________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું? ધર્મ જ]
[૩૩
માટે ધર્મ કરવાનું કહેવાય જ નહિ.” આવો જો અભિપ્રાય શાસ્ત્રકારના મનમાં તમારી જેમ ગૂંજતો રહ્યો હોય, તો “ભાઈ ! જો તું ઘનહિને ઈચ્છે છે તો ગંધપૂજા કર (અથવા તારે ગંધપૂજા કરવી જોઈએ.) આવો વચનપ્રયોગ જ કરે નહિ. કેમ કે શાસ્ત્રકારના મનમાં એ બરાબર ખ્યાલ હોય જ છે કે “મારો આ વચનપ્રયોગ સામી વ્યક્તિને ઘનદ્ધિની ઈચ્છાથી પ્રવૃત્તિ કરવામાં પ્રેરક બનશે જ, કારણ કે આ વચનપ્રયોગ પરથી શ્રોતા આ વચન તો ખાલી મહિમા જણાવવા માટે કહ્યું કે, મારે કરવા માટે નહિ એવો ભાવ કાઢી શકે તેમ નથી. તે પણ એટલા માટે કે એવો ભાવ સાહજિક રીતે જ નહિ, થોડી મુશ્કેલીથી પણ કાઢી શકાય એવો નથી.
કર એમ કહેવું અને છતાં હું કાંઈ એને કરવાનું નથી કહી રહ્યો એવો અભિપ્રાય વક્તાના મનમાં આવી જ શી રીતે શકે? શું ઉપદેશક મહાત્મા શ્રોતાને ઠગી રહ્યા છે કે જેથી મનમાં તો ન કરવાની વાત બેઠી છે, છતાં બહાર કરવાનું કહી રહ્યા છે.
ચાલો ને, હું તમને જ પૂછું કે ધન વગેરે માટે પણ ધર્મ જ કરવાનો ઉપદેશ અપાય જ નહિ,એવો ખ્યાલ જેઓની રગેરગમાં વણાઈ ગયો છે એવા તમે બધા મહાત્માઓએ વ્યાખ્યાનાદિમાં ક્યારેય પણ આવો વાક્યપ્રયોગ કર્યો છે.હા, એવો કદાચ કર્યો હશે કે ધર્મ કરવાથી ઘન વગેરે મળે છે પણ
જો ઘનને ઈચ્છો છો તો ઘર્મ કરો એવા પ્રકારનો વાક્યપ્રયોગ તો નહિ જ.... કેમ ? કેમ કે તમને એ પૂરેપૂરો ખ્યાલ હોય જ છે કે આ વચનપ્રયોગ શ્રોતાઓને અમારા મનની જે વાત છે એના કરતાં વિપરીત જ જાણકારી આપશે. ' - પ્રશ્ના: અમારાથી પણ ક્યારેક એવો પ્રયોગ અનાભોગથી થઈ પણ ગયો હોય ! અને તો પછી એટલા માત્રથી અમારી રગેરગમાં વણાઈ ગયેલી વાત કાંઈ થોડી ઊડી જાય?
ઉત્તર :ભાગ્યશાલિન્! પોતાને માટે અનાભોગથી થઈ ગયો હોય એવું કહી શકાય અને એનું મિચ્છામિ દુક્કડં પણ દઈ શકાય. પણ શાસ્ત્રકારોનો તેવો વચનપ્રયોગ અનાભોગથી થઈ ગયો હોય એવું ક્યારેય ન કહી શકાય... એમ કહેવામાં તો ઊલટી ભયંકર આશાતના છે, એ વાત આગળ દેખાડી ગયો છું. એ શું ભૂલી ગયા ? AS 3
