________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું? ધર્મ જ]
! ૧૯૭ તમારા કહ્યા મુજબ તો અહીં પણ ગુરુભગવંતે આ કથનથી ધર્મની લઘુતા કરી કહેવાશે... પણ વાસ્તવમાં લઘુતા કરી કહેવાતી નથી, ઉપરથી ગુરુભગવંત ઘર્મનો મહિમા ગાઈ રહ્યા છે, એની મહત્તા કરી રહ્યા છે – એમ જ કહેવાય છે.
માટે બાધ્ય કક્ષાની ઈચ્છાવાળો અર્થ-કામનો ઈચ્છુક ઘર્મ કરે, તો એમાં સચ્ચિત્તનું મારણ કે ધર્માનુષ્ઠાનની લઘુતા થતી નથી કે એ વિષાનુષ્ઠાન બનતું નથી, એ સ્વીકારવું જોઈએ.
આ જ કારણ છે કે શાસ્ત્રોમાં જ્યાં જ્યાં તેવો પ્રસંગ ઊભો થયો છે, ત્યાં ત્યાં સર્વત્ર ગીતાર્થ ગુરુભગવંતોએ અર્થકામની ઈચ્છકને એના ઉપાય તરીકે ધર્મ જ કરવાનું કહ્યું છે. શાસ્ત્રોમાં આવતાં ઢગલાબંધ દષ્ટાન્તોમાંથી એક પણ દષ્ટાન્ત એવું નહીં મળે કે જેમાં ગીતાર્થ ભગવંતે, “તને અર્થકામની ઈચ્છા છે? તો તારે ધર્મ તો કરાય જ નહીં !” એમ ઈન્કાર કર્યો હોય.'
શાસ્ત્રાન્તર્ગત ઢગલાબંધ દષ્ટાંતો જ્યારે એકસરખી રીતે આ માર્ગદર્શન આપે છે, ત્યારે મોક્ષની ઈચ્છા વગર થયેલો ઘર્મ ભૂંડામાં ભૂંડો છે”, “અર્થકામની ઈચ્છાથી થતો ધર્મ સંસારમાં રિબાવી રિબાવીને મારનારો છે, મોક્ષના આશય વગર ધર્મ કરનારો મહાભૂંડો છે, એને દેરાસરમાં પગ મૂકવાનો અધિકાર નથી, અર્થ-કામની ઈચ્છાથી પણ ધર્મ જ થાય તેવો ઉપદેશ આપનારા બેવકૂફ છે.” ઈત્યાદિ અમર્યાદ પ્રરૂપણા સૂત્રાનુસારી છે કે ઉત્સુત્રરૂપ છે, એ મહાત્મન સ્વયં વિચારશો તથા બેધડક આવું પ્રતિપાદન કર્યા કરનારાઓ ભવોભવ સદગતિ પામશે કે દુર્ગતિ, એનો પણ વિચાર કરી લેવો આત્મહિતેચ્છુ માટે અતિ આવશ્યક છે. - મહાત્મન્ ! અહીં પ્રસંગ એક બીજી વાત પણ જણાવી દઉં.
બનાવટી ધર્મ એવા શીર્ષક હેઠળના પૂર્વે થયેલા લખાણનો જે અંશ તમે તત્ત્વાવલોકનમાં આપેલો છે, એ આજે પણ એટલો જ માન્ય છે. આ સમીક્ષામાં, અન્યત્ર જણાવેલું છે એમ ધર્મમાં સ્થિર થઈ ગયેલા જીવોને જ્યારે આશયશુદ્ધિ વગેરે કરવા આગળ વધારવાની ભાવનાથી પ્રરૂપણા થઈ રહી હોય, ત્યારે ધર્મ તો કેવળ આત્મશુદ્ધિ અર્થે જ કરવાનો છે? ઈત્યાદિ “જકાર સહિતની પ્રરૂપણા કરવામાં કાંઈ જ શાસ્ત્રવિરુદ્ધ નથી. શાસ્ત્રોમાં પણ, ધર્મ
