________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું? ધર્મ જ]
[ ૧૩૫ વળી, તમે તમારા અભિપ્રાય મુજબ એવું ફલિત કરી દેખાડ્યું છે કે “મુગ્ધ લોકોમાં મોટે ભાગે આ તપ હોય અને ક્યારેક કર્મક્ષયના ઉદ્દેશવાળો તપ પણ હોય. પણ આ વાત બરાબર નથી; કેમ કે મુગ્ધ લોકમાં કર્મક્ષયના ઉદ્દેશવાળો તપ હોવો સંભવિત નથી. જો એ લોકોમાં કર્મક્ષયના ઉદ્દેશવાળો તપ આવી જાય, તો તેઓનું મુગ્ધત્વ જ ઊભું ન રહે. આ તપ વગેરે મોક્ષકર્મક્ષય માટે વિહિત કરાયા છે, એવી બુદ્ધિનો અભાવ હોઈ, મોક્ષ કે કર્મક્ષય વગેરેના ઉદ્દેશથી તપ વગેરે અનુષ્ઠાન ન કરવાં એ જ તો તેઓનું મુગ્ધત્વ છે.” માટે એ તો નક્કી જ છે કે મુગ્ધ લોકોમાં મોક્ષના ઉદ્દેશથી તપ હોતો નથી અને તેથી આ ત૫ મુગ્ધ લોકોમાં વિશેષ પ્રકારે હોય છે અને ક્વચિત્ મોક્ષના ઉદ્દેશવાળો તપ પણ હોય છે” એવો અર્થ અસંગત છે. આ પ્રશ્ન : પણ પંચાશક શાસ્ત્રમાં કહ્યું જ છે ને કે “મુગ્ધ લોકો પણ અભ્યાસથી પછી કર્મક્ષયના ઉદ્દેશથી પણ પ્રવર્તે છે. તો તમે એમ કહો છો કે મુગ્ધ લોકોમાં કર્મક્ષયના ઉદ્દેશથી તપ હોય નહિ.
ઉત્તર : હા, પંચાશકમાં એમ કહ્યું છે ખરું કે અભ્યાસથી પછી કર્મ-ક્ષયના ઉદ્દેશથી પણ તે પ્રવર્તે છે; પણ એનો તાત્પર્યાથે વિચારીએ તો ખબર પડે કે અભ્યાસ થયા પછી જ્યારે તે કર્મક્ષયના ઉદ્દેશથી પ્રવર્તવા માંડે છે ત્યારે તે મુગ્ધ જ રહ્યો હોતો નથી,વિશિષ્ટમતિ બની ગયો હોય છે. જુઓ ને પૃ. ૨૧૮ પર તમે પણ લખ્યું જ છે ને કે xxx કષાયનિરોધાદિવાળા આ તપના અભ્યાસથી તથા પ્રકારનો ક્ષયોપશમ પ્રગટ થતાં તે જીવોની જ્ઞાનશક્તિનો પણ વિકાસ થાય છે, જેથી “આ તપ કર્મક્ષય માટે કરવો જોઈએ એવું જ્ઞાન થતાં કર્મક્ષય માટે પણ તપ કરે છે. xxx વળી, “આ તપ વગેરે અનુષ્ઠાન મોક્ષ-કર્મક્ષય માટે વિહિત છે આ રીતે બુદ્ધિ વ્યુત્પન્ન થઈ ગયેલી હોવી તે જ વિશિષ્ટમતિ પણું છે. તમે પણ પૃ. ર૩૧ પર લખ્યું છે કે “મુગ્ધ એટલે વિચારશક્તિ વિનાનો? તેથી જો અભ્યાસથી જ્ઞાનશક્તિનો વિકાસ થવા દ્વારા “આ તપ કર્મક્ષય માટે કરવો જોઈએ” આવી વિચારશક્તિ ખીલી ગઈ હોય (બુદ્ધિ વ્યુત્પન્ન થઈ ગઈ હોય), તો પછી મુગ્ધત્વ શી રીતે ઊભું રહે? માટે જ્યારે કર્મક્ષયના ઉદ્દેશથી પ્રવર્તવા માંડે છે ત્યારે એ મુગ્ધ રહ્યો ન
હોવાથી, “મુગ્ધ જીવમાં પણ કર્મક્ષયના ઉદ્દેશથી તપ હોય છે એવું સિદ્ધ થઈ - શકતું નથી.
