAraNa ke mANasa svArthI che ane eTale e paisA pAchaLa ja doDaze. paNa supriyA, svArthane kAraNe paNa ApaNane sAdAM sAdhanothI jAte vastuo banAvavAnuM vadhu gamaze, vadhu naphAkAraka lAgaze. eka sAdo ja dAkhalo le. tuM roja zeranA bhAva to jue che ne? to eka InvesTamenTa evI che ke 50 paisAnA rokANa para traNa ja mahinA pachI dararoja rUA.25nuM vaLatara maLe, cAra mahinA sudhI. koI zera ATaluM vaLatara Ape che? paNa kudarate to te haMmezA ApI zake. AMgaNAnI A nAnakkI jagAmAM pacAsa paisAnAM zAkanAM bI lAvIne ropI de. so eka choDa thaze. be-traNa mahine choDa moTA thatAM rojanuM doDheka kilo zAka maLaze. comAsAmAM to pANI pAvA jeTalIya mahenata nathI. pelA khUNAmAM nAno khADo karI emAM A jhADanAM kharelAM pAna je roja vALIe chIe te, thoDAM aLasiyAM ane rasoDAno kacaro nAMkhyA kara. enuM khAtara mATIne jIvatI rAkhaze. roja pacIseka rUpiyAnuM zAka maLaze. tAjuM ane rasAyaNarahita. kharIdavA javAnI jhaMjhaTa nahIM. phrIjamAM bharI rAkhavAnI jarUra nahIM ane kharelAM pAMdaDAM tathA rasoDAno kacarAno paNa sahelo nikAla. muMbaInA phaleTsamAM A na phAve, chatAMya bAlkanImAM dasa-bAra kUMDAMno prayoga karavA jevo che. supriyA, tane pITara ane peTrA yAda che ? jarmanI jevA dezamAM paNa te ane ghaNAM bIjAM, emanA phaleTanA rasoDAnI bArImAM nAnAM nAnAM khokhAMomAM kothamIra, lasaNa, pAlakha vagere ugADe che. jyAre jarUra paDe tyAre cUMTI levAnI ane hamezAM taiyora. enAthI bArI paNa suzobhita lAge che. gAjara, sUraNa, aLavInAM pAna, maracAM, TAmeTAM to sajAvaTamAM paNa mUkI zakAya eTalA suMdara choDa hoya che. tulasIno choDa to gRhalakSmI kahevAya che. e jaMtunAzaka davAnuM kAma kare che kAraNa ke tulasIne lIdhe AsapAsanA choDamAM jaMtuo nathI paDatAM. jhUMpaDAvAsamAM jagA na hoya paraMtu tyAM paNa dUdhI, galakAM, kArelAM, pApaDI vagerenA velA to jhUMpaDAne chApare caDAvI zakAya. ghaNI vAra tyAM gaMdA pANInA nikAlano prazna hoya che, to gaMduM pANI eka bAju vALI temAM keLa ugADI zakAya. . supriyA, tAro reDiyo-TeparekorDara Tu-Ina-vena che ne? to A keLano choDa to Tena-Ina-vana che: 1. gaMdA pANIno nikAla ane korA rastA, 2. macchara-mAkhInA trAsamAMthI rAhata, 3. khAvA mATe keLAM, 4. jamavA mATe keLanAM pAna, 5. thALIo mAMjavAnI khaTapaTa nahIM, 6. vAsaNa sApha karavAnA sAbunI jarUra nahIM, 7. vaparAyelA pAna khADAmAM nAkho tenuM khAtara, 8. phugAvAnI ciMtA nahIM, 9. keLanA jhADamAMthI For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 | dhanya A dharatI maLatA reSA ane 10. AMgaNAnI zobhA. keLanuM jhADa to keTaluM suMdara dekhAya che, bAlagopAla kRSNane tenI AgaLa vAMsaLI vagAMDavAnuM game evuM : e ja pramANe lImaDo ane jagA na hoya to bAvaLano nAno choDa rAkhyo hoya to enuM dAtaNa phAIva-Ina-vana che: 1. TUthabraza, 2. TUthapesTa, 3. cIrI, 4. peDhAM majabUta karatI cAvavAnI kasarata ane 5. dararoja navuM ane tAjuM. lImaDo to khUba oksijana ane aneka svAsyadAyaka auSadho paNa Ape che. je - thoDI vadhAre jagA hoya to tuvera, caNA, coLI ane maga paNa vAvI zakAya. jamInanI aMdara baTAkA, magaphaLI vagere UgI zake. ApaNA gharanI AjubAju je koI jamIna hoya tene kharelAM pAMdaDAM, aLasiyAM, rasoDAno kacaro ane jyAre maLe tyAre chANa vagerenuM khAtara nAkhIne jIvatI rAkhIe to vagara mahenate ghaNuM vaLatara meLavI zakIe. mane eka kahevata yAda AvI gaI, supriyA bolI, 'kaNa vAvo maNa laNo." A to sAva sAdI khetInI vAta che. paNa ApaNe jarUrI ghaNI vastuo sAdI rIte sahelAIthI atyaMta sastI banI zake. bIjA zabdomAM joIe to thoDI ja mUDI para ghaNuM vaLatara maLI zake. gAmaDAMnA lokone to ethI ghaNo phAyado thAya. * kApaDa banAvavAnI vAta to ApaNe joyelI che, ke eka kilo TUMka tAMtaNAnuM rU, je vAvIe nahIM ane kharIdIe toye vIseka rUpiye maLe temAMthI ATha mITare eTale ke baso rUpiyAnuM kApaDa bane. naLiyAM, raMgo, davAo vagere to ghaNuM sastuM bane. A mUDIrokANa AjanI jema jaMgI pAyA para na thaI zake paNa emAMthI maLatuM aDhaLake vaLatara haMmezAM maLI zake eTale emAM koI jokhama nathI. kAraNa ke utpAdana karavA mATe sthAnika bajAra joIe ane atyAre gAmaDAmAM moTuM ane satata bajAra kApaDanuM ja che ane kApaDanuM utpAdana zarU thavAmAM muzkelI e che . kAMtanArAo ane vaNakarone saMdhAna nathI. ' eTale have ApaNe pahelAM vaNakarane kApaDa udyogano Arthika lAbha batAvI ane potAnI AjubAju kAMtanArA UbhA karavAnI vAta karavI paDaze. atyAre ApaNuM A kAma dhImuM paDyuM che kAraNa ke khetInI Rtu hovAthI vaNakaro khetIkAmamAM rokAyelA che. paraMtu te daramiyAna gujarAtanAM kyAM kyAM gAmaDAMmAM vaNATa karatA vaNakaro che, temanI pAse keTalI sALa che ane khAsa to konI sALa baMdha paDelI che enI mAhitI bhegI karI rahI chuM. ananta thoDA mahinA pahelAM ja orissAthI Avyo che. e atyAra sudhI zAMta beTho hato. eNe vAtamAM navo muddo umeryo : grAmodyoganA kharA lAbha to che sahune maLatI rojagArI, samAnatA, svataMtratA, mAnasika zaktiono vikAsa, sarjanAtmaktA, bhAIcAro ane zAMti. paraMtu anaMta, supriyA kahe che tema Aje paisAnI bolabAlA eTalI badhI che ke naitika kAraNo bAju para mUkAI jAya che. ethI atyAranA paisAnA, naphAnA, lAbhanA trAjave paNa grAmodyoganuM palluM ghaNuM bhAre namatuM che e pAsuM AgaLa karIne grAmodyogane amalamAM lAvI zakIe. anAnA rasano viSaya che mANasanI sarjanazakti. e bolI UThyo, grAmodyogo zarU karIe Arthika naphA mATe, paNa jo e zarU thAya to sahune svataMtratA maLI zake ane to ja sarjanAtmaka zakti khIlI zake. huM paNa vaNakarone A navI rIte, taiyAra karavAnA kAmamAM joDAIza. For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 Arogya tamArA AMgaNAmAM amRtabhAIe ciMtAjanaka vAta karI. atyAra sudhI ema kahevAtuM ke tamArI taMdurastI vadhAravA zAkabhAjI ane phaLa khAo. judAMjudAM zAkabhAjI ane phaLamAM tamArA zarIrane poSaNa ApanArAM kyAM kyAM viTAmino ane bIjAM dravyo che e jANIne samatola AhAra lo. paraMtu have to zAkabhAjI ane phaLa levAthI ApaNI taMdurastI sudharavAne badale bagaDavAno bhaya Ubho thAya che. kAraNa ke emane ugADavA mATe, sAcavavA mATe, dUranI jagAe vecavA moklavA mATe ane emano raMga tAjo ane caLato rAkhavA mATe eTalAM badhAM kRtrima rasAyaNo vaparAya che ke e rasAyaNone kAraNe ApaNA zarIrane nuksAna thavAno ghaNo bhaya rahe che. ane bIjI bAju, bajAramAM zAkbhAjI ane phaLanI kiMmato keTalI vadhatI jAya che! garIba lokone to te posAya paNa nahIM. madhyamavarga mATe paNa moMdhAM che. 125 zAka-La sarjelI chatAM sarasa rIte kevI rIte ugADI zakAya e vize huM tapAsa karI rahI hatI tyAM vAMsadAthI AvelA DaoN. vaidye kahyuM ke navalabhAI zAhe ahIM amadAvAdamAM ja emanA AMgaNAmAM sarasa zAkabhAjI ugADyAM che. navalabhAI to ApaNA prakhyAta zikSaNazAstrI, samAjasevaka ane bhUtapUrva pradhAna. emane pUchyuM to emaNe tarata jovA-AvavA-vAta karavA mATe samaya Apyo. emane ghera dAkhala thatAM ja makAna ane rastA vaccenI dasa corasaphUTanI jagAmAM emaNe bahAranI bAjue papaiyuM, sItALa, saragavo ane lImaDAnAM jhADa, AgaLanI bAjue kArelAM ane TIMDoLAMnA velA,emanI nIce bhIMDA, guvAra, coLI vagerenA choDa, cheka nIce pattaraveliyAnAM pAna, bhAjI, tulasI, dareka choDanI bAjumAM ene nAITrojana ApavA subAvula ugADyAM che. pAchaLanA khUNAmAM aLasiyAM banAvavAnI Dola, AgaLanI hAramAM RtunAM raMgIna phUla ane daravAjAmAM pravezatAM khUzbobharyAM svAgata mATe jUInI vela. kArelInAM pILAM phUla ane TIMDoLInAM sapheda phUlane e sonuM ane rUpuM he che. dareka choDanuM pAMdaDe pAMdaDuM tAjuM ane taMdurasta. emaNe batAvyuM ke koI mALI, kharca ke khAsa mahenata ke vadhu pANI vagara koI paNa vyakti A karI zake. navalabhAInI vaijJAnika khetI vize eTalI badhI jANakArI che ke tAtA For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 / dhanya A dharatI grupanA moTA 'phArma'nA TrasTanA paNa te pramukha che, ane emanA guMdInA AzramamAM paNa vaijJAnika prayogo kare che. meM emane vinaMtI karI ke garIba ane madhyamavarganA mANaso paNa tamArI jema thoDI ja jamInamAM kevI rIte zAka-phaLa ugADIne taMdurasta rahI zake enI mAhitI Apo. emaNe udAra bhAve saharSa vinaMti svIkArIne mane patra lakhyo. 'priya naMdinIbahena, janmabhUmiAM garIbInI samasyAnA ukela mATe svAvalaMbI khAdI aMgenA tamArA lekho vAMcuM chuM. eka navI daSTi Ape che. trIjA vizvanI mULa samasyA che garIbI. eno upAya vikasita dezomAM vikselA arthataMtramAM nathI. tame mAre tyAM AvyAM. mArA makAna pAsethI thoDI jamInamAM ugADelAM zAkabhAjI joI tame prasanna thayAM. je mANasa garIba che te pUratAM zAkabhAjI laI zakto nathI, tene kAraNe te mAMdo paDe che, rogano prathama bhoga bane che. kAraNa ke tenuM zarIra pratikAra zakti gumAvI beThuM hoya che. vaLI tene rahevAnI jagyA paNa evI che ke tyAM gaMdakI, mAkha ane macchara vadhAre thAya che. garIbamAM garIba mANasa (gAmaDAM)nA ghara AgaLa thoDI jamIna hoya che. ApaNA dezamAM duniyAnI 16 TakA jeTalI vasati che jyAre phkta aDhI TakA jeTalI ja khetIlAyaka jamIna che. te varasothI kheDAya che. hAla ApaNA dezanI vasati 92 karoDa che. ekvIsamI sadImAM pravezatAM te eka abaja upara thaI jaze. eTale ja jhUMpaDAMnI AsapAsa je kAMI zAkabhAjI utpanna thaI zake te karavAmAM Ave to ja garIba gharamAM janmelA bALakanuM Arogya TakI zake. dUdhI, kArelI, galakAM, pApaDI, coLI jevAM velAvALAM zAne jhUMpaDA para ke mAMDavA para caDhAvI nIcenI jamInamAM pAlaka, tAMdaLajo, methI ane khAsa to pattaraveliyAM ugADI zakIe. gharane AMgaNe ke pAchaLa jyAM jagyA hoya tyAM sudhArelAM AMbaLAM, saragavo ke sItALanAM eka-be vRkSa ugADI zakAya. saragavAnAM pAna tema ja sIMga viTAmina sIthI bharapUra che ane AMbaLAM to Arogya mATe uttama che. ja jamIna ochI che? teno ukela che saghana khetI. 