________________
[ધર્મ શા માટે કરવી ? મોક્ષ માટે જ એટલું જ સમજવાનું કે તે તે અધિકારમાં આવેલા તે તે શબ્દોના તે તે વ્યાખ્યાકારે કરેલા તે તે અર્થે જિનાજ્ઞાને અવિરુદ્ધ જ હોય છે, અને તેથી આપણે પણ તે તે અર્થો માન્ય રાખવા જ પડે. અમાન્ય કરીએ તો મહા આશાતના લાગે. માટે “શ્રી કલિકાલસર્વજ્ઞ ભગવંત વગેરે સુવિહિત ગીતાર્થ આચાર્યો આશીર્વાદ આપતા હોય છે. અને આચાર્યાદિએ તેવા આશીર્વાદ આપવા એ જિનાજ્ઞાને અવિરુદ્ધ છે.” એવા અભિપ્રાયથી પૂ.પ્રભાચંદ્રસૂરિ મહારાજે તેવી વ્યાખ્યા કરી છે, એ વાત તેઓશ્રીએ કરેલી વ્યાખ્યા પરથી આપણે તારવી શકીએ છીએ.
પ્રશ્ન: પણ એ જે અનેક અર્થે કરવામાં આવેલા દેખાય છે તે તો પરસ્પર અવિરુદ્ધ અર્થો હોય છે. ઈશિત ફળ તરીકે મોક્ષરૂપ અને ઈહલૌકિક ચીજરૂપ એમ બે પરસ્પર વિરુદ્ધ અથો નહીં, તેથી તો વિરોધ ઊભો જ. છે તેનું શું ?
ઉત્તર : ઈચ્છિત ફળ તરીકે મોક્ષની સાથે બધી જ ઈહલોકિક પારલૌકિક ચીજો કાંઈ વિરુદ્ધ હોતી નથી. ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વના ઘણી અને તેથી જેઓનું ઈશ્ચિત ફળ મોક્ષ હોવું તો જણાય જ છે, તેવા પ્રશ્ન શ્રીકૃષ્ણ વાસુદેવ - શ્રી શ્રેણિક મહારાજા વગેરેને, પરલોકમાં નરકનાં દુઃખો સહન ન કરવાં પડવારૂપ પારલૌકિક ચીજ પણ ઈક્ષિત નહોતી? હતી જ. કેમ કે તે દુખોને ટાળવાની ઈચ્છાથી તો તે બન્ને મહાનુભાવોએ ભગવાનને પોતપોતાની નરક વારવા માટે પ્રાર્થના કરી હતી, ઉપાય માગ્યો હતો. વળી, જે એ ખરેખર મોક્ષવિરુદ્ધ જ હોત, તો શ્રી મહાવીર પરમાત્મા છે તેનો ઉપાય પણ દેખાડત ખરા ?
પ્રશ્ન: “એ ઉપાય શક્ય નથી અને તેથી નરકવારણ પણ શક્ય નથી.” એવું જાણતા હોવાથી ભગવાને એ ઉપાયોને તો ખાલી દેખાડવા ખાતર જ દેખાડ્યા હતા. અર્થાત એ ઈસિત મોક્ષ-વિરુદ્ધ તો હતું જ, પણ ભગવાન જાણતા હતા કે આ ચીજ કંઈ બનવાની નથી. માટે ભગવાને તે દેખાયા હતા. તેથી ભગવાને દેખાડ્યા હતા. એ વાત પરથી એ પારલૌકિક ચીજ મોક્ષવિરુદ્ધ નહોતી એવું શી રીતે કહેવાય?
ઉત્તર : આવો પ્રશ્ન યોગ્ય નથી; કારણ કે (૧) જો એ ઉપાયી ખાલી દેખાડવાના જ ઉપાયરૂપ હોય અને વાસ્તવિક ઉપાયોરૂપ ન હોય તો ભગવાન એને ઉપાયો તરીકે કહે નહીં. કેમ કે સામા જીવને “ચાલો ઉપાય તો જાણવા
