________________
૩૨ ]
[ધર્મ શા માટે કરવો? મોક્ષ માટે જ
“અનિષ્ટના સાઘન' તરીકે ઉપસ્થિતિ ન થવાથી એ પ્રતિબંધક નહિ બને. તેથી સુખ અને પૂજાદિ ધર્મ એ બેની ઈષ્ટ અને ઈષ્ટસાધન તરીકે ઉપસ્થિતિ થશે અને તેથી તે અંગે પ્રવૃત્તિ કરવાની પ્રેરણા પણ આ શ્લોકથી થશે ! .
વળી, મહત્ત્વની વાત તો, મહાત્મન્ ! બીજી એ છે કે તેમ છતાં જે ઘનદ્ધિ વગેરેની શ્રોતાને અનિષ્ટ તરીકે જ ઉપસ્થિતિ થવી માનીએ, અને તેથી આ શ્લોકો તમારા અભિપ્રાય મુજબ પ્રવર્તક ન બને, એવું પણ માનીએ, તો પછી, “એ વચન શ્રોતાઓને ગંધપૂજાનું મહિમાદર્શક બને છે. એવું પણ માની શકાશે નહિ. જે વસ્તુને તમે અનિષ્ટ તરીકે લેખો છો, તે વસ્તુને આ ગંધપૂજા લાવી આપનાર છે? આવું જણાવનાર વચનને મહિમાદર્શક શી રીતે . મનાય? “ચોરી કરો કે જેથી તમને અનિષ્ટ એવી જેલની પ્રાપ્તિ થશે આવું વચન કાંઈ ચોરીનો મહિમા દેખાડતું નથી, ઉપરથી નિંદારૂપ હીતા દેખાડે છે. તેમજ ઘનત્રદ્ધિને અનિષ્ટ તરીકે ઉપસ્થિત થનારી માનવામાં ઉપદેશકના વચનમાં વિદતોવ્યાઘાત દોષ આવશે. જો તમે ધનદ્ધિને = અનિષ્ટ તરીકે - ઉપસ્થિત થનારી ચીજને ઈચ્છો છો......આમાં અનિષ્ટની ઈચ્છા કહેવામાં વદતોવ્યાઘાત સ્પષ્ટ છે.
વળી, બીજી રીતે કહું તો મહાત્મનું! આ ઉપદેશશ્રવણ કરનાર શ્રોતા કેવો છે ? અર્થકામના આકર્ષણવાળો કે વગરનો ? જો એ અર્થકામના આકર્ષણવાળો હશે, તો જો ઘનને ઈચ્છો છો તો જિનપૂજા કરો” ઈત્યાદિ ઉપદેશ વચનથી એ જિનપૂજામાં પ્રવર્તશે જ. અને તેથી એને માટે તો આ ઉપદેશવચન પ્રવર્તક જ બનશે, માત્ર મહિમાદર્શક નહીં. જો એ શ્રોતા અર્થકામના આકર્ષણ વગરનો હશે, (અર્થાત્ અર્થકામને તુચ્છ – અનર્થકારી માનતો હશે) તો એ તો જો તમે ઘનત્રદ્ધિને ઈચ્છો છો.” આટલો અંશ સાંભળીને જ વિચારશે કે મારે માટે આ ઉપદેશ નથી, કારણ કે હું તો ધનસદ્ધિને ઈચ્છતો નથી અને આવા વિચારથી એ આ વચનને ગૌણ કરી નાખશે, ધ્યાનથી સાંભળશે પણ નહીં. ઉપદેશકની સામે બેઠો છે, માટે સાંભળશે તો ખરો જ, એમ માની લઈએ તોપણ ઉપર કહ્યા મુજબ એના માટે તો આવું વચન નિંદાદર્શક બની રહેશે, મહિમાદર્શક તો નહીં જ.
વળી, શાસ્ત્રકારો શબ્દપ્રયોગ કરવામાં બહુ ચોક્કસ હોય છે. કોઈ પણ ભૂમિકામાં રહેલી કોઈ પણ વ્યક્તિને કોઈ પણ પરિસ્થિતિમાં ઘન-કીર્તિ વગેરે