15 thI 20 phUTa uparanI UMcAIe AMbaLA-saragavo, 6 thI 8 phUTanI UMcAIe Rtu pramANenA velAo, emanI vacce zAka ane sauthI nIce velAthI ekAda phUTane aMtare Rtu pramANenI bhAjI ane ethI paNa vadhAre sadhana khetI karatI hoya to jamInamAM thatAM kaMda. choDane prakAza joIe. to A rIte jamInathI 25-30 phUTa UMcAI sudhInAM havA-prakAzano upayoga utpAdana mATe karI zakIe. tame mAre tyAM AvyAM. vAvelI TIMDoLInA ropAne meM mArA makAnanA bIjA ne trIjA mALe caDhAvyA che. pahelA mALa sudhI to TIMDoLInuM thaDa ja che. badhAM For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arogya tamArA AMgaNAmAM | 127 pAna kApI nAMkhyAM che. eka ja TIMDoLIno ropo aThavADiye eka divasanuM zAka Ape che. pAne pAne TIMDoLAM bese che. velA upara jAya to nIce bhIMDA, guvAra, coLI ugADI zakAya. Aje bajAramAM zAka moMghuM che ane divase divase moMghuM thatuM jAya che. kAraNa ke dUrathI lAvavAno ne vecavAno kharca vastune be thI traNa gaNI moMghI banAvI de che. garIba mANasa zAkabhAjI khAI zakto nathI tethI mAMdo paDe che. davA ne dAktara paNa moMghA thatA jAya che. chellAM be-traNa varasamAM davAnA bhAva bethI traNa gaNA thaI gayA. gharaAMgaNe tAjuM, jaMtunAzaka davAo chAMTyA vagaranuM zAka ane viTAmina ApatAM phaLa maLe to dAktarane ghera doDavuM na paDe. svastha mANasanI kAryakSamatA vadhaze. eTaluM ja nahIM navarAzanA samayamAM nAnAMmoTAM sahu A kAma kare. temAMthI AnaMda lUMTe. | sarjanano anero AnaMda hoya che. bajAramAMthI ANelI dUdhI ke bhIMDAM karatAM ApaNA ja zramathI pedA karelI tAjI dUdhInuM zAka khAvAno AnaMda anero che. ekvIsamI sadInuM sUtra che : saune mATe Arogya. zuM ApaNe te davAkhAnAM, DokTaro ane davAo vadhArIne karI zakIzuM? garIbImAM sabaDatA samAja sudhI A pahoMcavAnuM nathI ane pahoMce topaNa teno Arthika bhAra te vahI zakavAno nathI. upAya che ghara AMgaNe zAkabhAjI ane phaLa dvArA viTAmina pedA karavuM te." ( li. navalabhAI zAhanA vaM.mA. dareka zAkanA cArathI pAMca ropA, phaLano eka ropa, ane bhAjI to ekAda cosalTamAM ugADIe to te pUratuM che. tethI vadhu mahenata paNa na rahe, vaividhya maLe ane choDa thoDA hovAthI temanI mAvajata paNa rAkhI zakAya. For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 47 kudaratamAM kazuM nakAmuM nathI gaye samAhe zarU karelo navalabhAI sAthenI vAtano dora je AgaLa vadhArIe : navalabhAI, ghara ke jhUMpaDInI AsapAsanI ghaNI thoDI jamInamAM paNa taMdurastI ApanArAM zAkabhAjI ugADavAno vicAra to sarasa che. paNa thoDI ja jamInamAM phaLanA vRkSa paNa Uchare, velA paNa vadhe, zAkanA choDa paNa thAya ane bhAjI paNa Uge ? A badhAMne ATalI thoDI jamIna poSI zI rIte zake? emaNe vigatavAra samajaNa ApI. ' choDa jamInamAMthI kasa cUse che. choDanAM pAna tenuM khorAmAM rUpAMtara kare che. te mATe sUryano prakAza jAIe. prakAza na maLe to choDa pILo paDI jAya. ethI badhA choDane vadhAremAM vadhAre prakAza maLe e rIte vAvavA joIe. phaLanuM jhADa, velA, zAnA choDa ane bhAjI badhAMnI UMcAI judIjudI hovAthI te darekane prakAza maLe e rIte sAthe vAvI zakAya. vaijJAnika bhASAmAM Ane traNa ke cAra) staranI khetI kahe che. uparAMta thoDI jamInamAM ATalA vividha jAtanA choDa vadhatA hoya to emane poSaNa pUruM pADavuM joIe. ApaNe choDanAM mULa sahelAIthI laI zake evuM poSaNa pUruM pADIe to ja A zakya bane. ' khetI mATe khAtara jarUrI che. ApaNAM zaheromAM pAnakharamAM vRkSonAM kharelAM pAMdaDAne ekaThAM karI bALI de che. tene badale pAMdaDAne kImatI khAtaramAM pheravI zakIe. roja savAre huM gharanI AsapAsa paDelAM pAna ekaThAM karuM chuM. sAthe AMgaNAnI saphAI paNa thaI jAya che. pAnanA nAnA TukaDA karuM chuM. emane vRkSanA mULanI AsapAsa pAtharuM chuM. A mATeno mane gamato zabda che pAnapathArI. aMgrejImAM tene malliMga kahe che. A pAnapathArI para thoDuM chANanuM ogALeluM pANI chAMTuM chuM. vRkSanA chAyAmAM aLasiyAM pedA thaze ane te pAnane khAtaramAM pheravaze. be-traNa mahine khAtara taiyAra thaI jAya eTale zAkabhAjInA ropAne ApI zakAya. pachI ropAnI AjubAju pAna pAtharavAnAM. A rIte ropA AgaLa sIdhuM paNa aLasiyAMnuM khAtara banAvI zakAya. koIne tyAMthI aLasiyAM lAvIne paNa zarU karI zakAya. emane pAna, choDano chAyo ane bheja maLavAM joIe. aLasiyAMe taiyAra kareluM khAtara komposTa khAtara karatAM vadhAre kasavALuM hoya che. InsTanTa kophInI jema aLasiyAM tarata jamInanI aMdara choDanAM bArIka For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudaratamAM kazuM nakAmuM nathI / 129 mULiyAMnA cheDA sudhI pahoMcI jAya che. choDane vadhavA mATe je poSaNa joIe te najIkamAMthI ja maLI rahetuM hoya to choDa zA mATe khorAka meLavavA dUra sudhI mULa phelAve - TUMkamAM, pAna ane aLasiyAM dvArA choDane taiyAra poSaNa pUruM pADavuM e utpAdananI cAvI che. A mATe gharanAM bALako ane vaDIlo paNa madada karI zake. pAna ja nahi, gharano badho kacaro khAtaramAM pheravI zakAya. kudaratanA jIvanacakamAM kazuM ja nakAmuM nathI. pAnapathArI traNa kAma karaze. paheluM to jamInamAMnA bhejane UDI jato rokaze. kudaratamAM paNa ApaNe joIe chIe ke unALo AvatAM pahelAM vRkSo potAnAM pAna kheravI potAne taLiye pAtharI de che jethI unALAnI garamIthI jamInamAMno bheja UDI na jAya. . " bIjuM, pAna e aLasiyAno khorAka che. e khorAka to aLasiyuM khAze ja paNa sAthe sAthe aLasiyuM mATI paNa khAze. aLasiyAnAM zarIranI racanA evI che ke tenA peTamAM cakkI hoya che. mATInA kaNo ane sajIva padAtha A cakkImAM pisAya che ane aLasiyAMnI aghAra uttama ane tarata ja poSaNa Ape evuM khAtara banAve che. trIjI ane mahatvanI vAta e che ke aLasiyAM ja khetI karaze. aLasiyAM kudaratanAM phaLa che. jamInane kheDavAthI ke khodavAthI to UlaTAnuM ApaNe jamInamAMnA jIvANuonA kudaratI kamane khoravI nAkhIe chIe. dareka aLasiyuM havA levA mATe divasamAM 9thI 10 vAra jamInamAMthI bahAra nIkaLe che ane pAchAM jamInanI aMdara jatAM navuM kANuM pADe che. Ama jamIna pocI paDe che. aLasiyAMe banAvelAM e pAtaLAM polANomAM bheja saMgharAI rahe che. ane khAtarano kasa e polANomAM thaIne choDanA mULanA TocakA sudhI pahoMce che. aLasiyAMnI pharavAnI racanA kezananI jevI hoya che. eTale bheja ane ogaLelo khorAka choDa ke velanA mULa pradezamAM rahe che. ene pariNAme je kAMI bheja ane kasa hoya teno lagabhaga so TakA choDanA vikAsamAM upayoga thAya che. pAnapathArI ane aLasiyAMnI madadathI zAkabhAjI ane choDa 30 TakA ochA - pANInI madadathI UgI zake che. aLasiyAMnI madadathI zAkabhAjI ugADavAmAM kheDa ke goDa karavAnI paNa jarUra nathI. kAraNa ke e kAma aLasiyAM kare che. UlaTAnuM goDa karavAthI aLasiyAM ghavAya che. jamIna khullI thatAM pakSIo temane khAI jAya che. temaNe banAvelI nALo tUTI jAya che. jamIna paranuM vanaspatinuM paDa jatuM rahe to te upara sudhI AvatAM nathI. eTale goDa karavAne badale aLasiyAMno khorAka pAMdaDAM choDanI AjubAju pAtharavAnuM vadhu upayogI che. Ama, nahIM kheDa, nahIM khAtara, nahIM jokhamI rAsAyaNika jaMtunAzako, mAtra For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 | dhanya A dharatI kudarata AdhArita khetI. kudaratane kudaratanuM kAma karavA do. kudaratanA jIvana-vijJAnane samajo ane tene madadagAra thAo. pAMdaDAne bALo nahIM. pAnapathArInI vacamAM vadhelA choDa juo kevuM suMdara utpAdana Ape che have to aneka dezomAM loko kudaratI khetI apanAvI rahyA che. ApaNe tyAM gujarAtamAM paNa aneka prayogo thaI rahyA che. Do. zirInabahena gaDhiyA (ThAkora pArka, abrAmA gAma, valasADa 396001) kahe che ke jamInane 2 thI 3 phuTa UMDI khodI temAM vanaspati kacaro ane mATInA ghara karI tenA para vAvavAthI vIsa varSa sudhI kheDa, khAtara ane siMcAInI mahenata ghaTI jAya che. jamInanI nitArazakti ane bhejasaMgrahazakti vadhe che. temAM sajIvo kAryarata rahe che. Ane mAjhabukanI khAI kahe che. - mahendra bhaTTa (prayAsa, mAMgaroLa, bharUca 39150) bIla molIsananuM tarUcaka samajAve che ke gharanA vaparAzanA pANInA nikAlanI jagAe 6 phUTano tAvaDI AkArano khADo karI tene ghAsakyarAthI bharavo. enI pharate 12 phUTanA goLAkAramAM (kula 30 phuTa vyAsanuM vartuLa) Rtu pramANe zAkabhAjI ane phaLa ugADavAM. A rIte zAkabhAjI ane phaLa gharaAMgaNe, taddana ochA kharce ane ochI mahenate maLe che ane pauSTika, tAjAM ane vadhu svAdiSTa maLe che. gharanI havA paNa zuddha bane che. gharaAMgaNe raMgaberaMgI pataMgiyAM ane kalarava karatAM paMkhI paNa Ave che. dharatI pAsethI je lo te tene pAchuM Apo. zAka-phaLa-anAjanuM utpAdana e koI udyoga nahIM kudaratI ghaTanA che. kRSi eTale jIvananuM jatana, saMvardhana. For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 48 'vRkSa thaI phAlI rahyo AkAze" jAte zAkabhAjI ugADIne viTAmina ane bIjAM poSaka tattvo meLavavAnI vAta navalabhAI zAhe ApaNane karI. gAmaDAMmAM to jhUMpaDAM pharatI thoDI jamIna hoya, paNa janmabhUmi-pravAsamA ghaNA vAcako to zaheranI phaleTamAM rahe che to teo A aMge zuM karI zake phleTanI bAlkanImAM kUMDAmAM choDa ugADI zakAya. te choDa para sAro pAka meLavavA tene poSaNa bahArathI banAvIne ApI zakAya. choDa mATenuM A poSaNa bahAra kevI rIte banAvavuM te mATe aLasiyAMnA uchera ane aLasiyAMnA khAtaranA arkanI vAta joIe. . aLasiyAMne vadhavA mATe aMdhakAra eTale ke chAMyaDo joIe, khorAka eTale ke pAMdaDAM joIe ane satata bheja joIe. ghera aLasiyAM ucheravA mATe eka plAsTikanI moTI Dola laI temAM nIce IMTanAM nAnAM roDAM goThavavAM. enI upara pAMdaDAM ane rasoDAno kacaro bharavo ane sauthI