________________
૧૫૮
જૈનધર્મ અને માંસાહાર પરિહાર
મોટા ભાગના આચાર્યાએ વનસ્પતિ અથ કર્યાં છે, કેટલાકે માંસપરક અ` કર્યાં છે. પણ સૂરીજી મહારાજે માંસપરક અથ આપવા છતાં અપવાદ દશાની વાત કરી આ સમસ્યા ઉકેલવામાં બહુ ઉપયાગી વસ્તુ પૂરી પાડી છે. તેવી જ રીતે ભદ્રબાહુસ્વામીએ પણ પાછળ જોઈ ગયા પ્રમાણે તરુણ હોવા છતાં રાગને કારણે કે નિ`ળતાને કારણે જરૂર હોય તો જ અપવાદ દશામાં એણે એ વસ્તુ (માંસમદ્યાદિ નવ વિગઈ આ) વાપરવી; બાકી નહીં,' આમ કહીને સ્પષ્ટ પ્રમાણ પૂરું પાડ્યું છે. આ કારણે સિદ્ધ થાય છે કે શાસ્ત્રમાં જે કાંઈ આવા પાઠ છે એ કેવળ ડૂબેલાના માટે અપવાદ પાઠ। હાઈ ‘ ઉદ્ધાર પાઠ ’ છે, નહિ કે ઉત્સગના.
ઇતિહાસના અંકોડા છૂટી જવાથી જે એ મહાપુરુષોના શબ્દો જ આજ સુધી આપણને મૂંઝવતા હતા એ શબ્દો એ જ આ સમસ્યા હલ કરવામાં આજે ખૂબ ઉપયાગી ભાગ ભજવ્યો છે. એથી માનવુ પડે છે કે કાળદેવતાના સામ્રાજ્યમાં સમય પરિપકવ થાય છે ત્યારે જ ફળ સિદ્ધિ આવીને ઊભી રહે છે.
આ પ્રકરણ પૂરું કરતાં પહેલાં આપણે અપવાદોના પ્રકાર પણ જાણી લઈ એ. અપવાદ માટૅ ભાગે ૬ પ્રકારના છે.
(૧) વૈશ્રામિક અપવાદ : મુનિને પૂના ભાગવિલાસના અભ્યાસ ચારેક ન ડોલાવી મૂકે, એવી જાગૃતિથી પરચખ્ખણ લઈ આયખિન્ન ઉપવાસાદિ દીધ ત્રા અતૂટપણે એ કર્યાં કરે છે. પણ મહિના પછી એને આરામની જરૂર લાગે તેા એ થેાડા વખત છૂટું માઢું રાખે એ વૈશ્રામિક અપવાદ છે. એથી વ્રતભંગ નથી થતો તેમ જ એ પતનને માગ પણ નથી. પણ ફરી ચડવા માટે થોડો સમય આરામ લઈ એ નવી શક્તિ મેળવવા માગે છે એટલું જ.
:
(૨) ઔદ્ધારિક અપવાદ : પૂર્વના ભોગ અભ્યાસને કારણે
