________________
૧૪ | ધન્ય આ ધરતી
બસ છો જતી. બપોરની બસમાં જઈશ. આ વાત આગળ વિચારવા અહીં શાળાના કાર્યક્રમમાં રોકાઈ જઉં.” એ અમારી સાથે જોડાયા.
શાળામાં મારા વાર્તાલાપમાં મેં આ વાતો કરી. સહુના આશ્ચર્ય અને આંનદ . વચ્ચે એક ભાઈએ ઊઠીને માઈક પર આવીને કહ્યું, “હું વણાટકામ જાણું છું. હું સૂતરમાંથી કાપડ બનાવીશ.” વણકરની તપાસનો મોટો પ્રશ્ન એની મેળે જ ઉકલ્યો. પછીથી શાળાના આચાર્યે કહ્યું કે શાળામાં જ એક શિક્ષક સુથાર છે. એ મને મળ્યા. કહે કે “ખેતાભાઈ તો મારા મિત્ર છે.” એમણે મારો લાડી રેંટિયા ઉપરથી બરાબર માપ લઈ લીધા. “બાવળ તો અહીં જ પુષ્કળ છે.” શાળાના નાના વિદ્યાર્થીઓએ એક જ પ્રશ્ન પૂછયો: “લાકડી ફેંટિયા પર કેવી રીતે કાંતવાનું તે બતાવો. અમારે જોવું છે.” મેં કાંતીને બતાવ્યું તો બધાં બાળકોએ ઊભા થઈને ખૂબ રસપૂર્વક જોયું.
એ સવારે તો મને લાગ્યું કે ગામડામાં જઈને આ રીતે બધાને વાત કરીએ તો ત્યાં કાપડ ઉદ્યોગ શરૂ કરવામાં જોઈ અશક્યતા નથી, ઊલટાનો ફાયદો જ છે.
શાળાના સમારંભમાં મારો વાર્તાલાપ પૂરો કરતાં મેં બધાંને રસિકભાઈની ઓળખાણ કરાવી અને એમને બે શબ્દો બોલવા વિનંતી કરી. એમણે ઉત્સાહથી અને જુસ્સાથી કહ્યું, “જ્યહિંદ. આ વાત સો ટચના સોનાની છે. આપણે માટે : આ જ રસ્તો સરસ છે. આ રીતે આપણે આપણા બળથી ઊભા થઈએ તો ઘણા આગળ વધી શકીએ.” એમણે છેલ્લે કહ્યું કે “લોનો રાજા ગુલાબ ગણાય છે પણ હું તો કહું છું કે ફૂલોનો રાજા તો પાસ છે. ગુલાબથી કંઈ શરીર ઢંકાય છે? ઠંડી-ગરમી દૂર થાય છે જયહિંદ'. તાળીઓ.
બપોરે ત્યાં ગાયો પાળનાર કાકાએ સરસ વાત કરી. “અહીં દરેક ઘરમાં ગાય માટેના ખોળનો તેમ જ રસોઈ માટેના તેલનો ખર્ચો ઘણો છે. તો રૂ આવે તો કપાસિયા પીલવા ઘાણી પણ કરીએ. બળદ તો અહીં ઘણા છે.” આચાર્ય કહે, “અહીં પાસેના શહેરમાં ઘાણી છે તે કેવી છે તે જોઈને બળદઘાણી કેવી રીતે કરવી તે નક્કી કરીએ.”કાકાએ રસિકભાઈની પાસના ફૂલની વાત કવિતારૂપે મૂકી:
દૂધ તો માઈકા, દુજા દૂધ ગાયકા.
ફૂલ તો કપાસ કા, દુજા ફૂલ કાયકા?” જે ગ્રામજનોની આ ભાવના અને આ ઉમંગ છે તો શું આપણે શહેરીઓ આ કામને “અશકય' અને “અવ્યવહારુ' કહીને બાજુએ મૂકીને જ બેસી રહીશું? ઊલટું, આપણે જો આ નવી દષ્ટિએ વિચારીએ અને એમને સક્રિય સહકાર આપીએ, જે સક્રિય સહકાર ન આપી શકીએ તો કમ સે કમ બૌદ્ધિક અને નૈતિક સહકાર આપીએ. એમની આ વાત ખૂબ સરસ છે એમ સહમત થઈ એમને એ દિશામાં આગળ વધવા પ્રોત્સાહન આપીએ, એ માટે શરૂઆતમાં ત્યાં કાપડ ઉદ્યોગ શરૂ કરવા કાંતનાર-વણનાર તથા રૂ આપનાર ખેડૂત અને રેટિયા બનાવનાર સુથારનું સંયોજન, ઉપરના ગામમાં જોયું તેવું, ગોઠવવામાં પહેલ કરીએ તો આ રીતે ગ્રામનિર્માણ જરૂર શકય છે અને આ રીતે ગ્રામનિર્માણ થાય તો જ ખુદ આપણું પણ ઉજ્જવળ ભવિષ્ય શક્ય છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org