upara aLasiyAMvALI mATI eka IMca pAtharavI. Dolane chAMyamAM rAkhavI ane be traNa divase pANI chAMTI satata bheja rAkhavo. uparanI mATInAM aLasiyAM pAMdaDA ane kacaro khAze ane bIjAM ghaNAM aLasiyAM pedA karaze ane savA-doDha mahinAmAM aLasiyAnuM khAtara taiyAra thaze. A khAtara bAlkanImAM rAkhelA kUMDAmAM nAkhavuM. - jemanI pAse bilakula jamIna nathI ane jeo phaleTamAM rahe che teo kaMDAmAM zAkabhAjI ugADI zake. e mATe kUMDAnI nIce nAnuM kANuM karavuM jethI vadhArAnuM pANI bahAra nIkaLI zake. e kANAne nAnI ThIkarIMthI DhAMkI phUDane taLiye eka IMca sudhI IMTanA nAnA TukaDAM bharavA. pachI pa-7 IMca saDelAM ponanA TukaDA ane tenI upara 4-5 IMca aLasiyAnuM khAtara bharavuM. AvA kUMDAmAM bhAja, pattaravelanAM pAna ane zAka ugADI zakAze. thoDuM moTuM phaMDa levAmAM Ave to vela upara UgatAM zAkanI vela ugADI zakAya. aLasiyAM ucheravAnI DolamAM be-traNa divase pANI chAMTIe eTale temAMthI DolanI nIce pravAhI ekaThuM thaze. A pravAhI kuMDAmAMnA choDa mATe abhUta poSaNa gaNAya che. Dolane namAvIne te kADhI zakAya, paNa vyavasthita rIte tene kADhavA mATe DolanI nIce kANuM pADI emAM naLa ke pAIpa bharAvI te vATe te kADhI zakAya. navalabhAIe to A pravAhI meLavavA mATe emanI aLasiyAM-ucheranI moTI DolanI aMdara, taLiye vacce eka plAsTikano moTo vADako UMdha mUkyo che, eTale badhuM pravAhI emAM bheguM thAya che. UMdhA vADakAnI upara vacce kANuM pADI emAM pAIpa bharavI e pAIpamAM kerosInano ke koI paNa paMpa mUkI A pravAhI e paMpa vATe kheMcI le che. A pravAhI choDane ApavAthI emano choDa khUba taMdurasta rahe che ane ghaNuM zAka Ape che. - Ama kuMDAnA choDane bahAra DolamAM ucherelAM aLasiyAMnA khAtaranuM tathA tenA pravAhInuM poSaNa ApavAthI DAmAM choDa sarasa rIte ucherI zakAya. DAmAMnI For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 / dhanya A dharatI mATI to mAtra choDanA TekA mATe ane mULane phelAvA mATe che ane choDane poSaNa bahArathI taiyAra kareluM maLe che. aLasiyAM ucheravAnI Dolane nIce be iMTo ke Teko mUkI addhara rAkhavI. emAMnAM aLasiyAM bahAra nahIM Ave. eka prazna thaze ke aLasiyAM ucheravA mATe DolamAM paNa upara aLasiyAMvALI mATI pAtharavAnI che to evI mATI kyAMthI lAvavI? A prazna dahIMnA meLavaNa jevo che. dahIM banAvavAnI zarUAta karavA mATe pahelAM eka vakhata thoDuMka dahIM bahArathI lAvavuM paDe, paNa pachI dara vakhate dahIM vAparatI vakhate emAMthI eka camacI meLavaNa rAkhIne pharI dahIM banAvatAM rahevAya. e ja pramANe DolamAM aLasiyAM ucheravA mATe zarUAtamAM eka vakhata thoDI aLasiyAMvALI mATInuM 'meLavaNa' lAvavuM paDe. pachI savA-doDha mahine AkhI DolamAM aLasiyAnuM khAtara taiyAra thaI jAya tyAre te khAtara kuMDAmAM nAkhIne temAMthI thoDuMka rahevA devAnuM ane emAMthI phrI DolamAM aLasiyAMnuM khAtara banAvatAM rahevAnuM. have to AvuM aLasiyAMvALI mATInuM 'meLavaNa' vecavAno moTo dhaMdho cAle che. AvI eka ghAsatelanA DabbA jeTalI mATI cAraso jeTalA rUpiyAnI Ave che. AvI mATI jAte paNa banAvI zakAya. koI jhADanA chAMyaDAmAM jhADanA mULa pAse aLasiyAnuM khAtara banAvI zakAya. mULanI jamIna upara pAMdaDAM pAtharI te satata bhejavALAM rahe evI vyavasthA rAkhIe to emAM aLasiyAM utpanna thaze. thoDuM chANa nAkhIe to sahelAIthI thaze. cIku, nALiyerI, keLa vagere pANInAM jhADa che eTale temanI nIce aLasiyAMnuM khAtara thaI zake. sUkA pradezamAM ke jyAM bheja ane aMdhakAra na hoya tyAM tADapatrI ke bIjo chAMyo banAvIne A khAtara banAvI zakAya. bheja mATe pAMdaDAM-chANanA DhagalAne bhInA kaMtAnanA kothaLAthI DhAMkI devAthI DhagalebaMdha aLasiyAM pedA thaze. khAtara taiyAra thAya tyAre e khAtarane plAsTika upara pAtharI devAthI prakAzamAM AvavAne kAraNe badhAM aLasiyAM taLiye nIcenA tharamAM jatAM raheze. pachI uparathI pakva dANAdAra khAtara laIlaIne choDane ApavuM. A khAtara komposTanA khAtara karatAM vadhAre ksavALuM hoya che ane tAtkAlika asara kare che. vAo moMghI thatI jAya che tyAre gharanI bAlkanI, oTalA ke agAsImAM upara-nIce ThaMDA goThavI zAkabhAjI ugADI kuTuMbanI taMdurastI mATe viTAmina ane lohatattva meLavI zakIe. kuTuMbanA badhA sabhyone A sarjanamAM rasa paDe e judo. kUMDAmAM zAkabhAjI ugADavAnuM AnaMdaprada che, utpAdaka che ane Arogya ApanAra paNa che. mANase jyAre navInavI zodho karIne kudaratane nAthavAno prayatna ryo che tyAre kudarate paNa mANasane thappaDa lagAvI che. paraMtu mANasa jo kudarata sAthe haLImaLIne rahe to kudarata paNa ene sAtha Ape che, poSe che. rAsAyaNika khAtarothI ane rAsAyaNika jaMtunAzakothI jamInanAM tattvono nAza thAya che ane e jamInamAM thayelA pAkthI mANasanI taMdurastIno nAza thAya che. eTale ja gurujano kahe che ke jIvADIne jIvo. rAsAyaNika khAtaro vagara upara batAvelI sajIva paddhatie thatI khetI e ahiMsaka khetI che. Adi kavi narasiMha mahetAe zrI hari vize gAyuM che: 'pavana tuM, pANI tuM, bhUmi tuM bhUdharA, vRkSa thaI phAlI rahyo AkAze.' For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 49 taMdurastIno upAca ApaNA hAthamAM thoDA vakhata pahelAM amerikAnA keliphorniyA jevA samRddha rAjyamAM khetaromAM pAkane roga lAgu paDyo hato. ghaNI jaMtunAzaka davAo chaTI, chellAM zodhAyelAM rAsAyaNika jaMtunAzako chAMTyAM paNa roga gayo nahIM. pachI lImaDAnAM pAMdaDAM pANImAM palALIne te joyuM to roga gayo. amerikta vaijJAniko bhAratanA lImaDAnA premamAM paDyA che. jarmanImAM to lImaDA vize ghaNuM saMzodhana zarU thayuM che. ApaNane navalabhAI zAhe vAta karI ke vRkSonAM pAMdaDAM choDanI AjubAju pAtharavAthI ane temanI sAthe thoDAM aLasiyAM bheLavavAthI choDa khUba sarasa khIle che. | navalabhAI gaye varSe amerikA gayA tyAre dIkarInA gharanA AMgaNAmAM A paddhatithI traNa mahinAmAM eTalAM badhAM zAkabhAjI ane phaLa ugADyAM ke A vagara rasAyaNe ugADelAM pALI amerikano daMga rahI gayelA. emane meM pUchyuM ke A rIte zAka-phaLa ugADavAnI vAta to sarasa che paNa ATalAM badhAM pAna lAvavAM kyAMthI be rIte, eka to AMgaNAmAM be-traNa vRkSo paNa vAvavAM. lImaDo, saragavo, lIMbu vagere to jaladI moTAM thAya che. jagA ochI hoya to lImaDAne kApatAM rahIne nAnakaDo rAkhavo. A jhADanAM pAna khare temane choDanI AjubAju pAtharo. e ja pAna rastA upara caro bane, gaMdaDI utpanna kare, sajIve saDelI vastu mAkhIno, jIvAtano khorAka che. eTale A pAnane bhegAM karIne choDanI AsapAsa pAtharavAthI gaMdakIne phaLamAM ane zAkabhAjImAM pheravavAnuM kAma thAya che. gharano badho kacaro paNa A rIte khAtaramAM pheravI zakAya. pAna meLavavAnI bIjI rIta e che ke navalabhAIe emanA AMgaNAmAM zAkanA choDanI vaccevacce subAvalanA choDa ugADyA che. subAvala jamInamAM nAITrojana umere che ane temanI kUNI DALI paranAM pAna nAITrojanathI bharapUra che. tenA ' choDane vadhavA daIe to e ghaNo moTo thaI jAya paraMtu e ekAda phUTa UMco thAya pachI ene vadhAvA nahIM devAno ane kApyA karavAno ane enAM pAna zAka-phaLanA choDanI AjubAju pAtharyA karavAnAM. jamInane nAITrojana pUruM pADato evo ja bIjo choDa che glIrIsIDIAno. enAM pAnamAM pUratA pramANamAM nAITrojana che. enI DALI ane pAMdaDAM paNa jhaDapathI jamInamAM bhaLI jaI jamInanuM pote sudhAre che. InDoneziyAnI DAMgaranI khetImAM kyArAnA zeTe ugADelA lIrIsIDIAthI ja DAMgarano pAka levAnA akhatarA thayA che ane sAbita thayuM che ke AvA choDanA khAtarathI rAsAyaNika khAtara jeTalI ja DAMgara paNa pakavI zakAya che. te uparAMta choDane pAMdaDAMno khorAka ApavAthI ene roga paNa lAgu paDatA nathI. For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 / dhanya A dharatI AMgaNAnI nAnakaDI jamInamAM be-traNa stare zAka-phaLa ugADIe eTale choDane prakAza pUrato na maLatAM tene roga vadhu lAge paNa ApaNA sauno anubhava che ke zaradI ke TIbInAM jaMtu havAmAM badhe hovA chatAM amuka mANasone ja zaradI ke TIbI thAya che. je vyaktinI roga sAme Takkara jhIlavAnI zakti vadhu -hoya tene roga thato nathI. evuM ja choDanI bAbatamAM. je choDa nabaLA athavA ochI pratikArazakti dharAvatA hoya tene jhaTa roga lAge che. eTale roganI sAme Take evI tAkAta ane taMdurastIvALA choDa ucherI zakAya to jaMtunAzaka davAo moTA pramANamAM chAMTavI na paDe. choDanI taMdurastI mATenuM sarasa sUtra che : taMdurasta dharatI to taMdurasta choDa, taMdurasta choDano khorAka paNa taMdurasta ane tevA choDano pAka je le te mANasa paNa taMdurasta. eTale mAnavajAtanuM Arogya vadhAravuM hoya to taMdurasta choDa uchero. choDanI taMdurastIno upAya taMdurasta jamIna che. jamInane taMdurasta banAvavAno upAya e che ke je jamInamAM jIvANuo jeTalA vadhu teTalI e taMdurasta. atyAre rAsAyaNika khAtarono ane jaMtunAzakono ADedhaDa upayoga karavAmAM Ave che te jamInane jIvatI rAkhatAM karoDo jIvANuone mArI nAkhe che. e jamInanuM samatolapaNuM khoravAI jAya che. evI jamInamAM Ugelo choDa bhale dekhAvamAM lIlo ca lAge paNa e mAMdalo hoya. ene roga thayA vagara na rahe. ApaNe je pAnapAtharI ane aLasiyAMnI madadathI choDa ugADavAnI vAta karI e khetI jamInane taMdurasta banAve che. eTale e choDane roga ocho lAge che ane e roga sAme Takkara jhIlI zake che. bIjuM ke ApaNe eklo guvAra ke bhIMDA ke koI eka ja vastu ugADIe to tene roga lAgavAnI zakyatA vadhAre rahe che. eTale judIjudI jAtanA choDa sAthe vAvavAnuM hevAmAM Ave che. ApaNe nAnakDA AMgaNAmAM traNa stare enI khetI karIe temAM judAjudA choDa sAthe vAvI zakIe. agAsI ke trIje mALe TIMDoLI caDAvI hoya, bIje mALe kArelI hoya, nIce bhIMDA ke guvAra hoya ane cheka jamIna para pattaravelI hoya. vaLI, vacamAM tulasInA choDa hoya to tenI suvAsathI paNa roga ochA Ave