________________
અંતિમ નિવેદન '
૧૬૭ સાહિત્યની માગણું થઈ રહી છે. આજ સુધી અહિંસાને કારણે દેશને નિવય–ગુલામ બનાવવાનો આપણું પર આરોપ હતો. ધૃણુ પણ હતી. પણ અહિંસાની શક્તિથી દેશ આઝાદ થયો હોઈ આજે દુનિયા “અહિંસાને અભ્યાસ કરવા લાગી છે. તપ-ત્યાગ અંગે પણ આપણી હાંસી ઉડાડવામાં આવી રહી હતી. આજે એનું મહત્વ જગતના ડાહ્યા માણસો સમજવા લાગ્યા છે. અનેકાંતવાદ અંગે પણ કંઈ ઓછા વૈવાદિક આક્રમણ નથી થયા. પણ આજે બીજાઓના દષ્ટિબિંદુને સમજવાની ઉદારતા જગવ્યાપી બનવા લાગી છે. આમ અહિંસા–ત્યાગ–તપ અને વૈચારિક ઉદારતાના જ મહાવીરી સિદ્ધાંત જગમાન્ય થવા લાગ્યા છે.
આથી યુગ હવે આપણી તરફદારી કરી રહ્યો છે ત્યારે હું મારા ધર્મ બાંધવોને પ્રાર્થના કરું છું કે આપણા પૂર્વજોએ કેઈ બૂરું કામ નથી ક્યું પણ બીજાઓને બુરાઈઓમાંથી છોડાવવાનું જ કામ કર્યું છે. એથી એ વિચારને આગળ કરીને એવું વાતાવરણ જમાવો કે ખોટા આપ મૂકવાની કોઈની હિંમત જ ન ચાલે. તેમ જ જેઓ આરેપ લગાડી ચૂક્યા છે એમનો અવાજ પણ બોદો બની જાય. પ્રતિકાર કરવાને આ જ એક માત્ર સારે રસ્તે છે. પણ એ ત્યારે જ બને કે
જ્યારે આપણે ગુરુભાવ (Superiority Complex)થી પ્રેરિત બની જાગી ઊઠીએ, અને ફરી વીર્ય પ્રગટાવી તેજસ્વી અને પ્રભાવશાળી બની રહીએ. પણ એ માટે આપણે દઢ સંકલ્પ પેદા કરે પડશે, અને શાસનગૌરવની અસ્મિતાને પણ પૂરી માત્રામાં પ્રગટાવવી પડશે. ____ अक बात और भी कहनी पडती है कि मदिर-मूर्तिपूजा-उत्सव -महोत्सवादि कार्यक्रमों का हेतु जीवन को विशुद्ध बनानेके लिये हैं, चेतना को जगानेके लिये हैं-ज्ञान और शक्ति को प्राप्त करने के लिये है परंतु जब धर्म उसीमे ही समाप्त हो जाता है तब हमारी गति रुक जाती है-विकास स्थगित हो जाता है।
