________________
૩૬ ]
[ ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
અક્ષતપૂજાનું વિધાન નથી કરતો; પણ માત્ર મહિમા દેખાડે છે.? કેમ કે એ શ્લોકમાં ચક્રવર્તીની દ્ધિ સાથે જ ભેગી મોક્ષની વાત છે.તેથી જો એને મોક્ષ માટેવિધાન કરનારો માનવો હોય તો ચક્રવર્તીની ઋદ્ધિ વગેરે માટે પણ ધર્મનું વિધાન કરનાર માનવો જ પડશે.
એ શ્લોકમાં કહ્યું છે કે ? જો તમે ચક્રવર્તીપણાની કે દેવપણાની ઋદ્ધિને ઈચ્છો છો, જો મોક્ષનાં અખંડ સુખોને ઈચ્છો છો; તો તમે શ્રીજિનેશ્વરદેવની આગળ નિર્મળ અને અખંડ એવા અક્ષતને સ્થાપિત કરો. વળી તમે પૃ. ૮૧, પર જે કહ્યું છે કે ××× જો આ બધા વર્ણનને મહિમારૂપ ન માનતાં વિધાન રૂપ માનીએ, તો ૨૬૫ મા શ્લોકમાં જે જણાવ્યું કે બખ્ખાં પત્તિવું ય - ધૂપપૂજા કરવી એ જ મનુષ્ય-જન્મનું ફળ છે.? આ વાકયને પણ વિધાનરૂપે માનવું પડે. અને એમ માનીએ,તો અહીં જે અન્ય પૂજાનું વિધાન કર્યું તે પણ-નિરર્થક ઠરે... ઇ’ xxx તેનું પણ, મને લાગે છે કે તમને સમાધાન મળી ગયું હશે.
એ સમાધાન આ છે કે આમાં કોઇ આજ્ઞાર્થ-વિધ્યર્થ પ્રયોગ થયો નથી (કેમ કે એમાં અધ્યાહાર પણ ‘જો’વગેરેનો થઈ શકે છે) કે જેથી એ મહિમાદર્શક બનતું અટકી શકે. મારે તો એટલું જ કહેવું છે કે જ્યાં વિધ્યર્થ-આજ્ઞાર્થનો પ્રયોગ થયો હોય, તેવા વાકયને મહિમાદર્શક તરીકે ઘટાવી શકાય નહિ. માટે નર જી '... શ્લોક અને આ શ્લોકમાં આજ્ઞાર્થ કે વિધ્યર્થ પ્રત્યયના પ્રયોગ અને અપ્રયોગરૂપ મુખ્ય ખાખતની જવિષમતા હોઇ આ શ્લોકને મહિમાદર્શક ઘટાવી, ‘ખડુ છત’... શ્લોકને પણ મહિમાદર્શક ઘટાવવો તે શાબ્દબોધની મર્યાદાથી વિરુદ્ધ છે.
માટે મુનિવર ! પૂ૦ ૦ શ્રી પ્રિયંકરસૂરિ મહારાજે સ્વદેશનામાં ગર્ ફ્રૂ' ઇત્યાદિ જે શ્લોકો કહ્યા છે તે ધનઋદ્ધિની ઈચ્છા હોય તોપણ ધર્મ કરવાની પ્રેરણાનો અર્થ જણાવવાના અભિપ્રાયથી જ કહ્યા છે તે માનવું જોઈએ. અને તે જો માનવું જોઈએ, તો જો તમે ધનાદિને ઈચ્છો છો તો ધર્મ કરો’ ઇત્યાદિ ઉપદેશ સાધુથી આપી ન જ શકાય એવો આગ્રહ રાખવો ન જોઇએ.
પ્રશ્ન : પણ જો આ રીતે ધનાદિ માટે ધર્મ કરવાનું તેઆશ્રીએ કહ્યું હોય તો, ઉપદેશ શરૂ થતાં પૂર્વે જ ત્યાં જે જણાવ્યું છે કે આચાર્ય ભગવંતે સંસારથી
१. 'चक्कहरामरिद्धिं इच्छह जइ मोक्खसोक्खमखंडं ।
तो अखंडे विमले जिणपुरओ अक्बर खिवह ||४६२ ॥ (मणोरमाकहा )
