________________
[ધર્મ શા માટે કરવો? મોક્ષ માટે જ
જોઈએ એવું વચન કાંઈ સંગત કરતું નથી. હા, મુખ્યવૃન્યા જેને માટે ખેતી કરાતી નથી તેવી ઘાસપ્રાપ્તિ માટે કરાતી ખેતી” ક્રિયા અંગે એ શબ્દપ્રયોગવાળું વચન યોગ્ય રહે છે, જેમ કે “જો તમે ઘાસ ઈચ્છો છો, તો પણ તમારે ખેતી કરવી જોઈએ.”
શંકા : મોક્ષ માટે ધર્મ કરવો એ જ મુખ્યવૃત્તિએ છે, કર્મક્ષય-ગુણાદિ માટે કરવો એ ગૌરવૃત્તિએ જ છે. તે સમાધાન આવી શંકા યોગ્ય નથી, કેમ કે તો પછી “કર્મક્ષય માટે તપ કરવો જોઈએ” ઈત્યાદિ જે જે વચનો શાસ્ત્રોમાં ઠેર ઠેર જોવા મળે તે બધાં ગૌણવૃત્તિએ હોવાં બની જાય, અને તો પછી અહીં જેમ તથાપિ' શબ્દ વપરાયો છે તેમ ત્યાં પણ સર્વત્ર તથાપિ કે અપિ જેવો શબ્દપ્રયોગ આવશ્યક બની જવાની આપત્તિ આવે...
મોક્ષને ઉદ્દેશ તરીકે કહેવામાં આવે, એટલે આ સંતોષ વગેરે ગુણ, કર્મક્ષય વગેરે પણ ઉદ્દેશ તરીકે આવી જ જાય છે.” આ તમે પણ માનો જ છો,એ વાત તમે પૃ.૨૦૮૫૨ લખેલી વાત પરથી જાણી શકાય છે “જિનેશ્વર દેવે દર્શાવેલ સાધુધર્મ અને શ્રાવકધર્મ સિવાય બીજો કોઈ મોક્ષનો ઉપાય નથી. આથી જે સાધુધર્મ અને શ્રાવકધર્મથી ભ્રષ્ટ બન્યો છે, તે ઘર્મવિષયક પ્રત્યેક પ્રકારથી ભ્રષ્ટ થયો છે. ૪૭૦ મી ગાથાનો આ અર્થ જણાવ્યા બાદ,તમે
ત્યાં લખ્યું છે કે .... આ ગાથા દ્વારા પણ ગ્રન્થકારશ્રી એ વાત સ્પષ્ટ કરે છે કે શ્રાવકધર્મ અને સાધુઘર્મ સિવાય મોક્ષનો બીજો કોઈ ઉપાય નથી. જ્યારે આ ઘર્મ સિવાય મોક્ષનો બીજો કોઈ ઉપાય ન હોય, ત્યારે તે ઘર્મનો ઉપયોગ શા માટે કરવો જોઈએ ? એ શું સ્પષ્ટ કરવું જરૂરી રહે છે કે ધર્મ મોક્ષ કે મોક્ષ સાધવામાં સહાયક શક્તિ સંયોગ કે સામગ્રી મેળવવા સિવાય બીજા – મોક્ષસાધનામાં બાધક થાય તેવા – કોઈ હેતુથી ન કરવો ?”
વળી, આમાં જ્યારે આ ધર્મ સિવાય...” ઈત્યાદિ કહેવાનું સાહસ તો, મુનિવર ! તમે જ કરી શકો ! “દૂધ સિવાય બીજો કોઈ શુદ્ધ ઘીનો ઉપાય નથી.” એ બાબત પરથી “ધી જોઈતું હોય તો દૂધ અંગે જ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.” એવા ફલિતાર્થના બદલે, જો આવો અર્થ ફલિત કરવામાં આવે કે જ્યારે આ દૂધ સિવાય શુદ્ધ ઘીનો બીજો કોઈ ઉપાય જ ન હોય ત્યારે તે દૂધનો ઉપયોગ શા માટે કરવો જોઈએ? એ સ્પષ્ટ કરવું જરૂરી રહે કે દૂધનો ઘી કે ઘીની
