________________
(૫૫
(ઊર્વ લોક
વૈમાનિક દેવોનું વર્ણન:
પ્રથમ દ્વિતીય દેવલોક : સમતળ ભૂમિથી નવસો યોજન ઉપરથી ઊધ્વલોક શરૂ થાય છે. શનૈશ્ચરના વિમાનની ધ્વજાથી દોઢ રજુની ઊંચાઈ ઉપર સાડા ઓગણીસ રજુ ઘનાકાર વિસ્તારમાં ઘનોદધિ(જમેલું પાણી)ના આધારે, લગડાવીને, મેરુ પર્વતથી દક્ષિણ દિશામાં પહેલો સૌધર્મ દેવલોક (સ્વર્ગ) છે અને ઉત્તર દિશામાં બીજો દેવલોક ઈશાન છે. આ બંને સ્વર્ગોના તેર-તેર પ્રતર છે. આ પ્રતિરોમાં વિમાન છે. વિમાનમાં રહેવાના કારણે આ જાતિના દેવ વૈમાનિક કહેવાય છે. એમ આ નામ પારિભાષિક જ છે. કારણ કે અન્ય જાતિના દેવો પણ વિમાનમાં રહે છે. જેમ મકાનમાં માબ હોય છે, એ જ રીતે દેવલોકમાં પ્રતર હોય છે. માળમાં ઓરડાની જેમ પ્રતિરોમાં વિમાન હોય છે. પહેલાં બીજા દેવલોકનાં વિમાન પાંચસો યોજન ઊંચા અને સત્યાવીસસો યોજનની ઈંટ (પાયા)વાળા છે. પહેલા દેવલોકમાં બત્રીસ લાખ અને બીજા દેવલોકમાં અઠ્યાવીસ લાખ વિમાન છે. પહેલા દેવલોકના ઈન્દ્રનું નામ શક્રેન્દ્ર છે અને બીજા દેવલોકના ઈન્દ્રનું નામ ઈશાનેન્દ્ર છે. આ બંને ઇન્દ્રોની આઠઆઠ અગ્રમહિષીઓ છે. પ્રત્યેક અગ્રમહિષીના સોળ-સોળ હજાર દેવીઓનો પરિવાર છે.
પ્રથમ દેવલોકના દેવોની ઉંમર જઘન્ય એક પલ્યોપમ અને ઉત્કૃષ્ટ બે સાગરોપમ છે. એમની પરિગૃહીતા દેવીઓની ઉંમર જઘન્ય એક પલ્યોપમની અને ઉત્કૃષ્ટ સાત પલ્યોપમની તથા અપરિગૃહીતા દેવીઓની આયુ જઘન્ય એક પલ્યોપમની અને ઉત્કૃષ્ટ પચાસ પલ્યોપમની છે. બીજા દેવલોકના દેવોની આ જઘન્ય એક પલ્યોપમથી કંઈક અધિક અને ઉત્કૃષ્ટ બે સાગરોપમથી કંઈક અધિક છે. એમની પરિગૃહીતા દેવીઓની આયુ જઘન્ય એક પલ્યોપમથી કંઈક અધિક અને ઉત્કૃષ્ટ નવ પલ્યોપમની તથા અપરિગૃહીતા દેવીઓની આયુ જઘન્ય એક પલ્યોપમથી કંઈક અધિક તથા ઉત્કૃષ્ટ પંચાવન પલ્યોપમની છે. બીજા દેવલોકથી આગળ દેવીઓની ઉત્પત્તિ નથી થતી (હોતી).
તૃતીય ચતુર્થ દેવલોક : સમભૂમિભાગથી અઢી રજુ ઉપર, સાડા અગિયાર રજૂ ઘનાકાર વિસ્તારમાં ઘનવાત (જમેલી હવા)ના આધારે દક્ષિણ દિશામાં ત્રીજા સનત્કુમાર નામનો દેવલોક છે અને ઉત્તર દિશામાં ચોથો મહેન્દ્ર નામનો દેવલોક છે. બંનેમાં બારબાર પ્રતર છે. એમાં છ-છસો યોજન ઊંચા અને છવ્વીસો યોજનાના (ઈંટો) પાયાવાળા વિમાન છે. ત્રીજા દેવલોકમાં બાર લાખ અને ચોથા દેવલોકમાં આઠ લાખ વિમા છે. ત્રીજા દેવલોકમાં દેવોની જઘન્ય આયુ બે સાગરોપમ અને ઉત્કૃષ્ટ આયુ સાત સાગરોપમની છે. ચોથા દેવલોકના દેવોની જઘન્ય આયુ બે સાગરોપમથી કંઈક અધિક અને ઉત્કૃષ્ટ આયુ સાત સાગરોપમથી કંઈક અધિક છે.
પાંચમો દેવલોક : સમતળ ભૂમિથી સવા ત્રણ રજુ ઉપર સાડા અઢાર રજુ ઘનાકાર વિસ્તારમાં, મેરુ પર્વતથી ઠીક મધ્યમાં ઘનવાતના આધાર પર સ્થિર પાંચમો બ્રહ્મ નામનો
(૪૧૦) DOOOOOOOOOOOOOOX જિણધમો)
