________________
પ્રાપ્ત કરેલે રાષ્ટ્રવ્યાપી મહાવિજ્ય
૭૫ લખ્યું છે તેના ૨૬મા પાને નોંધ્યું છે કે મકકામાં પણ જૈન મંદિર હતાં.” * આ બધાં પ્રમાણે બતાવે છે કે એ કાળના સાધુઓ સમસ્ત ભૂમંડળ પર ફરી વળ્યા હતા. (જૈન સિદ્ધાંતમાંથી)
આર્યકાલક” નામે લેખમાં મુનિ શ્રી કલ્યાણુવિજયજી પણું જણાવે છે કે
'हिंदुस्थान बाहर भी जैन साधुओं का विहार होता था'
આસામ વિષે કંઈ પણ માહિતી ઉપલબ્ધ થઈ શકી નથી. એમ છતાં ત્યાંના ઘણાં ગામ નગરનાં નામ તીર્થંકરનાં નામ ઉપરથી પડેલા. હશે એ આજ પણ જોઈ શકાય છે. એથી આસામનો ઈતિહાસ સંશોધન માંગે છે. પણ ૧૨ વર્ષના ભયંકર દુષ્કાળમાં ઘણું મુનિઓ ઈશાનપૂર્વ તરફ ચાલ્યા ગયેલા એવી શાસ્ત્રનોંધને આધારે ક૯પી શકાય છે કે આસામ જેવા પ્રદેશમાં પણ એક કાળે જૈન ધર્મ ફાલ્યો ફૂલ્યો હશે. જનતા પર જામેલે પ્રભાવ :
આમ આ કાળમાં કોઈની પણ સહાય કે ઓથ વિના અને તે પણ નામ કે યશની ઈચ્છા વિના કેવળ જનતાનું નૈતિક ધોરણ ઊંચું ચડાવવા એ મુનિઓ દેશના ચારે ખૂણે ફરી વળ્યા હતા તેમ જ હિંદબહાર પણ પહોંચી જઈ વિજયે પર વિજય પ્રાપ્ત કરી એમણે એક પછી એક કિલ્લા સર કરવા માંડ્યા હતા અને એ રીતે અહિંસા ધર્મના પ્રચાર દ્વારા જનતાની કાયાપલટ કરી નાખી હતી. અને પછી તો એમના જોરદાર અને જેશભર્યા પ્રચારને કારણે એવી હવા જામી હતી. કે ત્યારથી હિંસક યજ્ઞો જ બંધ પડી ગયા હતા અને સર્વત્ર ફેલાયેલા માંસાહારનું પ્રમાણ પણ ખૂબ ઘટી ગયું હતું. કેટલાક પ્રદેશોએ તે એનો ત્યાગ જ કર્યો હતો. જોકે કેટલાક ભાગોમાં ગાઢ સંસ્કારોને કારણે જનતા પૂર્ણપણે માંસાહાર છોડી શકી નથી. એમ છતાં એમાં દોષ તે છે જ એમ હવે તે માનવા લાગી હતી. આમ ભારતવ્યાપી
