________________
૧૨
તરવહન ખામીવાળું છે.
ઉદાર આત્મા દાન લેનારની જરૂરિયાતને જેટલી અગત્ય આપે છે, તેથી અનેકગુણી અધિક અગત્ય, પિતાને આપવાની છે, તે બાબતને આપે છે. દાન નહિ આપવાથી સામાનું કાર્ય બગડી જવાને જેટલો ભય તેને નથી લાગત, તેટલો ભય દાન નહિ આપવાથી પિતાનું બગડી જવાનો લાગે છે.
અથવા આપીને કેટલું આપ્યું તે ગણાવવાની વૃત્તિ કરતાં કેટલું નથી આપ્યું તે ગણાવવાની વૃત્તિ તેના હૃદયમાં સદા રમતી હોય છે. એ ઔદાર્યનું લક્ષણ છે. અને એ જાતિનું ઔદાય એ ધર્મરૂપી વૃક્ષને પ્રથમ અંકુર છે. ધર્મ આત્મામાં પરિણામ પામ્યો છે કે નહિ, તે જાણ વાનું એ પ્રથમ લક્ષણ છે.
કોઈની પણ પ્રેરણું વિના થતું દાન એ ઔદાર્ય ગણાય છે અને કેઈની પણ પ્રેરણા કે યાચના બાદ થનારું કાર્ય એ દાક્ષિણ્ય છે. કોઈની પણ માગણને છતી શક્તિએ નકારતાં સંકોચ થવે એ દાક્ષિણ્ય છે.
દાક્ષિણ્ય વિનાનું ઔદાર્ય એ સુવાસ વિનાને પુષ્પ જેવું છે. સેર વિનાના કૂવા જેવું છે. સુંદર પણ પુષ્પ સુવાસ વિનાનું હોય તે તેને કઈ સેવતું નથી કે જળથી ભરપૂર પણ ફ઼ સેર – સરવાણી વિનાને હોય તે અંતે સુકાઈ જાય છે. તેમ યાચનાને ભંગ ન કરવારૂપ દાક્ષિણ્યરૂપી સદ્ગુણ જેનામાં પ્રગટેલ નથી તે આત્મા ઉદાર હોય તે પણ તેની ઉદારતા સદાકાળ ટકતી નથી કે
