________________
તરંગલોલા
નીકળેલા પૂનમના ચંદ્રનો ઉપહાસ કરે છે. પાતળા, વળાંક વાળા, જોડાયેલા અને વળેલા, રૂપાળી બૂટવાળા, પૂરેપૂરા લક્ષણયુક્ત તેના કાન આભૂષણરહિત હોવા છતાં સુંદર લાગે છે. ઉત્તરીયમાંથી બહાર નીકળેલો તેનો નિરાભરણ હાથ ફીણમાંથી બહાર નીકળેલ નાળવાળા, વાંકા વળેલા કમળનું વિડંબન કરી રહ્યો છે.'
ગૃહસ્વામિનીનો વિસ્મયભાવ
વિસ્મિત થયેલી દાસીઓએ શ્રમણીની રૂપપ્રશંસાના આવા ઉદ્ગારો કાચા, તે સાંભળીને એ ગૃહની મર્યાદાવેળ સમી ગૃહિણી બહાર આવી. તેનો સ્વર ગંભીર અને મીઠો હતો. બધાં અંગો પ્રશસ્ત હતાં. થોડાંક પણ મૂલ્યવાન આભરણ પહેર્યાં હતાં અને શ્વેત દુકૂલનો ઉત્તરાસંગ કરેલો હતો.
અભિજાત સૌંદર્યવાળી તે આર્યાને ચેલીઓની સાથે પોતાના ઘરના આંગણાને ઘડીક સોહામણો કરતી નિહાળીને તે પ્રસન્ન થઈ. નિર્મળ ચીવર ધારણ કરેલી તે આર્યાને, જાણે કે તે મંથન કરેલા સિંધુમાંથી બહાર આવેલી અને તેથી ફીણથી આવૃત એવી લક્ષ્મી હોય, તેમ તેણે વિસ્મિત ચિત્તે વંદના કરી. ચેલીઓને પણ વિનયપૂર્વક પ્રણામ કરીને ગૃહિણી તે આર્યાનું ચંદ્રમાની કાંતિ ધરતું મુખ આશ્ચર્યચકિત નેત્રે એક ક્ષણ જોઈ રહી : કાળી કીકીવાળી આંખોને લીધે, તે મુખ, પૂર્ણ વિકસિત અને વચ્ચે રહેલા ભ્રમરયુગલવાળા કમળ સમું શોભતું હતું. કોમળ હાથ અને ચરણવાળી, લક્ષ્મી સમી તે આર્યાને એકાએક જોઈને તે ગૃહિણી આમ વિચરવા લાગી :
મેં આના જેવી સુંદરીને સ્વપ્રમાં, શિલ્પમાં, ચિત્રમાં કે કથાઓમાં નથી જોઈ કે નથી કદી સાંભળી. લાવણ્યથી ઘડેલી આ તે કઈ સૌભાગ્યમંજરી હશે ! અથવા તો રૂપગુણથી યુક્ત એવી ચંદ્રની જ્યોત્સ્ના જ અહીં પધારી છે ! શું પ્રજાપતિએ બધી ઉત્તમ તરુણીઓના રૂપ અને ગુણનો સારભાગ લઈને પોતાની પૂરી કળાથી આ સુંદરીનું નિર્માણ કર્યું હશે ? જો મુંડિત અવસ્થામાં પણ તેનું આવું લાવણ્ય હોય, તો અહો ! ગાર્હસ્યભાવમાં તો તેની રૂપશ્રી કેવી હશે ! તેનાં આભૂષણ વિનાનાં અને મળથી મિલન અંગો પર પણ જ્યાં મારી દિષ્ટ ઠરે છે ત્યાંથી તે ખસી જ શકતી નથી ! પ્રત્યેક અંગમાં, ‘આ અતિશય રૂપાળું છે' એવા ભાવથી ચોંટી રહેતી, જોવાની
