________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું? વર્ષ જ]
[ ૨૫
મહાત્મન ! તમારા આ પ્રતિપાદનથી એ સ્પષ્ટ છે કે (૧) આવો ભાવશ્રાવક મુગ્ધ નહીં, પણ મુગ્ધતા હોય છે, કારણ કે એ મોક્ષને જાણે છે, સમજે છે અને ઉપાદેયરૂપે પૂર્ણ તમન્નાથી ઝંખે છે; અને (૨) આવા મુગ્ધતર જીવ માટે શાસ્ત્રકારોએ વેપારમાં ઈષ્ટસિદ્ધિ વગેરે માટે ઘર્મ કરવાનું વિધાન કર્યું છે.
વળી, જેઓ હજુ મોક્ષને સમજતા જ નથી, એવા મુગ્ધ જીવો માટે તો સાભિષંગ (અર્થ-કામની અપેક્ષાવાળા) રોહિણી વગેરે તપ-ધર્મ કરવાનું વિધાન પણ તમે માનો જ છો.
તેથી તમારા પ્રતિપાદન પરથી એવું નિશ્ચિત થાય છે કે મુગ્ધ કે મુગ્ધતર કોઈ પણ જીવને અર્થકામની ઈચ્છાથી પણ ધર્મ કરવાનું વિધાન શાસકારો કરે જ છે. ભાવશ્રાવકથી પણ ઉપર રહેલા સાધુઓ મુગ્ધતર છે. પણ તેઓને તો અપ્રત્યા અને પ્રત્યા કક્ષાના રાગનો ઉદય ન હોવાથી ભૌતિક ઈચ્છા જ હોતી નથી. માટે એવી ઈચ્છાથી શું કરવું એનું વિધાન હોવાનો પ્રશ્ન જ રહેતો નથી. તેથી જ, ક્ષાયિક સમીકીતી શ્રીકૃષણ, અત્યંત ધર્મ પરિણત શ્રી પાળકુંવર વગેરેએ પણ એવા પ્રયોજનથી ઘર્મ કર્યાની વાતો શાસ્ત્રોમાં જોવા મળે છે.
વળી, પૃ.૧૦૯ પર તમે લખ્યું છે કે xxxપરંતુ તેની સામગ્રી મેળવીને મોજમજા કરી લેવા માટે નહિ. xxx મહાત્મન્ ! આવું બધું શા માટે લખવું પડે છે? “અર્થ-કામ માટે પણ ધર્મ જ કરવો જોઈએ એ શાસ્ત્રવચનોને ટાંકીને અમે આવો જે ઉપદેશ આપીએ છીએ, તે શ્રોતા એ રીતે ધર્મ કરે, અર્થ-કામ મેળવે અને પછી એમાં લીલાલહેર કરતો થઈ જઈ ધર્મમાં આગળ તો ન વધે, પણ ધર્મને ભૂલી જ જાય; એ માટે અમે આવો ઉપદેશ આપીએ છીએ? એવું અમારું પ્રતિપાદન ક્યાંય છે કે જેથી તમારે આવું લખવું પડે ? અમારા પ્રતિપાદનમાંથી કોઈ દોષ નીકળતો ન હોવાથી, જે અનુચિત પ્રતિપાદન વસ્તુતઃ અમે કરતા નથી, એ અનુચિત પ્રતિપાદન પણ જાણે કે અમે કરી રહ્યા છીએ, એવો વાચકના મનમાં ભાવ ઊભો કરવા માટે જ આવું બધું લખાય છે ને ? તો પછી મધ્યસ્થતા ક્યાં રહી? હકીકત એ છે કે સ્વાઈષ્ટ અર્થકામની પ્રાપ્તિ ધર્મથી કરીને,ધર્મ પ્રત્યે શ્રદ્ધા-રુચિ વગેરે વધારવા દ્વારા આગળ વધતો જાય અને એ રીતે આગળ વધતાં વધતાં સામો જીવ એવી ભૂમિકા સુધી પહોંચી જાય કે સાભિન્કંગમાંથી નિરભિમ્પંગ અનુષ્ઠાન કરતો થઈ જાય અને સંપૂર્ણ આત્મહિત સાધી જાય. એવી શુભ ભાવનાથી જ શાસ્ત્રકારોએ આવાં
