________________
૧૪૨
[ધર્મ શા માટે કરવો? મોક્ષ માટે જ ક્યાં છે કે એને પ્રશંસનીય કે કર્તવ્ય માનવાનો પ્રશ્ન ઊભો થાય ? તેમ છતાં, તમે અંધાઈથી”, “કપટથી” ઈત્યાદિ શબ્દપ્રયોગ કર્યો છે એ જણાવે છે કે તમારા દિલમાં પણ એ તો બેસેલું જ છે કે વગર ખંધાઈએ જે ક્ષમા વગેરે રખાય છે તે પ્રશંસનીય છે જ. શબ્દોની એવી મર્યાદા જ છે કે જ્યારે એક વિશેષ વાતનો નિષેધ કરવામાં આવ્યો હોય, ત્યારે સામાન્યનું વિધાન થઈ જ જાય છે. એટલે જ ઉપાધ્યાયજી મહારાજે અધ્યાત્મ મતપરીક્ષા ગ્રન્થમાં ગર્ભિણી સ્ત્રીને દીક્ષા ન આપવી એવા શાસવચન પરથી દિગંબરને સિદ્ધ કરી દેખાડયું છે કે સ્ત્રીઓમાં ચારિત્રની વિદ્યમાનતા હોય છે. તે આ રીતે કે ગર્ભિણી સ્ત્રીને દીક્ષા ન આપવી એનો અર્થ જ એ કે “સામાન્ય સ્ત્રીને દીક્ષા , આપી શકાય. પ્રસ્તુતમાં, વ્યાપાર વધે એ માટે બંધાઈથી રખાતી માં વખાણવા યોગ્ય નથી. એનો અર્થ જ એ કે વ્યાપાર વધે એ માટે વગર ખંધાઈએ ૨ખાતી ક્ષમા વગેરે પ્રશંસનીય છે જ. આનાથી જ જણાય છે કે ઉપર જણાવેલાં સૂત્રો તમને પણ અસંમત છે. - ઘન વગેરે માટે ઘર્મ કરવો એ વેપાર-ધંધા કે લૂંટફાટ વગેરે કરતાં ભૂંડી નહિ, પણ સારી ચીજ હોવી સિદ્ધ થવાથી અવિરત સમ્યકત્વી જીવ પણ એ માટે સચોટ ઉપાયરૂપ ઘર્મ કરે એ વાત નિઃશંક બને છે. બાકી “સગ્ગદષ્ટિ વગેરે જીવો ઊભી થયેલી ઈચ્છા વગેરેની પૂર્તિરૂપે ઘન વગેરે માટે ધર્મ ન જ કરે એવો એકાન્ત તો સરાસર ખોટો જ છે. તેઓ ઘન વગેરેની ઈચ્છાથી પણ ધર્મ કરે છે એ વાત ઉપરોક્ત રીતે સિદ્ધ જ છે. વળી, એ વાત યોગ્ય પણ છે જ, નહિતર તો ભરતચકીએ પણ શેષ ત્રણ ખંડ જીતવા માટે વૈતાઢ્ય પર્વતની ગુફા ખોલવા વગેરેના પ્રયોજનથી જે અઠ્ઠમ તપ કર્યો હતો તે ન કરત કે (૨). શ્રીપાળ રાજાએ પણ કુતુહલ જોવાની ઈચ્છાથી નવપદનું ધ્યાન કરવારૂપ જે. ધર્મ કર્યો હતો તે ન કરત. શ્રીપાળ કુંવરે કુતૂહલ જોવાની ઈચ્છારૂપ ભૌતિક ઈચ્છાથી નવપદજીનું ધ્યાન ધર્યું હતું, તે “સિરિસિચિવાલ-કહામાં આવતા નીચેના ગ્રન્થાધિકાર પરથી જણાય છે –
તેને બે પુત્રો) પર ગુણસુન્દરી' નામની એક પુત્રી છે, જે રૂપમાં રંભા જેવી અને કલાકૌશલ્યમાં બ્રાહ્મી જેવી છે. તેણીએ પ્રતિજ્ઞા કરી છે કે જે १. ताण उवरि च एगापुत्ती, गुणसुंदरित्ति नामेणं । '
जा रूवेणं रंभा बंभी अ कलाकलावेण ॥७६४ ।।
