Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 56

૪૪
આાકી રહી જાય તે બધાનું જે રીતે સગઠન કરવુ જોઈ એ તે રીતે કરી શકશું નહીં. અનુબંધ વિચારધારાનું મુખ્ય ખળ જ્યાં જ્યાં સારૂં છે તે શોધીને તેનું સંકલન કરવુ જોઈએ, જેમ ધૂળ ધાયા માટીમાંથી રજકણા શેાધીને ચાકઠાં કરે છે તેમ અનુબંધકારે બધાં સારાં તત્ત્વાને ભેગા કરવાના રહે છે.
( ૨ ) સારાં તત્ત્વા ભેગા કરવાની સાથે એમાં કાઈ નબળા ન પેસી જાય તેનું એને ધ્યાન રાખવું જોઇએ, ઘણીવાર સારાં સાથે નબળા પેસી જાય છે ત્યારે અનુબંધકારના ધ્યાનમાં તા રહેવું જોઈએ કે નબળા પેસી ગયા છે.
(૩) અનુબંધને સાદો અર્થ બંધ–જોડાણુ છે. એ જોડાણુની ગતિ અટકી ન જાય તે જોવાનુ છે. ગતિ તા હોય જ છે પણ તે અનુઅધિત ગતિ હોવી જોઈ એ. સાદી ભાષામાં લાઢું તપેલું ાય ત્યારેજ ઘા મારવેા જોઇ એ. જરાક મોડુ થાય તેા ધારેલી વસ્તુ તરત ન ખતી શકે. એટલે અનુબંધના કાય માં ચેકસાઈ રાખવી પડે છે.
(૪) ચેાથી વાત છે વ્યક્ત અને અવ્યક્ત જગતમાં કયાં કર્યો સારાં તત્ત્વ છે અને કયાં કયાં નબળાં તવા છે તેના પણ અનુબંધકારે વિચાર કરવા પડશે. વ્યકત જગતમાં તે પ્રત્યક્ષ જણાઈ આવશે પ અવ્યક્તમાં શેાધવા માટે ઊંડા ઉતરવું પડશે. તેમજ વ્યક્ત અને અવ્યકત જગતને તાલ મેળવવા પડશે. સત્ય મેલ્યા પણુ, સત્યના આચાર કરીને તાળા મેળવવા પડશે. આ વાર્તા ઝીણી છે. એટલે તેને દ્રષ્ટાંતથી જોઇએ. વ્યક્તિ સમાજ સંસ્થા અને સમષ્ટિને દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવ પ્રમાણે કસી કસીને વિવેકપૂર્વક વિચાર કરવા જોઈ એ. અનુબંધ વિચારની વાતા અંગે વધુ વિવેચન :
(૧) જગતમાં સારૂં બાકી ન રહી જાય તે માટે વાતે તે વિશ્વની લીધી પણ આપણે નાનું ક્ષેત્ર રાખ્યું. ભાલ નળકાંઢા નાનું ક્ષેત્ર છે પણ તેના બંધારણમાં વિશ્વના ભાવ છે. જ્યારે વિશ્વની વાતા કરીએ