che. ziyALo AvatAM DuMgaLI, lIluM lasaNa vAvIe to tenI gaMdhathI jaMtuo te vistArathI dUra bhAge che ane AjubAjunA choDane roga sAme rakSaNa maLe che. mANasanI taMdurastIno AdhAra taMdurasta anAja taMdurasta anAjano AdhAra taMdurasta choDa taMdurasta choDano AdhAra taMdurasta jamIna. jamInanI taMdurastI mATe jamInamAMthI je lo te tenAM DALAM, pAMdaDAMne nakAmAM gaNIne bALo nahIM. temane jamInamAM pAchAM nAMkhI bIjI peDhInI sevAmAM temano ardhya dharo. jamInane pAchuM Apo. kavie ApaNA bhArata deza vize kahyuM che ke "jahAM DAla DAla para sone kI cIDiyA karatI hai baserA." For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 mANasa ane pRthvI vijJAna Aje mANasano ArAdhyadeva che. sahu koI vijJAna ane yaMtrodyoganI siddhiothI aMjAyeluM che. vijJAna ane yaMtrodyoga jANe ke ApaNA sukhanA, ApaNI pragatinA, ApaNA bhaviSyanA AdhArarUpa che. eka prakhyAta amerikana vaijJAnika tathA rasAyaNa-vijJAnanA nobala pAritoSika vijetA prA. jeroma kAryane huM eka pariSadamAM maLI hatI. emaNe e pariSadamAM mANasanI ane pRthvInI sthiti vize je sUcano rajU karyAM e vicAravA jevAM che : pro. kArla kahe che ke mAnava ItihAsanA chellA thoDA saikAomAM vijJAna ane utpAdanapaddhatiomAM noMdhapAtra pragati thaI che. ene kAraNe mANasanA jIvana para ghaNI asara thaI che, sivAya ke avikasita dezomAM. emAM paNa zarIra-svAsthya, sagavaDo ane vyaktigata jIvananI guNavattAne pro. kArla ghaNI mahattvanI gaNAve che. jIvananirvAhanI mULa jarUrato anna, vastra, chAparuM ane tabIbI sagavaDothI A AgaLanI vAta che. jIvananI guNavattA eTale sAMskRtika, naitika ane bauddhika guNo, mAnavIya prAmANikatA, UMcA staranuM vartana, ahiMsA, vizvAsa, bIjA mANaso sAthe saujanyatAthI vahevAra, mANasanA gaurava mATe Adara ane rahevA mATe pUrato avakAza. pro. kArla batAve che ke vastIvadhArAne kAraNe A guNone eTale ke jIvananI guNavattAne hAni pahoMce che. Aje to 'Arthika pragati' e sUtranI bolabAlA che. Ane kAraNe duniyAnA dezo vacce bhayaMkara hariphAI UbhI thaI che ane e yuddhomAM pariName che. naphAno hetu eTalo sarvoparI ane rokI na zakAya evo lAge che ke enA para aMzo muzkela bane che. emAMthI maLato Arthika lAbha TUMkA gALAno hoya che, paNa emAMthI pariNamatuM nuksAna ghaNuM moTuM ane lAMbA gALAnuM hoI zake. udyogonA Arthika nirNayo TUMkA gALAnI daSTie thatA hoya che. vIsamI sadIno ItihAsa sUcave che ke duniyA ucca-vicArovALI pragati mAge che, paraMtu e ene mATe barobara taiyAra nathI. duniyAnI samasyAo ulavA vijJAna ane yaMtrodyoga pUratA nathI. e mATe nItinAM dhoraNoe, netAgIrIe, arthataMtre ane sAmAjika darzane paNa agatyano bhAga bhajavavAno che. 135 vijJAna ane yaMtrodyoganuM eka lakSaNa samAja upara evI asara kare che ke ene kAraNe khAsa ciMtA UbhI thAya che. jema jema samAjo vadhAre ne vadhAre For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 / dhanya A dharatI jaTila yaMtrodyoga para AdhAra rAkhatA jAya che, tema tema eka ja mANasa para badhuM AdhArita thaI jAya che. mAtra eka ja mANasa bhUla kare ke mAtra eka ja bhAga tUTI paDe to samAjanA moTA bhAganuM kAmakAja khoravAI paDe. Ano eka aMtima dAkhalo che trAsavAda athavA cAMciyAgirI.. tethI yuvAnone nAnI umaMrathI e zikSaNa ApavuM jarUrI che ke atyAranA je vicAro ane khyAlo emanA para lAdavAmAM Ave che temane vize teo prazna uThAve. temane svataMtra rIte vicAra karavAnuM ane jAte ja nirNayo tAravavAnuM zIkhavavuM joIe, pro. kArla, je pote ja niSNAta vaijJAnika che, he che ke jo ke zuddha vijJAnanuM zikSaNa jarUrI che, paraMtu je zikSaNa sajja vicArazakti ane naitika saMvedanazIlatA vagara maLe che te atyAranA sAmAjika rogonuM mukhya kAraNa bane che. dasakAo pahelAM jyAre pro. kArla pote vidyArthI hatA tyAre nyUyorkamAM zikSaNataMtra vidyArthIone vizALa arthamAM zikSaNa pUruM pADatuM, aneka bauddhika kSetromAM jANakArI tema ja UMcI daSTi ane samajaNa sAthe duniyAmAM pravezavAnI taiyArI pUrI pADatuM. snAtakone temanA vikalpo vize spaSTa samaja hatI, temane potAnI zaktio vize vizvAsa hato ane teo moTe bhAge sArA nAgariko hatA. jeo kolejamAM na jatA temane paNa zikSaNataMtra mAdhyamika zALAmAM dhaMdho-rojagAranI tAlIma pUrI pADatuM. pro. kAryane e vakhatanuM, pahelAnuM, zikSaNataMtra atyAranA zikSaNataMtra karatAM vadhAre saphaLa lAge che. AjanA samAjamAM cAritrya ane naitikatAnuM je stara che te ciMtAno viSaya che. badhA staro para je samAjavirodhI vartana che te bIjA badhA prayatnone UMdhA vALI zake ema che. jIvanadhoraNa UMcuM lAvavAnA, Arthika ane paryAvaraNanA prazno ukalavAnA ane sAMskRtika sabhya samAja racavAnA badhA prayatnone te harAvI zake ema che. duniyAnA ghaNA pradezo Aje du:khada sthitimAM che. ApaNA astitvanA bhaviSya sAmenA khatarAno vicAra karIe to ApaNI atyAranI ghaNI sAmAjika agrImatAo ane mAnyatAone TakAvavA mATe vaLagI rahevuM e AtmaghAtaka che. ja Aje ApaNe je vartaNUka calAvI laIna zakAya ene sudhAravAno ke aTakAvavAno prayatna karavA kAyadAo karIe chIe. enA karatAM e ghaNuM vadhAre sAruM che ke lokonI nItimattA, mAnavIya mUlyo ane svamAnane kAraNe kAyadAo jarUrI ja na bane. ApaNe Aje evI duniyAmAM jIvIe chIe jemAM samAjanI aMdara tema ja samAjonI vacce moTI asamAnatAo che, A duniyA evI paNa che jenuM bhaviSya ghaNuM ja bhayamAM che. pro. kArla prazna uThAve che ke zuM ApaNe ema IcchIzuM ke kudarata potAno rasto le, e rasto ke je moTe bhAge jhUra hoya che ke pachI zuM duniyAnI prajAo ane netAo moTAM hiMmatabharyA pagalAM levA taiyAra thaze ane laI zakaze ke je pagalAM kudaratanI krUratAne haLavI karavA, pRthvIne bacAvI levA ane vadhu samAnatAvALuM tema ja mAnavIya bhaviSya sarjavA mATe jarUrI che? che. For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 bhaviSyanA abhyAsanuM bhaviSya pahelAM kyAreya nahotI eTalI Aje bhaviSya aMgenA abhyAsanI jarUra che, kAraNa ke duniyAnA dezo jIvaleNa ane vadhu ne vadhu jaTila banatI jatI samasyAomAM gherAyelA che. moMghavArI, bekArI, paryAvaraNanI asamatulAo, sAmAjika sevAonI adhogati, gunAkhorI ane hiMsA belagAma vadhI rahyAM che ane sattAvALAo emane dUra karavAnuM to bAjue, rokI zaktA nathI. vartamAna samasyAo eTalI badhI moTI che ane atyAranuM taMtra emane hala karavA eTaluM badhuM azakta che ke ApaNI sAmAjika-Arthika punarracanA ane vikAsa mATe vaikalpika vicArasaraNI zodhavAnuM anivArya banyuM che, jene mATe bhaviSya aMgenA abhyAsa para vadhu dhyAna ApavAnuM jarUrI che. vartamAna taMtranI niSphaLatA batAve che ke atyAranA uklo kAmanA nathI ane vicAra tathA kAmanI navI dizAonI jarUra che. navA viklpo zodhavA jarUra che ApaNA samAjanA bhaviSya aMgenI daSTinI, kSitija para UgI rahelAM paribaLo aMgenI sUjhanI ane emane ucheravA mATenI sarjanazIlatAnI. 137 ja vizvasamAjane joIe che navuM darzana ke jenA vaDe samRddhimAM tema ja zAMtimAM rahevA mATe navuM sAmAjika-Arthika mALakhuM racI zakAya. tethI bhaviSya aMgenA abhyAsamAM samAveza thaze dArzanika tema ja racanAtmaka kAmo, navA uklo tema ja nakkara vyUho, samagra mALakhAno khyAla tema ja tenA judA judA bhAgonI mAvajata, saMkalita vicArasaraNI tema ja gAmaDe gAmaDe ane jhUMpaDe jhUMpaDe zarU karavAnAM pagalAM. A saMdarbhe e muddA para bhAra mUkyo upayogI thaze ke AmAM eziyA, AphrikA ane leTina amerikAnI haLavI-TeknolojI vAparatI, eTale ke sAdAM sAdhanothI utpAdana karatI, prajAo zo bhAga bhajavI zake ane bhaviSyanA abhyAsamAM teo zo phALo ApI zake? e to have vadhu ne vadhu spaSTa thatuM jAya che ke vizvasamAjanuM bhaviSya nyUyorka ke nairobI, TaoNkyio ke rIo DI jenero jevAM mahAnagaromAM nathI, paraMtu lAkho grAma prajAsattAkomAM che. eziyA, AphrikA ane leTina amerikAnA haLavI-TeknolojI vAparatA dezo ke jyAM gAmaDAM haju jIve che, jyAM grAma-saMskRti haju punarjIvita karI zakAya ema che, te batAvI zake ke gAmaDAM-AdhArita arthataMtra vaDe samRddhi For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 | dhanya A dharatI ane zAMti baMne kevI rIte meLavI zakAya. te batAvI zake ke atyAre prajAnA atyaMta nAnA bhAgane rojagArI ApatI moTI koporezanomAM gaMjAvara pAye Adhunika yaMtro dvArA utpAdana karavAmAM Ave che tene badale dareke dareka jaNane kAma maLI zake ane tethI bajAra paNa maLI zake tevAM sAdAM sAdhanothI utpAdana kevI rIte karI zakAya. te batAvI zake ke A dhyeya prApta karavA mATe jarUrI darzana, vicAramALakhuM ane pagalAM kyAM che. atyAre A dezomAM karavAmAM Avato bhaviSyano abhyAsa, ghaNuMkharuM yunivarsiTInI zAkhAomAM athavA to khAsa saMsthAomAM, audyogika dezonA abhyAsakrama mujabano hoya che, je khoTe raste che. dAkhalA tarIke, udyogIkaraNa ane yAMtrIkaraNane kAraNe audyogika dezomAM thayelo vinAza che paryAvaraNanI asamatulAo, jyAre ApaNA dezamAM che sArvatrika bekArI ane emAMthI pariNamatI garIbAI ane gulAmI. eTale ApaNe abhyAsa karavAno che bekArI aMgeno, nahIM ke pRthvInA goLA paranA tApamAnamAM thaI rahelA pheraphArono ke vAhanothI thatA avAjanA pradUSaNano. A dizAmAM have ApaNA dezomAM vadhu ne vadhu AvA abhyAso thaI rahyA che, je navuM pradAna kare che, Avazyaka samasyAo dhyAna para lAve che ane bhaviSyanA abhyAsamAM navI dizAo khole che. jema jema vizvasamAjanuM bhaviSya ujaLuM banAvavAmAM A dezonA phALAnuM mahattva vadhatuM jaze tema tema AvA abhyAso vadhu upayogI banaze. TakAvI zakAya tevA vikAsa ane vizvazAMti mATe navA sarjanAtmaka darzananI carcA karatI vakhate yAda Ave che eka mahAna daSTA, mahAtmA gAMdhI athavA to bApu - rASTrapitA - je nAme bhAratamAM emane premapUrvaka