________________
૧
1
[ ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
(३) जम्मि न संसारभयं जम्मि न मोक्खाभिलासलेसोऽवि ।
इह धम्मो सो णेओ विणा कओ जो जिणाणाए ॥ २६३ ॥ ( उपदेशपद)
યથાર્થ અર્થ : જેમાં સંસારનો ભય નથી અને જેમાં મોક્ષની લેશ પણ અભિલાષા નથી તથા જે જિનવચન વિના કરાયો હોય છે; તે ધર્મને અહીં પરિણામે અસુંદર કિંપાકફળ જેવો કહેલો જાણવો.
તત્ત્વા૦માં અર્થ : (પૃ. ૫૪) તેઓ શ્રીમદે (શ્રીવ્રજસ્વામીએ) તો સ્પષ્ટ વ્યાખ્યા આપી કે જેમાં સંસારનો ભય ન હોય, જેમાં મોક્ષાભિલાષનો લેશ પણ ન હોય અને જે શ્રીજિનેશ્વરદેવની આજ્ઞા વિના કરાતો હોય એવો ધર્મ; પછી ભલે તે બાહ્યાકારથી દેખાતો જૈનધર્મ હોય કે જૈનેતર ધર્મ હોય, તે પરિણામે કિંપાક ફળ જેવો જ છે.
અર્થમાં ફેરાર - આમાં, પછી ભલે તે... ઈત્યાદિ વાત પોતાની ઘુસાડી
છે.
(૪) ૩પાલેવા સંસારે ધર્મ વર્ષઃ સવા
विशुद्धो मुक्तये सर्वं यतोऽन्यद् दुःखकारणम् ॥ शास्त्रवार्त्ता० ११ ॥
યથાર્થ અર્થ : આ સંસારમાં પંડિત પુરુષોએ હમેશાં મોક્ષ માટે વિશુદ્ધ ધર્મ જ આદરવો જોઈએ; કારણ કે ખીજું બધું દુઃખનું કારણ છે.
તત્ત્વા॰માં અર્થ : (પૃ.૫૮) આ સંસારમાં બુધ પુરુષોએ સદા માટે કોઈ પણ જાતની આશંસા વિના એક માત્ર મુક્તિ માટે જ વિશુદ્ધ ધર્મ આચરવાયોગ્ય છે. આ સિવાય પ્રિયસંયોગ, સંપત્તિઓ વગેરે બધું દુઃખનું જ કારણ છે.
અર્થમાં ફેરફાર - મોક્ષ માટે વિશુદ્ધ ધર્મ જ’ના બદલે ‘મુક્તિ માટે જ વિશુદ્ધ ધર્મ’ – એમ ‘જ’કારનું સ્થાન બદલીને અર્થ કર્યો છે.
(૧) વવ ! પાડિળો નિનિષધમાં સોળ સંપિતિ, હિંગ્યાનો ? (મનોરમાઝ્યા) યથાર્થ અર્થ : ભગવન્ ! પાખંડીઓ પોતપોતાના ધર્મને સુંદર કહે છે, તો અમે કયા ધર્મમાં જોડાઈએ ?
તત્ત્વા૦માં અર્થ (પૃ. ૭૨) : ભગવન્ ! દરેક પાખંડવાળાઓ પોતપોતાના ધર્મને સારો કહે છે, તો મારે કયો ધર્મ કરવો ?
અર્થમાં ફેરફાર - અમે (કે અમારે) એમ બહુવચનના સ્થાને ‘મારે’
