________________
दसमा व्रत उपर काकजंघनी कथा
तेणे कयुं, "आपणे सो योजन आव्या छीए." राजा बोल्यो, "तो पछी गरुडने पाछोवालो के जेथी आपणा बनेना नियमनो भंग न थाय. " पछी जे खीलीना यंत्रथी पालुं आवी शकाय ते खीली तेने मारवा मांडी तो पण गरुड पाछो वन्यो नाहि, एटले राजा कह्युं के, "गरूड पाछो केम वळतो नथी?" वाहके जणाव्युं के, " अहिं खीलीना यंत्रमां कांई फेरफार थई गयो छे." तेवामां तो गरुडनी पांख भांगी गई अने गरुड पडी गयो पण सारा भाग्ये ते कोई सरोवरमां पड्यो एटले तेओ बधा तरत ज तरीने बहार नीकळी गया; दैव अतिशय बळवान् छे. ते वखते राजाए रथकारने पूछ्युं के, "आ कयुं नगर छे?" रथकारे कह्युं, "आ कलिंग देशना राजानुं नगर छे." पछी रथकार खीली लेवाने माटे नगरमां उतावळो गयो अने राजा तथा राणी ते सरोवरनी पाल उपर बेठा. रथकारे कोई सुथारने घेर जई खीली करवाने माटे उत्तम काष्ठनी मागणी करी, तेणे तेवुं काष्ठ सर्व स्थळे जोवा मांड्युं, तेवामां कोकासे तेवुं चक्र घडी दीधुं. विद्या अने कोढ लोकोमां ढांक्या ज रहेता नथी. ते चक्र जोई सूधार पोताना चित्तमां विचारवा लाग्यो के, "जरूर आ पोते ज कोकास छे. आ विश्वमां आवी ऊंची कला बीजामां छे ज नहिं." तरत तेणे राजभुवनमां जई राजाने जणाव्यं के, "शत्रुवर्गने आश्रित थयेलो तमारो अहितकारी कोकास अहिं आवेलो छे." पछी राजा पोताना माणसोने मोकली कोकासने अने काकजंघ राजाने राणी साथे त्यां बोलाव्या, पूर्वना वैरने लईने तेणे तेमने बांधी काष्ठना पांजरामां पूरी दीधा, पछी मंत्रीओ राजाने कह्युं के, "आ एक कलावान् पुरुष छे, तेथी तेनी पासे कांई पण काम करावी अने पछी तेने मारीए तो सारं." मंत्रीओना कहेवाथी राजाए कोकासने दृढ बंधनमांथी मुक्त करी पोतानी पासे बोलावीने कह्युं के, "तुं बीजुं कांई जाणे छे?” कोकास बोल्यो, "देव! हुं सर्व सुंदर विज्ञान जाणुं छं. पण कोई करावनार नथी." राजाए कयुं, "तुं तारी बुद्धिथी सो पांखडीवाळा कमळनी कर्णिकामां मारे लायक एक भवन कर अने तेनी पांखडीओमां बीजा ऊंची जातना भवनो सत्वर करी दे." ते बुद्धिमान् कारीगरे तरत कमळाकार भवन करवा मांड्यं. ते वखते कलिंग देशना राजानो गुप्त विचार त्यां दीवी झालनारा माणसे कोकासने एकांते कह्यो के, "ज्यारे ते भवन पूर्ण थशे त्यारे आ कलिंगनो राजा तने तथा तारा राजाने मारी नाखशे." पछी कोकासे एक उत्तम माणसने मोकली काकजंघ राजाना पुत्र विजयने पोतानो ते वृत्तांत जणाव्यो, तेवामां ते भुवन पूर्ण थयुं तेनी अंदर प्रवेश करवा माटे तेणे एक खीली गोठवी. राजा पोताना पुत्रनी श्री विमलनाथ चरित्र - पंचम सर्ग
327
