________________
मंत्री सुबुद्धिनी अवांतर कथा तो आदेशनी जेम रूपने जुदी ज रीते करी दे छे. ते जरावस्था राजा, मंत्री. वैद्य अने यतिने अलंकाररूप छे, परंतु वेश्या, मल्ल, गवैया अने सेवकोने विडंबनारूप छे, तेथी तमे प्रसन्न थईने मने तत्काल सर्व रीते यौवनवयवाळी बनावी द्यो." आ प्रमाणे तेणीना कहेवाथी ते मंत्रीए पेला कृष्णांजनवडे तेने सांढडी बनावी अने पछी ते उपर पलाण करीने ते चौटामां आव्यो. त्यां कठोरपणे चाबुखना मारथी तेणीने मारवा मांडी. ते वखते ते वेश्यानो बधो परिवार तेनी चारे तरफ भमतो पोकार करवा लाग्यो, पण चित्तमां चिन्तायुक्त एवा ते मंत्रीए कांई पण उत्तर आप्यों नहीं पछी “आ भाईसाहेबने राजा सिवाय बीजो कोई शिक्षा आपवा समर्थ नथी." आवं चिंतवी ते बधो वेश्यावर्ग राजानी पासे आव्यो. ते वेश्याओए राजानी पासे आवी आखा नगरमां प्रसिद्ध थयेलो ते सर्व वृत्तांत निवेदन कर्यो, एटले राजाए ते मंत्रीने पोतानी पासे बोलाव्यो अने सांढडीने चाबखावडे ताडन करता एवा तेने अटकाव्यो. पछी तेणे सांढडी उपरथी उतरी ते वेश्यान अने तेनी साथे पेला दाणना अधिकारी अने सागरदत्त शेठनुं बधुं अकार्य राजाने जणाव्यु. ते सांभळी राजा चमत्कार पाम्यो. पोताना घरमा रहेली तेनी प्रथमनी प्रिया, वेश्याना घरमा रहेली बीजी प्रिया अने श्रेष्ठीना घरमा रहेलुं पोतानुं रत्न तथा सुवर्ण विगेरे द्रव्य तथा प्रिया ते बधुं राजाना माणसो पासे लेवडावी पोते राजानी समीप लाव्यो. राजाए ते श्रेष्ठी, सर्व लई लीधुं अने तेनो वध करवानी आज्ञा करी. जे विषयो अमृतनुं भक्षण करनारा देवताओने पण तेमनुं दर्शन, श्रवण, स्मरण अने स्पर्श करवाथी मृत्यु आपनारा छे, ते विषने साथे 'यकार मळवाथी विषथी पण अधिकता पाम्या छे. पछी मंत्रीना आग्रहथी ते क्रोधी श्रेष्ठीने राजाए जीवतो छोडी मूक्यो, जेथी ए श्रेष्ठी मंत्री उपर फीदा फीदा थई गयो (हर्षघेलो बनी गयो). पछी राजाए पेला दाणना अधिकारीनो यथायोग्य दंड कर्यो अने तेने चित्त अने द्रव्यने अनुसारे डहापणभरी (तेनो सुधारो थाय तेवी व्याजबी) शिक्षा आपी. पेली वेश्याने श्वेत-अंजनवडे पाछी स्त्री करावी राजाए पोते तेणीनो पण योग्य दंड को. त्यारबाद राजाए ते मंत्रीनें आवं भाग्य अने सौभाग्य जोई पोतानी कन्या घणां द्रव्य साथे तेने अर्पण करी. ते पछी मंत्री त्यां केटलाएक दिवस सुधी रह्यो. एक वखते तेणे राजानी पासे आवी पोतार्नु पूर्व- सघळु धर्मना प्रभावनुं वर्णन कही संभळाव्यु. ते सांभळी धर्म-कर्मना सारा मर्मने जाणनारा ते राजाए तेने कह्यु के-"हवे तमारे जे कांइ न्यून होय ते पूर्ण करो." मंत्री बोल्यो, "राजन्! धर्मना प्रभावथी मारे कांइ पण न्युन नथी. हवे जो पूर्व संकेतित राजा पुन्यने मान्य करे तो हुं सदा सुखी थाउं." 1. वित्र शब्दमां यकार मळतां विषय शब्द बने छे अने ते विष करतां पण अधिक दु:खदायक बनवा पामे छे.
श्री विमलनाथ चरित्र - प्रथम सर्ग
36