saMbodhavAmAM Ave che. gAMdhIjInAM lakhANo vAMcatI vakhate vAcaka Azcaryacakita thaI jAya che ke aneka savAlo ke jemanA vize emanA samayamAM to khabara paNa nahotI ke ApaNA samayamAM paNa nathI emanA vize emaNe bhaviSyavANI karI hatI, cetavaNI ApI hatI ane emane aTakAvavAno tathA emanAmAMthI chUTavAno rasto paNa batAvyo hato. e ItihAsamAM saikAo sudhI pAchaLa jotA hatA ema bhaviSyamAM paNa eTale ja dUra sudhI jotA hatA. jyAre yaMtrodyoge AkhA vizvane lapeTamAM lIdhuM hatuM tyAre Adhunika yaMtro vaDe gaMjAvara pAye utpAdana karIne jyAM e mAla khaDakAya tyAM bekArI phelAvatA udyogIkaraNano emaNe sakhata ane satata virodha kyoM hato. jyAre pAzcAtya saMskRtino vAyaro samagra jagatamAM ghUmI vaLyo hato tyAre gAmaDAMomAM khIlatI bhAratIya saMskRti ane sabhyatAne punarjIvita karavA emaNe jIvanabhara saMgharSa kheDyo hato. - bhaviSyamAM bhaviSya aMgenA saMzodhananuM dhyeya haze vinAza rahita vikAsa, hiMsA rahita samRddhi ane asamAnatA rahita sahajIvana. bhaviSyanA abhyAsanuM bhaviSya che A svapnanuM sarjana. E For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 gaIkAla ke AjanA nahI AvatI kAlanA gAmaDAnuM citra hamaNAM eka saphaLa udyogapatine maLavAnuM thayuM. emanI oNphisa saMgemaramaranA thAMbhalA ane kSAtmaka bArIothI sajja hatI. oLakhANa karatAM emaNe pUchyuM: tame zuM karo cho? meM kahyuM ke zaheromAM je UMcuM jIvanadhoraNa che enAthI paNa vadhAre UMcuM jIvanadhoraNa gAmaDAmAM maLe e mATe prayatna karuM chuM. emane rasa paDyo ane e saMmata thayA ke zaheronuM UMcuM jIvanadhoraNa to have keTalA vakhata sudhI TakAvI zako e kahevuM muzkela che to jo gAmaDAmAM UMcuM jIvanadhoraNa UbhuM karI zakAya to e prayatna karavo joIe. e vAta pAchaLa pharavAnI nahIM AgaLa vadhavAnI che. A to gAmaDAmAM kevuM ane keTaluM UMcuM jIvanadhoraNa maLI zake? gAmaDAM je atyAre taddana maraNatola hAlatamAM che tyAM zuM samRddhi meLavI zakAya? atyAre ApaNe je vicArIe chIe ke grAmajano utpAdana karIne ene . zaheramAM vecIne e kamANImAMthI potAnuM jIvanadhoraNa sudhAre ene badale ApaNe judI rIte vicArIe ke gAmaDAMnA loko potAnA ja gAmanA bajAra mATe utpAdakta karIne gAmanA traNeka hajAra lokomAM vece ane e kamANImAMthI tyAMnA bIjA lokoe banAvelI vastuo kharIdIne potAnuM jIvanadhoraNa UMcuM lAve. traNeka hajAra lokonuM bajAra koI paNa kuTuMba mATe koI eka vastu banAvavA mATe nAnuM bajAra nathI ane gAmamAM badhAM je judI judI vastuo banAve to eTalI badhI vastuo bane ke darekane potAnI kamANImAMthI bIjAo pAsethI anekavidha vastuo ane sevAo maLe. atyAre gAmaDAmAM koI ja udyogo nathI, sATha karoDa loko pAse koI utpAdaka kAma nathI ene badale sahu potapotAnAM gAmaDAmAM dareka jagAe tyAMnA lokone upayogI suMdara vastuo banAvavAnuM zarU kare ane dareka gAmaDAmAM grAmajano arasaparasa ekabIjAnI vastuono vinimaya kare to sahunuM jIvanadhoraNa keTaluM badhuM UMcuM AvI zake A grAmajano zuM samRddhi meLavI zake? enI eka jhalaka joIe. nIcenI vAta atyAranAM gAmaDAMnI ke pahelAM hatAM evA gAmaDAMnI nathI paraMtu have je gAmaDAM sarjavAnuM zakya che, jemAM sahune utpAdaka kAma maLI zake evAM gAmaDAMnI vAta che. paheluM to sahune pUrato pauSTika khorAka maLe. atyAre jemanI pAse jamIna nathI evA loko paNa kheDUtone upayogI suMdara vastuo banAve to emane kheDUto pAsethI anAja, dUdha, tela, zAka maLI zake. uparAMta atyAre anAja-zAka rAsAyaNika For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 / dhanya A dharatI khAtarothI ugADavAmAM Ave che tene badale A anAja kudaratI khAtara vaDe ugADI zakAya ane potAnA ja gAmanA lokone vecavAnuM hoI emAM bheLaseLa ochI thAya. tethI A anAja ane bIjI khAdyasAmagrI vadhAre svAdiSTa tema ja pauSTika bane. vaLI rAsAyaNika khAtaro na joIe to jaMtunAzaka rasAyaNo paNa atyAranI jema chAMTavA na paDe ane dUra sudhI zAka-phLa moklavAnAM ke saMgharavAnAM na hoya to 'kolDa sToreja' mATenAM rasAyaNo paNa na chAMTavAM paDe to atyAre A rasAyaNone kAraNe je jIvaleNa rogo thAya che te aTake. uparAMta gAmamAM ja kAmadhaMdhA maLavAthI gAmanA juvAna lokone atyAre nokarInI, AjIvikAnI zodhamAM zaheramAM javuM paDe che te baMdha thAya to atyAre gAmamAM je mAtra gharaDAM ja loko che tene badale jo juvAna loko sthAyI thAya to khetI ane gopAlana ghaNAM viksI zake. tethI anAja, dUdha, ghI, zAka, phLa vipula pramANamAM maLI zake. anAja ane khAdyasAmagrInI chata hoya ane haMmezAM tAjAM maLatA hoya ane AvatI kAla mATenI ciMtA na hoya to atithyabhAvanA viksI zake. atyAre karoDo grAmajano pAse koI utpAdaka kAma nathI eTale bhUkhamaro che ethI e kalpanA paNa karavI muzkela che paraMtu jo badhAMne kAma maLe to gAmaDAMnI sikala eTalI badhI badalAI zake ke gAmamAM halavAI, kaMdoI ane taMboLI paNa hoI zake. kApaDa gAmamAM ja banatuM hoya ane joIe eTaluM banI zake eTale sahune mATe suMdara sughaDa kapaDAM hoya. gAmamAM amuka loko paDAMnI guNavattA UMcI lAvavAnA dhaMdhA paNa karI zake tethI paDAMnA raMgo AkarSaka ane pANI ke taDakAthI UtarI na jAya evA pAkA TakAu hoya, klAtmaka chApelI ke vaNATanI bhAta hoya, mohaka bharatakAma ke jarIkAma karelAM nayanaramya kapaDAM paNa hoya. dareka kuTuMbane potAnuM ghara hoya, potAnI pasaMdagInuM ane suMdara. atyAranAM jevAM bahumALI makAnonA phleTo na hoya paNa potAnuM AgavuM, lAla naLiyAMnA chAparAvALuM, AMgaNA ane phUla-choDavALuM potAnI jarUrato ane rUci mujabanuM ghara hoya. suMdara rAcaracIluM hoya. dIvAlo managamatA raMgo tathA suzobhanothI sajAvelI hoya. AvuM 'phArma hAusa' to atyAre dhanika lokonuM 'svapnanuM ghara' che. jo gAmamAM darekane kAma maLe to gAmaDAmAM kuzaLa sthapatio ane niSNAta Ijanero hoI zake. uparokta saphaLa udyogapatinI oNphsi jevA saMgemaramaranA thAMbhalA ane klAtmaka bArIo paNa hoI zake. zaheromAM je nathI te 'laeNnDaskepa' eTale ke kudaratI dazya gAmaDAMne to maLeluM ja hoya che. gAmaDuM moTe bhAge nadIne kviAre ke taLAvanI pAse vaseluM hoya che. khetaro, vRkSo, velIo, vanarAjInuM lIluMchama sauMdarya, AMbAnI maMjarIo ane mahora, kerIo-papaiyAM-keLAM-AmaLAM vagerethI lacI paDatAM jhADa, paMkhIono kalarava, vahetI nadI, emAM pratibiMbita thatA saMdhyAnA lAlagulAbI raMgo; dUradUra sudhI vistaratI kSitija ane vizALa AkAza e kudaratanI jAhojalAlI to gAmaDAmAM ja maLe. ja For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaIkAla ke AjanA nahIM AvatI kAlanA gAmaDAnuM citra | 141 gayA aThavADiye chApAmAM eka zaheramAM kUtarAo mATenuM byuTi pAlara' zarU thayAnA samacAra hatA. AvA ADaMbarane badale gAmaDAmAM mANasa gAya, baLada, ghoDA, kUtarA, gheTAM jevAM prANIo sAthe kudaratI dostI ane paraspara hitakara saMbaMdha bAMdhI zake. pote ja samRddha hoya evAM gAmaDAMne potAnAM jaMgalonuM lAkaDuM zaheranA udyogone vecavAnI jarUra ochI rahe, to jaMgalo ADedhaDakapAya nahIM to uSNatAmAnanI samatulA tema ja pUrato varasAda tathA pANInI chata jaLavAI rahe. nadIo bharelI rahe. zaheronI jema svImiMga pUlo'nI jarUra na rahe. alabatta, pasaMda hoya to te paNa banAvI zakAya. gAmaDAmAM zaheranA pramANamAM jamInanI chata hovAthI phUlo, raMgo, madha, attaro, sugaMdhI dravyo, sugaMdhI sAbu, sauMdarya prasAdhano vagere banI zake. atyAre je zUnyavata che te utpAdaka kAma maLavAnI tako zatakava bane to aneka loko cIjavastuonI guNavattA sudhAravAnI sevAo ApI zake. gAmaDAnAM lokone suMdara alaMkAro ane AbhUSaNo maLI zake. bALakone anekavidha ramaktAM tathA mAnasika-bauddhika vikAsanAM upakaraNo tathA jJAnavardhaka vastuo maLI zake. dekhItuM ja che ke zaheramAM havA ane pANInA pradUSaNano je bhayaMkara prazna che te gAmaDAmAM uddabhave ja nahIM. svaccha havA, cokhkhuM pANI, tAjagIbharyuM vAtAvaraNa, vRkSomAMthI maLato prANavAyu, sUrajano taDako, kudaratI prakAza ane mokaLAza e zaheromAM zodhI na maLatI sagavaDo gAmaDAmAM sahaja maLato prakRtino AzIrvAda che. pUrato, pauSTika, tAjo khorAka, svaccha havApANI ane taDako tathA kRtrima risAyaNomAMthI mukti maLavAne kAraNe gAmaDAmAM rogo thavAnuM pramANa nIcuM rahe. gaLAkapa harIphAI ane tanAvo dUra thavAthI alsara-hRdayaroganuM pramANa paNa nIcuM rahe. amuka hoMziyAra loko davAo ane auSadhionA saMzodhananuM kAma karI zake. . cIjavastuonuM utpAdana, saMcAlana ane vecANa ghara AMgaNe thAya tethI patnI atyAre pati para je Azrita che tene badale tenI sahakAryakara banI zake. to strIone samAnatA ane svataMtratA maLI zake. puruSa paNa atyAre ekale hAthe AkhA kuTuMbano Arthika bojo upADe che tene badale tene kuTuMbanA sabhyonI madada maLI zake. - zikSaNano hetu bALakone nokarIo mATe taiyAra karavAno na hoya kAraNa ke kAmadhaMdhAnuM zikSaNa ane tenI pratyakSa tAlIma bALakone kuTuMbamAM ja gharaAMgaNe maLatI hoya. atyAre yuvAnone nokarI dhaMdhA mATe taiyAra karavA je pracaMDa zikSaNataMtra UbhuM kareluM che te jarUrI na rahe. zikSaNano hetu jIvanane samRddha karavAno rahe. AjIvikAnI ciMtA na hovAthI sAhitya, gaNita, vijJAna, saMgIta, kaLAo ane ucca vidyAo bALako zALAmAM zIkhI zake. AvA gAmaDAmAM kavio hoya, klAkAro hoya, vaijJAniko hoya tema ja saMzodhako hoya. For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ra | dhanya A dharatI cIjavastuonI chata ane UMcI guNavattA tathA kAmadhaMdhAnI nizciMtatA ane svataMtratA hoya tyAM svAbhAvika rIte ja kalAkArIgarI uttama kakSAe khIlI zake. AvAM gAmaDAmAM saMgIta ane vAjiMtravAdana hoya. nRtyo ane nATako hoya. lokone potAne paNa bhAga laIne sAmela thavA mATe nAcagAna hoya. utsavo ane tahevAro hoya. AtazabAjI ane abIlagulAlanI aibahAra hoya. amerikAnI