Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 33

ગતિવિધિથી બરાબર માહિતગાર રહેવું જોઈએ, એવી તેમની ફરજ છે. એટલા માટે જ મુનિશબ્દની વ્યુત્પત્તિ કરતાં એક જૈનાચાર્ય કહે છે –
'मन्यते त्रिजगतः सर्वावस्थायाः स्वरूपं तस्वं वेति मुनिः'
જે ત્રણે જગતની બધી અવસ્થાઓના સ્વરૂપ કે તત્વને વિચાર કરે છે, મનન કરે છે, તે મુનિ છે.
એક વખત એક આશ્રમમાં ભ. બુદ્ધના શિષ્યોએ માસું ગાળ્યું. એ માસામાં બધા મૌન રહ્યા. એમાં તેઓ પિતાની મહત્તા અને પ્રતિષ્ઠા વધારે ગણતા હતા. ચોમાસું પૂરું કરીને તેઓ ભ. બુદ્ધ પાસે આવ્યા, જાણે ભ. બુદ્ધ તેમને ખૂબ શાબાશી આપશે. ભિક્ષુઓએ કહ્યું –“અમે આ ચોમાસું મૌન રહીને ગાળ્યું.” ભ. બુધે કહ્યું “આ મોઘ પુરુષોએ પશુઓની સાથે સહવાસ કર્યો, પશુની જેમ રહ્યા.” પછી તેમણે એક ગાથા કહી–
“ન મોનેન દોતિ .................! यो मनति उमे लोके, मुनी तेन पवुच्चति ॥'
એટલે કે “માત્ર મૌન રાખવાથી કોઈ મુનિ નથી થઈ જત, મૌન તે પશુઓ પણ રાખી શકે છે. જે બન્ને લેકોનું મનન ચિંતન કરે છે, અને લોકોના સારાં-નરસાં તને વિચારે છે, તેથી તે મુનિ કહેવાય છે.”
ભ. બુદ્ધની વાત સાંભળીને તે મુનિઓને પિતાની જવાબદારીનું ભાન થયું. આજે પણ જૈન બૌદ્ધ શ્રમ અને સંન્યાસીઓ જગતની વ્યવસ્થિતિને વિચાર કરી, યથાયોગ્ય ગઠવણ કરી સમતુલા સાચવે, એ તેમની જવાબદારી છે.
ગાંધીજીએ આવા સાધુસંન્યાસી આત્માઓની અવ્યકત ચેતનાને વ્યકત કરી અને પરિણામે આખા દેશની કાયાપલટ સાથે રાજકારણના ગંદવાડને પણ ઉલેચી નાખે. જેથી ચર્ચિલ જેવાને મેઢામાં આંગળા