________________
સજેલા ચમત્કાર
પા સ્વીકારતું તે એને પ્રાયશ્ચિત કરવું પડતું. (નિ. ગા. ૪૯૨૬ બ, ગા. ૧૦૬૩) આ બતાવે છે કે સંઘ ત્યારે કેવી આપત્તિઓમાંથી પસાર થઈ રહ્યો હશે ? અને એટલે જ એમણે શાસનની પ્રભાવનાની દષ્ટિ રાખીને પિતાને ઠીક લાગ્યા તે માર્ગો વ્યાપક અને ઉદાર દષ્ટિબિંદુ રાખી સ્વીકાર્યા હતા. બીજું એક દષ્ટિબિંદુ છે કે રાજકીય યા સામાજિક અવ્યવસ્થામાં ધર્મપાલન થઈ શક્યું નથી (નિ, ગા. ૨૩પ૭) આ કારણે પણ એ સમયની સામાજિક પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને સંઘની એકતા ટકી રહે એ માટે કેટલાક કર નિયમોને હળવા કરવા પડ્યા હોય એ પણ સમજી શકાય તેવી વાત છે. શિષ્યાનું કરેલું સમાધાન:
આમ એ કાળના પૂજ્ય પુરુષોએ બંને વર્ગોને સાંધી લેવા નવી આચારવિધિઓ ઘડી કાઢી નાંખી હતી. જે બે ચૂલિકારૂપે આચારાંગમાં જોડી દીધી હતી. પણ પવિત્ર અને વિશુદ્ધ જીવન જીવનારા શિષ્યોએ ગુરુઓને વિનંતી કરી કે “હે પ્રભો! અમે તો આ પાઠોનું રહસ્ય અને એને હેતુ જાણીએ છીએ, પણ એમાં મધમાંસવાળી સંખડીમાં જવાની અનુજ્ઞા આપનાર આવા સ્પષ્ટ પાઠથી ભવિષ્યમાં સંદેહ થવાને તેમ જ કેઈએને પ્રમાણ પણ બનાવે એવો અમને ભય રહે છે.”
શિષ્યના પ્રશ્નમાં તથ્ય હેઈ ગુરુઓએ ઘડેલી આચારવિધિઓની વિશેષ સ્પષ્ટતા માટે એમણે તરત જ ચાર નવી ચૂલિકાઓની રચના કરી. એમાંની ૨ ચૂલિકાઓ દશવૈકાલિક પાછળ અને બે ચૂલિકાઓ ઘડાયેલી નવી આચારવિધિઓ અર્થાત આચારાંગના દ્વિતીય શ્રતકધ પાછળ જોડી દેવામાં આવી છે. એમાં પૂર્ણ સ્પષ્ટતાથી એમણે ચેખવટ કરી છે કે “સમન્ન સંસાર મચ્છરીમા જૈન મુનિ મધ-માંસનો ત્યાગી જ હોય.”
