________________
૧૨૬
જૈનધર્મ અને માંસાહાર પરિહાર એ પિતાના સંપ્રદાયને સર્વજન સુલભ બનાવવા ઈચ્છતા હતા. જ્યારે -મહાવીર આત્યંતિક સત્યને વળગી રહેનારા હોઈએ બાંધછોડ કરવામાં નહોતા માનતા.”
આ કારણે મહાવીરની પરંપરામાં અપવાદને સ્થાન જ નહોતું. વળી એમણે તે પોતાની પૂર્વ પરંપરામાં પણ સંસ્કરણ અને શુદ્ધિનો જ આગ્રહ રાખ્યો હોઈ પ્રતિક્રમણ અને બ્રહ્મચર્ય વ્રતને પણ આગવું સ્થાન આપ્યું હતું. આ કારણે નથી એમણે મગધરાજ શ્રેણિકના પુત્ર મેઘકુમાર માટે સંથારાની બાબતમાં પણ અપવાદ આપો કે નથી મુનિઓને તરસે મરવા છતાં સરોવરનું અચિત પાણી પીવાને પણ અપવાદ આપો. બુદ્ધનું ધ્યાન સંપ્રદાયને વ્યાપક બનાવવા તરફ હતું કે જેથી ઘણા એને લાભ લઈ શકે, જ્યારે મહાવીરનું ધ્યાન સંપ્રદાયને વિશેષ વિશુદ્ધ બનાવવા તરફ હતું કે જેથી ભલે થેડા પણ એ આ સંસાની જાળમાંથી મુક્ત બની શકે.
આ પ્રકારના માનસને કારણે ખાનપાનની બાબતમાં મહાવીરને અપવાદ આપવાની કંઈ જ જરૂર નહોતી. જેમને એમના માર્ગ પર ચાલવા જેટલું સામર્થ્ય હતું એવા જ લેકે પ્રતિજ્ઞાબદ્ધ થઈને ભગવાનના શરણે આવતા. આ કારણે તે એમને માર્ગ તરવારની ધાર પર ચાલવા જેવો ખૂબ જ કડક ગણાય છે; જ્યારે બુદ્ધનો સુખશાલિયે. હા, એટલું ખરું કે આરંભનો સંક્રાંતિકાળ હેઈ સાધકે કદાચ નિબળ બન્યા હોય પણ એથી એ પુરુષ પોતે પિતાના માર્ગને એક તમા બનાવવા નહેતા ઈચ્છતા.
આથી કોઈ પણ વિભૂતિ જ્યારે પિતાનું અવતાર કાર્ય હાથ પર લે છે ત્યારે એ પિતાના સિદ્ધાંત પર અત્યંત આગ્રહી હોય છે અને તો જ એ ઊંડા મૂળ નાખી શકે છે. બાકી પિલે સિદ્ધાંત નથી કદી પણ ઊંડા મૂળ નાખી શકતો કે નથી એ વ્યાપકરૂપ ધારણ કરી શકતે. ભલે પછી બાહ્યદષ્ટિએ જનસંખ્યા એની વધી ગઈ હોય. '
