________________
ભયંકર દુષ્કાળ
૩૩
સંઘમાં ઘૂસ્યા હતા એ પણું જૈનમુનિથી એ ન ખવાય માની નહોતા ખાતા. પણ પછી એમાં ફસાઈ જવાથી એને છાની રીતે ઉપયોગ કરતા થયા હતા. આથી એવાઓને દોષિત માન્યા છે. (નિ. - ૪-સૂ. ૨૧) એક તો કાળ જ ભીષણ હતું. વળી એ માંસાહારી કુટુંબોમાંથી જ આવેલા હતા તેમ જ સ્વાદલાલસાને કારણે એમની એ લાલસા છૂટી પણ નહોતી જેથી એમને એનો શેષ–સંકેચ નહોતો. અને વળી એ તો પેટ અથે જ આવ્યા હતા એથી ગોચરી ન મળે એવી પરિસ્થિતિમાં એ ઉઘાડે છોગ વહોરી લાવતા અને ત્યારે આ વાત કઈ જાણતું હોય તો પણ એમને ત્યારે શું કહી શકે ?
સેંકડો પેઢીઓને સંસ્કાર વારસો મેળવી આજે તો આપણે એટલા કટ્ટર નિરામિષાહારી બની ગયા છીએ કે “માં”ની વાત જ આપણે સાંભળી શકતા નથી. એનું નામ લેતાં જ માથું દુગધથી ભમવા લાગે છે. આમ છતાં પશ્ચિમની હવા લાગવાને કારણે આજે આપણા જૈનોનાં જ છોકરાં ઈડાં–માંસ ખાતા થયા છે. તેમ જ કેટલાક જૈન ઘરમાં એ રંધાવા પણ લાગ્યું છે. આમ ૨૫૦૦ વર્ષના ગાઢ સંસ્કાર પછી પણ આજે આવી દશા ઊભી થઈ છે તો એ કાળના લોકોનો શો દોષ કાઢી શકાય ? વળી એ કાળ તે આરંભની ક્રાંતિને હતું એટલે એવી નબળાઈઓ ચાલતી હોય તો તે સ્વાભાવિક હતી.
'ડૉકટરને ઠપકે અને આગ્રહ છતાં ગાંધીજી પત્નીને ગુમાવવા તૈયાર હતા પણ એને માંસ આપી જીવાડવા નહોતા ઈચ્છતા. આવા એ કડક વનસ્પત્યાહારી હોવા છતાં અન્નતંગીને કારણે જે લેકે મચ્છી વાપરતા એમને એ ખાવાની એમણે છૂટ આપી હતી. આમ ભયંકર પરિસ્થિતિ ધર્મને પણ વિકૃત કરી મૂકે છે. એટલે જ કહેવામાં આવ્યું છે કે સુખશાંતિના કાળમાં જ ધર્મનો વિકાસ થઈ શકે છે.
આમ ગાંધીજીએ જે છૂટ આપેલી એ એક પ્રકારને આપધમ હતું. એ કેવળ વર્તમાનકાલીન આજ્ઞા હતી. સર્વકાલીન આજ્ઞા નહોતી.
