________________
ધર્મની ઓળખ શાખા-પ્રશાખા આદિ પદાર્થો છે. શાખા-પ્રશાખા અને અંકુરપત્રાદિકને બહાર આવવા માટે જેમ નિર્મળ મૂળની અપેક્ષા છે, તેમ દાય, દાક્ષિણ્યાદિ ગુણેને બહાર આવવાને માટે તે તે વૃક્ષની કે તે વૃક્ષના અખંડિત મૂળની આવશ્યકતા છે અને તે મૂળનું જ નામ નિર્મળ ધર્મ છે.
આત્માની અંદર રહેલા તે ધર્મ વર્તમાન કાળે ઉદારતાદિ ગુણોરૂપી અંકુરાદિ દ્વારા પ્રગટ થાય છે. અને આગામી કાળે સુરનરની સંપત્તિરૂપી પુષ્પ અને સિદ્ધિનાં અનંતા સુખોરૂપી ફળરૂપે પ્રગટ થાય છે.
જે આત્મામાં ઉદારતાદિ ગુણે હજુ પ્રગટયા નથી, તે આત્મા બહારથી ધર્મની આરાધના કે સાધના કરતા હોય તે પણ અંદરથી ધર્મને પામેલો જ છે, એ નિશ્ચય કરી શકાતું નથી.
ધર્મવૃક્ષને પ્રથમ અંકુર ઔદાર્ય છે. દાન નહિ પણ ઔદાર્ય.
દાન અને ઔદાર્યમાં ભેદ છે.
સામાને જરૂર છે અને અપાય છે, એ દાન છે. અને પિતાને – દાતાને – જરૂર છે અને અપાય છે એ ઔદાર્ય છે.
જે દાન અપાય છે શક્તિ મુજબ, પણ આપવાની ભાવના છે સર્વસ્વની, તે દાન ઔદાર્ય ગુણથી ભરપૂર છે.
જે દાન શક્તિ મુજબ પણ અપાતું નથી, એટલું જ નહિ પણ આપવાની પાછળ લેનારની જરૂરિયાતને જ આગળ કરવામાં આવેલી હોય છે, તે દાન-ઔદાર્યની
