________________
૧૬૨
જૈનધર્મ અને માંસાહાર પરિહાર જોઈ ગયા કે પ્રથમના વેશધારી એવા સાધક મુનિઓના ભવ્ય બલિદાનથી દેશે એક મોટી ફાળ ભરી પણ ખરી. આપણને એથી ગૌરવ પ્રાપ્ત થયું સાથે કર્તવ્ય બજાવ્યાને આત્મસંતોષ પણ થયો.
પણ એમ છતાં એટલું ખરું કે નથી એથી સંઘની પ્રતિષ્ઠા વધી કે નથી કોઈએ એની ખાસ નોંધ લીધી. અધૂરામાં પૂરું પંડિતોએ ઊલટા પરંપરા પર જ પ્રહાર કરવા માંડ્યા. આ કારણે આપણે પિતે જ મૂંઝાયેલા હોઈ આપણું કહેવું એમને ગળે ઉતરાવી શક્યા નથી એ સાચું છે. પણ એ આપણે દુર્ભાગ્ય કાળ હતો. શાસ્ત્ર ભાષામાં વાત કરીએ તે ભસ્મગ્રહને કારણે એ આપણો પીડાકાળ હતો, અપયશકાળ હતે.
પણ આમ છતાં અંદરની વિશુદ્ધિનું બળ એટલું તીવ્ર હતું કે એણે પિતાનું ખમીર ન ખોતાં અંદરનું સર્વ પ્રકાશિત જ કર્યું રાખ્યું છે, જે આપણે માટે આશાજનક પ્રેરક બળ છે. ધસમસતા પાણીને પ્રવાહ મોટા મોટા વૃક્ષોને પણ મૂળમાંથી ઉથલાવી ફેંકી દે છે પણ ઘાસને એ ઉખાડી શકતા નથી, કારણ કે ઝાડ પ્રબળ દેખાવા છતાં એની શક્તિ સ્થૂલ શક્તિ છે, જ્યારે ઘાસ નિર્બળ દેખાવા છતાં સૂક્ષ્મશક્તિ ધરાવે છે, ને એટલે જ એ ટકી શકે છે. આમ જૈન ધર્મની
અહિંસા શક્તિ ઘાસની જેમ સૂક્ષ્મ શક્તિ હોઈએના ઉપરથી ગમે તેવી આંધીઓ પસાર થવા છતાં એની સાધના સંયમની–ઉર્ધ્વમુખી પ્રયાણુની હોઈ એની વિશુદ્ધિ ઝળહળતી જ રહી છે.
આથી જે જૈન ધર્મની આંતરિક શક્તિઓ અને એની સાધના પાછળનું રહસ્ય સમજાયું હોત તે પંડિતે આ પ્રશ્ન જુદી જ રીતે વિચારી શક્યા હોત. પણ આપણે હવે એ જૂની ચર્ચાઓ–પ્રતિચર્ચાઓ જગાડવા નથી ઈચ્છતા તેમ જ આપણા અને તેમના દષ્ટિબિંદુમાં અંતર સાંધી ન શકાય એવો મોટો ખાસ ભેદ પણ નથી, કારણ કે આપણી દષ્ટિએ ફસાયેલા સાધકે સાચા અર્થમાં મુનિઓ નહતા જ્યારે વેશને કારણે એમની દૃષ્ટિએ એ સાધકે મુનિઓ હતા.