chellI phezana ajanabI yuvAnone sajIdhajIne haLavAbhaLavA mATeno utsava umikasara che tevA meLA gAmaDAmAM paNa hoya. * alabatta, upara pramANenI vastuo yaMtronI jarUra vagara gAmamAM ja banI zake evAM sAdAM sAdhanothI banI zake. sAdAM sAdhanothI utpAddha dhImI gatie thAya che, ema dalIla karavAmAM Ave che. paraMtu upara joI e jIvanane samRddha banAvavA mATe upayogI ane jarUrI vastuo banAvavA mATe yaMtro karatAM sAdA sAdhano ochAM upayogI nathI. mukhya phera e che ke khAsa karIne anAja mATe khetara kheDavAnuM ane kApaDa mATe sUtara banAvavAnuM kAma yaMtro dvArA vadhAre jhaDapathI thaI zake. paraMtu khetara kheDavAnuM kAma baLada dvArA thaI zake ane baLado to dUdha mATe gAyo jarUrI hoI maphata" hoya che, eTale ke upayogamAM na lo to nakAmAM javAnA che. tema ja sUtara banAvavAnuM kAma cAlIsa-pacAsa varSanI uparanA loko nivRttinA samayamAM ArAmathI thoDA kalAkamAM karI zake evuM kAma che ane e dvArA vaDIlo samAjanuM jIvanadhoraNa samRddha banAvavAmAM sahelAIthI pAyAnuM pradAna karI zake, jyAre AjanA arthataMtramAM teo kazuM pradAna na karI zakyAthI "bhArarUpa bane che. Ama khetara kheDavAnA ane sUtaranA banAvavAnA je be kAmomAM mazInanI jhaDapa vadhAre che te baMne kAmomAM mazIno upayogI nathI. UlaTAnAM A kAmomAM mazIno vAparavAthI te nivRttinI vaye mANasone bhArUpa banAve che ane gopAlana tathA pazusaMpatti vadhAravAmAM avarodharUpa bane che. bIjI bAju, gAmaDAmAM jo mazInonI jarUrata nivArI zakAya to atyAre mazIno jarUrI hovAthI lokone je anekavidha gaMjAvara bojAo upADavA paDe che te nivArI zakAya, jevA ke baeNnko ane nANAmaMtra, sarakArI khAtAMo, saMrakSaNa mATe atyaMta kharcALa zastro ane lazkarI daLo, puSkaLa vAhanavyavahAra, peTrola-hUMDiyAmaNanI kamANI, akasmAto, dukAno-vecANa vyavasthA-kamizanojAherakhabaro, A asaMkhya vacagALAnA mANaso je upayogI vastu banAvavAnA nahIM paNa A pracaMDa taMtrane calAvavAnA kAmamAM rokAyelA che. vaLI, zaheromAM mANaso rahe che eka makAnamAM, kAma kare che bIjA makAnamAM ane utpAdana karelI vastu vece che trIjA makAnamAM jyAre gAmaDAmAM A badhuM eka ja jagAe thaI zake eTale A traNagaNAM makAno bAMdhavAno ane nibhAvavAno bojo paNa haTI zake. bIjI bAju lokone bahAra javuM hoya to te kAma para pahoMcavA ke kharIdI karavA, dararoja pharajiyAtapaNe nahIM paNa potAnI rUci mujabanAM kAma mATe bahAra jaI zake. For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaIkAla ke AjanA nahIM AvatI kAlanA gAmaDAnuM citra | 143 : alabatta, AvA gAmaDAmAM moTaro, Trako, relve, eroplena atyAranI jema doDatAM na hoya. paraMtu jo utpAdana karavA mATenI, tene vecavA mATenI tema ja gharethI kAma karavAnI jagA para dUra pahoMcavA mATenI AvAM sAdhanonI je mukhya jarUrato che e jarUrato ja nAbUda thAya to emanI anivAryatA paNa ghaNI ochI thaI jAya. sagAMo, mitro, sahakAryakaro, ApasaApasamAM rahetA hoya to sAmAjika prasaMgo, utsavo, sAjagI-mAMdagI vagere mATe paNa emano upayoga na rahe. A sAdhanono phAyado jyAre temano upayoga loko petAnA managamatA pravAsa mATe karI zake tyAre hoya che, chatAM pazcimanA dezomAM jyAM AvAM sAdhano badhAne upalabdha che tyAM loko dArU ane Dragsa tarapha vaLyA che kAraNa ke teo kahe che ke jema dezaparadeza pharIne bahAranI duniyA jovAnI che tema potAnAmAM ja aMtarmukha thaIne ApaNI potAnI aMdaranI duniyA paNa jovAnI che. atyAranA arthataMtramAM paisAnI sarvoparitA tathA e meLavavA mATe gaLAkApa harIphAI hovAthI mitro matalabI ane sagAM paNa svArthanAM banI jAya che. paraMtu upara joyuM e gAmaDAnA arthataMtramAM paisAnI jarUra taddana ja ochI thaI jAya kAraNa ke gAmaDAnA bajAramAM vepAra havAlA pADIne thaI zake. utpAdana karavA mATenuM sAdhana meLavavAmAM mATe atyAre paisAnI je anivArya jarUra che te dUra thAya e A gAmaDAnuM mukhya upayogI lakSaNa che. sauthI mahattvanI vAta e che ke atyAre badhI vastuo paisAthI ja maLatI hovAthI mANasa paisA meLavavAno ja prayatna kare che. jyAre upara joyuM tevA gAmaDAmAM mANase potAne joItI vastu meLavavA sAmA mANasane paisA nathI ApavAnA paraMtu gAmanA lokone upayogI evI koI vastu athavA emanA jIvanane samRddha banAve evI sevA ApavAnI che. tethI mANasa paisA banAvavA pAchaLa nahIM ne paNa samAjane mATe, potAnI AsapAsanA lokone mATe, pote sauthI vadhu upayogI kaI rIte thaI zake e karavA pAchaLa paDe. AvuM gAmaDuM jarUra racI zakAya kAraNa ke emAM paisA ke sarakAra kazAnI tarapha mITa mAMDIne besI rahevAnI jarUra nathI dareka gAmaDe e racI zakAya. atyAre maLI zaktI koI paNa vastuno emAM niSedha nathI. paraMtu atyAre je bhayaMkara garIbAI che tene badale ekabIjAne sevAo ApIne loko potAnuM jIvanadhoraNa UMcuM lAvI zake. prazna thaze ke je A ATaluM badhuM sAruM hoya ane saheluM hoya to e pramANe Aje thatuM kema nathI. kAraNa e che ke lokonI mukhya ane anivArya jarUrata kApaDa gAmaDAmAM banatuM nathI. tethI dareka jaNa mATe e bahArathI lAvavuM paDe che, tethI ene mATe paisAnI jarUra paDe che, tethI paisA kamAvAno koI rasto zodhavo paDe che. kAM to majUrI karavI paDe che ke nokarI zodhavI paDe che, je maLatI nathI ane mane to ya emAMthI pUratA paisA maLatA nathI. AmAMthI pariNamatI For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. | dhanya A dharatI garIbAIne kAraNe grAmajano pAse kharIdazakti na hovAthI Aje gAmaDAMmAM mANasa potAnA gAmanA bajAra mATe paNa utpAdana karI zakato nathI. A viSacakramAMthI bahAra nIkaLavA mATe je eka vastunuM potAnA ja gAmamAM Aje paNa moTuM bajAra che, e kApaDano dhaMdho gAmaDAno mANasa potAnA ja gAmanA bajAra mATe karI zake. koI paNa mila karatAM ghaNuM vadhAre sastu ane suMdara kApaDa mANasa gAmaDAmAM banAvI zake ane tethI gAmanA bajAramAM vecI zake. grAmajano mATe jarUrI kApaDa tyAMnA dasa ja TakA loko banAvI zake eTale bAkInA nevuM TakA loko pachI anekavidha vastuo banAvI zake, A vastuo sAdAM sAdhanothI paNa jhaDapathI banatI hoI te aDhaLaka pramANamAM banI zake ane gAma samRddhithI chalakAI zake. e noMdhavuM joIe ke gAmaDAmAM A mujaba samRddhi UbhI karavAmAM pazcimanA dezonA pramANamAM ApaNe ghaNA bhAgyazALI chIe, kAraNa ke pazcimanA dezomAM ThaMDI eTalI badhI vadhAre che ane sUraja eTalo thoDo che ke emanI mULabhUta jarUrato ApaNAthI ghaNI vadhI jAya che. dAkhalA tarIke emane khorAka vadhAre joIe, kapaDAM ghaNAM vadhAre joIe. ghara baraphavarSAmAM TakI evAM joIe. phaksa eTalI ThaMDI hoya ke enA para besI ke sUI na zakAya eTale pharajiyAta khurazIo ane palaMgo joIe. enA para cAlI paNa na zakAya eTale jAjamo joIe. bahAra jatAM majabUta bUTa, mojAM, hAthamojAM, TopI vagere joIe. ghara, oNphisa, vAhano, dukAno, jAhera sthaLo badhuM garama rAkhavuM paDe, badhe satata garama pANInI vyavasthA rAkhavI paDe. sUraja ocho hovAthI kRtrima prakAzanI sagavaDo joIe. pANInA nikAla ane sUkavavAnI sagavaDo vadhAre joIe. kudaratI saMpatti para ochA sUryaprakAzanI asara keTalI paDatI haze e aTakaLano viSaya che paraMtu ApaNe Aje paNa jANIe chIe tema aneka kudaratI saMpatti jevI ke rabara, tAMbu, cA, khAMDa vagere pRthvInA uSNakaTibaMdhamAM mukhyatve maLe che. paraMtu ApaNA dezanAM lAkho gAmaDAM mATe A rIte samRddhi sarjavAnuM zakya che. A vAta gAmaDAnA jamInadhArI kheDUtane ghaNI upayogI hoI e AnuM saMyojana karI zake ane potAnA gAmanA sittera TakA loko je jamIna vagaranA che temane udyogomAM pravRtta karI gAmamAM jIvanadhoraNa UMcuM lAvI zake. bIjI bAju Aje je yuvAno zikSita bekAro che, teo paNa gAmaDAmAM jaIne A rIte cIjavastuonA utpAdanathI gAmane samRddha karI zake, e kAmane potAnI kArakirdI paNa banAvI zake, bhale atyAra sudhI e thayuM nathI paNa gAmaDAMne samRddha jarUra karI zakAya. For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa3 DI-hUka DI-ka?' e kyo zabda che? e zabda sAMbhaLIne to moranuM keMdUka ke vAMdarAnuM hUkAhUka yAda Ave che. nA, (DI-hUka e bemAMthI eke nathI. e aMgrejI zabdasamAsa che ane rasaprada vAta e che ke hamaNAM eka AMtararASTrIya pariSadamAM huM paradezI vidvAnone maLI tyAre emaNe reMTiyAne ApeluM eka nAma (DI-hUka hatuM! eTale? DI-hUkano gujarAtImAM artha thAya che sANasAmAMthI chUTI javuM e, chUTo, mukta thAo. atyAranA taMtrae ApaNane sANasAnA AMkaDAmAM pakaDyA che - hUka ryA che. mAchalAne jema jALanA AMkaDAmAM pakaDyuM hoya tema; ane pANI bahAra mAchaluM jema taraphaDiyAM mAre evuM ApaNuM astitva che. taMtranI A pakaDamAMthI chaTakavuM eTale 'DI-hUka karavuM. : to reMTiyAne DI-ka" kema kahyo? kAraNa ke milanuM kApaDa kharIdavA dvArA ApaNe AkhA taMtrane Teko ApIe chIe. ApaNe joI gayA chIe ke I eka khamIsamAM, dAkhalA tarIke, te to 250 grAma eTale ke pAMceka rUpiyAnuM ja hoya che. kAraNa ke khamIsanuM vajana 250 grAma thAya che. vaNATa ane raMganA bIjA pAMceka rUpiyA gaNIe to dasa thAya. paraMtu bajAramAM to ApaNe khamIsa mATe soeka rUpiyA jeTalA cUkvIe chIe. are bhAI, e bAkInA vadhAranA nevuM zene mATe cUkavIe chIe e jAya che atyAranA taMtranA anekavidha kharcAomAM, jevA ke vAhanavyavahAra, saMdezAvyavahAra, dukAno, jAherakhabaro, kamizano, baeNnko, kaubhAMDo, amaladAro, bhraSTAcAra, sarakAra, yuddho vageremAM. ApaNe badhA A rIte kApaDa kharIdIe chIe eTale A taMtrone Teke ApIe chIe, jANyuM ke ajANye. khAsa to ajANyuM. kAraNa ke kApaDa kharIdatI vakhate ApaNe A badhAM taMtrone Teko ApIe chIe e vAta bhAgye ja ApaNA khyAlamAM Ave che. paNa e vAta to dekhItI che ane ApaNA dezanA ApaNe karoDo loko satata kApaDa kharIdIe chIe. eTale kula maLIne ApaNe taMtrane ghaNo moTo Teko ApIe