Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 291

ર૭૦
વર્તવાની વાત ઈસાઈ ધર્મમાં આવે છે. તેના લીધે જ ઈસાઈ મિશનરીઓ ભયંકરમાં ભયકર સ્થળે જઈને પતિયલ રોગી અને સમાજથી હડધૂત થયેલાં માનવમાં વચ્ચે કપરામાં કપરું કામ કરે છે. પણ તે લોકોએ બિન-ઈસાઈને ભાઈ ન ગ એટલો ફરક થયો.
એ જ રીતે ઈસ્લામ ધર્મમાં પણ ઈસાનની ખિદમત-સેવા કરવા માટે પ્રયત્ન છે જ, પણ તેમણે ખુદાઈ ખિદમતગાર-મુસલમાન સિવાય બીજાને બિરાદર ન ગયે.
એ જ રીતે ભારતમાં સાધુ સંસ્થા કેંદ્રમાં રહી છે પણ એનું લક્ષ્ય મોક્ષ રખાયું છે. મોક્ષને અર્થ સકલ કર્મથી અને સકલ અવિવાથી મુક્ત થવું તે છે. અજ્ઞાનને લીધે જે સંસાર હોય તે તે સર્વ અજ્ઞાનથી મૂકાઈ જવું તેનું નામ જ્ઞાન છે, તે જ મુક્તિ છે. મતલબ એ કે આત્માનું જ્ઞાન કરવા માટે બધી પ્રવૃત્તિમાત્રથી છૂટી જવું–રખે, પ્રવૃત્તિમાત્રમાં રહેલો રાગ વળગી જશે એમ માની સન્યાસી-સાધુ સંસ્થા પ્રવૃત્તિમાત્રથી બીને દૂર ભાગનારી સંસ્થા બની ગઈ
તે સિવાય ઈસાઈ વગેરે ધર્મોની દેખાદેખી દયાનંદ સરસ્વતીએ આર્યસસાજ, રામકૃષ્ણ મિશન, તેમ જ વેદાંતી સન્યાસીઓએ દવાખાનાંઓ કર્યા; હાઈસ્કૂલે કરી. પણ આ બધું સંયમી જીવનના સંદર્ભમાં અથવા આધ્યાત્મિકતાના વિકાસ માટે એ પણ અનિવાર્ય છે એમ માનીને ન કર્યું.
ત્યારે વિશ્વવત્સલ સંધમાં સર્વાગી–સર્વધર્મ સમન્વય ઉપાસના કેન્દ્રમાં હેઈને હિંદુ, જૈન, ઈસાઈ, ઈસ્લામી, પારસી, યહુદી – ગમે તેવા માનવીને પિતાને આત્મીય કુટુંબીજન ગણવામાં આવ્યા છે– તેમજ આધ્યાત્મિક જીવન અને સેવા – રાહતના કાર્યોને સાંકળવામાં આવ્યા છે. એટલે વિશ્વવત્સલ સંઘના સાધુ – ચરિત માણસે જે ઉણપ હશે તેને પૂરવામાં અનિવાર્યપણે ઉપયોગી થશે. સામો માણસ આપણું વાત