________________
એક લાખ અઢાર હજાર યોજનાનો પૃથ્વી પિંડ છે. તેમાં એક હજાર યોજન ઉપર અને એક હજાર યોજન નીચે છોડીને વચમાં એક લાખ સોળ હજાર યોજનનો પોલાર છે.
આમાં પાંચ પ્રસ્તર અને ચાર અંતર છે. પ્રત્યેક પ્રસ્તર ત્રણ યોજન અને પ્રત્યેક અંતર ૨૫૨૫૦ યોજનાનું છે. અંતર ખાલી છે. પ્રત્યેક પ્રસ્તરના મધ્યમાં એક હજાર યોજનના પોલારમાં ત્રણ લાખ નરકાવાસ છે. જેમાં અસંખ્યાત કુંભીઓ અને અસંખ્યાત નૈરયિક જીવ છે. આ જીવોનું દેહમાન ઉત્કૃષ્ટ ૧૨૫ ધનુષ અને આયુષ્ય જઘન્ય દસ સાગરોપમનું તથા ઉત્કૃષ્ટ સત્તર સાગરોપમનું છે.
(૬) તમ પ્રભા : અંધકારની પ્રચુરતાના કારણ છઠ્ઠા નરકને તમ પ્રભા કહે છે. આ એક રાજૂ ઊંચાઈ તથા ચાળીસ રાજૂ ઘનાકાર વિસ્તારમાં સ્થિત છે. આમાં એક લાખ સોળ હજાર યોજનાનો પૃથ્વી પિંડ છે. તેમાં એક હજાર યોજન ઉપર અને એક હજાર યોજન નીચે છોડીને વચ્ચમાં એક લાખ ચૌદ હજાર યોજનનો પોલાર છે. આ પોલારમાં ત્રણ પ્રસ્તર અને બે અંતર છે. પ્રત્યેક પ્રસ્તર ત્રણ હજાર યોજનાનો છે અને પ્રત્યેક અંતર ૫૨૫૦૦ યોજનનું છે. અંતર ખાલી છે અને પ્રત્યેક પ્રસ્તરના મધ્ય એક હજાર યોજનની પોલારમાં ૯૯૯૯૫ (એક લાખમાં પાંચ ઓછા) નરકવાસ છે. આમાં અસંખ્યાત કુંભીઓ છે અને અસંખ્યાત નારકી જીવ રહે છે. આ જીવોનું દેહમાન ઉત્કૃષ્ટ બસો પચાસ ધનુષનું અને આયુ જઘન્ય સત્તર સાગરોપમ, ઉત્કૃષ્ટ બાવીસ સાગરોપમનું છે.
(૭) મહાતમપ્રભા : ગાઢ અંધકારની અધિકતાના કારણે આ સાતમું નરકભૂમિ મહાતમ:પ્રભા કહેવાય છે. આ એક રાજૂ ઊંચી અને બેંતાલીસ રાજૂ ઘનાકાર વિસ્તારમાં સ્થિત છે. એમાં એક લાખ આઠ હજાર યોજન મોટો પૃથ્વી પિંડ છે. એમાં સાડા બાવન હજાર યોજનના નીચે અને સાડા બાવન હજાર યોજન ઉપર છોડીને વચ્ચમાં ત્રણ હજાર યોજનની પોલાર છે. એમાં એક જ પ્રસ્તર (ગુફા જેવી જગ્યા) છે અને પ્રસ્તરમાં કાળ, મહાકાળ રૌરવ (રુદ્ર), મહારૌરવ (મહારુદ્ર) અને અપ્રતિષ્ઠાન નામના પાંચ નરકાવાસ છે. આમાં અસંખ્યાત કુંભીઓ અને અસંખ્યાત નારક જીવ છે. એ નારક જીવોનું દેહમાન ઉત્કૃષ્ટ પાંચમા ધનુષનું અને આયુ જઘન્ય બાવીસ સાગરોપમ અને ઉત્કૃષ્ટ તેત્રીસ સાગરોપમનું છે.
સાત નરકોના સાથે મળીને ઓગણપચાસ પ્રસ્તર, બેંતાલીસ અંતર અને ચોર્યાસી લાખ નરકાવાસ છે. રત્નપ્રભાના સીમાંતક નામના નરકાવાસથી લઈને મહાતમ:પ્રભાના અપ્રતિષ્ઠાન નામના નરકાવાસ સુધીના બધા નરકાવાસ વજની અણી જેવા તીક્ષ્ણ તળવાળા છે, ત્યાંની ભૂમિનો સ્પર્શ કરતા જ એટલી ભયાનક વેદના થાય છે, જેમ એક હજાર વીંછીઓએ એક સાથે ડંખ માર્યા હોય. બધાનું સંસ્થાન સમાન નથી. કોઈક ગોળ છે, કોઈક ત્રિકોણ છે, કોઈક ચતુષ્કોણ છે, કોઈક હાંડી જેવા છે અને કેટલાક લોખંડના ઘડા જેવા છે. સાતમા નરકનું અપ્રતિષ્ઠાન નરકાવાસ એક લાખ યોજનાનું લાંબું-પહોળું અને ગોળકાર છે. પહેલા નરકના સીમાંતક નરકાવાસ પિસ્તાળીસ લાખ યોજનાનો લાંબો-પહોળો અને ગોળાકાર છે. બાકી બધા નરકાવાસ અસંખ્યાત-અસંખ્યાત યોજન લાંબા-પહોળા છે. ત્રણ હજાર યોજન (૩૩૮ તો
છે જો આમ જિણધમો)
