________________
જૈનધર્મ અને માંસાહાર પરિહાર
વધારે દુ:ખદાયક અને આશ્રયકારક વાત તા એ છે કે આચારાંગના પૂર્વાધ જે ખુદ સુધર્માંસ્વામીની રચના છે એના છ મા‘ મહા પરિના ’ નામના અધ્યયનના છ ઉદ્દેશા વિચ્છેદ ગયા છે. એમાંના ત્રીજા ઉદ્દેશામાં આમિષ (પ્રાણી જ માંસ ) ભક્ષણ ત્યાગ વિષે મુનિઓને આપેલા ઉપદેશ તથા તેના ત્યાગની સ્પષ્ટ આજ્ઞાઓ હતી એવી નોંધ શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીએ પેાતે આચારાંગ પર કરેલી નિયુક્તિમાં લીધી છે, એટલું જ નહીં, કયા કયા ઉદ્દેશામાં કયા કયા અધિકાર હતા એનું પણ વર્ણન કર્યુ છે. એમના જણાવ્યા મુજબ ત્રીજા ઉદ્દેશામાં ક્ષુલ્લક પરિણામ ન રાખવા, આમિષ (માંસ) ભક્ષણ ન કરવું, ઝાડા પેશાબની વિધિ,વસ્ત્રો ધાવા–રગવાની રીતેાના ત્યાગ, મૈથુન વગેરેના ત્યાગ, હસ્તકના ત્યાગ, સ્ત્રી સાથે પરિચય ન રાખવા, શરીરની પરિકણા (આળ પ ́પાળ ) ન કરવી વગેરે અધિકારા હતા. જો એ બધા પાઠા બચ્યા હોત તો કદાચ આ પ્રશ્ન જ ઊભા ન થાત. આટલું કહીને આપણે એ પાઠા જોઈ એ. પણ તેમાં આપણે પ્રથમ માંસપરક અથ કરનારા પંડિતાનું દૃષ્ટિબિંદુ તપાસીએ તેમ જ સાથે સાથે પરંપરાએ વહેતા આવેલા વનસ્પતિપરક અર્થીની યાગ્યતા—અયોગ્યતાને પણ વિચાર કરતા જઈ એ.
૧૨
પાઠ ૧ લા–પ્રથમ આપણે દશવૈકાલિક ’માં આવેલા પાઠ જોઈ એ. જ્યાં ફળને અધિકાર ચાલે છે ત્યાં વચમાં આ અડધે શ્લોક આવેલા છે, જે આ પ્રમાણે છે :
वहु अट्ठियं पुग्गल, अणिमिस
बहु कंट
અસ્થિય તિ ુય વિદ્ય, ૩થ્થુ (કવત્તિવહિ ।। દેશ. વૈ. અ. પ. ગા. ૭૩) આપ્ટે સંસ્કૃત કોશ પ્રમાણે વાને! અ વ પણ થાય છે. એટલે બહુ હાડકાંવાળા માંસ-મચ્છીની જેમ છેડવાનુ ધણુ હાય એવા ફ્ળા ન લેવાં. એવા પણ એક અર્થ કરવામાં આવે છે. પણ પંડિતાના અથ પ્રમાણે વિચારીએ.
