________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું ? ધર્મ જ]
[૧૧૩
શાસ્ત્રવચનનું એવું અર્થઘટન કરવામાં આવે કે અર્થ-કામ માટે ઘર્મ કરી શકાય”, “અર્થ-કામ માટે ધર્મ કરવાનો ઉપદેશ આપી શકાય તો તે અર્થઘટન જૈનશાસનના પરમાર્થને પામેલા વિદ્વજ્જનોમાં કદાપિ માન્ય બની શકે નહીં. xxx ઈત્યાદિ તમે જે કહ્યું છે તેમાં તમારા કહેવા માત્રથી જ જો એ અર્થઘટન માન્ય બનતું અટકી શકતું હોય, તો જ તમારું તે કથન સત્ય ઠરી શકે છે, કેમ કે “તમે કહો છો એટલા આધાર સિવાય બીજો તો કોઈ શાસ્ત્ર કે યુક્તિનો આધાર તમારી પાસે છે નહીં અને તમે કહો છો એટલો આઘાર કાંઈ આવી વાતોને સત્ય તરીકે ઊભી રાખવા માટે સમર્થ નથી જ. માટે જ તમે જે લખ્યું છે કે xxx ઉપરોક્ત શાસ્ત્રવચનો અર્થ-કામ માટે ધર્મ કરવાનું વિધાન નથી કરતાં xxx તે ખોટું કરે છે. માટે અમુક અપેક્ષાએ બોલાયેલાં આ શાસવચનો “અર્થ-કામ માટે પણ ધર્મ જ કરવાનું વિધાન કરે છે.” એ સ્વીકારવું જોઈએ.[અહીં એ પણ ખ્યાલમાં રાખવું કે આ જે અર્થઘટનનું હું સમર્થન કરી રહ્યો છું તે પણ આવું સમજવું કે અર્થ-કામ માટે પણ ધર્મ જ કરી શકાય, “અર્થ-કામ માટે પણ ધર્મ જ કરવાનો ઉપદેશ આપી શકાય. તમે અમારા નામે જે અર્થઘટનનો જોરશોરથી પ્રચાર કરો છો તેમાં અને આ અર્થઘટનમાં કેટલો ફેર છે તે તમે સમજી ગયા હશો.] * પ્રશ્ન અર્થામાપિરાવિના જ રિત ઈત્યાદિ વાક્યો એટલું જ જણાવે છે કે અર્થ-કામના ઈચ્છકે પણ ઘર્મમાં જ ઉદ્યમશીલ બનવું જોઈએ. અહીં ધર્મ કરવાનો ઉપદેશ આપ્યો છે, પણ અર્થ-કામની ઈચ્છાથી (અર્થ-કામ મળે એ માટે) ઘર્મ કરવાનું ક્યાં કહ્યું છે?
ઉત્તર : સામાન્યથી, કોઈ પણ પ્રવૃત્તિ પ્રત્યે ઈચ્છા એ હેતુ છે. એટલે આ ઉપદેશ સાંભળીને ધર્મ કરનારો શ્રોતા પણ કોક ને કોક ઈચ્છાથી જ એ ધર્મપ્રવૃત્તિ કરી રહ્યો છે એ સ્પષ્ટ છે. હવે, “અર્થ-કામનો અભિલાષી એવો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ જ ત્યાં કરેલો છે, તો અર્થ-કામની ઈચ્છા સિવાયની બીજી કોઈ ઈચ્છા ત્યાં કલ્પી શકાય નહીં. માટે એ ધર્મપ્રવૃત્તિ અર્થ-કામની ઈચ્છાથી નથી થવાની એમકે “અર્થ-કામની ઈચ્છાથી પણ ઘર્મ જ કરવાનો એ ઉપદેશ નથી” એમ કહી શકાય નહીં.
વળી પૃ. ૧૮૨ પ૨ તમે જે લખ્યું છે કે xxx શાસ્ત્રકારોના નામે અર્થકામ માટે ધર્મ કરી શકાય એવું વિધાન કરનારા મહાનુભાવો “અર્થવાની હિ