chIe. For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 | dhanya A dharatI jo ApaNane taMtra sAme eTale ke sarakAra sAme, bhraSTAcAra sAme, nANAkIya saMsthAo sAme, kaubhAMDo sAme, yuddho sAme, moTI kaMpanIonA ane emanA vahIvaTa karatI vizvavyApI kyanIonA karoDonA naphA sAme virodha hoya, roSa hoya to ApaNe zA mATe A taMtrane Teko ApIe A badhAne kAraNe anekavidha praznono sAmano karavo paDato hoya, moMdhavArI, bekArI, prakSaNa vagere samasyAono sAmano karavo paDato hoya to ApaNe zA mATe A taMtrane Teko ApIe chatAM ApaNe ApaNAM kapaDAMnI satata kharIdI dvArA A taMtrone moTA pramANamAM Teko ApIe chIe, temane nabhAvIe chIe. - atyAre to ApaNuM kApaDa milomAM ja bane che eTale ApaNe nAchUTakya A taMtrone Teko ApyA vagara cAle ema nathI. paraMtu jo ApaNe A praznomAMthI chUTavuM hoya, jo A atyAcArono virodha karavo hoya to ApaNI pAse je upAya che te e che ke atyAre ApaNe emane je Teko ApI rahyA chIe e Teko ApavAnuM ApaNe baMdha karIe. ApaNe emane Teko ApavAnuM kevI rIte baMdha karI zakIe ? ApaNe emanI pAsethI je vastu kharIdIe chIe e kharIdavAnuM baMdha karIne e vastu jo jAte banAvIe to e Tele baMdha thAya. e rIte ApaNane bekAra ane garIba banAvatA taMtramAM bhAga levAnuM baMdha karI zakIe. atyAre ApaNe trANuMye karoDa bhAratIyo dareka jaNa satata ApaNA kApaDanI kharIdI dvArA A taMtrone moTo Teko ApI rahyA chIe. e kApaDa jo ApaNe jAte banAvIe to ApaNe e Teko baMdha karI zakIe. A mATe ApaNe kApaDa milanuM kharIdavAne badale jAte banAvavuM jarUrI che ane jAte kApaDa banAvavAnuM ghaNuM ja saheluM che ane ghaNuM ja phAyadAkAraka paNa che. nivRtta tema ja gharaDA tathA apaMga loko mATe to te ghaNuM ja lAbhadAyI che. gAmanI kharAbAnI jamIna upara paNa ugADI zakAtA rUmAMthI gAmamAM ja taddana sastA banI zaktA lAkaDI reMTiyAthI sUtara banAvI zakAya. gAmano vaNakara khADAsALa para tenuM kApaDa banAvI zake, gAmamAM ja banAvI zakAtA kudaratI raMgo vaDe tenA para suMdara bhAta thaI zake ane gAmanI traNa-cAra hajAranI vastInuM tene mATe moTuM bajAra paNa maLI rahe. jema hoTelamAM khAvAne badale ghera banAvela bhojana ghaNuM satuM ane pauSTika bane tema A kApaDa paNa khUba suMdara bane mAtra traNa rUpiye mITara jeTaluM sastuM ane A rIte suMdara kApaDa meLavavAmAM upara joyA te koI taMtronA kharcAo ke bojAo na naDe. AthI lAkaDI reMTiyo e atyAranA taMtronI gulAmImAMthI chUTavAnI cAvI che. tene nivRtta tathA gharaDAM lokomAM pracalita karavo ane e sUtara vaNavA mATe gAmamAM vaNakaranI sagavaDa karavI e ApaNA dhyeyane meLavavA mATenuM pagaluM che. lAkaDI reMTiyAne jotAMnI sAthe ja paradezIonA manamAM A vAta spaSTa thAya che. atyAranA taMtronI pakaDamAMthI chUTavA mATe ghaNA prayatno karavA chatAM koI For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DI-hUha' | 147 upAya maLato nathI te upAya lAkaDI pheMTiyo joIne maLI gayo hoya tema lAge che. eTale temaNe lADI reMTiyAne DI-chUka gulAmImAMthI chUTavA mATenuM sAdhana kahyo. gaye mahine je pariSada hatI te zAMti mATe saMzodhana ane prayatna karatA vidvAnonI hatI. atyAranA taMtromAMthI chUTavAno bIjo koI ja upAya nathI eTale A rIte chUTavAno rasto maLatAM temane reMTiyo atyaMta upayogI lAgyo. eTale sudhI ke duniyAnA badhA dezomAM milanA kApaDanI hoLIo thavI joIe tyAM sudhI carcA thaI. ghaNAe kahyuM ke A paheryuM che e milanuM kApaDa khUMcavA lAgyuM che. zAMti saMzodhana ane sakriya kAryanI dizAmAM agraNI evA eka prophesare kahyuM ke A hisAbe to pariSadamAM badhAM reMTiyo kAMtavA mAMDaze. mane paNa thayuM ke badhAne lAkaDI reMTiyo athavA kama se kama takalI maLavI joIe. jethI teo atyAranA damanakArI ane zoSaNakArI taMtramAMthI "DI-huka karI zake. "DI-ka' zabda eTalo asarakAraka che ke bahenonA prazno aMgenA saMmelanamAM paNa te bahu upayogI banyo. A ghaNuM rasaprada che. kAraNa ke atyAre to baheno mATe UlaTAnuM kapaDAM atyaMta mahattvanAM mAnavAmAM Ave che. sAmayiko, dUradarzananA kAryakramo vageremAM kapaDAMnI navI phezano, navI navI jAtanAM 5DAMnI DijhAIno, phezana-zo vagere batAvavAmAM Ave che. e paDAM banAvavA mATe ane emano pracAra karavA mATe baheno darzo sAme cAlI batAve che, paraMtu mULa samajavAnI vAta to e che ke bahenono atyArano Utarato darajaje, puruSonI sarakhAmaNImAM temanI avagaNanA, temane thatA anyAya atyAranA taMtrane kAraNe che ke jenuM eMjina che kApaDa, ane kApaDanuM yaMtrothI utpAdana. je taMtra puruSo yaMtro vaDe calAve che ane je taMtramAM bahenonI avagaNanA thAya che e taMtranA cAlaka baLa evAM kapaDAMno pracAra karavAmAM baheno zA mATe bhAga le bahenoe e vicAravAnuM che ke temanAM kapaDAM kevAM dekhAya che e mahattvanuM nathI paNa temanAM kapaDAMne kAraNe AkhuM arthataMtra cAle che te mahatvanuM che. " AMtararASTrIya pariSadamAM AvelI paradezI bahenone paNa reMTiyo joIne A vAta spaSTa thAya che. keTalIka agraNI mahilAoe mane kahyuM ke ame kapaDAMno A rIte to vicAra karelo ja nahi. paNa have spaSTa dekhAya che ke kApaDa jo milone badale ghera ghera bane to samagra arthataMtramAM sattAnAM samIkaraNo badalAI jAya ane baheno tarata ja AgaLa AvI jAya. - sapheda khAdInAM kapaDAM paheravAM eTalA mATe jarUrI che ke e saMdeza spaSTa bane ke ApaNAM kapaDAMnuM mahattva e kevAM dekhAya che temAM nathI paNa e kevuM arthataMtra sarje che temAM che. khAdInuM sauMdarya e kayA raMganI che emAM nathI. enuM saudarya emAM che ke e ApaNane atyAranA manakArI taMtramAMthI choDAve che, DI-haka kare che, ane navuM samRddhi, zAMti ane svataMtratA ApanAra arthataMtra race che. For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 46 reMTiyo banAvIe, reMTiyo calAvIe jyAre grAmajanone reMTiyo zIkhavavAnI meM zarUAta karI tyAre zarUAtamAM to adyatana TaeNknaoNlaoNjInA aMdha mohane kAraNe aMbaracarakhAthI paNa AgaLa zodhAyelo DabbA carakho zarU karyo hato, paraMtu thoDA vakhatamAM te choDI devo paDyo. kAraNa ke anubhave enI aneka khAmIo samajAI : tenA, tema ja aMbaracarakhA, mATe jarUrI pUNI loko jAte na banAvI zake je rojanI jarUriyAta che. moTA mazIna upara ja te pUNI bane. vaLI e carakhAomAM amuka sarakhI laMbAInA tAMtaNAvALuM ja rU vAparI zakAya, jyAre rUnI to aneka jAto hoya che. jemanA tAMtaNAnI laMbAI judI judI hoya che ane eka khetaramAM ja cAra phAla vakhate judIjudI laMbAInA tAMtaNAvALuM rU Uge che. uparAMta, TUMkA tAMtaNAnuM rU. je dareka gAmaDe ujjaDa jamInamAM ane ochA varasAdamAM paNa ugADI zakAya te A carakhAmAM upayogI nathI. vaLI, aMbaracarakhAmAM lAMbA tAMtaNAnuM rU vaparAtuM hoI sUtara khUba jhINuM ane tethI kApaDa paNa pAtaLuM bane che, jyAre gAmaDAMnAM bhAIbaheno mATe pAradarzaka kApaDa upayogI nathI. jADuM kApaDa banAvavA sUtara Dabala karIe to vadhAre kaMtAvAnA phAyadAno cheda UDe. uparAMta, trAkanI saMkhyA vadhe to aMbaracarakho calAvavAmAM vadhAre jora karavuM paDe, jyAre reMTiyAno upayoga to nabaLA ane gharaDA loko mATe che je saheluM ane haLavuM kAma karavA mAgatA hoya. vaLI, aMbaracarakho gAmaDAMmAM na banI zake. bahArathI lAvyA pachI paNa amuka bhAga tUTe to gAmaDAMmAM na maLe. TUMkamAM aMbaracarakho calAvavA, carakhA, rU tema ja pUNI mATe grAmajanone satata ane saMpUrNapaNe bIjA para AdhArita rahevuM paDe. tethI A vastuo pUrI pADanAra vyakti ke saMsthA je vaLatara Ape te tathA temanI zarato mAnya rAkhIne ja kAma karI zakAya. aMbaracarakhAnI kiMmata rU. 2750 che. uparAMta saMsthA, vyavasthA, reMTiyo pUNI banAvavAnAM yaMtro, vAhanavyavahAra vagerenA kharcA caDe eTale kAMtanArane bhAge khAdInI kiMmatano thoDo bhAga ja Ave. khAsa to aMbaracarakhAmAM svataMtra rIte kApaDa banAvavAnI vAta to bAjue ja rahe ane grAmajano svataMtra rIte kApaDa na banAvI zake to gAmamAM bAkInA lokone paNa temanuM kApaDa laI tenA badalAmAM ApavA vastu banAvavAnA dhaMdhA na maLe. reMTiyAno mULa hetu ja nAza pAme. - AthI ame peTI reMTiyo lIdho. jhUMpaDAvAsanAM bhAIbahenoe te zaheramAMthI kharIdyo ane pUNI jAte banAvI lIdhI. zarUAtamAM to peTI reMTiyAnI muzkelI khyAlamAM na AvI, paNa jyAre joyuM ke eka kilo rU 12 rUpiyAmAM maLatuM hatuM ane temAMthI eka kilo eTale ke 9 corasa mITara kApaDa banatuM hatuM ane vaNakara - chIpAne traNeka mITara ApatAM For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reMTiyo banAvIe, reMTiyo calAvIe / 149 kAMtanArane suMdara 6 mITara kApaDa maLatuM hatuM. tyAre reMTiyAnI mAga vadhavA lAgI. aneka loko reMTiyo mAgavA lAgyA. tyAre khyAla Avyo ke dareka vakhate thoDA jaNane reMTiyo joIe tyAre te zaheramAM levA javuM paDe enA karatAM tyAM gAmaDAMmAM bane evo ja reMTiyo joIe. jethI koI reMTiyAthI vaMcita na rahe ane koInuM kAma aTake nahIM. eka bIjo paNa anubhava thayo. eka kAMtanArane ghera bIje gAmaDethI emanAM sagAMsaMbaMdhI AvyAM hatAM te reMTiyo potAne gAmaDe 'uchIno' laI gayAM ane sUtara banAvIne reMTiyo pAcho ApI gayAM. eTale joyuM ke jo reMTiyo gAmaDAMmAM ja banI zake evo hoya to teo ane emanAM jevAM bIjAM lAkho grAmajano, potapotAnAM gAmaDAMmAM e banAvI zake ane kApaDaudyoga zarU karI zake. TUMkamAM, dezanAM lAkho gAmaDAMomAM karoDo lokone, khAsa to vRddhone, zaheromAMthI reMTiyA pahoMcADavAnI vAta ja vyavahAru nathI, upayogI paNa nathI. reMTiyo dareka gAmaDAmAM ja banavo joIe. tAraNa e nIkaLe che ke reMTiyAnI vyAkhyA ja e che ke game te sthaLe banI zake evuM kAMtaNanuM sAdhana che. e mATe enI racanA paNa saraLa hovI joIe je banAvavAmAM yaMtronI jarUra na paDe tathA temAM vaparAtI vastuo paNa te te sthaLe maLI zake evI hovI joIe. reMTiyo sthAnika bane to ja te gAmaDAMmAM