________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું? ધર્મ જ]. પણ છે જે-નહિતર તો વિતકમાં નષેિત્ર મહાત્માનું દષ્ટાંત આપતાં લખ્યું કે “વેયા વડે કહેવાયેલા “આજે દશમા તમે એવા વચન વડે પ્રતિબોધ પામેલા નદિપેણની જેમ વિતર્કથી કરેલા ધર્મનો અધિકાર જાણવો.” એ પ્રમાણે ટીકાકારે કહીને પછી તેઓશ્રીએ સાક્ષીબ્લોક તરીકે ઉપદેશમાળાનો લોક ટાંક્યો છે. તેમાં જણાવ્યું છે કે “રોજરોજ દસ-દસ કે તેથી વધુ જીવોને ઘર્મમાં બોધ પમાડે છે. આવી નરિશેષ મુનિની શક્તિ હતી,તો પણ સંયમથી તેઓનું પતન થયું.”
અહીં વિચારીએ તો જણાય છે કે રોજ રોજ દશ-દશને પ્રતિબોધ કરનાર અને વેશ્યના વિતર્ક વચનથી પુનઃસંયમધર્મ ગ્રહણ કરનાર નકિણને પછી તો મહાલાભ જ થયો છે, મહાનુકસાન નહિ. જ્યારે આ શ્લોકમાં તો સંયમથી aષ્ટ થવારૂપ મહાનુકસાન દેખાડ્યું છે, તો આ સાક્ષીબ્લોકથી શું એવો ફિલિતાર્થ કાઢી દેવાય કે નણિ મહાત્માને દશ-દશને પ્રતિબોધ કરવાથી કે વિતર્કથી ઘર્મ કરવાથી મહાનુકસાન થયું ?
વળી,મહાત્મ!બાહુબલિજી અંગેના ઉપદેશમાળાના ઉક્ત શ્લોક અંગે • બીજી અગત્યની તો એ પણ એક વાત છે કે એ બ્લોક હઠથી કરાતા ધર્મથી થયેલ નુકસાનને જણાવવાના તાત્પર્યવાળો તો નથી જ. પણ ગર્વથી કરેલ ધર્મથી થતા નુકસાનને જણાવવાના તાત્પર્યવાળો પણ નથી જ.આ શ્લોકનું તાત્પર્ય તો એ છે કે જેઓ હું શ્રીમંત છું, હું વિદ્વાન છું - ઈત્યાદિ ગર્વપૂર્વક ધર્મ કરી રહ્યા છે; તેઓને શ્રીધર્મદાસ ગણિમહારાજે ચીમકી આપવી છે કે ભાઈ ! ઊંચી કોટિનો ધર્મ આવો ગર્વ રાખવાથી નથી થઈ જતો. જે એ ગર્વથી થતો હોત તો બાહુબલિએ એક વર્ષ સુધી ત્રણેય કષ્ટ સહન કર્યા ન હોત કેમકે ગર્વ તો એમની પાસે હતો જ તાત્પર્ય, ધર્મ એ ગર્વસાધ્ય નથી, કિન્તુ કષ્ટસાધ્ય છે. એવું દેખાડવાના અભિપ્રાયથી આ શ્લોક રચાયેલો છે.
પ્રશ્ન: તમે હઠથી ગર્વને જે જુદો દેખાડ્યો, તેના પરથી તો એ પણ ફિલિત થઈ જાય છે કે હઠથી તો બાહુબલિજીએ માત્ર ઘર્મની શરૂઆત કરી હતી. પછી હઠ રાખીને કર્યો હતો...એવું નહિ. પછી તો ગર્વને સાથે રાખીને કર્યો હતો... માટે અમે જે કહીએ છીએ કે આ લજ્જા વગેરે ધર્મના આરંભનાં જ નિમિત્ત કારણો છે. તેને અયોગ્ય કેમ ઠેરવો છો ?
