________________
૧૪૪
જૈનધર્મ અને માંસાહાર પરિહાર તુક્કા ન ચાલે. બાકી ગુરુઓ તે આ કે તે પણ સ્પષ્ટ અર્થ જ આપે
એ દૂધ-દહીંની નીતિ ન અપનાવે. - ઉ ૧૧ ભલા માણસ! જે આવા સ્પષ્ટ પુરાવા અને ઐતિહાસિક આધારે હોત તો તે આ પ્રશ્ન જ ક્યાંથી ઉદ્ભવત? અને એને કારણે સેંકડો વર્ષોથી આપણે મૂંઝાતા રહ્યા છીએ અને નિંદા–આક્ષેપ સહન કરતા રહ્યા છીએ એવી પીડા પણ શા માટે ભગવતા રહેત !
આમ છતાં જેમ ગુફામાં દોરાયેલા ચિત્ર–ખોદકામમાંથી મળેલા હથિયારે, વાસણ, સ્થાપત્યના ભગ્નાવશેષો, જમીનના થર તથા ઊંડેથી મળેલી અન્ય ચીજો ઉપરથી જેમ ઇતિહાસકારો આદિ માનવ યુગથી ઇતિહાસનું સર્જન કરી શક્યા છે તેમ આ ઇતિહાસ પણ એવા વેરાયેલા આધાર પર રચાયેલો છે. પણ એથી એ શેખચલ્લીના તુક્કા. તે નથી જ. એને પણ આધારે તે છે જ. ફક્ત એને યથાયોગ્ય રૂપે ગોઠવી એમાંથી રહસ્ય શોધવાની ખૂબીનો જ આ સવાલ છે. જેમ કારણે ઉપરથી કાર્યનું અનુમાન કલ્પી શકાય છે તેમ કાર્ય ઉપરથી કારણો પણ શોધી શકાય છે.
બાકી ગુરુઓની વાત કરીએ તે–જે આપણને સાચી માતા બનવાનું સદ્ભાગ્ય સાંપડ્યું હોત તે જ એમની હૃદયભાવના સમજી શક્ત કે એમણે આમ કેમ કર્યું ને આમ કેમ ન કર્યું? કારણ કે એમને તે ગમે તે રીતે માનસશાસ્ત્રીય પ્રયોગો દ્વારા એવાઓના હૃદયને છતી એમને મૂળ માર્ગ પર લાવવા હતા. આ કારણો એમની હૃદયભાવના સમજવી એ તર્કનો નહીં પણ હૈયાની સૂઝને સવાલ બને છે. અને દ્વિ-અર્થક પદ્ધતિના આધારને સવાલ પૂછો એ તે જૈન ધર્મ વિષેની એ બાબતની અજ્ઞાનતા જ સૂચવે છે. જૈન ધર્મે કહ્યું છે કે જેમાંથી એક અર્થ નીકળે તે માથા, એકથી વધુ અર્થ નીકળે તે વિમાથા અને યથાતથ્ય અર્થ નીકળે તે વાર્તા કહેવાય છે. બ્રહ્મા--
એ જુદા જુદા–સંસ્કારવાળા દેવ, મનુષ્ય અને રાક્ષસોને એક
