________________
અર્થ-કામ માટે શું કરવું? ધર્મ જ]
[૧૯ . વ્યવહારમાં અચારિત્ર એટલે અવિરતિ પરિણામ એવા જ અર્થનો વારંવાર ઉલ્લેખ થતો હોવાના કારણે “ચારિત્રનો અભાવને જણાવવા માટે એ શબ્દનો પ્રયોગ કરવો, એ જો અસાંપ્રદાયિક બની જાય છે, તો “ઐહિક આમુષ્મિક શબ્દો કે જેઓના પ્રયોગ શાસ્ત્રોમાં તેમજ શાસ્ત્રકારાદિ ગીતાર્થ મુનિ ભગવંતોના પરસ્પર વ્યવહારમાં આલોક-પરલોક સંબંધી પસા-પરિવારકીર્તિ વગેરેને જણાવવા માટે થાય છે, તેનો, સમ્યક્ત્વાદિને જણાવવા માટે કરાયેલો ઉપચાસ પણ શું અસાંપ્રદાયિક ન બની જાય? “ઐહિક આમુકિ ” શબ્દથી તુરંત ધન વગેરેની ઉપસ્થિતિ થઈ જાય છે. એ તો શાસ્ત્ર-પરિચિત વ્યક્તિઓને અનુભવસિદ્ધ જ છે. “અચારિત્ર' શબ્દથી તો “અપુત્ર” વગેરે શબ્દોની જેમ હજુ થોડીઘણીયે “ચારિત્રાભાવ” ઉપસ્થિત થવાની શક્યતા છે.
જ્યારે “ઐહિક આમુમ્બિક' શબ્દથી “સમ્યક્ત્વાદિ ઉપસ્થિત થવાની એવી કોઈ શક્યતા દેખાતી નથી, માટે શ્રીપ્રભાચંદ્રસૂરિ મહારાજે એ શબ્દોનો ઉલ્લેખ સમ્યક્ત્વાદિને જણાવવાના અભિપ્રાયથી કર્યો હોય, તો એ અસાંપ્રદાયિક બની જવાની આપત્તિ આવવી સ્પષ્ટ જ છે. તેથી તેઓશ્રીએ કરેલી તે વ્યાખ્યા પણ “મોક્ષ સાધક સામગ્રીભૂત સમ્યકત્વાદિના આશીર્વાદને જણાવવાના અભિપ્રાયવાળી છે. એવું કહેવું યોગ્ય નથી.
બાકી, જો એ રીતે ઐહિક-આમુમ્બિક' શબ્દોથી સમ્યક્ત્વાદિની ઉપસ્થિતિ થવી શક્ય હોય, તો તો તમે પણ સીધો એ અર્થ કાઢીને સ્વમાન્યતાની પુષ્ટિ કરી જ દીધી હોત. પણ એ ઉપસ્થિતિ થઈ શકતી નથી. અને તેથી તમને પણ એ ઉપસ્થિત થઈ નહીં અને તેથી જ તમે એવી સીધી પુષ્ટિનો પ્રયાસ સુધ્ધાં કર્યો નહીં.
વળી, “યોગશાસ્ત્રમાં શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ ધર્મને, આલોક-પરલોકના સુખનું સાધન હોવાના કારણે સુવર્ણબેડરૂપ પુણ્યકર્મબંધનું કારણ હોવોથી ભવલામણના હેતુ તરીકે જણાવ્યો છે. તો શું અહીં વીતરાગ સ્તોત્રમાં સાંસારિક ઈષ્ટપ્રાપ્તિના આશીર્વાદ તેઓશ્રી આપે એવી કલ્પના પણ કરી શકાય ખરી? આવા મતબલનું લખાણ તમે પૃ. ૪૦ પર કર્યું છે. એ અંગે લખવાનું કે એક સ્થળે અન્ય અપેક્ષાએ લખેલી વાતને ઉપલક દષ્ટિએ વિરુદ્ધ દેખાતી હોય તેવી પણ વાત ગ્રંથકારે અન્યત્ર અન્ય અપેક્ષાએ કરી હોઈ, એમાં કોઈ અસંગતિ કે પૂર્વાપર વિરોધ વગેરે રૂપ દોષ હોવા