svataMtra utpAdana ane tethI rojagArI ane samRddhi lAvI zake. AthI peTI reMTiyo paNa gAmaDAMmAM tenA bhAgo banI zake tevo na hoI upayogI na na lAgyo. Ama, eka bAju jhUMpaDAvAsamAM jAte kApaDa banAvavA vadhu ne vadhu saMkhyAmAM loko reMTiyo mAgavA lAgyA, jyAre bIjI bAju tyAMnA loko banAvI zake evo reMTiyo nahoto. eTale kAMtaNakAma baMdha karIne nakkI karyuM ke jyAM sudhI ApaNe ahIM reMTiyo na banAvI zakIe tyAM sudhI A kAma AgaLa calAvavAno koI artha nathI ane gAmaDAMmAM banI zake tevA reMTiyAnI zodha zarU karI. 4 zarUAtamAM to rASTradhvajamAM hato te sudarzana reMTiyo banAvavAno prayatna karyo. paNa ene mATe vAMsa meLavavA gayAM tyAre jANyuM ke ene mATe jADA vAMsa joIe, jyAre amadAvAda AvatA vAMsa pAtaLA hoya che. jyAM jyAM jauM tyAM meM reMTiyo sthAnika rIte kema bane te mATe pUchavA mAMDyuM. emAM A kAmamAM khUba ja rasa lenArA sadgata zrI dilakhuzabhAI dIvAnajI, nArAyaNabhAI desAI ane sumanabhAI bhAratIe khUba madada karI ane chevaTe koI paNa sthaLe banI zake evo reMTiyo taiyAra karyo. gAMdhIjInA polaeNnDathI AvelA eka sAthI bhAratAnaMde dhanuSa-takalI taiyAra karI hatI, paNa te banAvavAmAM paNa cAmaDAno paTTo, rALano malama, bIjA pAuDara vagere jarUrI hatuM. te meLavavAnuM ane vAparavAnuM muzkela lAgatAM AsapAsa je jaDe te vastuo vAparavA mAMDI. dhanuSa ane lAkaDAnuM moDhiyuM paNa choDI dIdhAM. chevaTe eka lAkaDIthI cAlato nAnakaDA vAMsano ke DALIno reMTiyo taiyAra karyo. A lAkaDI reMTiyAnA traNa bhAga che : moDhiyuM, trAka ane paTTI. e joDenAM citromAM batAvyAM che. citro vijaya solaMkIe doryAM che. e banAvavAnI rIta nIce pramANe che : For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 / dhanya A dharatI moDhiyuM : (1) vAMsano 5 IMca UMco 2 IMca thI 3 IMca pahoLo, nIce sAMdhAvALo, kaTako laI enI uparanA bhAgamAM 1 IMca jeTalo U AkAra kApI lo. (2) A kApelA cheDAomAM trAka khosavA 100 ne khuNe DhaLatAM kANAM pADo. trAkanI aNIne jyota para tapAvI tenAthI kANAM paDI zakAya. (jo kANAM pADatAM na phAve to cheDAomAM uparathI cIrIne phADaca pADo.) (3) A kANAMnI aMdara trAka sahelAIthI phare te mATe emAM sAikalanA paiDAnA saLiyA upara AvatI nIpala athavA bolapenanI pahoLI rIphIlano TukaDo mUko. dUranAM gAmaDAMmAM AvuM kaMI na maLe to koI patarAMmAMthI bhUMgaLI athavA tAramAMthI spriMga banAvIne mUko. kAMtatI vakhate temAM tela ke ghAsatelanuM TIpuM mUko. (4) moDhiyAmAM nIce dAMDo khosavA kANuM pADo. (5) moDhiyAnI beThakamAM vAMsano sAMdho hovo jarUrI che, nahIM to vAMsa phATI jaze. paTTI : (1) vAMsanI ke lAkaDAnI 2 phUTa lAMbI ane iMca pahoLI paTTI lo. (2) nakAmI sAikala TyUbamAMthI 1 phUTa lAMbI ane OM iMca pahoLI paTTI kApI, tene kheMcIne vAMsanI paTTIne be cheDe bAMdhI do. saraLa gharSaNa mATe bahAranI bAju kAnasa ke chINI jevuM ghasIne barachaTa banAvo. trAka : (3) tUTelI sAikalanA paiDA ke chatrImAMthI 7 iMca lAMbo saLiyo laI kAnasathI cheDA para aNI karo. (4) trAkanI cakatI vajanamAM bhAre hovI jarUrI che. te banAvavA mATInA kuMDA ke simenTanA TAila ke dhAtumAMthI 1 iMcanuM goLa kApavuM paDe. paNa saraLa rIta e che ke 1 iMcanI riMga mUkI temAM vacce kANA mATe saLI rAkhI AjubAju simenTa jamAvI te sukAtAM cakatI kADhI lo. simenTa na maLe to mATI jamAvI, cakatI kADhI tene cUlAmAM tapAvI lo. A cakatIne trAka para rU ane guMdarathI coMTADI do. na (5) trAkanI pAchaLanI bAjue maNako ke nAnuM goLa rabara ke lAkaDuM bheravo. dAMDo : (6) moDhiyAmAM nIce 2 phUTa lAMbo vAMsano ke lAkaDAno daMDo khoso jethI kAMtatI vakhate eno bIjo cheDo paga nIce rAkhI moDhiyAne kaMTrolamAM rAkhI zakAya. pUNI : (7) TUMkA tAMtaNanuM rU sastuM tema ja kAMtavAmAM saheluM paDaze. basa, reMTiyo taiyAra. paTTI moDhiyAmAMthI trAka upara dabAvIne kheMcavAthI trAka khUba jhaDapathI pharaze ane suMdara sUtara jhaDapathI kaMtAze. jo vAMsano TukaDo na maLe to bIjA citramAM batAvyA pramANe Y AkAranI jhADanI DALI laIne paNa temAMthI uparanI ja rIte reMTiyo banI zake. A mATe DALInA Y AkAramAM uparano bhAga U AkArano hovo jarUrI che, nahIM to trAkanI cakatI DALI sAthe athaDAya. phALako : trAka sUtarathI bharAI jAya tyAre sUtara phALakA para utArI lo. e mATe (1) phALakAno gherAvo 1 mITarano hoya to gaNatarI mATe upayogI bane. e mATe 14 iMcanI vAMsanI ke lAkaDAnI be paTTI laI temane vaccethI cholIne ekabIjAmAM phITa karI vacce kANuM pADo. trAkanA sUtarano cheDo phALakAnI ghaDI para vIMTALI phALako vaccethI For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reMTiyo banAvIe, reMTiyo calAvIe | 151 dee hii a&s !ibii - qie For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra | dhanya A dharatI lAkaDI reMTiyo - DALIno m m h * NO. h 1 CC) -- che - sUtara utAravAno phALako , For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reMTiyo banAvIe, reMTiyo calAvIe | 153 sudana reMTiyo kAla 1.cakra, 2. mALa, 3. moTiyuM, 4.trAka, 5. sTena, ka. hAtho, 7. pUNI. jamaNA hAthathI hAtho goLa pheravatAM DAbA hAthathI pUNI pakaDIne kheMco. i F* * : takalI For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 / dhanya A dharatI AMgaLI vaDe goLa pheravavAthI sUtara phALakA para AvI jaze. (2) dAMDAnI bIjI bAju kANuM pADI emAM nAnI thIsI bharAvI emAM phALako bheravo. (3) citramAM batAvyA pramANe, be kaDIvALuM sTenDa trAkanI aNInI sAme nIcenI kaDI Ave ema muko jethI trAka moDhiyAmAMthI kADhavI na paDe. sTenDa na rAkhavuM hoya to trAkane kADhIne phALakA sAme hAthamAM pakaDo. bobIna (4) trAka khAlI karavA sUtara vAraMvAra utAryA karavuM nA paDe e mATe citramAM batAvyA pramANe thoDAM bobIna banAvo. basanI TikiTa jeTalA kAgaLane guMdara lagAvI trAkanI AjubAju vIMTALI te sukAya tyAre muMgaLI kADhI laI bhuMgaLInA cheDA para 1IMca goLAkAranuM pUMThe vacce kANuM pADI caDhAvo. kAMtatI vakhate trAka para eka pachI eka AvAM bobIno caDAvI temanA para sUtara kAMtI ane pachI badhAM bobInonuM sUtara eka sAthe phALakA para utArI lo. AMTI (5) phALakA parathI sUtara, gaNatAM AvaDe to 500 ke 1000 tAra, utArI laI enI AMTI banAvo. AMTIo vajana karIne, kApaDa banAvavA vaNakarane Apo. vaNakara eTalA ja vajananuM kApaDa pAchuM Apaze. eka kilo sUtaranuM, eTale ke Azare 20 AMTInuM Azare ATha corasamITara kApaDa maLaze. kAMtavAnuM kAma moTe bhAge nivRtta lokone, dhadA-dAdIne vadhu pasaMda Ave che. dAdA-dAdI atyAre moTe bhAge bALako saMbhALatAM hoya che, tethI te reTiyo calAve tyAre sAthe bALakone takalI ApI zake. takalI bALako mATe ramakaDA jevI che, ane e rIte te paNa sUtara banAvI zake. dekhItuM che ke lAkaDI reMTiyAno kharca nahIMvat che ane te game tyAM banI zake. uparAMta te dekhAvamAM paNa atyaMta saraLa che tethI mAnasika rIte nabaLA, khAsa to dharUnI latamAM DUbelA grAmajano - jeo bekArI, bhUkhamarA ane mAMdagInA paNa zikAra hoya che ane jethI temane to reMTiyAnI khAsa jarUra che - temane paNa A reMTiyo joIne hiMmata ane vizvAsa Ave ke A kAma to teo karI zake. reMTiyAno guNa che tenI saraLatA - sAdAI ke jene kAraNe te darekane, khAsa to dUranA ane nabaLA lokone, svataMtra rIte kApaDanuM utpAdana karavA mATe samartha banAve che. tethI A lAkaDI reMTiyo khUba agatyano che. e eka krAMtikArI sAdhana che kAraNa ke tenA vaDe duniyAmAM koI paNa bhAgamAM koI paNa vyakti kApaDa jevo mukhya udyoga karI zake ane, kama se kama, kApaDanA badalAmAM anAja meLavI bhUkhamarAmAMthI chUTI zake. A reMTiyA para peTI reMTiyAnI jema sAmAnya rIte be kalAkamAM eka AMTI, eTale divasa (8 kalAka)mAM 1mITara kApaDa, eTale mahine (25 divasamAM) 40 mITara kApaDa bane. eno artha e ke koI mUDIrokANa ke aprApya sAdhano ke koI jAtanA aMkuza vagara dareka sthaLe mahine 25thI 30 mITara (vaNakara - chIpAne vaLatara ApyA pachInuM) jeTaluM suMdara kalAtmaka kApaDa, rU. 600 jeTalA mUlya jeTaluM, koI paNa vyakti banAvI zake tema che, je karoDo loko atyAre bekAra che, garIba che, abhaNa che, dUranAM gAmaDAMmAM che, bhUmihIna che, aMdha che, apaMga che, nivRtta che, vRddha che, mAnasika bImAra che, dharUnI late caDelA che, tyajAyelA che ane je eka sAthe A badhAno zikAra banelA che teo suddhAM A karI zake ema che. For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdinI jozInAM pustako gokuLamAM TahukyA mora presamAM dhanya A dharatI rU. 20 suMdara duniyA mATe suMdara saMgharSa nakalo khalAsa ( hindI : suMdara niyA ve tig sura saMgharSa presamAM vyathA ane vikalpa rU. 15 vyathA ane vikalpa (sAdA kAgaLa para) rU. 5 hindI : caya saura vikalpa rU. 20 Development Without Destruction - Economics of the Spinning Wheel rU. 100 The Challenge of Poverty - The Developing Countries in the New International Economic Order nakalo khalAsa Power vs. Poverty - A View of Unctad 5 rU. 40 India 2001 (co-author) nakalo khalAsa Economic Theory and Practice in The Asian Perspective, Volumes I to IV (co-editor) nakalo khalAsa yuropayAtrA (svAti jozI ane umAzaMkara jozI sAthe ) . nakalo khalAsa saMpAdana jIvanano kalAdhara umAzaMkara jozInAM vizvazAMti ane gAMdhIkathA uparAMtanAM gAMdhIjI vizenAM kAvyo ane lekhonuM maraNottara saMpAdana rU. 30 vIsa ke vadhu nakalo 40% vaLatarathI maLaze uparAMta amadAvAda ane muMbaImAM te gherabeThAM pahoMcADAze prApya pAMca pustako jemanI kiMmato lakhelI che temano seTa rU. 150mAM maLaze prAptisthAna mahAjana, 510 prasAda cembarsa, operA hAusa, muMbaI 400 001 gAMdhI buka senTara, ra99 tAradeva roDa, nAnA coka, muMbaI 400 009 graMthAgAra, 'dhavala', navaraMgapurA posTa oN. pAchaLa, amadAvAda 380008 For Personal & Private Use Only